Một số biện pháp truyền cảm hứng, tạo động lực học tập cho học sinh tại trường THPT Tương Dương 1 thông qua công tác chủ nhiệm [sáng kiến kinh nghiệm lĩnh vực chủ nhiệm]
- Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp và hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp tại trường THPT Tân Kỳ [Skkn chủ nhiệm]
- ĐỀ 7 LUYỆN THI NĂM HỌC 2019-7
Preview text
A- ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài. Công tác chủ nhiệm là một trong những nội dung hợp thành các hoạt động giáo dục toàn diện của nhà trường. Mỗi tập thể lớp là một nền tảng vững chắc để xây dựng nhà trường vững mạnh, một tập thể tốt sẽ có nhiều học sinh chăm ngoan, học tốt. Cùng với các hoạt động khác, công tác chủ nhiệm đóng một vai trò quan trọng trong việc giáo dục đạo đức và thúc đẩy phong trào học tập của học sinh.
Là một giáo viên làm công tác chủ nhiệm, việc đưa lớp tiến lên vừa là trách nhiệm với học sinh, với nhà trường, vừa là cơ hội khẳng định năng lực tâm huyết sư phạm của bản thân. Có thể nói, chất lượng giáo dục của một tập thể phụ thuộc rất nhiều vào giáo viên chủ nhiệm [GVCN]. Học sinh sẽ chăm ngoan hơn khi có một GVCN giỏi. Nói cách khác, người GVCN có vai trò vô cùng to lớn trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh. Vì vậy đổi mới nội dung, phương pháp, kĩ năng thực hiện công tác chủ nhiệm lớp trong giai đoạn hiện nay là vấn đề cần thiết đang được sự quan tâm của toàn xã hội. Do đó, mỗi GVCN muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình cần có những biện pháp tích cực, phù hợp, hiệu quả.
Chúng ta dễ nhận thấy, trong những năm gần đây tình hình đạo đức học sinh ở cấp THPT còn nhiều vấn đề cần được giải quyết. Trước thực trạng đó, giáo dục đạo đức học sinh là trách nhiệm của toàn xã hội mà nhà trường giữ vai trò trọng trách, trong đó GVCN đóng vai trò đặc biệt quan trọng, do đó đòi hỏi người GVCN cần có những biện pháp, cách thức hợp lí, hiệu quả để qua đó nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh, tạo điều kiện cho các em có môi trường lành mạnh để học tập, phấn đấu và trở thành công dân tốt, có ích cho xã hội.
Có nhiều tác giả đã nghiên cứu, đúc rút được nhiều biện pháp tích cực để nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp. Mặc dù đề cập đến một vấn đề không phải hoàn toàn mới, nhưng bản thân tôi đã tìm ra những cách thức riêng, phương pháp riêng khi thực hiện công tác: Xá c định vai trò, tầm quan trọng của người GVCN trong việc quản lí, giáo dục, định hướng phát triển ý thức, nhân cách, đạo đức học sinh; Tạo tâm lí hứng thú cho học sinh qua tất cả các khâu trong quá trình giáo dục để học sinh chủ động phát huy năng lực bản thân; Xây dựng được các biện pháp nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm.
Với tất cả những lí do trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài: “ Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT”.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề. Có nhiều tác giả đã nghiên cứu, đúc rút được nhiều biện pháp tích cực để nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp. Đề cập đến một vấn đề không phải hoàn toàn mới, tôi đã nhận ra những cách thức riêng, con đường riêng khi thực hiện:
- Xác định vai trò, tầm quan trọng của người GVCN trong việc quản lí, giáo dục, định hướng phát triển ý thức, nhân cách, đạo đức học sinh.
- Tạo tâm lí hứng thú cho học sinh qua tất cả các khâu trong quá trình giáo dục.
- Đề tài xây dựng được các biện pháp nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm
3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu. Khi thực hiện đề tài này chúng tôi tiến hành nghiên cứu thực tế công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên trường THPT Nguyễn Đức Mậu. Qua tìm hiểu, chúng tôi đã rút ra những hạn chế, chỉ ra được các nguyên nhân dẫn đến việc giáo viên làm công tác chủ nhiệm chưa mang lại hiệu quả cao, cũng như tìm hiểu và chỉ ra những mặt mạnh trong việc thực hiện công tác chủ nhiệm.
Qua nghiên cứu đề tài, chúng tôi đưa ra một số phương pháp, hình thức tổ chức trong công tác chủ nhiệm phù hợp với tình hình thực tế của lớp, đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT để nâng cao chất lượng dạy và học.
Qua đề tài, chúng tôi muốn chung tay hỗ trợ cho giáo viên trong công tác chủ nhiệm và công tác giảng dạy học sinh ở bậc học THPT..
4. Đối t ợng nghiên cứu.ƣ Nghiên cứu công tác chủ nhiệm của các giáo viên trường THPT Nguyễn Đức Mậu.
Nghiên cứu những giải pháp giúp làm tốt công tác giáo dục học sinh, công tác chủ nhiệm mà giáo viên của nhà trường đã thực hiện trong quá trình giảng dạy và chủ nhiệm.
Nghiên cứu một số biện pháp nhằm nâng chất lượng công tác chủ nhiệm ở trường THPT.
5. Phạm vi nghiên cứu. Đề tài tập trung nghiên cứu một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm ở trường THPT, qua đó tạo điều kiện phát triển chất lượng giảng dạy, mà cụ thể chúng tôi nghiên cứu ở trường THPT Nguyễn Đức Mậu- Huyện Quỳnh Lưu - Tỉnh Nghệ An.
6. Ph ơng pháp nghiên cứu.ƣ
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích và tổng hợp.
- Phương pháp thực nghiệm, phỏng vấn giáo viên và học sinh.
- Phương pháp thống kê để tập hợp xử lí các số liệu, so sánh và đánh giá hiệu quả của đề tài.
B. NỘI DUNG
- Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của vấn đề.
1. Cơ sở lí luận.
1. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của GVCN.
1.1. Vị trí, vai trò của GVCN trong việc nâng cao chất l ợng công tác cƣ hủ nhiệm.
Như chúng ta đã biết, giáo dục là một quá trình lâu dài, trong đó người làm giáo dục phải áp dụng nhiều biện pháp, từ khâu tổ chức, giáo dục đến tác động vào từng cá nhân và tập thể. Muốn có một tập thể lớp vững mạnh đòi hỏi vai trò công tác chủ nhiệm lớp của người giáo viên. Nghĩa là GVCN phải có kế hoạch phù hợp với lớp của mình đảm nhiệm. Đây là vấn đề không mới nhưng lại hết sức cần thiết đối với GVCN lớp ở trường THPT. Mặt khác vai trò của công tác chủ nhiệm lớp góp phần quan trọng vào việc nâng cao giáo dục toàn diện cho học sinh. Quá trình đó cũng không phải diễn ra trong một hay hai ngày mà là quá trình tác động lâu dài, như dân gian thường nói “Mưa dầm thấm lâu”.
Ta thường nói rằng: “Tâm hồn học sinh là một tờ giấy trắng mà ai cũng có thể vẽ lên đó những nét bút cho dù là nét đẹp hay xấu”. Nói cách khác, học sinh là đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi các luồng văn hóa từ ngoài vào. Đặc biệt trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin thì điều đó lại càng dễ dàng. Chính vì vậy người giáo viên nói chung và người GVCN ở trườngTHPT nói riêng đóng vai trò quan trọng góp phần đào tạo thế hệ trẻ và giáo dục học sinh một cách toàn diện. Muốn nâng cao chất lượng toàn diện ở một trường THPT thì mọi kỷ cương nền nếp phải chặt chẽ, nghiêm túc. Các hoạt động trong nhà trường phải đồng bộ, tạo nên bộ máy nhịp nhàng đều tay, tạo được các phong trào thi đua trong nhà trường thực sự có hiệu quả và chất lượng cao. Vậy, để đưa nền giáo dục phát triển toàn diện ngoài việc đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới chương trình sách giáo khoa thì cần có sự kết hợp ba môi trường đó là: Nhà trường, gia đình và xã hội. Mà làm tốt việc này chính là người giáo viên đã làm tốt công tác chủ nhiệm. Giáo viên chủ nhiệm là một trong những giáo viên đang giảng dạy ở lớp có đủ các tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ nhiệm lớp trong một năm học hoặc trong tất cả các năm tiếp theo của cấp học. Giáo viên chủ nhiệm lớp thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật chủ chốt, là linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh vững mạnh. Giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò sau đây:
- Thay mặt hiệu tr ởng quản lí một lớp họcƣ Giáo viên chủ nhiệm lớp do hiệu trưởng phân công và thay mặt hiệu trưởng để quản lí và tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh ở một lớp học.
Vai trò quản lí của giáo viên chủ nhiệm lớp thể hiện trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch giáo dục, đôn đốc, kiểm tra và đánh giá kết quả học tập và tu dưỡng của học sinh trong lớp.
Giáo viên chủ nhiệm phải trả lời các câu hỏi về chất lượng học tập và hạnh kiểm của học sinh trong lớp trước hiệu trưởng, trước Hội đồng sư phạm của nhà trường và trước phụ huynh học sinh của lớp khi tổng kết năm học.
- Ng ời xây dựng tập thể học sinh thành một khối đoàn kếtƣ Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của lớp, bằng các biện pháp tổ chức, giáo dục, bằng sự gương mẫu và quan hệ tình cảm, giáo viên chủ nhiệm xây dựng khối đoàn kết trong tập thể, dìu dắt các em nhỏ như con em mình trưởng thành theo từng năm tháng.
Học sinh kính yêu giáo viên chủ nhiệm như cha mẹ mình, đoàn kết thân ái với bạn bè như anh em ruột thịt, lớp học sẽ trở thành một tập thể vững mạnh. Tình cảm của lớp càng bền chặt, tinh thần trách nhiệm và uy tín của giáo viên chủ nhiệm càng cao thì chất lượng giáo dục càng tốt.
Rất nhiều giáo viên cùng giảng dạy trong một lớp, nhưng giáo viên chủ nhiệm bao giờ cũng để lại những ấn tượng sâu sắc đối với từng học sinh trong suốt cuộc đời họ.
- Ng ời tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh trong lớpƣ Vai trò tổ chức của giáo viên chủ nhiệm thể hiện trong việc thành lập bộ máy tự quản của lớp, phân công trách nhiệm cho từng cá nhân, các tổ, nhóm, đồng thời tổ chức thực hiện các mặt hoạt động theo kế hoạch giáo dục được xây dựng hàng năm.
Các hoạt động của lớp được tổ chức đa dạng và toàn diện, giáo viên chủ nhiệm lớp quán xuyến tất cả các hoạt động một cách cụ thể, chặt chẽ.
Các phong trào thi đua học tập đi vào thực chất, các cuộc sinh hoạt các đoàn thể có nội dung hấp dẫn thanh, thiếu niên, phong trào văn hóa, văn nghệ, thể thao được tiến hành thường xuyên... Chất lượng học tập và tu dưỡng đạo đức của học sinh phụ thuộc rất nhiều vào trật tự, kỉ luật, vào tinh thần đoàn kết và truyền thống của tập thể lớp cũng như các hoạt động đa dạng của lớp.
- Cố vấn đắc lực cho các đoàn thể của học sinh trong lớp Giáo viên chủ nhiệm lớp dù có là đoàn viên, đảng viên hay không cũng cần phải nắm vững điều lệ, tôn chỉ mục đích, nghi thức và nội dung hoạt động của các đoàn thể.
Với tinh thần trách nhiệm, với kinh nghiệm công tác của mình làm tham mưu cho chi Đoàn thanh niên của lớp lập kế hoạch công tác, bầu ra ban lãnh đạo chi đoàn, tổ chức các nội dung hoạt động và phối hợp với ban cán sự lớp để xây dựng tập thể, đem lại hiệu quả giáo dục tốt nhất.
+Theo dõi tình hình tổ chức dạy và học tự chọn của lớp mình phụ trách; Theo dõi kết quả học tập tự chọn của học sinh, tổng kết, xếp loại và ghi kết quả học tập của HS theo quy định”.
+Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng Tuy nhiên, ngoài những nhiệm vụ mang tính lý luận nêu trên, GV chủ nhiệm còn có nhiều công việc phải thực hiện trong thực tế
- Lập kế hoạch năm học dựa trên kế hoạch, nhiệm vụ giáo dục, dạy học chung của nhà trường.
+Tìm hiểu các thông tin, phân loại học sinh lớp chủ nhiệm [hoàn cảnh gia đình, đặc điểm HS về các mặt học lực, đạo đức, sức khỏe ..ự báo và diễn biến trong quá trình học tập, rèn luyện của học sinh], trong đó đặc biệt quan tâm đến học sinh là con thương binh, học sinh nghèo vượt khó....
- Tổ chức đội ngũ cán bộ tự quản và xây dựng tập thể học sinh lớp chủ nhiệm.
+Chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nội dung, hoạt động giáo dục toàn diện [hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo chương trình, hoạt động sinh hoạt dưới cờ, giờ sinh hoạt lớp , hoạt động tư vấn trong công tác hướng nghiệp, dạy nghề...]
+Liên kết với các lực lượng giáo dục trong và ngoài trường để đảm bảo sự thống nhất trong giáo dục học sinh và tăng cường sức mạnh đồng bộ nhằm đem lại hiệu quả.
+Đánh giá kết quả giáo dục và học tập của HS lớp chủ nhiệm trong suốt quá trình cũng như khi sơ kết, tổng kết năm học.
+Quản lí, giám sát việc ghi chép, bảo quản các loại hồ sơ của HS theo quy định của trường**.**
Chức năng, nhiệm vụ đó, bản thân người GVCN đã vận dụng vào thực tiễn và đã cho kết quả tốt đẹp trong quá trình giáo dục.
1.2. Nhiệm vụ và quyền của học sinh THPT.
1.2.1. Nhiệm vụ của học sinh THPT.
- Thực hiện nhiệm vụ học tập, rèn luyện theo chương trình, kế hoạch giáo dục của nhà trường.
- Kính trọng cha mẹ, cán bộ, giáo viên, nhân viên của nhà trường và những người lớn tuổi; đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau trong học tập, rèn luyện; thực hiện điều lệ, nội quy nhà trường; chấp hành pháp luật của Nhà nước.
- Rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh cá nhân.
- Tham gia các hoạt động tập thể của trường, của lớp học, của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; giúp đỡ
gia đình, tham gia lao động và hoạt động xã hội, hoạt động bảo vệ môi trường, thực hiện trật tự an toàn giao thông.
- Giữ gìn, bảo vệ tài sản của nhà trường, nơi công cộng; góp phần xây dựng, bảo vệ và phát huy truyền thống của nhà trường.
1.2.1. Quyền của học sinh THPT
- Được bình đẳng trong việc hưởng thụ giáo dục toàn diện, được bảo đảm những điều kiện về thời gian, cơ sở vật chất, vệ sinh, an toàn để học tập ở lớp và tự học ở nhà, được cung cấp thông tin về việc học tập, rèn luyện của mình, được sử dụng trang thiết bị, phương tiện phục vụ các hoạt động học tập, văn hoá, thể thao của nhà trường theo quy định.
- Được tôn trọng và bảo vệ, được đối xử bình đẳng, dân chủ, được quyền khiếu nại với nhà trường và các cấp quản lý giáo dục về những quyết định đối với bản thân mình; được quyền chuyển trường khi có lý do chính đáng theo quy định hiện hành; được học trước tuổi, học vượt lớp, học ở tuổi cao hơn tuổi quy định theo Điều 33 của Điều lệ phổ thông.
- Được tham gia các hoạt động nhằm phát triển năng khiếu về các môn học, thể thao, nghệ thuật do nhà trường tổ chức nếu có đủ điều kiện.
- Được nhận học bổng hoặc trợ cấp khác theo quy định đối với những học sinh được hưởng chính sách xã hội, những học sinh có khó khăn về đời sống và những học sinh có năng lực đặc biệt.
- Được chuyển trường nếu đủ điều kiện theo quy định; thủ tục chuyển trường thực hiện theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
- Được hưởng các quyền khác theo quy định của pháp luật.
1.2.1. Hành vi không đ ợc làm ở học sinh THPT.ƣ
- Xúc phạm nhân phẩm, danh dự, xâm phạm thân thể giáo viên, cán bộ, nhân viên của nhà trường, người khác và học sinh khác.
- Gian lận trong học tập, kiểm tra, thi, tuyển sinh.
- Mua bán, sử dụng rượu, bia, thuốc lá, chất gây nghiện, các chất kích thích khác và pháo, các chất gây cháy nổ.
- Sử dụng điện thoại di động, các thiết bị khác khi đang học tập trên lớp không phục vụ cho việc học tập và không được giáo viên cho phép.
- Đánh nhau, gây rối trật tự, an ninh trong nhà trường và nơi công cộng.
- Sử dụng, trao đổi sản phẩm văn hóa có nội dung kích động bạo lực, đồi trụy; sử dụng đồ chơi hoặc chơi trò chơi có hại cho sự phát triển lành mạnh của bản thân.
- Học sinh không được vi phạm những hành vi bị nghiêm cấm khác theo quy định của pháp luật.
chủ nhiệm tất bật,suy tư, bỏ rất nhiều công sức trong 1 năm may ra mới được công nhận GVCN giỏi thì ít aichú ý, có chăng cũng chỉ ở một thời điểm nào đó. Chính vì điều đó, GVCN hoặc là làm không hết trách nhiệm, thậm chí thờ ơ với công việc này, hoặc là ngại, né tránh. Đội ngũ GVCN ở trường THPT Nguyễn Đức Mậu không tránh khỏi thực trạng này.
2.1. Tình hình về năng lực của đội ngũ GVCN ở tr ờng THPT Nguyễn Đứcƣ Mậu.
Ƣu điểm: Đa số cán bộ, giáo viên của nhà trường đều nhiệt tình trong công tác, yêu nghề, mến trẻ, hết lòng vì học sinh thân yêu, “mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương sáng, tự học và sáng tạo”;
Các giáo viên chủ nhiệm lớp, phần lớn đều quan tâm đến công tác chủ nhiệm lớp và xây dựng được nền nếp học tập cho học sinh khá tốt. Điều tra nắm vững về điều kiện, hoàn cảnh của từng em học sinh của lớp do mình chủ nhiệm, chủ động kết hợp với các lực lượng giáo dục và gia đình để giáo dục học sinh. Quan tâm giúp đỡ học sinh yếu, học sinh có hoàn cảnh khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi để các em hứng thú tham gia vào các hoạt động giáo dục của lớp, của trường.
Một số hạn chế trong công tác chủ nhiệm lớp:
Một số giáo viên của trường chưa quan tâm nhiều đến công tác chủ nhiệm lớp; mặt khác do sức ép của sự đổi mới nội dung chương trình, phương pháp dạy
học, về chuẩn kiến thức và kỹ năng cần đạt của các môn học, ... mà thiếu quan tâm
đến công tác chủ nhiệm lớp.
Một số giáo viên tuy có quan tâm đến công tác chủ nhiệm lớp nhưng chưa có giải pháp phù hợp, còn lúng túng trong xử lý một số tình huống sư phạm trong
lớp; chưa chủ động phối hợp với các lực lượng giáo dục khác để giáo dục học sinh.
Nhiều giáo viên khi nhận nhiệm vụ chủ nhiệm lớp thiếu sự quan tâm, tìm
hiểu tâm, sinh lý lứa tuổi học sinh, nên khi học sinh có những diễn biến thay đổi
tâm lý lứa tuổi, thiếu kỹ năng sống giáo viên chủ nhiệm không phát hiện và uốn
nắn kịp thời. Bên cạnh đó, khi tiếp nhận thông tin từ học sinh, nhiều giáo viên chủ
nhiệm không kịp thời xử lý tình huống từ các em, ảnh hưởng đến việc đảm bảo tính khách quan, trung thực của dư luận, ý kiến của tập thể học sinh.
Hiện nay, khi ngành Giáo dục và Đào tạo đưa nội dung giáo dục kỹ năng
sống vào nhà trường, sự vất vả của giáo viên chủ nhiệm lại tăng lên. Do khối lượng công việc nhiều, số giờ dạy trên lớp của giáo viên chủ nhiệm được giảm không
đáng kể nên không khuyến khích được sự nhiệt tâm, trách nhiệm.
2. Tình hình đạo đức học sinh ở tr ờng THPT Nguyễn Đức Mậu.ƣ
Trường THPT Nguyễn Đức Mậu tuyển sinh học sinh Trung học sơ sở trên địa bàn 10 xã thuộc vùng đồng bằng, ven biển nên phần đông phụ huynh học sinh
trong lớp nghề nghiệp chính là làm nông nghiệp, diêm nghiệp, ngư nghiệp và một
số nghề tự do khác. Nhiều gia đình kinh tế rất khó khăn. Trong năm học luôn có
học sinh hộ nghèo, hộ cận nghèo,nhiều em có hoàn cảnh đặc biệt, nhiều em thuộc
diện xã đặc biệt khó khăn và xã ven biển khó khăn. Do đó, vấn đề gia đình đầu tư và dành thời gian cho việc học tập của các em cũng rất hạn chế về cả vật chất lẫn
tinh thần. Một số gia đình khá giả thì lại quá chú trọng vào vấn đề kinh tế, chỉ trang
bị đầy đủ vật chất cho con nhưng lại thiếu sự quan tâm nên các em thiếu thốn tình
cảm.
Sự chênh lệch giàu nghèo giữa các học sinh trong lớp, trong trường cũng là
một vấn đề cần quan tâm trong việc xây dựng tập thể đoàn kết, hòa đồng.
Ảnh hưởng của điện tử, game và mạng xã hội ngày càng tăng điều đó cũng tác động đến hành vi đạo đức, tâm lí của các em.
Đặc điểm lứa tuổi mới lớn khá nóng nảy và dễ bức xúc nên cần phải giải quyết một số tình huống trong công tác chủ nhiệm rất khó khăn.
Mặc dù khó khăn về mọi mặt, song về hạnh kiểm, học lực của học sinh toàn trường trong những năm gần đây đều có sự chuyển biến tích cực, cụ thể như sau:
Năm học Tốt Khá Tình Yếu Ghi chú
2016-2017 837 62% 359 26% 131 9% 13 0%
2017-2018 903 69% 321 24% 82 6% 1 0%
2018-2029 956 70% 338 24% 67 4% 2 0%
2019-2020 1025 73% 305 21% 56 4% 3 0%
2020-2021 1065 73% 322 22% 66 4% 3 0%
III. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
3. Xác định vấn đề cần giải quyết.
Công tác chủ nhiệm quyết định không nhỏ đến chất lượng dạy và học. Làm tốt công tác chủ nhiệm tức là người giáo viên đã hoàn thành tốt việc giảng dạy các bộ môn và tổ chức giáo dục, rèn luyện đạo đức cho học sinh. Đặc biệt trong nhà trường, vai trò của người giáo viên chủ nhiệm hết sức quan trọng. Giáo viên chủ nhiệm thay mặt nhà trường quản lý điều hành lớp, trực tiếp giáo dục tư tưởng đạo đức, hình thành nhân cách cho học sinh, là cầu nối giữa ba môi trường giáo dục gia đình, nhà trường và xã hội.
Trong giai đoạn hiện nay, công tác chủ nhiệm lớp ngày càng đòi hỏi sự dày công của người giáo viên bởi yêu cầu ngày càng cao của xã hội đang phát triển, bởi tình hình cuộc sống vẫn đang tồn tại những tác động xấu đến học sinh, bởi sự mưu sinh của gia đình nên không ít phụ huynh đã giao phó việc giáo dục con cái cho nhà trường.
3. Các biện pháp để giải quyết vấn đề.
3.2. Tìm hiểu học sinh lớp chủ nhiệm.
3.2.1. Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh, lý học sinh THPT.
Ở mỗi độ tuổi khác nhau thì đặc điểm tâm sinh lý cũng có sự khác biết rõ rệt. Việc hiểu rõ đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của chất lượng giáo dục, mà trong đó giáo viên là nhân tố quan trọng nhất.
Học sinh THPT là giai đoạn cuối của tuổi vị thành niên. Để tìm ra các biện pháp phát triển năng lực hiểu biết, cần hiểu rõ hoàn cảnh xã hội của sự phát triển. Hoàn cảnh xã hội của sự phát triển được hiểu là tổ hợp các mối quan hệ và tính chất các mối quan hệ mới mà trẻ tham gia vào cũng như tính chất của sự tương tác giữa trẻ với các quan hệ xã hội. Ở thời kỳ phát triển THPT, hoàn cảnh xã hội của sự phát triển được thể hiện qua các mối quan hệ. Ở lứa tuổi này, các mối quan hệ phổ biển của cá nhân đó là quan hệ gia đình, quan hệ bạn bè, quan hệ thầy trò và các mối quan hệ xã hội khác. Tùy theo sự tương tác của học sinh và các chủ thể, hoàn cảnh xã hôi vừa thúc đẩy sự phát triển hoặc làm phát sinh các trở ngại đối với sự phát triển. Hoàn cảnh xã hội tác động đến lứa tuổi học sinh THPT có tính mở, sự chuyển đổi vai trò và vị thế xã hội. Lứa tuổi học sinh, có sự trưởng thành nhất định về nhận thức, do đó các quan hệ trở nên thuận lợi hơn. Học sinh THPT vừa có sự độc lập nhất định trong tư duy, trong đối nhân xử thế, tuy nhiên các em vẫn còn phụ thuộc vào gia đình về mặt kinh tế. Trong lứa tuổi này, các em luôn mong muốn được tôn trọng và lắng nghe. Do vậy, cha mẹ cần có sự tin tưởng vào các em, tạo điều kiện cho các em được đưa ra các quyết định như lựa chọn nghề nghiệp, học hành, tình cảm. Sự tôn trọng của cha mẹ sẽ giúp cho mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái trở nên tốt đẹp hơn. Tuy nhiên, cha mẹ vẫn cần có sự thẳng thắn, giúp các em nhận thức đúng sai để các em có thể hoàn thiện hơn nữa.
1
Trong quan hệ bạn bè, học sinh THPT có mối quan hệ rộng rãi và có nhiều nhóm bạn đa dạng hơn. Các nhóm hình thành dựa trên những điểm chung về sở thích, sự chia sẻ và đồng cảm với nhau. Tuy nhiên ở lứa tuổi này, cha mẹ cần có sự định hướng giúp các em lựa chọn các nhóm chơi phù hợp để phát triển theo chiều hướng tích cực.
Ở độ tuổi này, yếu tố vị thế đã được học sinh trung học cơ sở bắt đầu coi trọng hơn. Các em thường có xu hướng mong muốn được thừa nhận, được nhìn nhận tích cực từ các bạn, hay nói cách khác là mong muốn thể hiện bản thân. Do vậy, các nhóm sinh hoạt trong nhà trường cần được thiết kế các nội dung sinh hoạt hấp dẫn nhằm mục đích giúp các em thỏa mãn các nhu cầu tâm lý xã hội.
Khi trưởng thành, các em có nhiều điều kiện để tham gia vào nhiều quan hệ xã hội đa dạng và phức tạp hơn, xuất hiện nhiều vai trò xã hội mới mà trước đây các em chưa có. Học sinh ở độ tuổi THPT bước đầu có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ nhất định, có năng lực hành vi và năng lực trách nhiệm hình sự.
Hoạt động học tập của học sinh THPT đã có sự định hướng nghề nghiệp, vì vậy các em ý thức rõ hơn động cơ học tập của mình. Học sinh có xu hướng bỏ qua, ít quan tâm đến những môn học không phục vụ trực tiếp đến mục đích thi vào các trường Đại học và Cao đẳng.
Bên cạnh hoạt động học tập, hoạt động xã hội cũng dần có vai trò lớn hơn. Học sinh THPT tích cực tham gia các hoạt động xã hội. Đây cũng là một vấn đề các nhà trường đặc biệt quan tâm trong công tác giáo dục học sinh một cách toàn diện. Các hoạt động xã hội không chỉ giúp học sinh có sự trưởng thành về ý thức công dân mà còn giúp học sinh thể hiện được các quan điểm, thái độ của bản thân trước các vấn đề xã hội. Do vậy, khuyến khích các hoạt động xã hội tích cực là cách thức hữu hiệu để phát triển và hình thành nhân cách tốt đẹp cho học sinh.
Như vậy, ở giai đoạn này, các em đã có sự trưởng thành về mặt thể chất, tuy nhiên về mặt nhân cách chưa có sự phát triển hoàn thiện. Do vậy, học sinh chưa hoàn toàn làm chủ được hành vi của bản thân, việc chủ động và tích cực tham gia vào các hoạt động xã hội còn hạn chế. Tuy nhiên, các em ở lứa tuổi này phải đối mặt với những quyết định quan trọng của cuộc đời đó là lựa chọn nghề nghiệp cho tương lai, đây là một thử thách lớn đối với mỗi học sinh THPT, đòi hỏi các em phải rất nỗ lực và cố gắng. Vì vậy, học sinh rất cần sự sát cánh, sự hỗ trợ của gia đình, thầy cô và bạn bè. Trong đó, vai trò của GVCN là rất quan trọng, từ những hiểu biết về học sinh, giáo viên sẽ có định hướng cụ thể cho học sinh về mọi mặt,từ đó GVCN liên hệ với giáo viên bộ môn và gia đình để góp phần giúp các em học sinh hoàn thành ước nguyện.
3.2.1. Tìm hiểu đặc điểm riêng từng học sinh trong lớp chủ nhiệm.
Để thành công trong công tác chủ nhiệm, nhằm tạo điều kiện để phát triển toàn diện học sinh, GVCN cần tìm hiểu , nắm chắc tình hình từng HS của lớp về những nội dung sau:
chủ nhiệm tốt, GVCN cùng lớp sẽ xác định được rõ ràng định hướng tương lai cần đạt của lớp học; đề ra được các hoạt động ưu tiên và tập trung sức mạnh vào
những ưu tiên này.
- Kế hoạch chủ nhiệm lớp là chương trình hành động trong tương lai của lớp
chủ nhiệm, nhằm xác định một cách chính xác Tập thể lớp của chúng ta muốn đi
đến đâu và cần phải làm gì, làm như thế nào để đạt được điều đó. Trong kế hoạch năm học có kế hoạch công tác cho từng tháng, từng tuần gọi chung là Kế hoạch
tháng, Kế hoạch tuần. Bản kế hoạch có định rõ:
- Các điều kiện.
- Đầu ra [Sản phẩm]
- Các hoạt động
- Tiến độ công việc [Thực hiện vào thời điểm nào? Ở đâu?]
- Phân công trách nhiệm [Do những ai thực hiện].
- Trong quá trình lập kế hoạch, GVCN căn cứ vào tình hình thực tế của lớp để trả lời các câu hỏi cơ bản sau:
- Lớp chúng ta đang ở đâu?
- Lớp chúng ta sẽ đi tới đâu?
- Lớp chúng ta sẽ làm gì? Làm như thế nào? Bằng phương pháp nào để đạt được?
- Làm thế nào để biết lớp chúng ta đi đúng hướng và tới đích?
- Dựa trên yêu cầu, nhiệm vụ năm học cùng với các chỉ tiêu mà nhà trường định hướng kết hợp với kết quả nghiên cứu, tìm hiểu đặc điểm của học sinh, các
điều kiện, nguồn lực và quan trọng là mong muốn của tập thể lớp cùng GVCN dự
kiến sẽ đạt được những mục tiêu nào mà xây dựng kế hoạch.
Vì thế, khi xây dựng kế hoạch chủ nhiệm lớp với nội dung phát triển tập thể
HS, GVCN cần:
- Xác định mục tiêu chung và viễn cảnh, văn hóa của tập thể lớp: Mục tiêu
chung là yếu tố đầu tiên để đoàn kết mọi thành viên trong lớp. Vì vậy, ngay từ khi mới nhận lớp chủ nhiệm GVCN cùng toàn thể lớp thảo luận để trả lời các câu hỏi:
- Hiện tại lớp ta đang ở trạng thái/ giai đoạn phát triển nào?
- Chúng ta sẽ phát triển lớp đạt được các mức độ nào trong thời hạn xác
định [một học kì? Một năm học? 3 hay 4 năm học] Vì sao?
- Làm thế nào để chúng ta đạt được các tiêu chí trong mục tiêu phát triển
đó?
- GVCN xác định đích cuối cùng của tập thể lớp là cần phấn đấu để trở thành tập thể đoàn kết và là môi trường thân thiện, trong đó hiện hữu các yếu tố
về văn hóa tổ chức , giá trị của tập thể lớp.
Ví dụ: Kế hoạch hoạt động cụ thể của lớp 11A2 học năm học 2020 – 2021:
Năm Trọng Các Thời Hình Ng ờiƣ Dự Ghi học điểm HĐ cụ Yêu cầu gian thức phụ kiến chú GD thể trách KQ
Mừng Đăng kí 4 Từ 10- Tập GVC Xếp 20/11 ngày tiết học 20/11 thể lớp N và loại nhà tốt, 2 ngày 10A2 cán sự A giáo học tốt, lớp, VN tuần tự BCH quản tốt. chi đoàn Từ 20/8/ Chào Lớp tập 2 Đầu Đội GVC Xếp 2019 22/12 mừng bài hát tháng văn N và loại đến ngày truyền 12 – nghệ lớp A 30/5/ QĐNDV thống 31/12 của LP. 2020 N cộng đồng lớp VTM
Điểm Mỗi HS Từ Thi Lớp Mỗi 3/2 & tốt dâng đạt 10 20/1- đua trưởng HS 8/3 Đảng và điểm tốt 3/2 học và LP. đạt và mẹ tập tốt HT vượt KH
Thành lập 8/3- Giúp LP Từ đôi bạn 31/3 đỡ bạn T và học
Ngày
cùng tiến trên cán sự lực lớp và lớp Yếu 26/3 thành học ở theo lên lập nhà dõi TB Đoàn Vẽ tranh 10/3- Cá GVC Xếp theo chủ 26/3 nhân N thứ 2 đề, TDTT, tham toàn văn nghệ gia bài khối viết
Giáo viên chủ nhiệm khi lập kế hoạch phải đưa ra được chỉ tiêu cụ thể trong năm học.
1
Cụ thể, chúng tôi đã sử dụng một mẫu phiếu điều tra sau để thực hiện công tác điều tra:
SỞ GD & ĐT NGHỆ AN TR ỜNG THPT NGUYỄN ĐỨC MẬUƢ SƠ YẾU LÝ LỊCH HỌC SINH Iần bản thân: Họ và tên:............................................... Ngày tháng năm sinh:................................................ Nam/nữ................................ Dân tộc:............. Đoàn TNCS HCM Địa chỉ liên lạc:................... ...........................................Điện thoại:.......................... Số anh chị em:..................... ....à con thứ mấy:..................................................... Diện gia đình [TB, LS, KK,]:.................................................................................. Hoàn cảnh gia đình:................................................................................................ Thành tích đạt được ở THCS:................................................................................. ................................................................................................................................ ĐTB [Năm học trước]:......ôn học ưa thích:.........................Điểm TB:................. Năng khiếu, sở trường:............................................................................................ Nguyện vọng:.......................................................................................................... Các chức vụ đã tham gia:........................................................................................... Nếu được đề cử vào BCS lớp, em thấy thích hợp với vai trò ................................. Đề xuất, đóng góp ý kiến:......................................................................................... ................................................................................................................................... II Phần gia đình: Họ tên cha:................................................................................................................ Nghề nghiệp:.......................................................ĐT:........................................... Địa chỉ:........................................................................ ............................................. Đã tham gia BCH Hội PHHS: Có Chưa Họ tên mẹ:............................................................................................................... Nghề nghiệp:.......................................................ĐT:........................................... Địa chỉ:.................................................................................................................... Đã tham gia BCH Hội PHHS: Có Chưa Nếu không sống với ba mẹ thì điền các thông tin sau đây:
Họ tên người nuôi dưỡng:....................................................................................... Nghề nghiệp:.......................................................ĐT:........................................... Địa chỉ:...................................................................................................................... Đã tham gia BCH Hội PHHS: Có Chưa Họ tên và chữ ký của học sinh
..............................................
Ngoài ra GVCN cần có những kênh thông tin từ các học sinh là cán sự lớp, đội cờ đỏ và các em học sinh mà mình đặt niềm tin để thông qua đó hiểu rõ hơn về tình hình của các em học sinh.
3.2.2. Xác định đặc điểm tập thể học sinh.
Đây là chức năng đặc trưng và cũng là yêu cầu đối với GVCN mà các giáo viên bộ môn không thể thay thế. Để giáo dục và phát triển toàn diện từng HS, GVCN tất yếu phải xây dựng và phát triển tập thể lớp.
Nhiệm vụ của người GVCN đưa tập thể lớp từ trạng thái này đến trạng thái phát triển cao hơnập thể phát triển là tập thể ở giai đoạn có tính tự quản cao, có dư luận tập thể lành mạnh, các mối quan hệ trong tập thể gắn bó, đoàn kết và mang tính nhân văn. Tập thể phát triển chính là môi trường học tập thân thiện, chứa đựng văn hóa của mình. GVCN làm được điều đó chính là đã tạo nên những giá trị, hệ thống các chuẩn mực và niềm tin của HS trong lớp học.
Biểu hiện bên ngoài của văn hóa tập thể là các chuẩn mực hành vi, truyền thống, thói quen được tập thể chấp nhận làm nên bộ mặt riêng của lớp học, có tác động giáo dục và phát triển từng nhân cách HS. Môi trường học tập thân thiện là môi trường mà HS được quan tâm mọi mặt, được đảm bảo an toàn, môi trường học tập chất lượng tốt, giúp HS phát huy hết tiềm năng... Trong công tác chủ nhiệm, yêu cầu GV phải tạo dựng môi trường học tập: dân chủ, thân thiện, hợp tác, cộng tác, thuận lợi, an toàn và lành mạnh. Trong tập thể như vậy, GVCN giáo dục động cơ học tập, giá trị, hành vi tích cực, lành mạnh cho HS thuận lợi hơn, làm được điều này, người GVCN đã khơi dậy nhu cầu học hỏi và tự hoàn thiện của HS.
Thông qua tìm hiểu thực trạng hoạt động của GV chủ nhiệm lớp ở trường THPT cho thấy: GV quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ lớp để thực hiện nhiệm vụ tự quản nhưng lại chưa quan tâm đến việc xây dựng dư luận tập thể lành mạnh-đây là một hạn chế.Vì vậy, đa số cán bộ lớp bị áp lực giữa một bên là GV và một bên là sự không đồng thuận của đa số HS trong lớp. Do đó, bản thân GVCN phải nhận thức được sự thống nhất giữa xây dựng tập thể phát triển với văn hóa tổ chức của nó và xây dựng môi trường học tập thân thiện cũng như biết cách triển khai nhiệm vụ này trong thực tiễn. Có làm như vậy, GVCN mới xây dựng được một tập thể hoàn chỉnh, giúp GVCN hoàn thành công tác của mình một cách trọn vẹn.