Nếu được phát hiện sớm, tiên lượng sống trên 5 năm của bệnh nhân ung thư hắc tố da có thể đạt 99%. Tuy nhiên, ở giai đoạn đầu, biểu hiện của bệnh rất đơn giản và đa dạng nên dễ bị bỏ qua. Do đó, mỗi chúng ta, đặc biệt là những đối tượng có nguy cơ cao, cần thường xuyên quan sát cơ thể để phát hiện sớm những bất thường trên da, đi khám và điều trị kịp thời để có thể hạn chế tối đa nguy cơ biến chứng.
1. Những dấu hiệu cảnh bảo bệnh ung thư hắc tố da
Ung thư hắc tố là một trong những bệnh nghiêm trọng nhất về da, được phát triển từ những tế bào sinh sắc tố melanin – chủ yếu nằm ở lớp đáy thượng bì. Nếu bệnh nhân không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển rất nhanh chóng, xâm lấn sâu vào da và di căn sang nhiều cơ quan trong cơ thể.
Không nên chủ quan với những dấu hiệu bất thường trên da
Hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa thể xác định chính xác nguyên nhân gây ra căn bệnh này. Tuy nhiên, một số đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những trường hợp khác có thể kể đến như người thói quen tiếp xúc trực tiếp với tia cực tím từ ánh nắng mặt trời, người có nhiều nốt ruồi hoặc trên da xuất hiện những nốt ruồi không bình thường, người sống ở vùng xích đạo, người bị suy giảm hệ miễn dịch, tiền sử gia đình có người bị ung thư hắc tố,…
Những triệu chứng của bệnh có thể xuất hiện ở bất cứ vùng da nào trên cơ thể. Tuy nhiên, một số vùng da như vùng da mặt, da tay, chân, lưng,… dễ khởi phát triệu chứng nhất vì những vị trí này thường tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Một số trường hợp khác, bệnh còn có thể khởi phát ở những vị trí kín đáo hơn, chẳng hạn như ở móng tay và móng chân, lòng bàn tay và bàn chân, ở miệng, đường sinh dục, thậm chí ở mắt gây ảnh hưởng đến thị lực của người bệnh.
Dưới đây là một số dấu hiệu cụ thể của bệnh ung thư hắc tố:
- Xuất hiện những thay đổi bất thường trên các nốt ruồi cũ.
- Trên da xuất hiện những nốt tăng sắc tố bất thường: Trên da bệnh nhân xuất hiện những mảng da màu lạ và mảng da này có xu hướng ngày càng lan rộng.
- Da thường xuyên bị ngứa hoặc chảy máu.
- Với những trường hợp ung thư hắc tố khởi phát triệu chứng tại mắt, có thể gây ảnh hưởng đến thị lực của người bệnh.
Một số triệu chứng của ung thư hắc tố
- Hướng dẫn phân biệt nốt ruồi bình thường và nốt ruồi bất thường[biểu hiện của ung thư hắc tố]:
+ Nốt ruồi bình thường: Mỗi người có khoảng 10 đến 45 nốt ruồi trên da. Những nốt ruồi bình thường này thường có đặc điểm sau: Có màu sắc rõ ràng và cố định, chẳng hạn như màu đen hay màu nâu,… có ranh giới với mô xung quanh rất rõ ràng, bề mặt nốt ruồi thường nhẵn, có hình tròn và đường kính thường không quá 6mm.
+ Nốt ruồi bất thường: Đây có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư hắc tố. Đặc điểm của nốt ruồi bất thường như sau: Hình dạng của nốt ruồi không đối xứng; ranh giới với các mô xung quanh nham nhở, không rõ ràng; có thể thay đổi màu sắc, những nốt ruồi này thường có đường kính lớn, ngày càng to lên, gây ngứa, viêm loét và chảy máu,…
2. Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh ung thư hắc tố da
2.1. Phương pháp chẩn đoán bệnh
Ngoài những biểu hiện ngoài da đã nêu trên, các bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân thực hiện một số xét nghiệm để có thể đưa ra những kết luận chẩn đoán bệnh chính xác. Cụ thể là:
- Bác sĩ sẽ khám và soi da bằng kính chuyên dụng để phát hiện rõ những bất thường đang tồn tại trên da.
Nên đi khám để được bác sĩ chẩn đoán bệnh và điều trị kịp thời
- Thực hiện sinh thiết vùng da nghi ngờ bị ung thư: Tùy vào từng trường hợp bệnh nhân, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp sinh thiết phù hợp, chẳng hạn như sinh thiết khoan bằng dụng cụ bấm, sinh thiết một phần tổn thương da hoặc sinh thiết trọn tổn thương da.
- Sau đó, bằng kính hiển vi và công cụ đo chuyên dụng, các bác sĩ sẽ xác định độ dày của khối u, xác định giai đoạn bệnh để đưa ra những phác đồ điều trị phù hợp. Độ dày của khối u càng lớn thì người bệnh càng gặp nguy hiểm vì bệnh đã tiến triển và có nguy cơ di căn sang các bộ phận khác trong cơ thể.
- Ngoài ra, bệnh nhân có thể được chỉ định thực hiện một số phương pháp chẩn đoán khác để xác định rõ mức độ xâm lấn của khối u, có thể kể đến như thư hắc tố có dấu hiệu nghi ngờ di căn, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, chụp CT,… Tùy từng bệnh nhân cụ thể, các bác sĩ sẽ đưa ra chỉ định rõ ràng, chi tiết.
2.2. Phương pháp điều trị bệnh
Bệnh được phát hiện ở giai đoạn sớm, cơ hội điều trị của bệnh nhân sẽ cao hơn rất nhiều, tỉ lệ sống trên 5 năm có thể đạt đến 99%. Ở giai đoạn này, phần lớn bệnh nhân sẽ được phẫu thuật để loại bỏ những tổn thương trên da. Thậm chí, đối với những trường hợp vị trí tổn thương nhỏ có thể được loại bỏ ngay trong quá trình sinh thiết.
Ở giai đoạn muộn, phác đồ điều trị sẽ phức tạp hơn và cơ hội điều trị của bệnh nhân sẽ giảm dần. Một số phương pháp được áp dụng phổ biến là phẫu thuật để loại bỏ tổn thương, ngăn ngừa nguy cơ di căn xa hơn và hóa trị hay xạ trị để tiêu diệt tế bào ung thư. Những phương pháp này có thể được thực hiện riêng lẻ hoặc kết hợp để mang đến hiệu quả điều trị bệnh cao nhất.
2.3. Ngăn ngừa ung thư hắc tố da bằng cách nào?
Một số phương pháp có thể được áp dụng để phòng ngừa ung thư hắc tố da nên được áp dụng là:
- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, nhất là thời điểm từ 11h đến 15h chiều.
Bôi kem chống nắng để phòng ngừa ung thư da
- Trong trường hợp bạn phải ra ngoài, cần sử dụng kem chống nắng và che chắn da bằng mũ, kính, áo chống nắng,….
Trên đây là một số thông tin cơ bản về bệnh ung thư hắc tố da. Nếu có biểu hiện bất thường, bạn nên đi khám càng sớm càng tốt. Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC chính là một địa chỉ uy tín để thực hiện khám sức khỏe, sàng lọc ung thư, trong đó bao gồm ung thư hắc tố da.
Đội ngũ bác sĩ của MEDLATEC có chuyên môn cao và nhiều năm kinh nghiệm trong việc thăm khám các bệnh lý về da. MEDLATEC còn được đầu tư hệ thống máy phân tích da, máy chụp X-quang, chụp CT,…. hiện đại bậc nhất, đạt tiêu chuẩn quốc tế ISO 15189:2012, giúp các bác sĩ chẩn đoán bệnh chính xác và nhanh chóng.
Để được tư vấn thêm về các vấn đề sức khỏe hoặc có nhu cầu đặt lịch khám sớm, bạn có thể liên hệ đến tổng đài 1900 56 56 56.
BVK - Ung thư hắc tố là bệnh lý ác tính của các tế bào sinh sắc tố melanin. Các tế bào này phân bố chủ yếu ở lớp đáy của thượng bì [90%]. Ung thư hắc tố là một bệnh lý ác tính, nguy hiểm nhất trong ba loại ung thư da vì nó xâm lấn sâu, tiến triển nhanh, di căn sang các bộ phận khác của cơ thể. Dự phòng và sàng lọc ung thư hắc tố sẽ làm giảm tỷ lệ tử vong do ung thư hắc tố.
Về bệnh học ung thư da gồm có 4 loại:
- Ung thư biểu mô tế bào đáy: hay gặp ở những vùng da hở.
- Ung thư biểu mô gai sừng hoá: hay phát triển từ sẹo bỏng.
- Ung thư hắc tố: thường khởi đầu từ một nốt ruồi lành, tàn nhang hoặc một đám sắc tố bẩm sinh [bớt].
- Các ung thư xuất phát từ các tuyến dưới da như ung thư biểu mô tuyến mồ hôi hay tuyến bã.
U hắc tố ác tính có biểu hiện ban đầu rất đa dạng và đơn giản thường dễ bị bỏ qua mặc dù tổn thương ở ngay trên da, đến khi phát hiện thì đã ở giai đoạn muộn, tế bào ung thư đã di căn xa, khó chữa trị.
U hắc tố ác tính có thể tiến triển từ một số tổn thương lành tính trên da như nốt ruồi, bớt hắc tố, u hắc tố [đồi mồi ở người cao tuổi], nên cần có sự can thiệpvà sự quan tâm đúng đắn với những tổn thương lành tính này.
Ung thư da nói chung, kể cả ung thư tế bào hắc tố nếu phát hiện sớm có thể điều trị khỏi hoàn toàn, cho nên vấn đề chẩn đoán sớm ung thư da càng trở lên cần thiết và quan trọng
Một số yếu tố nguy cơ gây ung thư hắc tố bao gồm:
- Ánh nắng mặt trời là tác nhân chủ yếu gây u hắc tố ác tính, trong đó tia cực tím gây nên những biến đổi của nhiễm sắc thể. Hầu hết các trường hợp mắc u hắc tố ác tính đều có tiền sử bị bỏng nắng khi còn trẻ.
- Khoảng 5% u hắc tố ác tính xuất hiện trên bớt bẩm sinh, nhất là bớt bẩm sinh khổng lồ.
- Mối liên quan giữa hormon sinh dục nữ [oestrogen] và u hắc tố ác tính cho đến hiện nay vẫn còn chưa rõ.
- Khoảng 2-5% ung thư tế bào hắc tố có tính chất gia đình và 30% bệnh nhân có tiền sử gia đình mắc ung thư tế bào hắc tố có những bất thường của gen p16 trên chromosom 9p21.
- Những người có da thuộc typ 1,2,3 có nguy cơ mắc u hắc tố ác tính cao hơn những người da màu.
- Di truyền: Khoảng 10% ung thư hắc tố có tính chất gia đình, nhiều trường hợp ung thư hắc tố gặp ở những người có cùng huyết thống, cùng một gia đình, cùng vị trí, ung thư hắc tố có thể xuất hiện từ khi còn trẻ với nhiều nốt ruồi bất thường.
- Nốt ruồi không điển hình: Khoảng 10 đến 20 % ung thư hắc tố có liên quan tới nốt ruồi. Những người có nốt ruồi không điển hình có nguy cơ phát triển thành ung thư ác tính cao gấp 3 đến 20 lần so với người bình thường.
- Người có nhiều nốt ruồi: Những người có số lượng nốt ruồi lớn sẽ có nguy cơ mắc ung thư hắc tố cao hơn người bình thường. Đặc biệt, số lượng nốt ruồi cao có liên quan chặt chẽ với ung thư hắc tố ở vị trí cẳng chân hoặc thân mình, so với các vị trí khác.
U hắc tố ác tính phát triển trên một nốt ruồi sẵn có thường hay bị đụng chạm sờ mó, hoặc bị ánh nắng tác động nhiều lần, nhưng không phải nốt ruồi nào cũng biến thành ung thư, tỷ lệ chỉ chiếm một phần rất nhỏ.
Từ một nốt ruồi bình thường đột nhiên thay đổi về hình dạng, kích thước, hay chảy máu, lớn nhanh, ngứa ngáy. Nốt ruồi biến màu sẫm dần và đặc biệt nếu có dấu hiệu loét, sùi hoặc đang từ màu nâu đồng nhất trở nên đa sắc. Đường viền bình thường rõ và đối xứng, trở nên không đều, nham nhở, bất đối xứng. Bề mặt nốt ruồi mất các vân da bình thường....
- Tình trạng nhạy cảm với ánh nắng mặt trời: Các cá thể nhạy cảm với ánh nắng như sắc tố da sáng, màu tóc đỏ hoặc vàng, tàn nhang mật độ cao và màu mắt sáng [nâu đỏ, xanh dương] làm tăng nguy cơ phát triển khối u ác tính.
- Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc tia cực tím: Bằng chứng lâm sàng và dịch tễ học chứng minh tỷ lệ melanoma cao hơn ở những người có phơi nhiễm mạnh với ánh sáng mặt trời hoặc các nguồn bức xạ cực tím khác. Nguy cơ ác tính cũng tăng do tiếp xúc tia cực tím đặc biệt là trước tuổi 35.
- Tiền sử điều trị ung thư bằng xạ trị khi còn nhỏ: Tiền sử xạ trị khi còn nhỏ có mối liên quan với sự gia tăng nguy cơ mắc melanoma.
- Ức chế miễn dich: Đặc biệt những trường hợp ức chế miễn dich lâu dài bằng thuốc như người được ghép tạng, có mối liên quan với sự gia tăng nguy cơ mắc melanoma.
- Dấu hiệu bất thường trên da như vùng da nhỏ nhám ráp, to nhanh dần trong một thời gian ngắn; vết bầm tím trên da không lành, vết loét lâu ngày không khỏi, móng tay đổi màu......
Phòng ngừa ung thư hắc tố
Từ các nguy cơ trên, để phòng ngừa ung thư hắc tố có thể áp dụng một số biện pháp:
- Hạn chế và có biện pháp tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời.
- Khám chuyên khoa với những trường hợp phát hiện tổn thương nghi ngờ hoặc có tiền sử gia đình có người mắc ung thư hắc tố.
- Thường xuyên theo dõi và tự khám da toàn thân.
Phẫu thuật là phương pháp điều trị chủ yếu khi bệnh ở giai đoạn tại chỗ, tại vùng, các phương pháp điều trị bằng hóa chất, miễn dịch ít hiệu quả, mang tính chất bổ trợ khi bệnh ở giai đoạn muộn.
Để phát hiện sớm căn bệnh này nên chú ý quan tâm tới các vùng cơ thể, đặc biệt là các vùng da hở, chú ý tới sự thay đổi màu sắc, tính chất của nốt ruồi. Khi có triệu chứng nghi ngờ đến ngay cơ sở chuyên khoa để khám và điều trị. Các nước phát triển khuyên nên đi khám định kỳ 3 năm 1 lần ở độ tuổi 30-39 và khám hàng năm sau tuổi 40 để phát hiện sớm bệnh ung thư da.