Có bao nhiêu đảo rác lớn trên thế giới năm 2024

(TSVN) – Con người tạo ra hàng triệu tấn rác thải nhựa mỗi năm. Một nửa trong số chúng được tái chế, đốt hoặc đem đến các bãi chôn lấp để tiêu hủy, phần còn sẽ được đổ trực tiếp ra đại dương. Và Việt Nam nằm trong nhóm 10 quốc gia thải rác thải nhựa ra đại dương nhiều nhất trên thế giới.

Theo một nghiên cứu trên Science Advances, tại vùng biển Thái Bình Dương giữa California và Hawaii đã xuất hiện một vòng xoáy rác thải khổng lồ. Chúng có diện tích rộng lớn gấp ba lần nước Pháp. Vòng xoáy rác này được hình thành bởi một lượng lớn rác thải nhựa đã bị mắc kẹt bởi các dòng chảy ở Bắc Thái Bình Dương. Vậy tất cả số rác thải nhựa này đến từ đâu?

Có khoảng 1 triệu tấn rác thải nhựa được đổ ra đại dương mỗi năm trong tổng số 67,5 triệu tấn trên thế giới. Nguồn: Louis Lugas Wicaksono

Hầu hết tất cả các loại rác thải nhựa được tìm thấy từ công viên, dọc theo các bãi biển, trên đường phố và hiện hữu khắp nơi. Những mẩu rác thải nhựa này được gió, nước mưa cuốn vào các hệ thống thoát nước và đổ ra sông, suối. Các dòng sông tiếp đó trở thành “siêu xa lộ” chuyên vận chuyển các loại rác thải nhựa ra đại dương. Ngoài ra, một lượng lớn lưới đánh cá bị hư hỏng và vứt trực tiếp ra biển cũng là nguồn rác thải nhựa làm ô nhiễm đại dương.

Nếu chúng ta vẫn đang tin rằng tất cả các quốc gia sản xuất và tiêu thụ lượng nhựa lớn nhất hiện nay đều là những quốc gia có lượng rác thải đại dương nhiều nhất thì điều đó hoàn toàn không đúng. Theo các cuộc điều tra nghiên cứu, các quốc gia có diện tích địa lý nhỏ, đường bờ biển dài, lượng mưa lớn và có hệ thống quản lý chất thải kém mới thực sự là những quốc gia có lượng rác thải gây ô nhiễm đại dương xếp ở vị trí đầu bảng.

Bảng xếp hạng 10 quốc gia thải rác thải nhựa nhiều nhất hành tinh. Ảnh: Visual Capitalist

Trung Quốc là quốc gia sở hữu lượng rác thải nhựa lớn gấp 10 lần so với Malaysia. Tuy nhiên, 9% tổng lượng rác thải nhựa của Malaysia được đổ ra đại dương, trong khi đó với Trung Quốc chỉ là 0,6%.

Philippines – quần đảo gồm hơn 7.000 hòn đảo, với đường bờ biển dài 36.289 km và 4.820 con sông – ước tính thải ra đại dương 35% tổng lượng rác thải nhựa. Ngoài ra, một số nước châu Á bao gồm: Ấn Độ, Malaysia, Trung Quốc, Indonesia, Myanmar, Việt Nam, Bangladesh và Thái Lan cũng được cảnh báo chiếm hơn 75% lượng rác thải nhựa do quản lý kém và xả thẳng ra các đại dương.

Brazil là quốc gia duy nhất ngoài châu Á lọt vào danh sách top 10 này, với 1.240 con sông, trong đó có Amazon.

Để giảm lượng rác thải nhựa ra môi trường, các nhà khoa học gợi ý giảm việc sử dụng các vật dụng bằng nhựa. Sản xuất ít hơn đồng nghĩa với chất thải từ đó cũng ít hơn. Cần quản lý chặt chẽ quá trình xử lý chất thải nhựa trước khi được thải ra môi trường. Đây cũng là thách thức mà tất cả các quốc gia đang phải đối mặt.

Nhiều quốc gia phát triển với mức thu nhập cao tạo ra lượng rác thải nhựa lớn thường có có hệ thống và quy trình xử lý rác thải nhựa hiệu quả hoặc xuất khẩu rác thải nhựa sang các nước khác. Trong khi đó, những quốc gia có thu nhập trung bình và thấp lại có nhu cầu nhiều đồng thời vừa nhập khẩu số lượng rác thải lớn dù vẫn chưa phát triển cơ sở hạ tầng cần thiết để xử lý số rác thải nhựa này.

Nghiên cứu mới kết luận đảo rác Thái Bình Dương, nơi mật độ rác thải nhựa trên biển lớn nhất thế giới, tăng gấp ba lần diện tích nước Pháp.

Các nhà nghiên cứu của tổ chức bảo vệ đại dương The Ocean Cleanup phát hiện có ít nhất 79.000 tấn rác thải nhựa trôi nổi ở đảo rác Thái Bình Dương, New Scientist hôm qua đưa tin. Số lượng rác này lớn gấp 4 - 6 lần so với ước tính từ hai nghiên cứu năm 2014.

Đảo rác Thái Bình Dương là khu vực có diện tích 1,6 triệu km2 nằm giữa Hawaii và California, Mỹ. Diện tích đảo rác trên biển này rộng hơn gần ba lần so với nước Pháp (643.801 km2). Những mảnh vụn trôi nổi từ vi hạt nhựa đến các mẩu kích thước lớn hơn như dây thừng và lưới đánh cá bị các dòng hải lưu cuốn đi và tích tụ. Những đảo rác tương tự cũng hình thành trên các đại dương khác.

Các nhà nghiên cứu thu thập dữ liệu thông qua khảo sát trên không và lưới kéo bằng tàu, sau đó nhập dữ liệu vào mô hình trên máy tính. Kết quả tính toán chỉ ra mật độ rác thải nhựa ở rìa ngoài đảo là 1 kg/km2 và tăng lên hơn 100 kg/km2ở gần trung tâm đảo.

Những nghiên cứu trước đây có thể đưa ra ước tính quá thấp so với khối lượng rác thải nhựa thực tế bởi thiếu tính toàn diện. Ví dụ, nguồn dữ liệu chỉ dựa vào quan sát vật nổi lềnh bềnh từ tàu thuyền, thay vì khảo sát trên không. Nhưng nhóm nhà khoa học tiến hành nghiên cứu mới nhất cho biết khối lượng rác thải nhựa thực sự gia tăng.

"Đảo rác Thái Bình Dương đang trở nên ngày càng dày đặc hơn với rác thải nhựa trôi nổi, nhưng không mở rộng về mặt diện tích", Laurent Lebreton, thành viên nhóm nghiên cứu đến từ tổ chức The Ocean Cleanup ở Delft, Hà Lan, cho biết. Vật thể trôi ra biển từ trận sóng thần năm 2011 ở Tohoku, Nhật Bản, có thể góp phần làm tăng lượng rác thải nhựa. 1/3 trong số những vật thể nhóm nghiên cứu thu thập được có nhãn sản xuất tại Nhật Bản.

Giới nghiên cứu vẫn biết rất ít về tác động của rác thải nhựa đến đời sống ở đại dương nhưng có bằng chứng chỉ ra rác thải nhựa gây hại cho nhiều sinh vật, bao gồm con người. "Rác thải nhựa trôi nổi có thể bị động vật biển tiêu hóa hoặc mắc vào cơ thể chúng, giúp loài xâm hại phân bố khắp các bồn địa dưới đại dương", nhà nghiên cứu Matthew Cole ở Phòng thí nghiệm Hải dương Plymouth ở Anh, nhận định.

Một điều gây khó hiểu cho các nhà nghiên cứu là lượng rác thải nhựa còn lại nằm ở đâu. Con số 79.000 tấn nghe có vẻ nhiều, nhưng theo ước tính về rác thải nhựa trôi nổi bị cuốn ra biển từ đất liền và thải ra từ tàu thuyền, mô hình kết luận có hàng triệu tấn rác chỉ tính riêng ở đảo rác Thái Bình Dương. Các nghiên cứu khác cũng cho kết luận tương tự.

Các giải thích hợp lý nhất là lượng rác thất lạc chìm xuống đáy biển, có thể sau khi bị sinh vật biển ăn và bài tiết, hoặc phân hủy thành những mẩu nhỏ đến mức không thể phát hiện. Một giả thuyết khác là vi khuẩn ở đại dương đang tiến hóa với khả năng phân hủy rác.