Bệnh giời leo là bệnh lý ngoài da phổ biến, gây tổn thương da và rất dễ lây lan. Nhiều trường hợp, giời leo gây nhiều biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe và cuộc sống sau này của người bệnh. Vậy giời leo là gì? Cách chữa hiệu quả?
Bệnh giời leo hay “giời ăn” thường được gọi với tên khác là zona thần kinh do virus nhóm Herpes gây ra. Bệnh lý là tình trạng da bị tổn thương, đau rát và viêm nhiễm theo các dây thần kinh.
Giời leo xuất hiện ở mọi đối tượng và mọi độ tuổi, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu làm ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt hằng ngày.
Như đã đề cập, virus nhóm Herpes là nguyên nhân chính, cốt lõi khiến bị giời leo. Virus này sống trong môi trường, gặp điều kiện thuận lợi nó sẽ xâm nhập vào cơ thể gây bệnh.
Ngoài ra, virus Herpes cùng loại với virus gây bệnh thủy đậu, do vậy dù bệnh thủy đậu đã được chữa khỏi, nhưng rất có thể virus vẫn còn tồn tại trong dây thần kinh.
Một khi hệ miễn dịch trong cơ thể suy giảm, virus tái hoạt động khiến giời leo xuất hiện.
Bên cạnh đó, có một số yếu tố phụ làm tăng khả năng mắc bị “giời ăn” như:
- Vào mùa mưa, độ ẩm cao thời tiết lạnh khiến virus phát triển.
- Do không vệ sinh cơ thể, môi trường sống sạch sẽ.
- Do sức đề kháng kém, virus dễ xâm nhập gây bệnh.
- Do cơ thể bị mệt mỏi, thường xuyên căng thẳng.
Dấu hiệu đặc trưng của bệnh “giời ăn” là xuất hiện các mụn nước nhỏ, cảm thấy đau rát và ngứa ngáy. Những mụn nước này mọc thành cụm và có xu hướng lan rộng.
Một số trường hợp người mắc giời leo kèm theo triệu chứng sốt nhẹ, đau mỏi toàn thân. Bệnh lý này xuất hiện ở nhiều nơi trên cơ thể như bệnh giời leo ở miệng, bệnh giời leo ở mắt….
Bệnh giời leo không lây truyền. Tuy nhiên, người chưa từng bị thủy đậu hoặc chưa tiêm phòng thủy đậu rất có thể bị nhiễm virus. Họ có thể bị phát triển bệnh thủy đậu và làm tăng nguy cơ mắc zona thần kinh hay giời leo sau này.
Do đó, người bệnh bên cạnh giữ gìn vệ sinh vùng da bị giời leo sạch sẽ thì cần che chắn vùng da đó để không lây nhiễm bệnh cho người khác.
Đồng thời, những người khác cũng cần cẩn trọng hơn trong việc tiếp xúc, nên đeo găng tay và rửa tay sau khi bôi thuốc cho người bệnh.
Giời leo khiến người bệnh cảm thấy đau rát, khó chịu nhưng nếu được phát hiện sớm, việc điều trị tận gốc bệnh lý này khá đơn giản và không gây bất cứ vấn đề gì nguy hiểm.
Tuy nhiên, giời leo lại thường phát triển rất nhanh, do vậy người bệnh không được lơ là khiến bệnh diễn biến nặng rồi mới chữa trị.
Trong trường hợp, virus đã khiến làn da bị tổn thương nặng, lan rộng hoặc xuất huyết… sẽ khiến việc điều trị phức tạp hơn và để lại sẹo.
Ngoài ra, nếu không được chữa trị kịp thời, đúng cách còn khiến người bệnh phải đối mặt với nguy cơ bị viêm tụy cắt ngang, viêm màng não…
Đặc biệt, khi bệnh phát triển ở những vùng nhạy cảm như mắt có thể gây giảm thị lực, loét giác mạc hoặc thậm chí mù lòa.
Như đã đề cập, bệnh giời leo nếu được điều trị đúng cách sẽ không gây bất cứ vấn đề gì nghiêm trọng. Hiện tại, có khá nhiều phương thức giúp điều trị bệnh dứt điểm được nhiều người tin tưởng sử dụng.
Dưới đây là những cách chữa trị bệnh giời leo hiệu quả nhất.
Ưu điểm của thuốc Tây trị giời leo là hiệu quả nhanh, các triệu chứng cải thiện rõ rệt. Ngoài ra, một số thuốc Tây tích hợp hoạt chất hỗ trợ trị bệnh dứt điểm mà không để lại sẹo.
Cách thức sử dụng thuốc Tây đơn giản, phù hợp với quỹ thời gian hạn chế của phần lớn người bệnh nên phương thức chữa giời leo bằng thuốc Tây được sử dụng rất phổ biến.
Một số loại thuốc Tây phổ biến sử dụng chữa bệnh bị giời ăn như: Jarish, Kẽm oxit 10%, Dalibour cream, hồ nước, Begendrem, Fobancort…
Những thuốc này có tính kháng khuẩn khá cao nên có thể khiến da bị bào mòn, gây teo collagen. Do vậy, người dùng cần chú ý không nên dùng thuốc kéo dài, bôi diện rộng.
Lưu ý, người bệnh cần chắc chắn mình không dị ứng với bất kỳ thành phần nào của thuốc. Ngoài ra, người bệnh không được bôi thuốc quá gần vùng nhạy cảm như mắt, miệng…
Tốt nhất, người bệnh nên đi khám, trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để được hỗ trợ tốt nhất.
Thuốc Đông Y có ưu điểm lành tính, không gây bất cứ kích ứng hay tác dụng phụ nào nên được khá nhiều người tin dùng.
Thuốc đi vào tạng phủ, điều trị tận gốc bệnh từ bên trong, ngăn cản tình trạng tái phát nhiều lần. Bên cạnh việc chữa bệnh, thuốc Đông Y còn có tác dụng bồi bổ sức khỏe, tăng cường hệ miễn dịch.
Một số vị thuốc Đông Y thường được dùng trong chữa bệnh giời leo như: Phòng phong, độc hoạt, tiền hồ, cát cánh, kinh giới, cam thảo, hoàng liên, hoàng ba, bạc hà…
Đây đều là những vị thuốc có tác dụng sát trùng, làm mát, làm dịu da. Tuy nhiên, thuốc phát huy công dụng từ từ nên đòi hỏi thời gian chữa trị lâu. Đồng thời, thuốc cần sắc và khá khó uống.
Phương pháp trị giời leo dân gian có ưu điểm đơn giản, an toàn, tiết kiệm thời gian, chi phí và mang lại hiệu quả lâu dài. Bởi vậy, kể cả khi y học phát triển thì cách trị bệnh dân gian vẫn được nhiều người lựa chọn.
Một số phương phát trị bệnh điển hình như:
- Cách chữa giời leo bằng đậu xanh: Đậu xanh tính mát có khả năng thanh nhiệt, giải trừ độc tố, kìm khuẩn rất tốt nên được ứng dụng phổ biến trong trị giời leo. Cách thức thực hiện khá đơn giản, người bệnh chỉ cần rửa sạch đậu xanh, giã nhuyễn cùng nước vo gạo rồi đắp trực tiếp lên vùng bị giời leo. Người bệnh nên đắp khoảng 15 – 30 phút, ngày 2 – 3 lần.
- Chữa giời leo bằng rau sam: Rau sam giúp làm dịu, chữa lành vết thương hiệu quả nên rất hữu hiệu trong việc chữa trị bệnh giời leo. Người bệnh chỉ cần giã nát một nắm rau sam, lấy tính chất đắp lên vùng da bị tổn thương rồi băng lại. Ngày lặp lại 3 – 4 lần để đạt hiệu quả cao.
- Chữa giời leo bằng cây lá cây xấu hổ: Lá cây xấu hổ có tác dụng hút mủ, trị viêm, làm lành vết thương giúp hỗ trợ trị giời leo hiệu quả. Người bệnh chỉ cần lấy một nắm lá xấu hổ, rửa sạch, giã nhuyễn sau đó đắp lên vùng da bị tổn thương. Sau khoảng 30 phút, người bệnh rửa sạch lá xấu hổ để da thoáng rồi tiếp tục thực hiện lặp lại các bước trên. Duy trì khoảng vài ngày sẽ thấy hiệu quả khác biệt.
Cách chữa giời leo theo dân gian dễ làm, tiết kiệm nhưng chỉ nên áp dụng trong trường hợp bệnh nhẹ hoặc kết hợp với phương pháp điều trị khác. Trong trường hợp dùng đan xen với phương pháp khác, người bệnh nên hỏi qua ý kiến của bác sĩ để tránh hiện tượng tương tác, kích ứng thuốc nguy hiểm.
Có khá nhiều phương pháp chữa bệnh giời leo, tuy nhiên muốn điều trị đúng cách, hiệu quả dứt điểm phải căn cứ vào mức độ mắc bệnh và thể trạng của từng người.
Để biết chính xác và đảm bảo sức khỏe bản thân, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để nhận được sự hỗ trợ tốt nhất từ phía bác sĩ chuyên khoa.
Giời leo tuy không phải bệnh nguy hiểm nhưng lại là nỗi ám ảnh của nhiều người bởi cảm giác ngứa ngáy, khó chịu.
Hơn nữa, việc chủ quan, lơ là trong điều trị cũng là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Do vậy, việc phòng ngừa bệnh ngay từ đầu chính là điều cần thiết mà bất kỳ ai cũng nên thực hiện.
Một số biện pháp phòng ngừa bệnh hiệu quả như:
- Thường xuyên vệ sinh môi trường sống làm virus gây bệnh không có cơ hội phát triển đồng thời vệ sinh sạch sẽ cơ thể mỗi ngày.
- Khi ngủ nên kiểm tra kỹ chăn, gối, mền nhằm đảm bảo côn trùng mang virus không bò lên người.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với những người đam mắc bệnh, khi tiếp xúc nên mang găng tay và rửa tay sau khi tiếp xúc.
- Không dùng chung những vật dụng cá nhân như khăn mặt, khăn tắm, quần áo… với người khác, đặc biệt là người mắc bệnh.
- Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, cung cấp đầy đủ năng lượng cần thiết cho cơ thể.
- Thường xuyên tập thể dục thể thao, điều này giúp nâng cao sức khỏe, sức đề kháng.
Bệnh giời leo không khó để phòng và chữa trị, tuy nhiên không vì thế mà có thể chủ quan. Trong trường hợp mắc giời leo, người bệnh nên có biện pháp điều trị nhanh chóng, kịp thời để tăng hiệu quả chữa trị và đẩy lùi biến chứng nguy hiểm.
Bác sĩ Lê Thái Vân Thanh, Trưởng khoa Da liễu - Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM, cho biết zona thần kinh là căn bệnh ngoài da thường gặp, tuy không đe dọa tính mạng nhưng làm giảm thẩm mỹ, và gây nhiều biến chứng nếu không được chữa trị kịp thời, đúng cách.
Virus thủy đậu [varicella zoster hay VZV] là thủ phạm chính. Những người nhiễm virus này lúc nhỏ, khi hết bệnh, virus này vẫn không hết, chúng tồn tại suốt đời trong các tế bào, hạch thần kinh dưới dạng bất hoạt. Sau một thời gian, khi gặp điều kiện thuận lợi như hệ miễn dịch bị suy yếu, tinh thần chấn động, cơ thể suy nhược, mắc bệnh mạn tính như đái tháo đường... virus sẽ có cơ hội tái phát thành bệnh zona.
Virus nhân lên và lan truyền theo dây thần kinh, rồi bộc phát ở vùng da tương ứng với khu vực dây thần kinh đó, gây ra các phát ban đỏ rộp và đau đớn. Bệnh kéo dài từ khoảng hai đến ba tuần, có thể tái phát, nhất là những người từng bị nhiễm virus này. Nguy cơ mắc bệnh tăng theo tuổi tác và hiện chưa có cách chữa trị dứt điểm, việc điều trị chỉ làm giảm các triệu chứng.
Theo bác sĩ Thanh, khi bị zona, các sợi thần kinh bị tổn thương, nó không thể gửi tin nhắn từ da đến não bình thường được. Thay vào đó, các thông điệp trở nên nhiễu loạn và phóng đại, tạo ra nỗi đau kinh niên, thường không thể chịu đựng được, kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, dù vết thương trên da đã khỏi.
Dấu hiệu điển hình ở người mắc zona là da nổi ban đỏ sau đó biến thành mụn nước theo từng chùm. Giai đoạn đầu, các mụn nước căng lên và có dịch trong. Sau vài ngày sẽ chuyển màu đục dần rồi hóa mủ. Cuối cùng mụn vỡ ra, hình thành nên các vảy và bong dần sau khi khô, để lại sẹo lấm tấm màu trắng trên da. Người bệnh bị đau bỏng rát, ù tai, nhức đầu, chóng mặt..., đôi khi sốt từ 38 – 39 độ C, rối loạn bài tiết mồ hôi...
Zona là bệnh truyền nhiễm, có thể lây truyền từ người này sang người khác. Nếu tiếp xúc trực tiếp với mụn nước trên cơ thể người bệnh, người lành dễ bị lây nhiễm, nhất là nhóm chưa chủng ngừa vaccine thủy đậu và chưa bị bệnh thủy đậu.
Các nốt mụn nước và ban đỏ trên vùng da bị zona thần kinh. Ảnh: Pinterest.
Bác sĩ khuyên người dân khi có các dấu hiệu trên, nên đi khám và điều trị càng sớm càng tốt. Bác sĩ sẽ kiểm tra da, xác định khu vực bị ảnh hưởng. Trong hầu hết các trường hợp, không cần xét nghiệm để chẩn đoán và cũng không có phác đồ điều trị chung cho tất cả mọi người.
Thông thường, người bệnh được kết hợp các phương pháp điều trị. Gồm, thuốc chống virus để ngăn chặn sự phát triển của mầm bệnh, nếu có tình trạng bội nhiễm thì dùng kháng sinh phòng nhiễm khuẩn, kháng viêm, chống phù nề. Nếu người bệnh đau kéo dài gây mất ngủ, có thể sử dụng thuốc giảm đau thần kinh, thuốc kháng histamin giảm ngứa. Thuốc tăng cường miễn dịch cũng được bác sĩ phối hợp dùng để nâng cao sức đề kháng.
Theo các bác sĩ Nguyễn Minh Anh và bác sĩ Lê Viết Thắng, khoa Ngoại Thần kinh, đau dây thần kinh là biến chứng thường gặp, nghiêm trọng và khó trị nhất của zona. Cơn đau khu trú ở vùng da bị zona trước đó. Hay gặp nhất là vòng quanh thân và thường ở một phía của cơ thể hoặc ở mặt. Người bị zona mắt và nữ giới có tần suất đau cao hơn.
Các cơn đau có nhiều dạng, như âm ỉ, đau rát như bị phỏng, buốt nhói như bị thọc mạnh, đau sâu dưới da. Vùng da có sang thương zona nhạy cảm khi sờ nhẹ, có cảm giác bỏng rát khi cọ với quần áo, ngứa hoặc tê bì. Thậm chí, người bệnh có thể kèm đau cơ, khớp quanh vùng da nhiễm bệnh.
Hiện, vẫn chưa tìm ra thuốc đặc hiệu chữa đau sau zona. Ngoài các phương pháp trên, các bác sĩ có thể kê thuốc chống động kinh, thuốc chống trầm cảm, thuốc giảm đau có tác dụng mạnh để làm nhẹ bớt triệu chứng đau.
Ngoài ra, một số biến chứng khác do zona có thể gồm, suy nhược, trầm cảm, mệt mỏi, khó ngủ, ăn không ngon, khó tập trung...
Để phòng bệnh, các bác sĩ khuyên người dân tiêm phòng bằng vaccine thủy đậu. Đây là cách tốt nhất để tăng sức đề kháng chống lại virus VZV. Bên cạnh đó, nên giữ vệ sinh cá nhân, hạn chế hoặc không tiếp xúc với người chưa tiêm phòng thủy đậu, đặc biệt là trẻ em, phụ nữ mang thai.
Với người đã bị zona, nên kiêng ăn thực phẩm giàu chất béo, rượu bia, ngũ cốc tinh chế quá kỹ, sẽ làm tăng lượng đường huyết, tăng nhiễm trùng và khiến cho vết phỏng lâu lành. Các thực phẩm giàu vitamin C và kẽm như cam, gan động vật, bơ... giúp tăng cường sức đề kháng. Vitamin B6, B12 cũng giúp các vết mụn nước nhanh chóng phục hồi.
Thư Anh