Bệnh sỏi mật là gì
SKĐS - Sỏi túi mật rất phổ biến ở phương Tây. Tỷ lệ dân số có sỏi túi mật tăng theo tuổi. Tại Việt Nam hiện nay, với việc áp dụng phổ biến siêu âm bụng vào chẩn đoán, tỷ lệ sỏi túi mật đơn thuần được phát hiện chiếm 58-71% sỏi đường mật nói chung. Túi mật chứa sỏi hầu hết là bình thường nên bệnh nhân có thể sống chung hòa bình với nó. Hầu hết sỏi túi mật không gây triệu chứng, không đau, không nhiễm trùng... nên nhiều người đi siêu âm tình cờ phát hiện có sỏi túi mật. Tại sao có sỏi túi mật? Túi mật bình thường là một túi nhỏ, màu xanh lam, dính vào phía dưới thùy gan phải, thông nối với đường mật qua ống túi mật. Túi mật có nhiệm vụ cô đặc và lưu trữ dịch mật (được gan tiết ra). Khi chúng ta ăn, đặc biệt là thức ăn có dầu, mỡ; túi mật sẽ co bóp để đẩy dịch mật chứa trong đó vào đường mật và sau đó xuống tá tràng để trộn lẫn với thức ăn giúp tiêu hóa chất béo. Khởi nguồn của sỏi túi mật là dịch mật - hợp chất giúp cơ thể tiêu hóa chất béo và thuần hóa hàng loạt vitamin. Dịch mật do gan tiết ra và được vận chuyển đến túi mật, cơ quan thực hiện vai trò bảo quản và làm cô đọng mật, có tạo dáng hình trái lê kéo dài. Sự hiện diện chất béo trong thức ăn được tiêu hóa khởi động phản ứng hormon gây ra co thắt túi mật, tiếp theo mật được đổ vào ruột. Sỏi túi mật là những cục nhỏ xuất hiện từ mật đã kết tinh. Ở phương Tây, đa số sỏi túi mật là tập hợp chủ yếu từ cholesterol. Còn ở Việt Nam đa số là sỏi sắc tố, bắt nguồn từ trứng và xác ký sinh trùng đường ruột. Sỏi túi mật có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Hiện tại, trên thế giới, phẫu thuật cắt túi mật nội soi được xem như là phương pháp duy nhất được chọn trong điều trị ngoại khoa sỏi túi mật. Phương pháp này được chỉ định cho các trường hợp sỏi túi mật có triệu chứng hoặc biến chứng. Người ta còn bàn cãi về chỉ định mổ cho trường hợp sỏi túi mật chưa gây triệu chứng, chưa gây tổn thương cho túi mật. Nếu chỉ định mổ thì phương pháp được chọn ở đa số các bác sĩ vẫn là cắt túi mật. Sau mổ bệnh nhân vẫn ăn uống bình thường vì vẫn đầy đủ mật từ gan qua ống mật đi xuống ruột giúp tiêu hóa, sinh hoạt làm việc bình thường, “quan hệ vợ chồng” không bị ảnh hưởng, không làm giảm tuổi thọ, không cần dùng thuốc hỗ trợ tiêu hóa khác. Chia sẻ Túi mật là một cơ quan nhỏ có dạng hình quả lê nằm nằm ở mặt dưới của thùy gan phải. Nó chứa mật. Mật là một chất sệt màu xanh lục hơi nâu tiết ra từ gan. Mật giúp cơ thể tiêu hoá chất béo. Thông thường, túi mật cất giữ và thu thập mật giữa các bữa ăn. Sau khi ăn, thức ăn giàu chất béo trong ruột sẽ kích thích túi mật co bóp tiết mật vào ruột. Sau vài tiếng đồng hồ, túi mật sẽ giãn ra và bắt đầu tái dự trữ mật. Sỏi mật là gì?Sỏi mật là những viên sỏi nhỏ đuợc hình thành bên trong túi mật. Chúng có thể bé như một hạt cát hoặc rất to. Đôi khi, sỏi mật sẽ gây tắc túi mật và ngăn nó co bóp. Sỏi mật cũng có thể gây kích thích túi mật. Nếu sỏi mật bị đẩy ra khỏi túi mật, chúng sẽ gây tắc nghẽn gan và tuỵ. Người có dịch mật cô đặc bất thường và chứa nhiều cholesterol hoặc canxi có nguy cơ hình thành sỏi mật. Sỏi mật thường phổ biến ở phụ nữ. Rủi ro hình thành sỏi mật cũng cao hơn ở phụ nữ mang thai, người lớn tuổi và béo phì. Các triệu chứng của sỏi mật là gì?Hầu hết, sỏi mật không gây nên vấn đề gì. Nhưng khi có triệu chứng, sỏi mật thường gây:
Nếu bạn biết rằng mình có sỏi mật, nhưng không có triệu chứng, bạn có thể sẽ không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu bạn bắt đầu có triệu chứng, bạn nên điều trị ngay. Các triệu chứng sẽ có lúc có lúc không, nhưng sẽ ngày càng tệ hơn. Sỏi mật có nghiêm trọng không?Không hẳn. Tuy nhiên, sỏi mật đôi khi có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng khác, bao gồm:
Làm thế nào để phát hiện sỏi mật?Bác sĩ có thể phát hiện ra sỏi mật qua siêu âm. Siêu âm là một xét nghiệm dùng sóng siêu âm để kiểm tra phát hiện sỏi mật. Nó không gây đau đớn, không chứa tia xạ cũng như không mang tính xâm lấn. Chữa sỏi mật như thế nào?Đối với những bệnh nhân có sỏi mật nhưng không có triệu chứng thì chưa cần thiết phải điều trị. Chỉ khi triệu chứng xuất hiện, mới cần suy nghĩ đến việc điều trị xử lý. Bác sĩ có thể cần phải làm các xét nghiệm khác để đảm bảo các triệu chứng bạn có thực sự liên quan đến sỏi mật. Phẫu thuật cắt bỏ túi mật và sỏi là cách thức đều trị chuẩn hoá đối với các bệnh và triệu chứng gây ra bởi sỏi mật. Thuốc tan sỏi có thể có tác dụng, nhưng sẽ cần đến vài tháng hoặc vài năm để thấy hiệu quả. Ngày ngay, thuốc tan sỏi ít được dùng hơn. Người bệnh có triệu chứng nghiêm trọng thường không muốn chờ lâu như thế. Phuơng thức sử dụng sóng siêu âm làm tán sỏi nay cũng rất hiếm khi đuợc sử dụng. Những mảnh sỏi vỡ ra có thể rơi xuống ống mật gây nên tắc nghẽn và các vấn đề khác. Vả lại, sỏi có thể tái hình thành sau khi được điều trị bằng phương pháp tán. Phẫu thuật cắt bỏ túi mật (“cholecystectomy”) là việc phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ sỏi cũng như túi mật. Đây là một thủ thuật phổ biến. Rủi ro phẫu thuật thấp. Phẫu thuật cắt bỏ túi mật được thực hiện với việc gây mê toàn phần và qua một vết cắt trên da. Ngày nay, trong hầu hết các trường hợp, phẫu thuật được thực hiện bằng việc đặt các thiết bị nhỏ và máy camera qua các vết cắt nội soi. Thủ thuật này được gọi là phẫu thuật nội soi (“laparoscopic cholecystectomy”). Túi mật là một cơ quan quan trọng, nhưng bạn vẫn có thể sống mà không cần nó. Cắt bỏ túi mật không gây nhiều ảnh hưởng đến việc tiêu hoá. Khoảng một nửa số bệnh nhân có một ít triệu chứng nhẹ sau khi phẫu thuật, như tiêu chảy nhẹ (phân lỏng), chướng hơi và đầy bụng. Các triệu chứng này thường không cần điều trị và qua thời gian sẽ đỡ hơn. Bệnh nhân được cắt túi mật không cần phải lo lắng về việc sỏi mật tái phát. |