Bản đồ là một trong những vật dụng không thể thiếu trong đời sống của con người. Việc ứng dụng tỷ lệ bản đồ sẽ mang lại nhiều thuận tiện về mặt xây dựng cũng như trong quốc phòng an ninh. Trong bài viết hôm nay, các bạn hãy cùng dovenhanh.vn tìm hiểu rõ hơn về tỷ lệ bản đồ là gì cũng như ứng dụng của nó trong cuộc sống.
LIÊN HỆ ĐO ĐẠC ĐỊA CHÍNH NHÀ ĐẤT 0916181935
Tỷ lệ bản đồ là gì?
Bản đồ là một dạng thu nhỏ bề mặt trái đất về những tính chất thực địa bên ngoài. Tuy nhiên, để vẽ ra giấy một bản hoàn chỉnh với kích thước vừa đủ tờ giấy thì chúng ta cần thu nhỏ lại theo tỉ lệ nhất định. Từ đó, chúng ta có thể xác định được khoảng cách giữa thực địa và bản đồ là bao nhiêu. Đây chính là lý giải chi tiết nhất cho tỷ lệ bản đồ là gì.
Phân loại tỷ lệ bản đồ
XEM THÊM Đo đạc khảo sát địa hình bằng UAV phương pháp PPK và GCP
Thông thường, tỉ lệ bản đồ sẽ được ghi chú thích ở một góc nhỏ trên bản đồ dưới dạng tỷ lệ số và tỷ lệ thước:
Tỷ lệ số
Tỷ lệ này biểu thị dưới dạng số thập phân với phần tử luôn là con số 1 và mẫu số thường dưới dạng 1000; 10.000 hay 100.000. Trong đó, mẫu số càng lớn thì khoảng cách thực địa càng rộng.
Ví dụ: Nếu trên tấm bản đồ có ghi tỷ lệ là 1:1000, thì tương ứng với 1cm trên bản đồ là 1000 cm ngoài thực địa.
LIÊN HỆ ĐO ĐẠC KHẢO SÁT ĐỊA HÌNH 0963.951.375
Tỷ lệ thước
Tỉ lệ này thể hiện dưới dạng đã được tính sẵn về thước đo. Mỗi đoạn sẽ tương ứng với độ dài thực địa tương ứng.
Ví dụ: Nếu trên bản đồ ghi mỗi đoạn là 1 cm, thì tương ứng với thực địa là 10km hoặc 100km tùy theo bản đồ.
Tuy nhiên, ở những loại bản đồ có tỷ lệ càng nhỏ thì sẽ không thể hiện được nhiều nội dung bằng bản đồ có tỷ lệ lớn. Trong kho bản đồ tỉ lệ càng lớn thì nội dung hiển thị được cụ thể, chi tiết hơn nên thường được in trên khổ lớn để mọi người dễ dàng sử dụng.
Cách tính tỷ lệ bản đồ
Sau khi đã hiểu rõ về tỷ lệ bản đồ là gì, thì cách tính tỷ lệ của nó vô cùng đơn giản. Một số ví dụ để các bạn hiểu rõ hơn về cách tính này như sau:
Tính khoảng cách chim bay từ bưu điện trung tâm thành phố Hồ Chí Minh đến công viên Gia Định theo bản đồ có tỉ lệ là 2cm = 10 km.
Cách tính cụ thể như sau: Ta lấy thước đo khoảng cách hai nơi đó trên bản đồ là bao nhiêu. Ví dụ là 8,5 cm thì khoảng cách thực tế sẽ là 10 x 8.5 : 2 = 42,5 km.
Tính khoảng cách từ khách sạn Hà Hải đến khách sạn Vân Linh có tỷ lệ ghi trên góc bản đồ là 1:7500.
Cách tính cụ thể như sau: Ta dùng thước đo được khoảng cách ở hai vị trí này trên bản đồ là 5,5 cm. Vậy thì khoảng cách thực tế sẽ là 7500 x 5.5 = 41.250 cm.
Hay nói chính xác hơn thì khoảng cách từ khách sạn Hà Hải đến khách sạn Vân Linh là 4.125 km.
Ứng dụng của tỷ lệ bản đồ đối với đời sống
XEM THÊM Hướng dẫn viết báo cáo khảo sát địa hình chuẩn đầy đủ nhất
Bản đồ là một phần không thể thiếu trong đời sống xã hội của con người. Nhờ có bản đồ mà con người có thể xem đường đi, khám phá địa hình cũng như ứng dụng trong quân sự, quốc phòng, xây dựng,… Một số ứng dụng của tỷ lệ bản đồ có thể kể đến như:
Ứng dụng trong quân sự
Một trong những ứng dụng về tỷ lệ bản đồ được sử dụng phổ biến hiện nay là về lĩnh vực quân sự. Trong mỗi cuộc chiến việc sử dụng bản đồ có tỷ lệ thích hợp sẽ giúp chúng ta đưa ra chiến thuật phù hợp. Nhờ có bản đồ mà việc xác định địa hình về độ dốc, sự gồ ghề hay độ cao trở nên dễ dàng hơn.
Ứng dụng trong kiến trúc xây dựng
XEM THÊM Quy định cấp địa hình trong khảo sát địa hình xây dựng
Bản đồ là một trong những vật dụng không thể thiếu tại những công trình xây dựng có quy mô từ nhỏ đến lớn. Trong các công trình, có rất nhiều nội dung cần thiết như: Tường dày bao nhiêu, mỗi phòng rộng bao nhiêu, các chi tiết được lắp đặt ở vị trí như thế nào…
Có thể nói bản đồ là công cụ hỗ trợ đắc lực để mọi người làm việc chủ động, ăn ý với nhau mà không cần phải giải thích hay hướng dẫn quá nhiều. Khi nhìn vào tỷ lệ trên bản đồ, chúng ta sẽ dễ dàng xác định được kích thước thực tế, giúp cho việc xây dựng được thuận tiện hơn.
Ứng dụng trong xem đường đi
Những người thích khám phá vùng đất mới lạ hay người yêu thích phượt thường xuyên phải sử dụng bản đồ tỷ lệ thu nhỏ để tìm được đường đi. Điều này còn mang lại nhiều lợi ích nếu chẳng may có sự cố bất ngờ hay đi nhầm đường thì có thể lấy bản đồ ra để xác định được phương hướng chính xác.
Chính vì thế bản, đồ có ảnh hưởng rất lớn đối với đời sống con người trong việc xác định đường đi.
Như vậy, chúng ta vừa tìm hiểu về tỷ lệ bản đồ là gì cũng như những ứng dụng của tỉ lệ bản đồ đối với đời sống con người. Dovenhanh.vn hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp các bạn hiểu được cách tính bản đồ để ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày.
Xem thêm: Bản đồ thành phố Đà Nẵng
Câu hỏi: Cách tính tỉ lệ bản đồ như thế nào?
Trả lời:
Cách tính tỉ lệ bản đồ
Cách tính tỉ lệ bản đồ rất đơn giản, thực chất đọc xong định nghĩa tỉ lệ bản đồ là gì bạn cũng đã có thể tính được rồi.
Mình sẽ cho các bạn một vài ví dụ và đưa ra cách tính.
Vì dụ:
- Dựa vào bản đồ trên, bạn hãy tính khoảng cách thực theo đường chim bay, từ khách sạn Hải Vân, đến khách sạn thu Bồn, và từ khách sạn hòa Bình đến khách sạn Sông Hàn.
- Tương tự Đo và tính chiều dài đoạn đường Phan Bội Châu [ từ Trần Quý Cáp đến đường Lý Tự Trọng].
Cách tính: Dùng thước trên bản đồ từ khách sạn Hải Vân đến khách sạn Thu Bồn là 5,5 cm. Ta có tỉ lệ bản đồ ở hình số 8 là 1:7500. Vậy khoảng cách trên thực địa là:
5,5cm x 75000 = 41250cm = 412.5m.
Tương tự như trên, từ khách sạn Hòa Bình đến khách sạn Sông Hàn: Khoảng cách đo được trên bản đồ là 4.0cm. Tỉ lệ bản đồ là 1:7500. Vậy khoảng cách trên thự địa là: 4,0cm x 7500 = 30000cm = 300m
Hầu hết trên tất cả các bản đồ đều có ghi tỉ lệ bản đồ, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về tỉ lệ này. Cùng Top lời giải tìm hiểu một số thông tin vềtỉ lệ bản đồ là gìđể giúp các bạn hiểu rõ hơn.
1 Thế nào là tỉ lệ bản đồ?
Tỉ lệ của một tấm bản đồ chính là tỉ số giữa một khoảng cách đo trên tấm bản đồ và khoảng cách ở ngoài thực địa. Trên mỗi một bản đồ, tỉ lệ đó được đặt ở dưới tên bản đồ để cho người đọc biết được mức độ thu nhỏ lên bản đồ của đối tượng bên ngoài thực tế. Thước tỉ lệ thường sẽ đặt ở dưới góc của bản đồ nhằm phục vụ cho việc đo đạc các thông số cũng như khoảng cách và diện tích trên bản đồ. Tỉ lệ của bản đồ càng lớn thì tính về mức độ chi tiết của bản đồ càng cao.
2 Các dạng biểu hiện của tỉ lệ bản đồ
Tỉ lệ bản đồ được biểu thị dưới 2 dạng. Đó là:
‐Tỉ lệ số: đây chính là một phân số luôn có tử là 1. Mẫu số của chúng càng lớn thì tỉ lệ càng nhỏ và điều ngược lại, mẫu số càng nhỏ thì tỉ lệ càng lớn.
‐Tỉ lệ thước: chính là tỉ lệ được vẽ lên dưới dạng thước đo có tính sẵn, mỗi đoạn của thước đo đều được ghi số đo của độ dài tương ứng trên thực địa. Ví dụ như mỗi một đoạn 1cm trên thước sẽ bằng 1km hoặc 10km trên thực địa. Một số cách tính vềtỷ lệ bản đồ 1: 500 nghĩa là gìcũng sẽ được áp dụng như thế.
‐Tỉ lệ số là : đây chính là một phần số luôn có tử số bằng 1. Mẫu số càng lớn thì tỉ lệ sẽ càng nhỏ và ngược lại mẫu của chúng càng nhỏ thì tỉ lệ sẽ càng lớn.
‐Bản đồ mà có tỉ lệ càng lớn thì số lượng của các đối tượng địa lí đưa lên bản đồ sẽ càng nhiều.
‐Tiêu chuẩn phân loại của tỉ lệ bản đồ
+ Lớn : có tỉ lệ trên 1: 200.000
+ Trung bình : sẽ từ 1: 200.000 đến 1:1.000.000
+ Nhỏ : là dưới 1:1.000.000
‐Tỉ lệ thước : đó là một tỉ lệ được vẽ cụ thể dưới 1 dạng thước đo đã có tính sẵn, mỗi đoạn của thước đều ghi số đo độ dài tương ứng trên thực địa.
3. Đo tính khoảng cách thực địa dựa vào tỉ lệ thước hay tỉ lệ số trên bản đồ
Cách tính khoảng cách trên thực địa dựa vào tỉ lệ thước được tính như sau:
‐Đánh dấu khoảngtrên bản đồ tỉ lệ xích là 1/1000là cách hai điểm vào cạnh một tờ giấy hoặc thước kẻ.
‐Đặt cạnh tờ giấy đó hoặc thước kẻ đã đánh dấu trên giấy dọc theo thước tỉ lệ và đọc trị số của khoảng cách trên thước tỉ lệ.
‐Nếu đo khoảng cách này bằng compa thì việc đối chiếu khoảng cách đó với khoảng cách trên thước tỉ lệ sẽ dễ dàng hơn, rồi bạn đọc trị số.
Nếu dùng tỉ lệ số thì tính khoảng cách giống như ở phần trên.
4. Ý nghĩa của tỉ lệ bản đồ trong cách tính tỉ lệ bản đồ
Bản đồ nào cũng có ghitỉ lệ bản đồ và ứng dụngở phía dưới hay ở góc của bản đồ. Dựa vào tỉ lệ của bản đồ mà chúng ta có thể biết được các khoảng cách trên bản đồ đã thu nhỏ là bao nhiêu lần so với kích thước thực tế của chúng trên thực địa.
Tỉ lệ bản đồ có liên quan rất nhiều đến mức độ thể hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ. Tỉ lệ càng lớn thì mức độ chi tiết của bản đồ càng cao. Điều này được áp dụng vớicách tính tỉ lệ bản đồ địa lý lớp 6.
Những bàn đồ có tỉ lệ trên 1 : 200.000 là những bản đồ có tỉ lệ lớn. Những bản đồ có tỉ lệ từ 1 : 200.000 đến 1 : 1.000.000 chính là bản đồ có tỉ lệ trung bình. Còn những bản đồ có tỉ lệ nhỏ hơn 1 : 1.000.000 chính là những bản đồ tỉ lệ nhỏ.
5. Ví dụ về các bài toán ứng dụng tỉ lệ bản đồ
Ví dụ 1:Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 2000 khoảng cách giữa hai điểm A và B là 5 cm. Tính khoảng cách hai điểm đó ngoài thực tế.
Hướng dẫn:
Muốn tìm độ dài thật, ta lấy độ dài thu nhỏ trên bản đồ nhân với mẫu số tỉ lệ bản đồ.
Lời giải:
Khoảng cách giữa hai điểm A và B ngoài thực tế là:
5 x 2000 = 10 000 [cm] = 100m
Đáp số: 100m
Ví dụ 2:Khoảng cách giữa hai tỉnh Bắc Giang và Hà Nội là 60km. Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 100000 thì khoảng cách giữa hai tỉnh đó dài bao nhiêu xăng ti mét.
Hướng dẫn:
+ Muốn tính độ dài trên bản đồ, ta lấy độ dài thật [sau khi đã đổi về cùng đơn vị đo với chiều dài thu nhỏ cần tìm] chia cho mẫu số của tỉ lệ bản đồ.
Lời giải:
Đổi 60 km = 6000000 cm
Khoảng cách giữa hai tỉnh trên bản đồ tỉ lệ 1 : 100000 là:
6000000 : 100 000 = 60 [cm]
Đáp số: 60cm
Ví dụ 3: Trên bản đồ tỉ lệ 1 : 200 chiều dài hình chữ nhật là 8cm, chiều rộng là 5 cm. Tính diện tích hình chữ nhật đó ngoài thực tế.
Hướng dẫn:
+ Muốn tính tỉ lệ bản đồ, ta lấy độ dài thu nhỏ trên bản đồ chia cho độ dài thực tế [sau khi đã đổi về cùng đơn vị đo]
Lời giải:
Chiều dài hình chữ nhật ngoài thực tế là:
8 x 200 = 1600 [cm] = 16 [m]
Chiều rộng hình chữ nhật ngoài thực tế là:
5 x 200 = 1000 [cm ]= 10 [m]
Diện tích hình chữ nhật là: 16 x 10 = 160 [m2]
Đáp số: 160m2