Tháp chàm poshanư ở đâu

Vương quốc Chăm pa cổ dù đã biến mất khá lâu nhưng những kiến trúc độc đáo mà họ còn lưu lại vẫn luôn khiến người ta phải thổn thức, ngỡ ngàng. Tiêu biểu trong đó là cụm di tích nổi tiếng tháp Chàm Poshanư Phan Thiết.

Tháp Chàm Poshanư hay tháp Chăm Phố Hài, Po Sah Inư là quần thể tháp nằm trong khu di tích Lầu Ông Hoàng – nơi có câu chuyện tình thi ca nổi tiếng của nhà thơ Hàn Mặc Tử và người con gái tên Mộng Cầm, tọa lạc trên ngọn đồi Bà Nài, phường Phú Hài, cách trung tâm thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận khoảng 7km về hướng Đông Bắc, được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ thứ 8 đầu thế kỷ thứ 9, để thờ thần Shiva - vị thần quyền năng của Ấn Độ giáo được người Ấn và người Chăm rất sùng bái và tôn kính.

Đến thế kỷ 15, quần thể tháp được xây dựng thêm một số ngồi đền nhỏ với kiến trúc đơn giản hơn để thờ công chúa Poshanư – con của vua Para Chanh – người đã đã dạy nhân dân thời đó cách trồng lúa nước, dệt thổ cẩm, chăn nuôi,...Cũng chính vì thế mà cái tên Poshanư của tháp đã ra đời.

Trong khoảng thời gian từ năm 1992 đến năm 2000, trong công cuộc tu bổ và tôn tạo lại, các nhà khảo cổ học đã phát hiện, ngoài 3 tòa tháp chính thì cụm di tích tháp Poshanư Phan Thiết còn có 1 đền thờ lớn nhưng đã bị chôn vùi sâu dưới lòng đất từ hơn 300 năm nay. 

Với những đường nét nghệ thuật kiến trúc truyền thống tinh tế và độc đáo, lưu giữ rõ nét thời kỳ phát triển hưng thịnh của vương quốc Chăm-pa nên vào năm 1991, nơi này đã được Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Tháp Chàm Poshanư – tinh hoa nghệ thuật kiến trúc của người Chăm

Ấn tượng đầu tiên khi nhìn thấy tháp Chàm Poshanư chính là phong cách kiến trúc Hòa Lai độc đáo - một trong những kiểu kiến trúc kinh điển chắt lọc những tinh hoa ấn tượng nhất của người Champa cổ.

Toàn bộ cụm tháp đều được xây bằng những viên gạch Chăm nung đỏ, ghép chặt vào nhau mà không thấy một mạch vữa – một phong cách đặc trưng của người Chăm mà cho đến nay các nhà khoa học vẫn chưa thể lý giải được vì sao họ lại làm được điều đặc biệt đó.

Bốn mặt tháp được thiết kế theo hình vuông, càng lên cao thì hình dáng của tháp lại càng thu nhỏ dần, cửa ra vào thì được thiết kế hình vòm cuốn với những hoa văn tinh tế được chạm khắc tỉ mỉ trên bề mặt…Dù thời gian đã trôi qua rất lâu, song nó vẫn còn giữ được khá nguyên vẹn và rõ nét các hình ảnh.

Lối kiến trúc đỉnh cao và được xem là biểu tượng của Vương quốc Chăm Pa này không chỉ xuất hiện ở đây mà ta còn có thể bắt gặp ở nhiều công trình nổi tiếng khác như: tháp Chàm Poklong Garai, thánh địa Mỹ Sơn, tháp Po Dam…

Tháp Chăm Poshanư Bình Thuận gồm có 3 tòa tháp. Ngọn tháp lớn nhất hay tòa tháp chính nằm ở giữa cao 15m, với 1 cửa chính hướng về phía Đông là nơi trú ngụ của thần linh và 3 cửa giả ở 3 hướng còn lại.

Hơn nữa, tòa tháp này còn được thiết kế với 3 tầng, mỗi tầng đều được trang trí bởi những bông hoa và các hình tượng kỳ lạ được chạm khắc dày đặc trên bề mặt gạch. Bên trong tháp thì được thờ bộ phận sinh thực khí Linga - Yoni bằng chất liệu đá xanh nguyên khối – linh vật linh thiêng nhất trong các đền thờ của người theo đạo Hin-đu giáo.

Nằm ngay sát tháp chính là ngọn tháp thờ thần Lửa nên trông từ xa rất giống hình ảnh của căn bếp. Nó không chỉ có kích thước nhỏ nhất, chỉ cao 4m mà những kiến trúc và các nét trang trí cũng đơn giản hơn. Thậm chí, do sự bào mòn của tạo hóa nên hiện nay tháp bị hư hại khá nhiều và các hoa văn, họa tiết cũng đã mờ dần đi, chỉ còn lại những đường nét gốc.

Xa xa về hướng bắc là ngọn tháp thờ Thần Bò Nandin – linh vật cưỡi của thần Shiva.  Tháp cao khoảng 12m, có kiến trúc tương tự tháp chính nhưng được tinh giản chi tiết để tổng thể được hài hòa. 

Có thể nói, sau biết bao biến cố, dẫu cho bao công trình đã bị phá hủy, vùi dập thì tháp Chàm Poshanư vẫn kiên cường đứng đó như là một minh chứng sắt đá cho sự tài tình trong kiến trúc xây dựng của người Chăm cổ.

Trải nghiệm thú vị tại tháp Chàm Poshanư

Chỉ với 10.000 đồng đối với khách nội địa và 15.000 đồng với khách quốc tế là bạn đã có thể chiêm ngưỡng được lối kiến trúc độc đáo này và có được những tấm hình cực “chất” cực “độc” để làm mới instagram của mình rồi đấy.

Đặc biệt, nếu đến đây vào đúng dịp lễ hội thì bạn còn được hòa mình vào không khí vui tươi, nhộn nhịp của người Chăm địa phương với những điệu múa nhịp nhàng uyển chuyển của nhưng cô gái Chăm trong trang phục váy, áo lộng lẫy kết hợp với những nhạc cụ truyền thống như: đàn Kanhi, trống Ginăng, trống Paranưng, kèn Xaranai, Grong (lục lạc),…đảm bảo sẽ làm say đắm lòng bạn cho mà xem.

Bạn cũng có thể cùng người dân ở đây dâng lên lễ vật cúng viếng thần linh để cầu may mắn, hạnh phúc, ấm no cho bản thân và gia đình.

Các dịp lễ hội mà bạn nhất định không nên bỏ lỡ: Lễ hội Kate – diễn ra vào ngày 1/7 hàng năm theo lịch Chăm (tức tháng 9 hoặc tháng 10 dương lịch), lễ hội Rija Nưga, Poh Mbăng Yang (tương tự Tết Nguyên đán của người Việt) – tổ chức vào đầu tháng Giêng lịch Chăm, hay lễ cầu mưa, cầu an của người Chăm…

Nếu bạn yêu những nét Champa cổ kính, yêu nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc đỉnh cao của thời kỳ này thì hãy đến ngay tháp Chàm Poshanư để thỏa mãn niềm đam mê ấy đi nào.

Thái Hà (Tổng hợp) - Luhanhvietnam.com.vn

Ảnh: Internet

Tháp Chàm Poshanư là một trong những danh thắng đặc biệt của vùng đất Phan Thiết mà chắc chắn khi đến du lịch nơi đây bạn cần phải tới thăm quan, tới đây không chỉ để chiêm ngưỡng vẻ đẹp có phần đã bị hoang tàn và đổ nát do di chứng thời gian, mà tại đây bạn còn sẽ được tìm hiểu thêm về văn hóa cũng như tín ngưỡng của người Chăm Pa thời xưa, hiểu thêm về vùng đất kỳ bí mà cho đến tận bây giờ người ta vẫn chưa giải thích được là vì sao thời đó con người ta có thể xây dựng được những kiến trúc đồ sộ và phức tạp như thế, cùng theo chân Làng Chài Xưa nhé!

Chính vì vậy, khi đến du lịch Phan Thiết, bạn đừng bỏ qua một phần quan trọng trong hành trình khám phá của chuyến đi là đến thăm tháp Chàm Poshanư, đảm bảo bạn sẽ đắm chìm vào vẻ đẹp hoang sơ của tháp Chàm Poshanư và bí ẩn văn hóa của người Chăm, muốn tìm hiểu, muốn chiêm ngưỡng thêm thật nhiều nữa đấy.

Bài viết dưới đây của chúng tôi sẽ kể thêm cho bạn về danh thắng nổi tiếng này, để bạn có thêm một chút kiến thức cũng như ngắm thêm những kiến trúc đặc sắc gói gọn còn lại trong khuôn khổ tháp Chàm Poshanư nhé. Nào cùng bắt đầu thôi.

Cùng Đến Thăm Vẻ Đẹp Hoang Sơ Tháp Chàm Poshanư

Mỗi khi đến một vùng đất, địa danh nào đó, chúng ta thường có cơ hội được lắng nghe và tìm hiểu nhiều hơn về nơi ấy, có thể là về nguồn gốc, về lịch sử hình thành, về cả những thăng trầm đã trải qua, từng gắn bó. Với Tháp Chàm Poshanư cũng thế, nơi đây chứa cả một giai thoại về một thời kỳ phát triển hưng thịnh của vương quốc Chăm Pa. 

Trải dài dọc khắp đất nước Việt Nam có không ít các thời kỳ phát triển, một trong số đó thì Chăm Pa cũng góp phần của mình trong thời kỳ phát triển hưng thịnh nhất, vương quốc Chăm Pa đã để lại cho chúng ta đến tận bây giờ rất nhiều kiến trúc cổ không chỉ mang ý nghĩa về nghệ thuật mà những kiến trúc này có giá trị cực kỳ vô giá, trở thành di sản. Trong số những giá trị di sản ấy thì còn giữ lại đến tận ngày nay là tháp Chàm Poshanư này.

Tháp chàm Poshanư mang vẻ đẹp cổ kính và bí ẩn

Quay ngược về quá khứ để tìm hiểu một chút, nhóm đền tháp Chàm Poshanư này chính thức được xây dựng lên từ khoảng thế kỷ thứ 19, những công trình kiến trúc này được thiết kế theo phong cách có tên là Hòa Lai, đây là một trong số những phong cách nghệ thuật thịnh hành của Chăm Pa lúc bấy giờ. Lúc xây dựng lên tháp Chàm Poshanư được dân chúng nhận định là một công trình vĩ đại, mang tính biểu tượng cho vương quốc Chăm Pa.

Chính vì vậy mà cho đến tận ngày nay thì cụm tháp Poshanư cổ vẫn được lưu giữ một cách nguyên vẹn nhất, có thể nói tháp Chăm Poshanư là một trong số những cụm tháp còn giữ được trọn vẹn nhất so với các di tích còn sót lại của người Chăm ở Bình Thuận như: nhóm tháp Pôdam (Phú Lạc, Tuy Phong, nhóm tháp Bà Châu Rế (Hàm Phú, Hàm Thuận Bắc),…

Ngồi Nghe Giai Thoại Về Tháp Poshanư 

Để nói về những câu chuyện có gắn liền với tháp Poshanư thì sẽ có rất nhiều, nhưng đặc biệt trên hết có lẽ là câu chuyện tình son sắt của nàng công chúa mang tên Poshanư ở vương quốc Chăm Pa này. Câu chuyện tình cảm động được người đời cứ thế truyền lại cho nhân thế. 

Người xưa truyền rằng tháp Chăm Poshanư này khi xây dựng nhằm dụng ý để tưởng nhớ mối tình của nàng công chúa Pôshanư và vị lãnh chúa Po Sahaniempar, khi tháp được xây dựng cũng là khi nó gắn liền với chuyện tình đầy hạnh phúc nhưng có có nhiều biến cố đau thương xảy ra, vì thật ra lãnh chúa Po Sahaniempar là người theo đạo Hồi, vốn sống ở vùng Ma Lâm, vì đến với công chúa Pôshanư mà đã phải trải qua rất nhiều trắc trở, trở ngại của các luật lệ về tôn giáo. Mãi cứ thế, công chúa vẫn không chịu đầu hàng số phận, quyết định sẽ đi đến cái kết viên mãn của mình với lãnh chúa, thế nhưng lại bị ngăn cản bởi chính người em trai của mình, người này đã bày đủ trò để khiến Po Sahaniempar hiểu lầm công chúa, rồi trong một lần hành hương về lãnh chúa đã không thấy được vợ mình chờ đón, nghĩ rằng mình đã bị phản bội nên lãnh chúa tức giận bỏ về phía nam.

Giai thoại của tháp chàm Poshanư đầy thăng trầm

Sau khi biết tin, công chúa đã phải lặn lội đi tìm chồng để giải thích, cho đến khi gặp Núi Ông – Tánh Ninh thì tìm được chồng, tuy nhiên lúc này lãnh chúa đã đem lòng yêu một người con gái dân tộc Raglây tên là Chargo. Quá buồn và thất vọng, công chúa quay về, tự mình sống ở Bianneh, sau đó vì thương tiếc cho mối tình của công chúa và cũng như tôn vinh công ơn của bà đã dạy nhân dân trồng trọt, khai rẫy, trồng bông dệt vải, dạy họ cách giao tiếp, ứng xử,… mà đã tạc tượng bà và đặt trong đền thờ của tháp.

Từ đó về sau những buổi nghi lễ tôn giáo quan trọng đều được người dân thực hiện ở tháp Chàm Pôshanư, trong đó có lễ hội lớn và quan trọng nhất của người Chăm theo đạo Bàlamôn là Katê cũng đều tới tháp để dâng kính cầu xin bà ban cho một vụ mùa ấm no, hạnh phúc.

Kiến Trúc Vô Cùng Độc Đáo Cùng Bí Ẩn Văn Hóa Của Người Chăm

Theo thông tin chính thức thì vào năm 1991 nhà nước đã công nhận công trình kiến trúc tháp Chàm Poshanư được liệt vào danh sách di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Cụm tháp này được xây dựng với mục đích là thờ thần Shiva – đây cũng là một vị thần đặc biệt quan trọng trong Ấn Độ giáo. Sau khi nghiên cứu các nhà sử học đã nhận định kiến trúc của tháp Poshanư là kiến trúc phong cách Hòa Lai,  những viên gạch đỏ làm nguyên liệu chính gắn kết với nhau bằng một loại chất kết dính đặc biệt mà cho đến tận ngày nay chưa ai có thể khẳng định đó là gì, người ta chỉ đưa ra giả thiết có thể là nhựa thực vật. Mặt tháp được thiết kế theo hình vuông, càng lên cao thì càng nhỏ lại, các cửa tháp có hình vòm với nhiều chi tiết hoa văn đặc sắc, tổng một cụm tháp sẽ có 1 tháp chính và 2 tháp phụ.

Tuy tháp chỉ có kích thước vừa và nhỏ nhưng khi xây dựng lên các kiến trúc ở đây đã tổng hòa và chắt lọc được hết những tinh hoa kiến trúc cùng với nghệ thuật trang trí siêu đẳng của người Chăm thời bấy giờ để tạo nên được cho tháp vẻ trang nghiêm kỳ bí, các kết cấu hình dạng cho đến kỹ thuật xây dựng trên thân tháp, các cửa chính, cửa giả, các vòm cuốn, từ ngoài vào trong, từ dưới lên trên đỉnh tháp.

Kiến trúc độc đáo của tháp chàm Poshanư bắt nguồn từ người Chăm 

Đã có nhiều cuộc khảo cổ được tiến hành từ năm 1992 cho đến năm 1995 rồi phát hiện ra các nền móng của nhiều ngôi đền xưa vốn trước kia đã bị vùi lấp và sụp đổ. Tất cả khi được đem đi phân tích đều nghiệm thu niên đại từ thế kỷ thứ 15.

Được xem là điểm đến khá thú vị ở Phan Thiết mà bạn không nên bỏ qua

Nói thêm về kiến trúc của cụm tháp Poshanư này thì tháp chính sẽ gồm có 3 tầng, tháp có chiều chao khoảng 15m nếu tính từ bên trong tháp lên đến đỉnh, mỗi cạnh đáy của từng mặt tháp rộng khoảng 20m. Trên tháp chính sẽ có một cửa to và là cửa chính dài, luôn được cố định hướng về phía Đông, đặc điểm này có lẽ bởi vì theo truyền thuyết người Chăm hướng Đông là hướng mà các thần linh của họ cư ngụ. Với các hình dạng trang trí trên thân và chóp của tháp đều thể hiện hình có tính đối xứng và đồng nhất. Đối với 3 hướng còn lại là Tây, Nam, Bắc cũng được những người thợ xây thêm 3 chiếc cửa giả để trang trí. Điểm đặc biệt được tìm thấy là trên vòm cuốn của cửa Tây có những dãy chạm khắc với hình bông hoa và nhiều hình tượng kỳ dị khác nhau, cho đến giờ vẫn chưa ai giải đáp được ý nghĩa của những biểu tượng này.

Tháp chàm được chạm khắc với hình bông hoa và nhiều hình tượng kỳ dị khác nhau

Ngoài ra tháp được xây với kết cấu không gian khá kín, chỉ có lỗ lớn để thông gió ra ngoài dưới các cửa sổ. Còn bên trong tháp chính sẽ đặt bệ thờ Linga-Yoni bằng đá, đây cũng chính là vật linh thiêng nhất trong các đền thờ của người theo đạo Hin đu.

Tháp chàm là điểm đến của nhiều khách du lịch

Với các tháp phụ là các tháp thờ thần Bò Nanđin – đây cũng là vật cưỡi của thần Shiva, tháp này thì cao khoảng 12, với lối kiến trúc cũng tương tự như tháp chính, chỉ có điều sẽ làm đơn giản hơn. Tháp phụ còn lại là để thờ thần Lửa, tuy nhiên hiện nay tháp này chỉ còn lại di tích ít, chiều cao hơn 4m, và có duy nhất một cửa hướng thẳng về phía Đông, tháp này cũng bị thời thời gian tàn phá nặng nề nhất, vì vậy mà các hình điêu khắc trang trí bên ngoài cũng đã bị bào mòn, chỉ còn một số đường nét gốc cũng không nguyên vẹn.

Đến Trải Nghiệm Và Tham Quan Cụm Tháp Poshanư

Tính đến thời điểm hiện tại thì nhóm đền tháp Poshanư này là một trong những cụm tháp Chăm còn được giữ lại nguyên vẹn nhất, nhà nước cũng đã tiến hành nhiều đợt trùng tu sửa chữa lại tháp để phục vụ cho việc du lịch cũng như tôn tạo, bảo vệ di tích cấp quốc gia. Chính vì vậy mà hàng năm cứ mỗi dịp đến mùa lễ hội Rija Nưga, Poh Mbăng thì những người dân bản địa ở đây vẫn tới tháp để làm lễ cầu mưa, cũng như xin những điều tốt lành cho mọi người.

Đến thời điểm hiện tại Tháp chàm Poshanư vẫn lưu giữ nét truyền thống 

Nếu bạn có dịp tới với Phan Thiết thì đừng để cơ hội bỏ qua điểm du lịch này, có thể đối với bạn ngay lúc ban đầu sẽ không có quá nhiều ấn tượng, nhưng khi bạn tới tìm hiểu, được nghe những câu chuyện ở đây thì mới thấy được nhiều điểm cuốn hút và ma mị không thể dứt ra được. Ngoài ra thì tại đây bạn cũng có thể thoải mái chụp các kiểu hình độc đáo, với phong cách truyền thống hoặc kỳ bí, đảm bảo bạn sẽ có được những bức hình cực kỳ đẹp.

Là một địa điểm “sống ảo” hết sẩy mà bạn không nên bỏ qua

Thật ra với Phan Thiết không thiếu những địa điểm đẹp, tuy nhiên nếu chưa đi đến tháp Poshanư thì coi như bạn đã bỏ lỡ một điều đáng tiếc cho chuyến đi du lịch Phan Thiết của mình rồi. Vì vậy, đừng quên nhắn nhủ với bạn bè, người thân khi đi du lịch tới Phan Thiết, nhất định phải tới tháp chàm Poshanư, nghe câu chuyện về nàng công chúa tài ba xinh đẹp, chiêm ngưỡng những kiến trúc vô cùng độc đáo và tinh xảo, cũng như lưu giữ vài tấm hình kỷ niệm giữa chốn cổ xưa này.

Chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo và lưu giữ lại kỷ niệm giữa chốn cổ xưa này

???Tham khảo thêm về những địa điểm du lịch nổi tiếng tại Phan Thiết:https://langchaixua.com/category/du-lich-mui-ne/