Nằm trên đỉnh núi Câu Lậu, thuộc xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội, chùa Tây Phương là công trình kiến trúc tôn giáo đặc sắc, tiêu biểu cho mỹ thuật Việt Nam thời Hậu Lê. Điểm nổi bật nhất ở chùa Tây Phương là các bộ tượng, với hơn 70 pho tượng cùng với các bức phù điêu, chủ yếu được tạc bằng gỗ mít sơn son thếp vàng.
Chùa Tây Phương còn có tên là Sùng Phúc Tự, là một trong những ngôi chùa có niên đại cổ nhất Việt Nam, chỉ sau chùa Dâu ở Bắc Ninh. Theo cuốn Sơn Tây địa chí [1939], chùa được xây từ đời Cao Biền [865 – 875]. Đến năm 1794, chùa được đại tu hoàn toàn với tên gọi “Tây Phương Cổ Tự”, hình dáng kiến trúc còn giữ lại đến ngày nay. Dựa vào thế núi từ thấp lên cao, kiến trúc chùa Tây Phương được xây dựng theo kiểu chữ Tam, tòa giữa hẹp nhưng cao hơn tòa thượng và hạ, cách nhau 1,6m. Các tòa nhà gạch trần theo hình cong và được chạm trổ theo kiểu “bán âm, bán dương” hoặc “sắc sắc không không” theo triết lý nhà Phật. Phía trong chùa dựng theo lớp chồng giường thống nhất, chồng cột có xà đỡ. Mỗi ngôi chùa mang một kiến trúc riêng biệt, nhưng lại tạo nên một chỉnh thể hài hòa, thống nhất giữa không gian núi rừng trầm tịch và thoáng đãng.
Để lên đến cổng chùa, du khách phải vượt qua 239 bậc lát đá ong. Nhìn bề ngoài, mỗi tòa có 2 tầng mái kiểu chồng diêm. Mái trên có múi in nổi hình lá đề, lớp dưới là ngói lót hình vuông sơn ngũ sắc như màu áo cà sa xếp trên những hàng rui gỗ làm thành ô vuông đều đặn. Mái chùa có những góc đao cong vút được làm bằng gỗ và đất nung, với những đường nét nổi lên hình hoa, lá, rồng phượng sống động, vươn cao tới 2,2m. Xung quanh diềm mái của 3 tòa nhà đều được chạm trổ tinh tế theo hình lá triện cuốn rất công phu. Tường chùa xây toàn bằng gạch Bát Tràng, các cột gỗ đều kê trên đá tảng xanh, khắc hình cánh sen.
Không chỉ nổi bật với kiến trúc độc đáo, chùa Tây Phương còn là nơi tập trung những tác phẩm đặc sắc của nghệ thuật điêu khắc tôn giáo bao gồm chạm trổ, phù điêu và tạc tượng. Hầu hết các đầu bẩy, bức cổn, xà nách, ván long… làm bằng gỗ trong chùa đều được các nghệ nhân làng mộc truyền thống Chàng Sơn nổi tiếng nhất xứ Đoài thời bấy giờ thực hiện. Đáng chú ý nhất là bộ tượng tròn gồm 64 pho, mang phong cách hiện thực. Ẩn chứa trong mỗi pho tượng là thần thái nội tâm, đạo lực từ bi, vị thiền, giải thoát đều hiển hiện dưới từng nét chạm, sinh động từ nếp áo đến dáng điệu. Trong số này, pho tượng Tuyết Sơn, tượng La Hầu La Đa được xem là tượng đẹp nhất trong toàn bộ nền nghệ thuật điêu khắc Việt Nam. Tây Phương là nơi hội ngộ của các “phật sống” tọa thiền với tất cả nét độc đáo trong tâm tư và hình thái của mỗi vị.
Tượng Tuyết Sơn – một trong những pho tượng đẹp nhất tại chùa Tây Phương
Hệ thống tượng ở chùa Tây Phương có thể được phân chia khái quát như sau: Bộ tượng tam thế Phật với 3 pho tượng Phật, đại diện cho quá khứ, hiện tại và vị lai [hay còn gọi là Tam Thân: Pháp Thân, Ứng Thân và Hoá Thân] ngồi ở tư thế toạ thiền, y phục gập nếp đơn giản phủ kín cơ thể, được coi là có niên đại từ đầu thế kỷ 17. Bộ tượng Di Đà Tam Tôn: gồm tượng Đức Phật A Di Đà, đứng hai bên là Quan Âm Bồ Tát và Đại Thế Chí Bồ Tát. Tượng Tuyết Sơn miêu tả Đức Phật Thích Ca trong thời kỳ tu khổ hạnh: mỗi ngày ăn một hạt kê, một hạt vừng, tự hành xác để vươn lên thế giới tinh thần sáng láng. Tượng màu đen thẫm khoác áo cà sa mỏng, tay chân gầy khẳng khiu, xương nổi lên trước ngực. Toàn bộ cơ thể chìm trong suy tưởng, mắt trũng sâu, hướng về nội tâm. Hai bên tượng Tuyết Sơn có tượng A Nan và Ca Diếp đứng đầu. Tượng Đức Phật Di lặc tương trưng cho vị Phật của thế giới cực lạc tương lai. Người mập mạp, ngồi hơi ngả về phía sau, toàn thân toát ra sự thỏa mãn, sung sướng. Tượng Văn Thù Bồ Tát: dáng đứng chắp tay, chân đi đất, các ngón chân bấm móng xuống mặt bệ. Tượng Phổ Hiền Bồ Tát: tay chắp trước ngực, khuôn mặt sáng rộng nổi lên trên tấm thân phủ đầy y phục. Tượng Bát Bộ Kim Cương thể hiện trình độ rất cao về nghệ thuật lắp ghép gỗ và cách bố cục, chuyển động của một thân thể mang giáp trụ trong các thế võ.
Hơn thế nữa, các chi tiết trang trí bên trong và bên ngoài chùa còn thể hiện quan niệm nhân sinh quan, thế giới quan của người Việt cổ, mang đậm nét văn hóa nền văn minh lúa nước. Nhân dân địa phương ngày nay vẫn quan niệm chùa được tạo tác theo dáng dấp kiểu “thượng sơn lưu đài – hạ sơn lưu thủy”, hình ảnh của công trình chùa chính thấp thoáng trong những tán lá cây lưu niên trên đỉnh núi Câu Lậu đã thực sự tạo nên khung cảnh “Tây Phương cực lạc” nơi trần thế.
Với những giá trị về kiến trúc, lịch sử, tôn giáo, năm 1962, chùa Tây Phương đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử – Văn hóa quốc gia, đến năm 2014 được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt. Năm 2015, Bộ tượng Phật giáo chùa Tây Phương thời Tây Sơn, niên đại cuối thế kỷ 18 đã được Thủ tướng Chính Phủ công nhận là Bảo vật Quốc gia.
Hội chùa Tây Phương được tổ chức vào ngày 6 tháng 3 Âm lịch hàng năm. Đây là dịp du khách vừa đi lễ chùa cổ, vừa khám phá những nét kiến trúc Phật giáo độc đáo của đất Hà thành.
Hits: 600
Nằm trên ngọn núi Tây Phương, thôn Yên, xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất, TP Hà Nội, chùa Tây Phương [Sùng Phúc Tự] là ngôi chùa mang giá trị nghệ thuật điêu khắc độc đáo với nhiều pho tượng Phật có giá trị. Đặc biệt, mái chùa Tây Phương rất đặc biệt với những góc đao cong vút lên hút hồn du khách.
Du lịch Hà Nội tham quan chùa Tây Phương ở huyện Thạch Thất
Sử sách còn ghi lại, năm 1632, vào đời vua Lê Thần Tông, chùa xây dựng thượng điện 3 gian và hậu cung cùng hành lang 20 gian.
Đến năm 1794 dưới thời nhà Tây Sơn, chùa lại được đại tu hoàn toàn với tên mới là Tây Phương Cổ Tự và hình dáng kiến trúc còn để lại như ngày nay.
Chùa được xây dựng theo lối kiến trúc kiểu chữ Tam với ba toà cấp dọc theo sườn núi, dựa vào thế núi từ thấp lên cao thành ba ngôi chùa song song với nhau gồm có chùa: chùa Hạ, chùa Trung, chùa Thượng. Mỗi toà đều có kiến trúc riêng rẽ nhưng lại kết hợp thành một quần thể.
Từ chân núi, phải trải qua 239 bậc lát đá ong thì mới đến đỉnh núi và cổng chùa.
Chùa Tây Phương gồm ba nếp nhà song song: Bái đường, chính điện và hậu cung. Mỗi nếp có hai tầng mái kiểu chồng diêm, tường xây toàn bằng gạch Bát Tràng nung đỏ, để trần tạo thành một không khí rất thô sơ mộc mạc, điểm những cửa sổ tròn với biểu tượng sắc và không; các cột gỗ đều kê trên đá tảng xanh trong khắc hình cánh sen.
Mái chùa Tây Phương rất đặc biệt có những góc đao cong vút lên, cấu tạo theo kiểu hai lớp, hình thành một không gian rộng và thoáng đãng.
Mái lợp hai lớp ngói: Mái trên có múi in nổi hình lá đề, lớp dưới là ngói lót hình vuông sơn ngũ sắc như màu áo cà sa xếp trên những hàng rui gỗ làm thành ô vuông vắn đều đặn.
Xung quanh diềm mái của ba toà nhà đều chạm trổ tinh tế theo hình lá triện cuốn, trên mái gắn nhiều con giống bằng đất nung, các đầu đao mái cũng bằng đất nung đường nét nổi lên hình hoa, lá, rồng phượng giàu sức khái quát và khả năng truyền cảm.
Nơi đây còn là nơi tập trung những kiệt tác hiếm có của nghệ thuật điêu khắc tôn giáo bao gồm chạm trổ, phù điêu và tạc tượng.
Khắp chùa chỗ nào có gỗ là có chạm trổ.
Các đầu bẩy, các bức cổn, xà nách, ván long… đều có chạm trổ đề tài trang trí quen thuộc của dân tộc Việt như: hình lá dâu, lá đề, hoa sen, hoa cúc, rồng, phượng, hổ phù…
Tất cả đều rất tinh xảo được tạo ra dưới bàn tay thợ tài hoa của các nghệ nhân làng mộc ngay trong vùng Tổng Nủa, làng truyền thống Chàng Sơn. Làng nghề mộc lâu đời và nổi tiếng của xứ Đoài.
Tổng cộng trong chùa có khoảng 72 pho tượng gỗ theo kiểu tượng tròn được đánh giá vào loại bậc nhất về nghệ thuật tạc tượng cổ nước ta. Các tượng được tạc bằng gỗ mít sơn son thếp vàng.
Nhiều pho được tạc cao hơn người thật như 8 pho tượng Kim Cương và Hộ Pháp, cao chừng 3 m, trang nghiêm phúc hậu. Phần lớn các tượng này đều được coi là có niên đại cuối thế kỷ 18. Một số tượng khác được tạc vào giữa thế kỷ 19.
Các bộ tượng gồm Tam thế Phật [quá khứ, hiện tại, vị lai], tượng Di đà tam tôn, tượng Tuyết sơn miêu tả đức phật Thích Ca trong thời kỳ tu khổ hạnh. Hai bên tượng Tuyết Sơn có tượng A Nan và Ca diếp đứng hầu; tượng đức phật Di Lặc tượng trưng cho vị phật của thế giới cực lạc tương lai, người mập mạp ngồi hơi ngả về phía sau, toàn thân toát lên sự hoan hỉ, đại lượng; tượng Văn Thù Bồ Tát; tượng phổ hiền Bồ Tát; tượng Bát bộ Kim cương…
Đặc biệt hơn cả là 16 pho tượng La Hán lớn bằng người thật trong các tư thế khác nhau ở hai bên tường lâu của thượng điện. Giống như nhà thơ Huy Cận miêu tả, mỗi vị là một nỗi khổ, cử chỉ, dáng điệu riêng thể hiện những tính cách khác nhau khá sinh động và hiếm thấy trong nghệ thuật điêu khắc cổ.
Chùa Tây Phương với bộ tượng La Hán điển hình nhất của nghệ thuật điêu khắc Việt Nam thế kỷ 18 là một công trình tôn giáo đặc sắc tiêu biểu cho mỹ thuật Việt Nam thời Hậu Lê.
Hàng năm chùa cổ Tây Phương tổ chức lễ hội vào ngày 6 tháng 3 âm lịch.
Đây là dịp để du khách vừa đi lễ chùa, vừa thăm quan những công trình nghệ thuật nguy nga và tráng lệ của mảnh đất xứ Đoài xưa kia.
Vãn cảnh chùa Tây Phương, bạn sẽ thấy lòng nhẹ nhõm, tạm xa cái ồn ào, bon chen của cuộc sống ngoài kia…
IVIVU.COM GỢI Ý MỘT SỐ KHÁCH SẠN HÀ NỘI GIÁ TỐT
Khách sạn Centre Point Hanoi
Khách Sạn Golden Cyclo Hà Nội
Hanoi Marvellous Hotel & Spa