Sỏi mật là gì
Túi mật là một cơ quan nhỏ có dạng hình quả lê nằm nằm ở mặt dưới của thùy gan phải. Nó chứa mật. Mật là một chất sệt màu xanh lục hơi nâu tiết ra từ gan. Mật giúp cơ thể tiêu hoá chất béo. Show Thông thường, túi mật cất giữ và thu thập mật giữa các bữa ăn. Sau khi ăn, thức ăn giàu chất béo trong ruột sẽ kích thích túi mật co bóp tiết mật vào ruột. Sau vài tiếng đồng hồ, túi mật sẽ giãn ra và bắt đầu tái dự trữ mật. Sỏi mật là gì?Sỏi mật là những viên sỏi nhỏ đuợc hình thành bên trong túi mật. Chúng có thể bé như một hạt cát hoặc rất to. Đôi khi, sỏi mật sẽ gây tắc túi mật và ngăn nó co bóp. Sỏi mật cũng có thể gây kích thích túi mật. Nếu sỏi mật bị đẩy ra khỏi túi mật, chúng sẽ gây tắc nghẽn gan và tuỵ. Người có dịch mật cô đặc bất thường và chứa nhiều cholesterol hoặc canxi có nguy cơ hình thành sỏi mật. Sỏi mật thường phổ biến ở phụ nữ. Rủi ro hình thành sỏi mật cũng cao hơn ở phụ nữ mang thai, người lớn tuổi và béo phì. Các triệu chứng của sỏi mật là gì?Hầu hết, sỏi mật không gây nên vấn đề gì. Nhưng khi có triệu chứng, sỏi mật thường gây:
Nếu bạn biết rằng mình có sỏi mật, nhưng không có triệu chứng, bạn có thể sẽ không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu bạn bắt đầu có triệu chứng, bạn nên điều trị ngay. Các triệu chứng sẽ có lúc có lúc không, nhưng sẽ ngày càng tệ hơn. Sỏi mật có nghiêm trọng không?Không hẳn. Tuy nhiên, sỏi mật đôi khi có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng khác, bao gồm:
Làm thế nào để phát hiện sỏi mật?Bác sĩ có thể phát hiện ra sỏi mật qua siêu âm. Siêu âm là một xét nghiệm dùng sóng siêu âm để kiểm tra phát hiện sỏi mật. Nó không gây đau đớn, không chứa tia xạ cũng như không mang tính xâm lấn. Chữa sỏi mật như thế nào?Đối với những bệnh nhân có sỏi mật nhưng không có triệu chứng thì chưa cần thiết phải điều trị. Chỉ khi triệu chứng xuất hiện, mới cần suy nghĩ đến việc điều trị xử lý. Bác sĩ có thể cần phải làm các xét nghiệm khác để đảm bảo các triệu chứng bạn có thực sự liên quan đến sỏi mật. Phẫu thuật cắt bỏ túi mật và sỏi là cách thức đều trị chuẩn hoá đối với các bệnh và triệu chứng gây ra bởi sỏi mật. Thuốc tan sỏi có thể có tác dụng, nhưng sẽ cần đến vài tháng hoặc vài năm để thấy hiệu quả. Ngày ngay, thuốc tan sỏi ít được dùng hơn. Người bệnh có triệu chứng nghiêm trọng thường không muốn chờ lâu như thế. Phuơng thức sử dụng sóng siêu âm làm tán sỏi nay cũng rất hiếm khi đuợc sử dụng. Những mảnh sỏi vỡ ra có thể rơi xuống ống mật gây nên tắc nghẽn và các vấn đề khác. Vả lại, sỏi có thể tái hình thành sau khi được điều trị bằng phương pháp tán. Phẫu thuật cắt bỏ túi mật (“cholecystectomy”) là việc phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ sỏi cũng như túi mật. Đây là một thủ thuật phổ biến. Rủi ro phẫu thuật thấp. Phẫu thuật cắt bỏ túi mật được thực hiện với việc gây mê toàn phần và qua một vết cắt trên da. Ngày nay, trong hầu hết các trường hợp, phẫu thuật được thực hiện bằng việc đặt các thiết bị nhỏ và máy camera qua các vết cắt nội soi. Thủ thuật này được gọi là phẫu thuật nội soi (“laparoscopic cholecystectomy”). Túi mật là một cơ quan quan trọng, nhưng bạn vẫn có thể sống mà không cần nó. Cắt bỏ túi mật không gây nhiều ảnh hưởng đến việc tiêu hoá. Khoảng một nửa số bệnh nhân có một ít triệu chứng nhẹ sau khi phẫu thuật, như tiêu chảy nhẹ (phân lỏng), chướng hơi và đầy bụng. Các triệu chứng này thường không cần điều trị và qua thời gian sẽ đỡ hơn. Bệnh nhân được cắt túi mật không cần phải lo lắng về việc sỏi mật tái phát.
Bệnh sỏi mật có tỷ lệ mắc khá cao tại Việt Nam. Ở nông thôn, số người có sỏi ở đường mật tương đối nhiều do liên quan đến tình trạng nhiễm ký sinh trùng. Bên cạnh đó, bệnh lý sỏi túi mật lại có xu hướng gia tăng ở thành thị, tương tự như một số nước phát triển. Chế độ ăn uống không cân đối, ăn nhiều chất béo có thể gây tích tụ cholesterol và tạo thành sỏi ở túi mật. Tỷ lệ mắc căn bệnh này ở nữ giới cao hơn so với nam giới.
Sỏi mật là các tinh thể rắn hình thành ở bên trong túi mật do tình trạng bão hòa quá mức của 1 trong 3 thành phần của dịch mật, bao gồm cholesterol, sắc tố mật (bilirubin) và muối canxi. Sỏi có thể có kích thước nhỏ như hạt cát hoặc to hơn quả bóng bàn. Người bệnh có khi chỉ có một viên sỏi mật nhưng có khả năng có nhiều viên sỏi cùng lúc. Túi mật là một cơ quan nhỏ có hình dạng như quả lê nằm ở bên bụng phải, bên dưới gan. Nhiệm vụ của cơ quan này là tiết ra một dịch tiêu hóa có tên gọi là dịch mật đổ vào trong ruột non giúp tiêu hóa chất béo. Khi có sỏi hình thành bên trong túi mật hoặc ở đường dẫn mật có khả năng gây ra đau đớn và dẫn đến biến chứng. Trường hợp, sỏi gây tắc nghẽn đường dẫn mật có thể gây ra cơn đau đột ngột ở vùng bụng bên phải. Nếu các triệu chứng liên tục xuất hiện và không được điều trị, sỏi mật có khả năng gây ra biến chứng nguy hiểm. Các dấu hiệu và triệu chứng bệnh sỏi mậtPhần lớn trường hợp sỏi túi mật không gây ra dấu hiệu hoặc triệu chứng nào đáng chú ý. Tuy nhiên, khi sỏi nằm trong cổ túi mật hay ống mật chủ và gây tắc nghẽn, bạn có thể gặp phải những triệu chứng sau:
Cơn đau do bệnh sỏi mật gây ra có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ. Khi nào bạn cần đến gặp bác sĩ?Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng đau khác lạ nào xuất hiện, bạn hãy đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám càng sớm càng tốt. Nếu phát triển các triệu chứng liên quan đến biến chứng sỏi mật nghiêm trọng, bạn cần đến ngay bệnh viện để được điều trị:
Nguyên nhân gây sỏi mật là gì?Các nhà nghiên cứu vẫn chưa tìm ra nguyên nhân rõ ràng gây ra bệnh lý này. Họ cho rằng sỏi có nhiều khả năng hình thành trong túi mật khi:
Các loại sỏi mậtCác loại sỏi phổ biến hình thành trong túi mật gồm:
Sỏi mật được tìm thấy nhiều nhất ở trong túi mật, ở dạng sỏi cholesterol. Sỏi cũng có khả năng di chuyển từ túi mật ra ngoài và nằm ở cổ túi mật hay bất kỳ vị trí nào trong ống mật chủ. Tình trạng sỏi xuất hiện trong ống mật chủ hay đường dẫn mật ít gặp hơn so với sỏi túi mật. Khi sỏi nằm trong ống mật chủ thường sẽ gây ra những vấn đề nghiêm trọng hơn. Lúc đó, viên sỏi có thể chặn ống dẫn mật, dẫn đến nhiễm trùng nghiêm trọng và được gây ra viêm đường mật hay viêm tụy. Các yếu tố nguy cơ bệnh sỏi mậtMột số yếu tố có thể làm tăng khả năng hình thành sỏi mật gồm:
Chẩn đoán bệnh sỏi mậtĐể chẩn đoán và đánh giá biến chứng của bệnh sỏi mật, một số xét nghiệm cần làm gồm:
Các phương pháp điều trị bệnh sỏi mậtPhần lớn người bệnh sỏi mật không có triệu chứng sẽ không cần điều trị y khoa. Bác sĩ sẽ đưa ra kế hoạch điều trị dựa trên triệu chứng và kết quả từ các xét nghiệm trong chẩn đoán. Tuy nhiên, bạn vẫn cần để ý và cảnh giác với các triệu chứng cho thấy có biến chứng từ sỏi mật, chẳng hạn như xuất hiện cơn đau nặng ở vùng bụng trên bên phải. Nếu các dấu hiệu và triệu chứng sỏi mật xảy ra, bạn cần được điều trị sớm.
Các cách điều trị sỏi mật bao gồm:
Bệnh sỏi mật có nguy hiểm không?Phần lớn trường hợp sỏi nằm trong túi mật không gây ra triệu chứng và không gây tắc nghẽn đường dẫn mật sẽ không ảnh hưởng đến sức khỏe. Khi đó, người bệnh không cần phải điều trị y khoa. Thế nhưng, một số ca bệnh sỏi mật có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, như:
Phòng ngừa bệnh sỏi mậtNhững biện pháp sau sẽ giúp bạn giảm bớt nguy cơ hình thành sỏi mật, cũng như không làm tăng kích thước của những viên sỏi hiện có:
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. |