Trong bài ca dao nhân vật hay anh đã làm gì để thực hiện giao tiếp với nhân vật tôi
|
Video hướng dẫn giải
Câu 1 Video hướng dẫn giải Câu 1 (trang 20 SGK Ngữ văn 10 tập 1) Phân tích các nhân tố giao tiếp trong câu ca dao Đêm trăng thanh anh mới hỏi nàng: Tre non đủ lá đan sàng nên chăng? a. Nhân vật giao tiếp ở đây là những người như thế nào? b. Hoạt động giao tiếp diễn ra vào thời điểm nào? c. Nhân vật anh nói về điều gì? Nhằm mục đích gì? d. Cách nói của "anh" có phù hợp với nội dung và mục đích giao tiếp không? Lời giải chi tiết: a. Nhân vật giao tiếp trong câu ca dao trên là một chàng trai và một cô gái. b. Thời gian: "đêm trăng thanh", thích hợp với những cuộc chuyện trò tình tứ của đôi bên nam nữ, những buổi hát đối, hát ghẹo, hát giao duyên trong sinh hoạt dân ca. c. + Nói về việc "tre non đủ lá" dùng để "đan sàng". + Mục đích: ướm hỏi, tỏ tình (nghĩa hàm ẩn; người đã đủ lớn khôn, nên kết duyên). d. Cách nói của chàng trai rất tế nhị, phù hợp với đối tượng và mục đích giao tiếp.
Câu 2 Video hướng dẫn giải Câu 2 (trang 20 SGK Ngữ văn 10 tập 1) Đọc đoạn đối thoại (giữa em nhỏ A Cổ với một ông già) và thực hiện các yêu cầu (SGK, tr. 21). a. Các nhân vật đã thực hiện bằng ngôn ngữ những hành động nói cụ thể nào? Nhằm mục đích gì? b. Nêu mục đích giao tiếp của mỗi câu. c. Lời nói của các nhân vật bộc lộ tình cảm, thái độ và quan hệ trong giao tiếp như thế nào? Lời giải chi tiết: a. - Các hành động nói cụ thể: "Chào", "nói", "thưa" - Mục đích: Chào hỏi và trao đổi thông tin. b. Trong lời nói của ông già, cả ba câu đều là câu hỏi, nhưng mục đích không phải đều để hỏi. Câu 1 (A cổ hả) là câu hỏi thay chào, đáp lại lời chào của A cổ. Câu 2 (Lớn tướng rồi nhỉ) là lời khen, dùng để biểu thị tình cảm, không mang tính nghi vấn. Chỉ có câu 3 là có mục đích hỏi. c. Lời nói của các nhân vật bộc lộ thái độ, tình cảm và quan hệ trong giao tiếp: - Tình cảm giữa hai người rất thân mật, tin cậy lẫn nhau - Thái độ: Cậu bé rất kính trọng ông bà, ông già rất mến yêu cậu bé - Quan hệ: hai người khác lứa tuổi nhưng có mối quan hệ tốt
Câu 3 Video hướng dẫn giải Câu 3 (trang 21 SGK Ngữ văn 10 tập 1) Đọc bài thơ Bánh trôi nước và thực hiện các yêu cầu (SGK, tr.21) a. Khi làm bài thơ này, Hồ Xuân Hương đã "giao tiếp" với người đọc vấn đề gì? Nhằm mục đích gì? Bằng phương tiện ngôn ngữ, hình ảnh như thế nào? b. Người đọc căn cứ vào đâu để lĩnh hội bài thơ Lời giải chi tiết: a. Mục đích, vấn đề giao tiếp - Vấn đề giao tiếp: Hồ Xuân Hương đã "giao tiếp" với người đọc về vấn đề thân phận người phụ nữ nói chung và của tác giả nói riêng. - Mục đích: Hồ Xuân Hương đã "giao tiếp" với người đọc về vấn đề thân phận người phụ nữ nói chung và của tác giả nói riêng. Đồng thời tác giả khẳng định phẩm giá, nhân cách tốt đẹp của người phụ nữ. Hồ Xuân Hương đã dùng hình tượng chiếc bánh trôi nước để nói lên điều đó. b. Căn cứ để lĩnh hội, cảm nhận bài thơ - Người đọc căn cứ vào từ ngữ, hình ảnh trong bài thơ: "trắng", "tròn" (chỉ vẻ đẹp), "bảy nổi ba chìm" (chỉ thân phận lận đận), "tấm lòng son" (phẩm chất bên trong). - Căn cứ vào cuộc đời của nữ sĩ Hồ Xuân Hương để hiểu và cảm bài thơ này: Xuân Hương có tài, có tình nhưng số phận trớ trêu để cho bà sự bất hạnh. Hai lần lấy chồng thì cả hai lần "cố đấm ăn xôi lại hẩm". Rốt cục Cổ Nguyệt Đường (nơi bà ở) vẫn lạnh tanh không hương sắc. Điều cảm phục ở bà dù trong hoàn cảnh nào vẫn giữ gìn phẩm chất của mình.
Câu 4 Video hướng dẫn giải Câu 4 (trang 21 SGK Ngữ văn 10 tập 1) Viết đoạn văn thông báo về nội dung làm sạch môi trường (SGK) Lời giải chi tiết: Học sinh xem lại mẫu văn bản thông báo để viết; yêu cầu viết thông báo ngắn, song phải có mở đầu, kết thúc. - Đối tượng giao tiếp là học sinh toàn trường. - Nội dung giao tiếp là làm sạch môi trường - Hoàn cảnh giao tiếp là hoàn cảnh nhà trường và ngày môi trường thế giới. Tham khảo: THÔNG BÁO Để kỉ niệm Ngày Môi trường thế giới, trường THPT ..... tổ chức buổi tổng vệ sinh toàn trường: - Nội dung công việc: làm cỏ, phát quang bụi rậm, thu dọn rác thải, chăm sóc cây xanh trong phạm vi quản lý của nhà trường. - Thời gian làm việc: từ 7 giờ sáng ... ngày ... tháng ... năm ... - Đối tượng tham gia: toàn thể học sinh của trường. - Kế hoạch cụ thể: Các chi đoàn nhận phân công công việc cụ thể tại văn phòng Đoàn trường. Khi đi, mỗi học sinh phải mang theo một trong các dụng cụ sau: cuốc, xẻng, chổi, kéo, bao đựng rác, ... Nhà trường đề nghị toàn thể học sinh tích cực tham gia để phong trào được thành công tốt đẹp. ..., ngày ... tháng ... năm ... Bam giám hiệu trường THPT ....
Câu 5 Video hướng dẫn giải Câu 5 (trang 21 SGK Ngữ văn 10 tập 1) Phân tích các hoạt động giao tiếp qua bức thư Bác Hồ gửi học sinh cả nước nhân ngày khai giảng năm học đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa tháng 9 năm 1945 (SGK tr. 22). Lời giải chi tiết: Phân tích các nhân tố giao tiếp của bức thư Bác Hồ gửi học sinh cả nước nhân ngày khai trường năm 1945. a. Bác Hồ với tư cách là chủ tịch nước viết thư gửi học sinh toàn quốc. Người nhận là học sinh, thế hệ chủ nhân tương lai của nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa b. Hoàn cảnh cụ thể: Nước ta vừa giành được độc lập và chuyển từ chế độ phong kiến sang chế độ dân chủ, rất cần có nhân tài, do đó, sự cố gắng học tập, nỗ lực phấn đấu của những công dân tương lai có ý thức quan trọng cấp bách. - Người viết (Bác Hồ) là người từng trải, kinh nghiệm có được từ nhiều nước văn minh thế giới, mong muốn cho đất nước sánh vai với các cường quốc năm châu. - Học sinh: Lần đầu tiên được học trong nhà trường của nước nhà độc lập. c. Nội dung bức thư phân tích ý nghĩa của ngày khai trường đầu tiên và động viên học sinh tích cực học tập, phấn đấu vì tương lai tươi sáng của đất nước. + Bộc lộ niềm vui vì học sinh thế hệ tương lai được hưởng cuộc sống độc lập + Nhiệm vụ và trách nhiệm của học sinh đối với đất nước + Sau cùng là lời chúc của Bác đối với học sinh. d. Mục đích của bức thư: Chúc mừng học sinh nhân ngày tựu trường của đất nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Cổ vũ tinh thần học tập của các học sinh, từ đó xác định nhiệm vụ nặng nề nhưng vẻ vang của học sinh. e. Cách viết: Vừa là bức thư, vừa là lời kêu gọi, phân tích ý nghĩa của nhà trường trong thời đại mới, đồng thời nêu lên mục đích cao cả của sự nghiệp cách mạng, từ đó gợi mở học sinh suy nghĩ trách nhiệm thiêng liêng của mình. Lời văn giản dị, gần gũi với học sinh. Loigiaihay.com Tổng hợp kiến thức về Bài tập xác định nhân tố giao tiếp. Các bài tập xác định nhân tố giao tiếp hay nhất, chính xác nhất. A. KIẾN THỨC CẦN NHỚ1. Khái niệm: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ là hoạt động trao đổi thông tin của con người trong xã hội, được tiến hành chủ yếu bằng phương tiện ngôn ngữ. Hoạt động giao tiếp nhằm thực hiện ba mục đích cơ bản: nhận thức, tình cảm và hành động. - Các nhân tố chính trong HĐGT bằng ngôn ngữ: + Nhân vật giao tiếp: Gồm người nói và người nghe. + Nội dung giao tiếp (thông tin trong văn bản nói, viết). + Mục đích, hoàn cảnh giao tiếp: Thời gian, không gian, văn hóa, lịch sử, xã hội... + Phương tiện và cách thức giao tiếp. 2.Các quá trình của hoạt động giao tiếp Hoạt động giao tiếp có hai quá trình: -Quá trình tạo lập (hay sản sinh) lời nói, văn bản. Quá trình này do người nói hoặc người viết thực hiện. -Quá trình tiếp nhận (lĩnh hội) lời nói, văn bản do người nghe hoặc người đọc thực hiện. Hai quá trình của hoạt động giao tiếp luôn diễn ra trong quan hệ tương tác với nhau. Trong khi giao tiếp, người nói (viết) có thể vừa là người tạo lập nhưng cũng lại vừa là người tiếp nhận lời nói (văn bản) bởi các vai giao tiếp luôn luôn thay đổi. Chính vì vậy khi xem xét các quá trình giao tiếp, chúng ta phải đặc biệt chú ý tới các tình huống giao tiếp cụ thể khác nhau. 3.Các nhân tố trong hoạt động giao tiếp Hoạt động giao tiếp có sự tham gia của nhiều nhân tố. Các nhân tố này vừa tạo ra chính hoạt động giao tiếp lại vừa chi phối tới hoạt động giao tiếp. Các nhân tố đó là: a.Nhân vật giao tiếp: Ai nói, ai viết nói vói ai. viết cho ai? b.Hoàn cảnh giao tiếp: Nói. viết trong hoàn cảnh nào, ở đâu, khi nào? c.Nội dung giao tiếp: Nói, viết cái gì về cái gì? d.Mục đích giao tiếp: Nói, viết để làm ai, nhằm mục đích gì? e.Phương tiện và cách thức giao tiếp: Nói viết như thế nào. bằng phương tiện gì? 4. Phân tích các nhân tố trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ Ví dụ 1:Phân tích các nhân tố giao tiếp trongbài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương. Thân em vừa trắng lại vừa tròn, Nội dung giao tiếp:Có thể thấy, bài thơ là một sản phẩm của hoạt động giao tiếp giữa nhà thơ và người đọc.Hồ Xuân Hương đã “giao tiếp’’ với người đọc về vấn đề giá trị và thân phận của người phụ nữ trong xã hội cũ, nhằm mục đích ngợi ca, khẳng định phẩm chất đẹp đẽ, sáng trong của họ và lên án sự bất công của xã hội. Phương tiện và cách thức giao tiếp:Nội dung và mục đíchđược thể hiện qua hình ảnh ẩn dụ bánh trôi nước, và hệ thống từ ngữ trong bài: trắng, tròn, thân, bảy nổi ba chìm, mặc dầu, mà em vẫn giữ tấm lòng son. Người đọc (nghe) một mặt căn cứ vào chính những từ ngữ và hình ảnh trong bài, mặt khác dựa vào hoàn cảnh giao tiếp (tác giả là một phụ nữ xinh đẹp, tài hoa, nhưng lận đận) để hiểu và cảm nhận bài thơ. Ví dụ 2:Phân tích các nhân tố giao tiếp trong bài ca dao sau: Bây giờ mận mới hỏi đào, Nhân vật giao tiếp:người con trai và con gái trẻ tuổi (mận, đào) Hoàn cảnh giao tiếp:cả hai đều chưa có người yêu. Cuộc giao tiếp diễn ra trong không gian của khu vườn quê. Nội dung và mục đích giao tiếp:Người con trai mượn hình ảnh “ vườn hồng” để thăm dò, ngỏ ý, tỏ tình. Cô gái đáp lời đầy ẩn ý, mở lòng với chàng trai. Phương tiện và cách thức giao tiếp:Mượn hình ảnh ẩn dụ (mận, đào, vườn hồng). Cách nói của người con trai và người con gái rất phù hợp với nội dung và mục đích của cuộc giao tiếp giữa nam nữ nông thôn trước đây. Cách nói mang màu sắc văn chương, vừa có hình ảnh, vừa khéo léo, tế nhị mà vẫn đủ rõ ràng. B. LUYỆN TẬP CỦNG CỐCâu 1 (trang 20 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):Phân tích các nhân tố giao tiếp trong câu ca daoa,Qua các từ xưng hộ “anh” và “nàng” ta có thể thấy nhân vật giao tiếp là người nam nữ trẻ tuổi. b,Hoàn cảnh giao tiếp: vào một đêm trăng thanh – khung cảnh thích hợp để nam nữ trò chuyện tâm tình, bộc bạch tình cảm yêu đương. c,Nhân vật anh nói về chuyện “Tre non đủ lá” và đặt vấn đề “nên chăng” tính chuyện “đan sàng”. Tuy nhiên, đặt trong khung cảnh này, với nhân vật giao tiếp là nam nữ trẻ tuổi thì mục đích của câu nói là để ngỏ lời, tính chuyện kết duyên. d,Việc chàng trai mượn hình ảnh “tre non đủ lá” và chuyện “đan sàng” rất phù hợp với nội dung và mục đích của cuộc giao tiếp, thể hiện rõ sắc thái tình cảm, dễ đi sâu vào lòng người. Câu 2 (trang 20 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):Đọc đoạn đối thoại (giữa một em nhỏ A Cổ – với một ông già) và trả lời câu hỏi a,Trong cuộc giao tiếp, các nhân vật đã thực hiện các hành động giao tiếp: A Cổ: Chào (Cháu chào ông ạ!) Người đàn ông: + Chào đáp (A Cổ hả?) + Khen (Lớn tướng rồi nhỉ?) + Hỏi (Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông không?) A Cổ: Đáp lời (Thưa ông, có ạ!) b,Ba lời nói của ông già đều có hình thức câu hỏi nhưng chỉ có câu cuối cùng nhằm mục đích hỏi còn hai câu hỏi đầu mang mục đích chào lại (A Cổ hả?) và khen (lớn tướng rồi nhỉ?) nên A Cổ không trả lời hai câu này. c,Từ cách xưng hô và sử dụng từ ngữ, A Cổ thể hiện thái độ kính mến đối với người đàn ông còn người đàn ông thể hiện sự trìu mến, yêu thương. Câu 3 (trang 21 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):Đọc bài thơ“Bánh trôi nướcvà trả lời câu hỏia,Qua hình ảnh “Bánh trôi nước” tác giả muốn nói lên vẻ đẹp, số phận lận đận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến, đồng thời tác giả khẳng định những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam. b,Căn cứ vào các phương tiện ngôn ngữ miêu tả vẻ đẹp như “trắng”, “tròn” cùng thành ngữ “ba chìm bày nổi” (số phận lận đận) và “tấm lòng son” (nhân phẩm tốt đẹp) cùng những liên hệ đến cuộc đời của tác giả, người đọc có thể hiểu và cảm nhận bài thơ. Câu 4 (trang 21 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):Viết một thông báo ngắn cho các bạn học sinh toàn trường biết về hoạt động làm sạch môi trường nhân Ngày Môi trường thế giới.Lưu ý: – Dạng văn bản: Thông báo ngắn nên cần đủ 3 phần: Mở – thân – kết – Đối tượng giao tiếp: Học sinh toàn trường – Nội dung giao tiếp: Hoạt động làm sạch môi trường – Hoàn cảnh giao tiếp: trong nhà trường và nhân Ngày Môi trường thế giới Bài tham khảo: THÔNG BÁO Để kỉ niệm Ngày Môi trường thế giới, trường THPT…. tổ chức buổi tổng vệ sinh để toàn trường trở nên xanh, sạch, lành mạnh để học tập. – Thời gian làm việc: từ… giờ sáng … ngày … tháng … năm … – Nội dung công việc: làm cỏ, phát quang bụi rậm, thu dọn rác thải, chăm sóc cây xanh trong phạm vi quản lí của nhà trường. – Đối tượng tham gia: toàn thể học sinh của trường. – Kế hoạch cụ thể: Các chi đoàn, chi đội nhận phân công công việc cụ thể tại văn phòng Đoàn trường. – Dụng cụ: Học sinh tự phân công nhau mang theo một trong các dụng cụ sau: cuốc, xẻng, chổi, kéo, bao đựng rác, … Nhà trường đề nghị toàn thể học sinh tích cực tham gia để phong trào được thành công tốt đẹp. …, ngày … tháng … năm … T/M Ban giám hiệu nhà trường Phó hiệu trưởng Câu 5 (trang 21 sgk Ngữ Văn 10 Tập 1):Các nhân tố giao tiếp trong văn bản là:a.Nhân vật giao tiếp: Bác Hồ viết thư cho học sinh cả nước với tư cách là Chủ tịch nước. b.Hoàn cảnh giao tiếp: Đất nước vừa mới giành được độc lập và đây là ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam độc lập. c.Nội dung giao tiếp: Bức thư nói lên niềm vui của học sinh vì được “nhận nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam”, đồng thời là lời nhắc nhở về nhiệm vụ, trách nhiệm của mỗi học sinh đối với đất nước. Cuối thư Bác Hồ gửi lời chúc mừng tới học sinh. d.Mục đích giao tiếp: Bác viết để chúc mừng học sinh, nhân ngày khai trường đầu tiên của đất nước Việt Nam độc lập, xác định nhiệm vụ quan trọng của học sinh trong vấn đề học tập. e.Thư viết với lời lẽ chân tình, gần gũi, nhưng cũng nghiêm túc xác định nhiệm vụ, trách nhiệm của học sinh. |
