a. Hoàn cảnh
- Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Liên Xô là nước chiến thắng nhưng phải chịu những hậu quả tổn thất nặng nề: hơn 27 triệu người chết; 1710 thành phố, hơn 70.000 làng mạc bị tàn phá; gần 32.000 nhà máy, xí nghiệp và 65.000km đường sắt bị tàn phá.
-> Chiến tranh tranh đã làm cho nền kinh tế Liên Xô phát triển chậm lại tới 10 năm.
- Bên ngoài, các nước đế quốc phát động “chiến tranh lạnh” bao vây kinh tế, cô lập về chính trị… chống Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa.
- Ngay từ đầu năm 1946, Đảng và Nhà nước Xô viết đã đề ra kế hoạch khôi phục và phát triển kinh tế đất nước với kế hoạch 5 năm lần thứ tư [1946 - 1950].
@54651@
b. Thành tựu
- Trong quá trình xây dựng đất nước, Liên Xô đạt được những thành tựu quan trọng:
+ Hoàn thành kế hoạch 5 năm lần thứ tư, vượt mức trước thời hạn 9 tháng.
+ Công nghiệp: đến năm 1950, sản xuất công nghiệp tăng 73% so với trước chiến tranh.
+ Nông nghiệp: sản xuất nông nghiệp cũng vượt mức trước chiến tranh.
+ Xã hội: đời sống nhân dân được cải thiện.
+ Khoa học - kĩ thuật: năm 1949, chế tạo thành công bom nguyên tử.
c. Nguyên nhân đạt được thành tựu
- Nhờ sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng Cộng sản Liên Xô với đường lối cách mạng đúng đắn, phù hợp với hoàn cảnh lịch sử của một đất nước vừa thoát khỏi cuộc chiến tranh.
- Nhờ tinh thần lao động cần cù, dũng cảm của nhân dân Liên Xô.
- Liên Xô biết dựa vào sức mạnh của khối đoàn kết dân tộc.
- Liên Xô tranh thủ được những thành tựu về khoa học kỹ thuật của thế giới.
a. Hoàn cảnh lịch sử
- Liên Xô bị các nước tư bản phương Tây chống phá về kinh tế, chính trị, quân sự.
- Liên Xô phải chịu chi phí lớn cho quốc phòng, để bảo vệ nền an ninh và thành quả của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
b. Những thành tựu cơ bản
- Kinh tế:
+ Liên Xô là cường quốc công nghiệp đứng thứ hai thế giới sau Mĩ. Giữa thập niên 70, chiếm gần 20% tổng sản lượng công nghiệp thế giới.
+ Về nông nghiệp, năm 1970 đạt 186 triệu tấn, năng suất trung bình 15,6 tạ/ha.
- Khoa học kĩ thuật:
+ Chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao của khoa học kĩ thuật thế giới, đặc biệt ngành khoa học vũ trụ, mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người.
+ Năm 1957, Liên Xô là nước đầu tiên phóng thành công vệ tinh nhân tạo, mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ.
+ Năm 1961, Liên Xô phóng con tàu “phương Đông” đưa nhà du hành vũ trụ Ga-ga-rin lần đầu tiên bay vòng quanh trái đất.
- Quân sự: Liên Xô đạt được thế cân bằng chiến lược về sức mạnh quân sự nói chung và tiềm lực hạt nhân nói riêng so với các nước đế quốc. Năm 1972, Liên Xô chế tạo thành công tên lửa hạt nhân.
- Chính trị: trong 30 năm đầu sau chiến tranh, tình hình chính trị Liên Xô ổn định, khối đoàn kết trong Đảng Cộng sản và giữa các dân tộc trong Liên bang được duy trì.
- Đối ngoại: Liên Xô thực hiện chính sách đối ngoại hòa bình, tích cực ủng hộ cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, giành độc lập tự do cho các dân tộc. Là nước xã hội chủ nghĩa hùng mạnh nhất sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Liên Xô được coi là thành trì của hòa bình thế giới và chỗ dựa của cách mạng thế giới.
@80467@
a. Giai đoạn 1944 - 1945
- Lợi dụng thời cơ Hồng quân Liên Xô tiến quân truy kích quân đội phát xít Đức qua lãnh thổ Đông Âu, nhân dân và các lực lượng vũ trang các nước Đông Âu đã nổi dậy phối hợp với Hồng quân tiêu diệt bọn phát xít, giành chính quyền, thành lập các nước dân chủ nhân dân.
+ Cộng hòa nhân dân Ba Lan [1944], Cộng hòa nhân dân Rumani [1944], Cộng hòa nhân dân Hunggari [1945], Cộng hòa Tiệp Khắc [1945], Cộng hòa nhân dân Liên bang Nam Tư [1945], Cộng hòa nhân dân Anbani [1945], Cộng hòa nhân dân Bungari [1946].
+ Riêng Đông Đức, với sự giúp đỡ của Liên Xô, tháng 10/1949, nước Cộng hòa Dân chủ Đức được thành lập.
b. Giai đoạn 1945 - 1949
- Các nước Đông Âu hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ của cuộc cách mạng dân chủ nhân dân mà ngày nay thường gọi là cách mạng dân tộc dân chủ.
+ Xây dựng bộ máy chính quyền dân chủ nhân dân.
+ Tiến hành cải cách ruộng đất.
+ Quốc hữu hóa các xí nghiệp lớn của tư bản.
+ Ban hành các quyền tự do dân chủ.
2. Các nước Đông Âu tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của thế kỷ XX [đọc thêm]
III. Sự hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa
1. Cơ sở hình thành
- Đều do Đảng Cộng sản lãnh đạo, lấy chủ nghĩa Mác Lê-nin là nền tảng tư tưởng.
- Đều có mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
2. Sự hợp tác
- Về quan hệ kinh tế:
+ Ngày 8/1/1949, Hội đồng tương trợ kinh tế [SEV] được thành lập gồm các nước Liên Xô, Anbani, Ba Lan, Bungari, Hunggari, Rumani, Tiệp Khắc, sau này có thêm các nước Cộng hòa Dân chủ Đức [1950], Cộng hòa Nhân dân Mông Cổ [1962], Cộng hòa Cu-ba [1972], Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam [1978].
+ Mục đích của SEV: giúp đỡ, thúc đẩy sự phát triển kinh tế của các nước thành viên, hỗ trợ nhau trong nghiên cứu khoa học.
+ Thành tựu của SEV: làm tốc độ công nghiệp các nước xã hội chủ nghĩa tăng trưởng 10%/năm. Thu nhập quốc dân [1950 - 1973] tăng 5,7 lần. Liên Xô cho các nước trong khối vay 13 tỷ rúp, viện trợ không hoàn lại 20 tỷ rúp.
+ Những hạn chế của SEV: hoạt động “khép kín” không hòa nhập được với kinh tế thế giới đang ngày càng được quốc tế hóa cao độ. Nặng trao đổi hàng hóa mang tính chất bao cấp. Cơ chế quan liêu bao cấp. Phân công sản xuất chuyên ngành có chỗ chưa hợp lí.
- Về quan hệ chính trị và quân sự:
+ Ngày 14/5/1955, các nước Anbani, Ba Lan, Bungari, Cộng hòa Dân chủ Đức, Hunggari, Liên Xô, Rumani, Tiệp Khắc đã họp tại Vác-sa-va cùng nhau kí Hiệp ước hữu nghị, hợp tác và tương trợ đánh dấu sự ra đời của tổ chức Vác-sa-va.
+ Mục tiêu: thành lập liên minh phòng thủ về quân sự và chính trị của các nước xã hội chủ nghĩa.
+ Vai trò của tổ chức Vác-sa-va: giữ gìn hòa bình, an ninh ở Châu Âu và thế giới. Tạo nên thế cân bằng về sức mạnh quân sự giữa các nước xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa vào đầu những năm 70.
@80444@
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM VỀ LIÊN XÔ [1945-1991]
Câu hỏi 1: Thành tựu nào quan trọng nhất mà Liên Xô đạt được sau chiến tranh Thế giới lần thứ II?
A. Đến thập kỉ 60 của thế kỉ XX Liên Xô trở thành cường quốc công nghiệp thứ 2 thế giới sau Mĩ
B. Năm 1957 Liên Xô là nước phóng thành công vệ tinh nhân tạo lên quỹ đạo Trái Đất
C. Năm 1961 Liên Xô đưa nhà du hành Vũ trụ Gagarin bay vòng quanh Trái Đất
D. Năm 1949 Liên Xô chế tạo thành công bom nguyên tử
Đáp án: A
Lời giải chi tiết:
Liên Xô từ năm 1950 đến đầu những năm 1970: đạt được nhiều thành tựu to lớn. Trong đó về kinh tế: Liên Xô trở thành cường quốc công nghiệp đứng thứ hai thế giới [sau Mĩ].
Năm 1972, tổng sản lượng công nghiệp Liên Xô đã tăng 321 lần so với năm 1922 [năm Liên Xô thành lập], thu nhập quốc dân tăng 112 lần. Năm 1975, chỉ cần 2 ngày rưỡi, Liên Xô đã sản xuất ra lượng sản phẩm bằng cả năm 1917 [năm cao nhất của Đế quốc Nga cũ]. Sản lượng công nghiệp Liên Xô chiếm 20% thế giới, tổng sản lượng nền kinh tế [GDP] chỉ đứng sau Mỹ. Liên Xô là nước đi đầu trong Công nghiệp vũ trụ, công nghiệp điện hạt nhân, một số ngành có sản lượng cao vào loại nhất thế giới: dầu mỏ, than, thép
Câu hỏi 2: Năm 1949 đã ghi dấu ấn vào lịch sử Liên Xô bằng sự kiện nổi bật nào?
A. Liên Xô phòng thành công tàu vũ trụ
B. Liên Xô hoàn thành thắng lợi kế hoạch 5 năm khôi phục kinh tế
C. Liên Xô chế tạo thành công bom nguyên tử.
D. Xô phóng thành công vệ tinh nhân tạo
Đáp án: C
Lời giải chi tiết:
Vụ thử nghiệm trái bom nguyên tử đầu tiên của Liên Xô diễn ra vào ngày 29/08/1949. Điều này chứng tỏ sự phát triển khoa học kĩ thuật của Liên Xô đồng thời việc Liên Xô thử thành công quả bom hạt nhân đầu tiên được xem là sự kiện làm thay đổi cán cân quân sự thế giới sau Thế chiến II, phá vỡ thế độc quyền vũ khí nguyên tử của Mĩ
Câu hỏi 3: Sự kiện I.Gagarin bay vòng quanh Trái đất có ý nghĩa như thế nào?
A. Mở ra ngành du lịch vũ trụ
B. Mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người
C. Thúc đẩy khoa học kĩ thuật bùng nổ
D. Tạo thế cân bằng với Mĩ
Đáp án: B
Lời giải chi tiết:
Ngày 12/4/1961, vào lúc 6 giờ 7 phút [giờ Greenwich], con tàu vũ trụ được con người điều khiển lần đầu tiên đã được phóng lên vũ trụ. Yuri Alekseievich Gagarin, nguyên là phi công lái máy bay tiêm kích đã được chính phủ Sô Viết [Nga] tin tưởng giao trách nhiệm điều khiển con tàu vũ trụ mang tên Phương Đông bay một vòng xung quanh Trái Đất. Toàn bộ chuyến bay kéo dài 1 giờ 48 phút.
Khi thực hiện chuyến bay lịch sử đánh dấu một mốc quan trọng trong việc tìm hiểu và khám phá vũ trụ này, Yuri Gagarin mới chỉ có 27 tuổi. Và sự kiện này đã mở đầu cho kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người
Câu hỏi 4: Nguyên nhân cơ bản nhất quyết định sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu [1989 - 1991] là
A. không bắt kịp bước phát triển của khoa học - kĩ thuật tiên tiến.
B. những sai lầm về chính trị và tha hóa về phẩm chất đạo đức của một số người lãnh đạo Đảng và Nhà nước.
C. sự chống phá của các thế lực thù địch.
D. đường lối lãnh đạo mang tính chủ quan, duy ý chí, cùng với cơ chế tập trung quan liêu bao cấp.
Đáp án: D
Lời giải chi tiết:
Nguyên nhân tan rã của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu bao gồm:
- Đường lối lãnh đạo chủ quan, cơ chế quan liêu bao cấp, thiếu dân chủ, thiếu công bằng, tham nhũng
- Không bắt kịp bước phát triển của khoa học kĩ thuật tiên tiến.
- Phạm phải nhiều sai lầm trong cải tổ làm khủng hoảng thêm trầm trọng.
- Sự chống phá của các thế lực thù địch.
Câu hỏi 5: Câu nói nào thể hiện đúng nhất tình hình Liên Xô sau chiến tranh thế giới thứ hai:
A. Chịu tổn thất nặng nề nhất B. Ít bị ảnh hưởng do chiến tranh gây ra
C. Không bị ảnh hưởng D. Tổn thất nặng nề
Đáp án: A
Lời giải chi tiết:
Sau chiến tranh chống phát xít, Liên Xô phải chịu những tổn thất nặng nề nhất với khoảng 27 triệu người chết, 1.710 thành phố hơn 7 vạn làng mạc, gần 23000 xí nghiệp bị tàn phá nặng nề. Đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn. Hơn 5 năm chiến tranh chống phát xít làm đất nước này bị chậm lại khoảng 10 năm trong công cuộc phát triển kinh tế.
HẾT
Tất cả nội dung bài viết. Các em hãy xem thêm và tải file chi tiết dưới đây:
Luyện Bài tập trắc nghiệm môn Lịch Sử 12 - Xem ngay