Giải bài tập vành các số nguyên nguyễn tiến quang năm 2024

  • 2. THUY&

    x1EBE;T TR&

    x1AF;&

    x1EDC;NG V&

    xC0; L&

    xDD; THUY&

    x1EBE;T GALOIS Phi&

    xEA;n b&

    x1EA3;n 4.53, Ng&

    xE0;y 27 Th&

    xE1;ng 5, 2017 Ng&

    x1B0;&

    x1EDD;i d&

    x1ECB;ch: Nguy&

    x1EC5;n &

    x110;&

    x1EE9;c Kh&

    xE1;nh, L&

    xEA; Minh H&

    xE0; Tham gia hi&

    x1EC7;u &

    x111;&

    xED;nh: &

    x110;o&

    xE0;n An Kh&

    x1B0;&

    x1A1;ng, M&

    x1EA1;c &

    x110;&

    x103;ng Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng, Ph&

    x1EA1;m Minh Ho&

    xE0;ng, Tr&

    x1EA7;n Minh T&

    xE2;m, Nguy&

    x1EC5;n Th&

    x1EE5;y Trung, L&

    xEA; Qu&

    x1ED1;c Tu&

    x1EA5;n.

  • 3. tr&

    xEC;nh b&

    xE0;y m&

    x1ED9;t c&

    xE1;ch c&

    xF4; &

    x111;&

    x1ECD;ng l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng, trong &

    x111;&

    xF3; c&

    xF3; l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois c&

    x1EE7;a m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n, v&

    xF4; h&

    x1EA1;n v&

    xE0; l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t. S&

    xE1;u ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x111;&

    x1EA7;u bao g&

    x1ED3;m c&

    xE1;c n&

    x1ED9;i dung ch&

    xED;nh c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t kh&

    xF3;a h&

    x1ECD;c ch&

    xED;nh quy v&

    xE0; ba ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng cu&

    x1ED1;i c&

    xF9;ng &

    x1EDF; m&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1ED9; n&

    xE2;ng cao h&

    x1A1;n. Tr&

    xED;ch d&

    x1EAB;n BibTeX @misc{milneFT, author={Milne, James S., Ng&

    x1B0;&

    x1EDD;i d&

    x1ECB;ch: Nguy&

    x1EC5;n &

    x110;. Kh&

    xE1;nh v&

    xE0; L&

    xEA; M. H&

    xE0;} title={L&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng v&

    xE0; l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois (v.4.53)} year={2017}, note={Xem url{www.milne.org/math/}} pages={178} }

  • 4. d&

    x1EE5;ng c&

    xE1;c k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u th&

    xF4;ng th&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    x1EE7;a Bourbaki. N = {0, 1, 2, . . .}, Z v&

    xE0;nh c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n R tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng s&

    x1ED1; th&

    x1EF1;c Fp = Z/pZ tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    xF3; p ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED;, p l&

    xE0; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;. X &

    x2282; Y X l&

    xE0; m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p con c&

    x1EE7;a Y X def = Y X &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c &

    x111;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a l&

    xE0; Y , ho&

    x1EB7;c b&

    x1EB1;ng Y theo &

    x111;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a X &

    x2248; Y X &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u v&

    x1EDB;i Y X Y X v&

    xE0; Y &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u ch&

    xED;nh t&

    x1EAF;c (ho&

    x1EB7;c c&

    xF3; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u &

    x111;&

    xE3; cho, ho&

    x1EB7;c c&

    xF3; duy nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u). Khi c&

    xF3; m&

    x1ED9;t quan h&

    x1EC7; t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1A1;ng, [&

    x2217;] k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u l&

    x1EDB;p t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1A1;ng ch&

    x1EE9;a &

    x2217;. L&

    x1EF1;c l&

    x1B0;&

    x1EE3;ng c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p S &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u l&

    xE0; |S| (do &

    x111;&

    xF3; |S| l&

    xE0; s&

    x1ED1; c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a S, n&

    x1EBF;u &

    x111;&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n.) Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; I v&

    xE0; A l&

    xE0; c&

    xE1;c t&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p. M&

    x1ED9;t h&

    x1ECD; c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a A &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1EAF;n nh&

    xE3;n b&

    x1EDF;i I, k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u l&

    xE0; (ai)i&

    x2208;I, l&

    xE0; m&

    x1ED9;t h&

    xE0;m i &

    x2192; ai : I &

    x2192; A. Trong gi&

    xE1;o tr&

    xEC;nh n&

    xE0;y, p l&

    xE0; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;.

  • 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 M&

    x1EE5;c l&

    x1EE5;c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng 1. C&

    xE1;c kh&

    xE1;i ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n 8 1.1. V&

    xE0;nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1.2. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.3. &

    x110;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 1.4. Nh&

    x1EAF;c l&

    x1EA1;i v&

    x1EC1; v&

    xE0;nh &

    x111;a th&

    x1EE9;c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.5. Ph&

    xE2;n t&

    xED;ch &

    x111;a th&

    x1EE9;c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 1.6. M&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 1.7. V&

    xE0;nh con sinh b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p con . . . . . . . . . . . . . . . 18 1.8. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con sinh b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p con . . . . . . . . . . . . . . 19 1.9. X&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng . . . . . . . . . . . . . . 20 1.10. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 1.11. Ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; v&

    xE0; ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t . . . . . . . . . . . . . 23 1.12. S&

    x1ED1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 1.13. D&

    x1EF1;ng h&

    xEC;nh b&

    x1EB1;ng th&

    x1B0;&

    x1EDB;c k&

    x1EBB; v&

    xE0; compa . . . . . . . . . . . . . 28 1.14. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng 2. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3;, nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i 36 2.1. &

    xC1;nh x&

    x1EA1; t&

    x1EEB; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1A1;n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 2.2. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 2.3. Nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 2.4. B&

    xE0;i t&

    x1EAD;p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

  • 6. 3. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois 47 3.1. Nh&

    xF3;m c&

    xE1;c t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng . . . . . . . . . . . . . 47 3.2. M&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng chu&

    x1EA9;n t&

    x1EAF;c v&

    xE0; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng Galois 50 3.3. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois . . . . . . . . . . . . 53 3.4. M&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; v&

    xED; d&

    x1EE5; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 3.5. Tr&

    x1EDF; v&

    x1EC1; v&

    x1EDB;i c&

    xE1;c s&

    x1ED1; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c . . . . . . . . . . . . . . . 61 3.6. Nh&

    xF3;m Galois c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c . . . . . . . . . . . . . . . . 62 3.7. T&

    xED;nh gi&

    x1EA3;i &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c c&

    x1EE7;a &

    x111;a th&

    x1EE9;c . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 3.8. B&

    xE0;i t&

    x1EAD;p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng 4. T&

    xED;nh nh&

    xF3;m Galois 66 4.1. Khi n&

    xE0;o Gf &

    x2282; An? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 4.2. Khi n&

    xE0;o Gf c&

    xF3; t&

    xED;nh ch&

    x1EA5;t truy&

    x1EC1;n d&

    x1EAB;n? . . . . . . . . . . . . 68 4.3. &

    x110;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EAD;c kh&

    xF4;ng qu&

    xE1; ba . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 4.4. Ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh b&

    x1EAD;c b&

    x1ED1;n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 4.5. V&

    xED; d&

    x1EE5; v&

    x1EC1; c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c c&

    xF3; nh&

    xF3;m Galois tr&

    xEA;n Q l&

    xE0; Sp . . . . 73 4.6. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 4.7. T&

    xED;nh nh&

    xF3;m Galois tr&

    xEA;n tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng Q . . . . . . . . . . . . . . 77 4.8. B&

    xE0;i t&

    x1EAD;p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng 5. &

    x1EE8;ng d&

    x1EE5;ng c&

    x1EE7;a L&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois 82 5.1. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; nguy&

    xEA;n th&

    x1EE7;y . . . . . . . . . . . . . . . . 82 5.2. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a &

    x110;&

    x1EA1;i S&

    x1ED1; . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 5.3. M&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng cyclotomic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 5.4. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; Dedekind v&

    x1EC1; t&

    xED;nh &

    x111;&

    x1ED9;c l&

    x1EAD;p c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1EB7;c tr&

    x1B0;ng . . . 91 5.5. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; c&

    x1A1; s&

    x1EDF; chu&

    x1EA9;n t&

    x1EAF;c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 5.6. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; th&

    x1EE9; 90 c&

    x1EE7;a Hilbert . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 5.7. M&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng xyclic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 5.8. L&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Kummer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 5.9. Ch&

    x1EE9;ng minh &

    x111;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; v&

    x1EC1; t&

    xED;nh gi&

    x1EA3;i &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c c&

    x1EE7;a Galois . . . . . 104 5.10. &

    x110;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1ED1;i x&

    x1EE9;ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 5.11. &

    x110;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED5;ng qu&

    xE1;t b&

    x1EAD;c n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

  • 7. Chu&

    x1EA9;n v&

    xE0; V&

    x1EBF;t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 5.13. B&

    xE0;i t&

    x1EAD;p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng 6. Bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; 119 6.1. B&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; Zorn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 6.2. Ch&

    x1EE9;ng minh th&

    x1EE9; nh&

    x1EA5;t v&

    x1EC1; s&

    x1EF1; t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i c&

    x1EE7;a bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; 121 6.3. Ch&

    x1EE9;ng minh th&

    x1EE9; hai v&

    x1EC1; s&

    x1EF1; t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i c&

    x1EE7;a bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; . . 121 6.4. Ch&

    x1EE9;ng minh th&

    x1EE9; ba v&

    x1EC1; s&

    x1EF1; t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i c&

    x1EE7;a bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; . . 122 6.5. T&

    xED;nh (kh&

    xF4;ng) duy nh&

    x1EA5;t c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; . . . . . 124 6.6. Bao &

    x111;&

    xF3;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng 7. M&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng Galois v&

    xF4; h&

    x1EA1;n 127 7.1. Nh&

    xF3;m T&

    xF4;p&

    xF4; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 7.2. T&

    xF4; p&

    xF4; Krull tr&

    xEA;n nh&

    xF3;m Galois . . . . . . . . . . . . . . . . 129 7.3. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a L&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois v&

    xF4; h&

    x1EA1;n . . . . . . . . 132 7.4. Nh&

    xF3;m Galois xem nh&

    x1B0; gi&

    x1EDB;i h&

    x1EA1;n ng&

    x1B0;&

    x1EE3;c . . . . . . . . . . . 137 7.5. C&

    xE1;c nh&

    xF3;m con kh&

    xF4;ng m&

    x1EDF; ch&

    x1EC9; s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n . . . . . . . . . . 140 Ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng 8. L&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois c&

    x1EE7;a &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; &

    xE9;tale 142 8.1. Nh&

    x1EAF;c l&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; trong &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; giao ho&

    xE1;n . . . . . . 142 8.2. &

    x110;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; &

    xE9;tale tr&

    xEA;n m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 8.3. Ph&

    xE2;n lo&

    x1EA1;i c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; &

    xE9;tale tr&

    xEA;n m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng . . . . . . . . . 146 8.4. So s&

    xE1;nh v&

    x1EDB;i l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t kh&

    xF4;ng gian ph&

    x1EE7; . . . . . . . . . . . . 151 Ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng 9. M&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t 152 9.1. &

    x110;&

    x1ED9;c l&

    x1EAD;p &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 9.2. C&

    x1A1; s&

    x1EDF; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 9.3. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; L&

    xA8;uroth . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 9.4. C&

    x1A1; s&

    x1EDF; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t t&

    xE1;ch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 9.5. L&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 9.6. B&

    xE0;i t&

    x1EAD;p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 Ph&

    x1EE5; l&

    x1EE5;c A 165

  • 8. l&

    x1EE5;c B 172 T&

    xE0;i li&

    x1EC7;u tham kh&

    x1EA3;o 174 Danh m&

    x1EE5;c t&

    x1EEB; kh&

    xF3;a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

  • 9. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n 1.1. V&

    xE0;nh M&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh l&

    xE0; m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p R &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c trang b&

    x1ECB; hai ph&

    xE9;p to&

    xE1;n hai ng&

    xF4;i + v&

    xE0; &

    xB7; th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n: &

    x2022; (R, +) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m giao ho&

    xE1;n; &

    x2022; &

    xB7; c&

    xF3; t&

    xED;nh k&

    x1EBF;t h&

    x1EE3;p, v&

    xE0; t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i 1 m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; 1R th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n a&

    xB7;1R = a = 1R &

    xB7; a v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i a &

    x2208; R; &

    x2022; Lu&

    x1EAD;t ph&

    xE2;n ph&

    x1ED1;i: v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i a, b, c &

    x2208; R, (a + b) &

    xB7; c = a &

    xB7; c + b &

    xB7; c a &

    xB7; (b + c) = a &

    xB7; b + a &

    xB7; c. Ta th&

    x1B0;&

    x1EDD;ng b&

    x1ECF; &

    x111;i &

    x201D; &

    xB7; &

    x201D; v&

    xE0; vi&

    x1EBF;t 1 thay cho 1R khi kh&

    xF4;ng c&

    xF3; s&

    x1EF1; l&

    x1EAB;n l&

    x1ED9;n. N&

    x1EBF;u 1R = 0 th&

    xEC; R = {0}. M&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh con S c&

    x1EE7;a v&

    xE0;nh R l&

    xE0; m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p con ch&

    x1EE9;a 1R v&

    xE0; &

    x111;&

    xF3;ng d&

    x1B0;&

    x1EDB;i ph&

    xE9;p c&

    x1ED9;ng v&

    xE0; ph&

    xE9;p nh&

    xE2;n. N&

    xF3; th&

    x1EEB;a h&

    x1B0;&

    x1EDF;ng c&

    x1EA5;u tr&

    xFA;c v&

    xE0;nh c&

    x1EE7;a R. M&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u v&

    xE0;nh &

    x3B1; : R &

    x2192; R l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    xE1;nh x&

    x1EA1; th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n: &

    x3B1;(a + b) = &

    x3B1;(a) + &

    x3B1;(b), &

    x3B1;(ab) = &

    x3B1;(a)&

    x3B1;(b), &

    x3B1;(1R) = 1R v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i a, b &

    x2208; R. V&

    xE0;nh R &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; giao ho&

    xE1;n n&

    x1EBF;u ph&

    xE9;p nh&

    xE2;n c&

    xF3; t&

    xED;nh ch&

    x1EA5;t giao ho&

    xE1;n: ab = ba v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i a, b &

    x2208; R. 1 Ch&

    xFA;ng ta s&

    x1EBD; theo quy &

    x1B0;&

    x1EDB;c c&

    x1EE7;a Bourbaki, y&

    xEA;u c&

    x1EA7;u m&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh ph&

    x1EA3;i c&

    xF3; 1, v&

    xEC; th&

    x1EBF; c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x169;ng c&

    x1EA7;n b&

    x1EA3;o to&

    xE0;n ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; 1.

  • 10. v&

    xE0;nh giao ho&

    xE1;n &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t mi&

    x1EC1;n nguy&

    xEA;n n&

    x1EBF;u 1R = 0 v&

    xE0; ph&

    xE9;p nh&

    xE2;n tu&

    xE2;n theo lu&

    x1EAD;t gi&

    x1EA3;n &

    x1B0;&

    x1EDB;c: ab = ac, a = 0, suy ra b = c. M&

    x1ED9;t i&

    x111;&

    xEA;an I c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh giao ho&

    xE1;n R l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m con c&

    x1EE7;a (R, +) c&

    xF3; t&

    xED;nh ch&

    x1EA5;t &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1ED1;i v&

    x1EDB;i ph&

    xE9;p nh&

    xE2;n b&

    x1EDF;i c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a R: r &

    x2208; R, a &

    x2208; I, suy ra ra &

    x2208; I. I&

    x111;&

    xEA;an sinh b&

    x1EDF;i c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; a1, . . . , an &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u b&

    x1EDF;i (a1, . . . , an). V&

    xED; d&

    x1EE5;, (a) l&

    xE0; i&

    x111;&

    xEA;an ch&

    xED;nh aR. Ch&

    xFA;ng ta s&

    x1EBD; coi nh&

    x1B0; &

    x111;&

    x1ED9;c gi&

    x1EA3; &

    x111;&

    xE3; l&

    xE0;m quen v&

    x1EDB;i l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n v&

    x1EC1; v&

    xE0;nh. V&

    xED; d&

    x1EE5;, trong Z (hay n&

    xF3;i chung, trong b&

    x1EA5;t k&

    x1EF3; m&

    x1ED9;t mi&

    x1EC1;n Euclid n&

    xE0;o) m&

    x1ED9;t i&

    x111;&

    xEA;an I s&

    x1EBD; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c sinh b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; kh&

    xE1;c kh&

    xF4;ng "nh&

    x1ECF; nh&

    x1EA5;t" c&

    x1EE7;a I. 1.2. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x110;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a 1.1. M&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng l&

    xE0; m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p F &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c trang b&

    x1ECB; hai lu&

    x1EAD;t h&

    x1EE3;p th&

    xE0;nh + v&

    xE0; &

    xB7; th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n: (a) (F, +) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m giao ho&

    xE1;n; (b) (F&

    xD7;, &

    xB7;), v&

    x1EDB;i F&

    xD7; = F {0}, l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m giao ho&

    xE1;n; (c) C&

    xF3; lu&

    x1EAD;t ph&

    xE2;n ph&

    x1ED1;i. Nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y, m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng l&

    xE0; m&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh giao ho&

    xE1;n kh&

    xE1;c kh&

    xF4;ng m&

    xE0; m&

    x1ECD;i ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; kh&

    xE1;c 0 &

    x111;&

    x1EC1;u c&

    xF3; ngh&

    x1ECB;ch &

    x111;&

    x1EA3;o. N&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, n&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t mi&

    x1EC1;n nguy&

    xEA;n. M&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    x1EA3;i ch&

    x1EE9;a &

    xED;t nh&

    x1EA5;t hai ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; kh&

    xE1;c nhau, 0 v&

    xE0; 1. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng b&

    xE9; nh&

    x1EA5;t, nh&

    x1B0;ng l&

    xE0; m&

    x1ED9;t trong nh&

    x1EEF;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng quan tr&

    x1ECD;ng nh&

    x1EA5;t l&

    xE0; F2 = Z/2Z = {0, 1}. M&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con S c&

    x1EE7;a tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh con &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1ED1;i v&

    x1EDB;i ph&

    xE9;p l&

    x1EA5;y ngh&

    x1ECB;ch &

    x111;&

    x1EA3;o. N&

    xF3; th&

    x1EEB;a h&

    x1B0;&

    x1EDF;ng c&

    x1EA5;u tr&

    xFA;c c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng t&

    x1EEB; F. B&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; 1.2. M&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh giao ho&

    xE1;n kh&

    xE1;c kh&

    xF4;ng R l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng n&

    x1EBF;u v&

    xE0; ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u n&

    xF3; kh&

    xF4;ng ch&

    x1EE9;a m&

    x1ED9;t i&

    x111;&

    xEA;an n&

    xE0;o kh&

    xE1;c ngo&

    xE0;i (0) v&

    xE0; R. Ch&

    x1EE9;ng minh. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; R l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng, v&

    xE0; I l&

    xE0; m&

    x1ED9;t i&

    x111;&

    xEA;an kh&

    xE1;c (0) trong R. N&

    x1EBF;u a l&

    xE0; m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; kh&

    xE1;c 0 c&

    x1EE7;a I, th&

    xEC; 1 = a&

    x2212;1a &

    x2208; I, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y I = R. Ng&

    x1B0;&

    x1EE3;c l&

    x1EA1;i, gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; R l&

    xE0; m&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh giao ho&

    xE1;n kh&

    xF4;ng c&

    xF3; i&

    x111;&

    xEA;an con th&

    x1EF1;c s&

    x1EF1; n&

    xE0;o kh&

    xE1;c (0). N&

    x1EBF;u a = 0, th&

    xEC; (a) = R, v&

    xE0; ph&

    x1EA3;i t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; b trong R th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n ab = 1.

  • 11. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n V&

    xED; d&

    x1EE5; 1.3. C&

    xE1;c t&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p sau &

    x111;&

    xE2;y l&

    xE0; c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng: Q, R, C, Fp = Z/pZ (p l&

    xE0; s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;). M&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x3B1;: F &

    x2192; F &

    x111;&

    x1A1;n thu&

    x1EA7;n l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u v&

    xE0;nh. &

    x110;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x111;&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1A1;n &

    xE1;nh v&

    xEC; ker &

    x3B1; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t i&

    x111;&

    xEA;an th&

    x1EF1;c s&

    x1EF1; (n&

    xF3; kh&

    xF4;ng ch&

    x1EE9;a 1), v&

    xE0; v&

    xEC; th&

    x1EBF; ph&

    x1EA3;i b&

    x1EB1;ng (0). 1.3. &

    x110;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng D&

    x1EC5; th&

    x1EA5;y r&

    x1EB1;ng &

    xE1;nh x&

    x1EA1; Z &

    x2192; F, n &

    x2192; 1F + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + 1F (n l&

    x1EA7;n), l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u v&

    xE0;nh. V&

    xED; d&

    x1EE5;, (1F + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + 1F m ) + (1F + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + 1F n ) = 1F + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + 1F m+n nh&

    x1EDD; t&

    xED;nh ch&

    x1EA5;t k&

    x1EBF;t h&

    x1EE3;p c&

    x1EE7;a ph&

    xE9;p c&

    x1ED9;ng. B&

    x1EDF;i v&

    x1EAD;y, h&

    x1EA1;t nh&

    xE2;n c&

    x1EE7;a n&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t i&

    x111;&

    xEA;an trong Z. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1A1;p 1: N&

    x1EBF;u h&

    x1EA1;t nh&

    xE2;n c&

    x1EE7;a &

    xE1;nh x&

    x1EA1; l&

    xE0; (0), khi &

    x111;&

    xF3; n.1F = 0 &

    x21D2; n = 0 (trong Z). C&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n kh&

    xE1;c 0 &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c &

    xE1;nh x&

    x1EA1; th&

    xE0;nh c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; kh&

    x1EA3; ngh&

    x1ECB;ch c&

    x1EE7;a F b&

    x1EDF;i n &

    x2192; n &

    xB7; 1F : Z &

    x2192; F, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y &

    xE1;nh x&

    x1EA1; n&

    xE0;y m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u m n &

    x2192; (m &

    xB7; 1F )(n &

    xB7; 1F )&

    x2212;1 : Q &

    x2192; F. Trong tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EE3;p n&

    xE0;y, F ch&

    x1EE9;a m&

    x1ED9;t b&

    x1EA3;n sao c&

    x1EE7;a Q, v&

    xE0; ta n&

    xF3;i r&

    x1EB1;ng n&

    xF3; c&

    xF3; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; 0. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EE3;p 2: N&

    x1EBF;u h&

    x1EA1;t nh&

    xE2;n c&

    x1EE7;a &

    xE1;nh x&

    x1EA1; kh&

    xE1;c (0), th&

    xEC; n &

    xB7; 1F = 0 v&

    x1EDB;i n = 0 n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3;. S&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n d&

    x1B0;&

    x1A1;ng n nh&

    x1ECF; nh&

    x1EA5;t nh&

    x1B0; th&

    x1EBF; s&

    x1EBD; ph&

    x1EA3;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; p (n&

    x1EBF;u kh&

    xF4;ng s&

    x1EBD; t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i hai ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; kh&

    xE1;c 0 trong F m&

    xE0; t&

    xED;ch c&

    x1EE7;a ch&

    xFA;ng b&

    x1EB1;ng 0), v&

    xE0; p sinh ra i&

    x111;&

    xEA;an h&

    x1EA1;t nh&

    xE2;n. Do &

    x111;&

    xF3;, &

    xE1;nh x&

    x1EA1; n &

    x2192; n &

    xB7; 1F : Z &

    x2192; F x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u t&

    x1EEB; Z/pZ l&

    xEA;n v&

    xE0;nh con {m &

    xB7; 1F | m &

    x2208; Z} c&

    x1EE7;a F. Trong tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EE3;p n&

    xE0;y, F ch&

    x1EE9;a m&

    x1ED9;t b&

    x1EA3;n sao c&

    x1EE7;a Fp, v&

    xE0; ta n&

    xF3;i r&

    x1EB1;ng n&

    xF3; c&

    xF3; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p.

  • 12. v&

    x1EC1; v&

    xE0;nh &

    x111;a th&

    x1EE9;c 11 C&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F2, F3, F5, . . . , Q &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;. M&

    x1ECD;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    x1EC1;u ch&

    x1EE9;a &

    x111;&

    xFA;ng m&

    x1ED9;t b&

    x1EA3;n sao c&

    x1EE7;a &

    x111;&

    xFA;ng m&

    x1ED9;t trong c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; &

    x111;&

    xF3;. Nh&

    x1EAD;n x&

    xE9;t 1.4. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; nh&

    x1ECB; th&

    x1EE9;c (a + b)m = am + m 1 am&

    x2212;1 b + m 2 am&

    x2212;2 b2 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + bm v&

    x1EAB;n &

    x111;&

    xFA;ng trong m&

    x1ECD;i v&

    xE0;nh giao ho&

    xE1;n. N&

    x1EBF;u p l&

    xE0; s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;, th&

    xEC; p chia h&

    x1EBF;t pn r v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i r m&

    xE0; 1 &

    x2264; r &

    x2264; pn &

    x2212; 1. Do &

    x111;&

    xF3;, n&

    x1EBF;u F c&

    xF3; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p, th&

    xEC; (a + b)pn = apn + bpn v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i n &

    x2265; 1. Do v&

    x1EAD;y, &

    xE1;nh x&

    x1EA1; a &

    x2192; ap : F &

    x2192; F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u. N&

    xF3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u Frobenius c&

    x1EE7;a F. N&

    x1EBF;u F c&

    xF3; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED;, t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u Frobenius l&

    xE0; m&

    x1ED9;t t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u. 1.4. Nh&

    x1EAF;c l&

    x1EA1;i v&

    x1EC1; v&

    xE0;nh &

    x111;a th&

    x1EE9;c Cho F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng. 1.5. V&

    xE0;nh F[X] c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c theo k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u (ho&

    x1EB7;c "bi&

    x1EBF;n") X v&

    x1EDB;i h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; trong F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t F-kh&

    xF4;ng gian v&

    xE9;c t&

    x1A1; c&

    xF3; c&

    x1A1; s&

    x1EDF; 1, X, . . . , Xn, . . . v&

    xE0; ph&

    xE9;p nh&

    xE2;n &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh b&

    x1EDF;i i aiXi j bjXj = k &

    xF8EB; &

    xF8ED; i+j=k aibj &

    xF8F6; &

    xF8F8; Xk . V&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i v&

    xE0;nh R ch&

    x1EE9;a F nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh con v&

    xE0; ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; r &

    x2208; R, t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i duy nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3B1;: F[X] &

    x2192; R th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n &

    x3B1;(X) = r v&

    xE0; &

    x3B1;(a) = a v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i a &

    x2208; F. 1.6. Thu&

    x1EAD;t to&

    xE1;n chia: cho f(X) v&

    xE0; g(X) &

    x2208; F[X] v&

    x1EDB;i g = 0, t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i q(X), r(X) &

    x2208; F[X], &

    x1EDF; &

    x111;&

    xF3; r = 0 ho&

    x1EB7;c deg(r) < deg(g) sao cho f = gq + r; h&

    x1A1;n n&

    x1EEF;a, q(X) v&

    xE0; r(X) &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh duy nh&

    x1EA5;t. Do &

    x111;&

    xF3;, F[X] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t mi&

    x1EC1;n Euclid c&

    xF3; &

    xE1;nh x&

    x1EA1; chu&

    x1EA9;n l&

    xE0; b&

    x1EAD;c, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y n&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t mi&

    x1EC1;n nh&

    xE2;n t&

    x1EED; h&

    xF3;a.

  • 13. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n 1.7. Cho f &

    x2208; F[X] v&

    xE0; a &

    x2208; F. Khi &

    x111;&

    xF3; f = (X &

    x2212; a)q + c v&

    x1EDB;i q &

    x2208; F[X] v&

    xE0; c &

    x2208; F. N&

    x1EBF;u a l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f (t&

    x1EE9;c l&

    xE0; f(a) = 0), th&

    xEC; X &

    x2212; a chia h&

    x1EBF;t f. Do t&

    xED;nh ph&

    xE2;n t&

    xED;ch duy nh&

    x1EA5;t, f c&

    xF3; nhi&

    x1EC1;u nh&

    x1EA5;t deg(f) nghi&

    x1EC7;m (xem B&

    xE0;i t&

    x1EAD;p 1-3). 1.8. Thu&

    x1EAD;t to&

    xE1;n Euclid: Cho f v&

    xE0; g &

    x2208; F[X] c&

    xF3; &

    x1B0;&

    x1EDB;c chung l&

    x1EDB;n nh&

    x1EA5;t l&

    xE0; d(X). Thu&

    x1EAD;t to&

    xE1;n Euclid x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c a(X) v&

    xE0; b(X) th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n a(X) &

    xB7; f(X) + b(X) &

    xB7; g(X) = d(X), deg(a) < deg(g), deg(b) < deg(f). Th&

    x1EAD;t v&

    x1EAD;y, kh&

    xF4;ng m&

    x1EA5;t t&

    xED;nh t&

    x1ED5;ng qu&

    xE1;t, c&

    xF3; th&

    x1EC3; gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; r&

    x1EB1;ng deg(f) &

    x2265; deg(g). S&

    x1EED; d&

    x1EE5;ng thu&

    x1EAD;t to&

    xE1;n chia, ta x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng m&

    x1ED9;t d&

    xE3;y c&

    xE1;c th&

    x1B0;&

    x1A1;ng v&

    xE0; ph&

    x1EA7;n d&

    x1B0; nh&

    x1B0; sau f = q0g + r0 g = q1gr0 + r1 r0 = q2r1 + r2 . . . rn&

    x2212;2 = qnrn&

    x2212;1 + rn rn&

    x2212;1 = qn+1rn &

    x1EDF; &

    x111;&

    xF3; rn l&

    xE0; ph&

    x1EA7;n d&

    x1B0; cu&

    x1ED1;i c&

    xF9;ng kh&

    xE1;c 0. V&

    x1EAD;y th&

    xEC;, rn chia h&

    x1EBF;t rn&

    x2212;1, do &

    x111;&

    xF3; chia h&

    x1EBF;t rn&

    x2212;2, ..., g v&

    xE0; cu&

    x1ED1;i c&

    xF9;ng l&

    xE0; f. H&

    x1A1;n n&

    x1EEF;a, rn = rn&

    x2212;2 &

    x2212; qnrn&

    x2212;1 = rn&

    x2212;2 &

    x2212; qn(rn&

    x2212;3 &

    x2212; qn&

    x2212;1rn&

    x2212;2) = &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; = af + bg v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y m&

    x1ECD;i &

    x1B0;&

    x1EDB;c chung c&

    x1EE7;a f v&

    xE0; g chia h&

    x1EBF;t rn: ta v&

    x1EEB;a ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng rn = gcd(f, g). Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; af + bg = d. N&

    x1EBF;u deg(a) &

    x2265; deg(g), vi&

    x1EBF;t a = gq + r v&

    x1EDB;i deg(r) < deg(g); khi &

    x111;&

    xF3; rf + (b + qf)g = d, v&

    xE0; b + qf hi&

    x1EC3;n nhi&

    xEA;n c&

    xF3; b&

    x1EAD;c nh&

    x1ECF; h&

    x1A1;n deg(f). PARI c&

    xF3; th&

    x1EC3; th&

    x1EF1;c hi&

    x1EC7;n thu&

    x1EAD;t chia Euclid: g&

    xF5; divrem(13,5) trong PARI s&

    x1EBD; tr&

    x1EA3; v&

    x1EC1; [2, 3], t&

    x1EE9;c l&

    xE0; 13 = 2 &

    xD7; 5 + 4, v&

    xE0; gcd(m, n) tr&

    x1EA3; v&

    x1EC1; &

    x1B0;&

    x1EDB;c chung l&

    x1EDB;n nh&

    x1EA5;t c&

    x1EE7;a m v&

    xE0; n.

  • 14. &

    x111;a th&

    x1EE9;c 13 1.9. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; I l&

    xE0; m&

    x1ED9;t i&

    x111;&

    xEA;an kh&

    xE1;c (0) trong F[X], v&

    xE0; f l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c kh&

    xE1;c 0 c&

    xF3; b&

    x1EAD;c nh&

    x1ECF; nh&

    x1EA5;t trong I; khi &

    x111;&

    xF3; I = (f) (v&

    xEC; F[X] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t mi&

    x1EC1;n Euclid). N&

    x1EBF;u ch&

    x1ECD;n f l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i2, t&

    x1EE9;c l&

    xE0; c&

    xF3; h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; &

    x111;&

    x1EA7;u b&

    x1EB1;ng 1 , th&

    xEC; n&

    xF3; s&

    x1EBD; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh duy nh&

    x1EA5;t b&

    x1EDF;i I. Do &

    x111;&

    xF3;, c&

    xF3; m&

    x1ED9;t t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x1EE9;ng 1 &

    x2212; 1 gi&

    x1EEF;a c&

    xE1;c i&

    x111;&

    xEA;an kh&

    xE1;c (0) c&

    x1EE7;a F[X] v&

    x1EDB;i c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i trong F[X]. C&

    xE1;c i&

    x111;&

    xEA;an nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x1EE9;ng v&

    x1EDB;i c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy. 1.10. V&

    xEC; F[X] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t mi&

    x1EC1;n nguy&

    xEA;n ch&

    xED;nh, ta c&

    xF3; th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    xE1;c th&

    x1B0;&

    x1A1;ng F(X). C&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a n&

    xF3; l&

    xE0; c&

    xE1;c th&

    x1B0;&

    x1A1;ng f/g v&

    x1EDB;i f v&

    xE0; g l&

    xE0; c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c, g = 0. 1.5. Ph&

    xE2;n t&

    xED;ch &

    x111;a th&

    x1EE9;c C&

    xE1;c k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; sau &

    x111;&

    xE2;y gi&

    xFA;p ta x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh xem m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c c&

    xF3; kh&

    x1EA3; quy hay kh&

    xF4;ng, v&

    xE0; n&

    x1EBF;u c&

    xF3; th&

    xEC; t&

    xEC;m c&

    xE1;c nh&

    xE2;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a n&

    xF3;. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.11. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; r &

    x2208; Q l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a &

    x111;a th&

    x1EE9;c amXm + am&

    x2212;1Xm&

    x2212;1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + a0, ai &

    x2208; Z, v&

    xE0; r = c/d v&

    x1EDB;i c, d &

    x2208; Z, gcd(c, d) = 1. Khi &

    x111;&

    xF3; c|a0 v&

    xE0; d|am. Ch&

    x1EE9;ng minh. T&

    x1EEB; ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh amcm + am&

    x2212;1cm&

    x2212;1 d + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + a0dm = 0 ta c&

    xF3; ngay d|amcm, v&

    xE0; do &

    x111;&

    xF3; d|am. T&

    x1B0;&

    x1A1;ng t&

    x1EF1;, c|a0. V&

    xED; d&

    x1EE5; 1.12. &

    x110;a th&

    x1EE9;c f(X) = X3 &

    x2212; 3X &

    x2212; 1 b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy trong Q[X] b&

    x1EDF;i nghi&

    x1EC7;m c&

    xF3; th&

    x1EC3; c&

    xF3; c&

    x1EE7;a n&

    xF3; l&

    xE0; &

    xB1;1, nh&

    x1B0;ng f(1) = 0 = f(&

    x2212;1). M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.13 (B&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; Gauss). Cho f(X) &

    x2208; Z[X]. N&

    x1EBF;u f(X) ph&

    xE2;n t&

    xED;ch kh&

    xF4;ng t&

    x1EA7;m th&

    x1B0;&

    x1EDD;ng trong Q[X], th&

    xEC; n&

    xF3; ph&

    xE2;n t&

    xED;ch kh&

    xF4;ng t&

    x1EA7;m th&

    x1B0;&

    x1EDD;ng trong Z[X]. Ch&

    x1EE9;ng minh. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; f = gh trong Q[X] v&

    x1EDB;i g, h &

    x2208; Q. V&

    x1EDB;i c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n m, n th&

    xED;ch h&

    x1EE3;p, g1 def = mg v&

    xE0; h1 def = nh c&

    xF3; h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; trong Z, v&

    xE0; ta c&

    xF3; ph&

    xE2;n t&

    xED;ch mnf = g1 &

    xB7; h1 trong Z[X]. 2 monic = &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i

  • 15. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n N&

    x1EBF;u p m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; chia h&

    x1EBF;t mn, l&

    x1EA5;y modulo p, ta c&

    xF3; 0 = g1 &

    xB7; h1 trong Fp[X]. V&

    xEC; Fp[X] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t mi&

    x1EC1;n nguy&

    xEA;n n&

    xEA;n p chia h&

    x1EBF;t t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a &

    xED;t nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t trong hai &

    x111;a th&

    x1EE9;c g1, h1, gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; &

    x111;&

    xF3; l&

    xE0; g1, th&

    xEC; g1 = pg2 v&

    x1EDB;i g2 &

    x2208; Z[X] n&

    xE0;o d&

    xF3;. Khi &

    x111;&

    xF3; ta c&

    xF3; ph&

    xE2;n t&

    xED;ch (mn/p)f = g2.h1 trong Z[X]. C&

    x1EE9; ti&

    x1EBF;p t&

    x1EE5;c l&

    xE0;m nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y, cu&

    x1ED1;i c&

    xF9;ng ta s&

    x1EBD; l&

    x1B0;&

    x1EE3;c b&

    x1ECF; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c h&

    x1EBF;t t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c &

    x1B0;&

    x1EDB;c nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a mn, v&

    xE0; thu &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c m&

    x1ED9;t ph&

    xE2;n t&

    xED;ch kh&

    xF4;ng t&

    x1EA7;m th&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    x1EE7;a f trong Z[X]. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.14. N&

    x1EBF;u f &

    x2208; Z[X] &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i, th&

    xEC; m&

    x1ECD;i nh&

    xE2;n t&

    x1EED; &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i c&

    x1EE7;a f trong Q[X] &

    x111;&

    x1EC1;u n&

    x1EB1;m trong Z[X]. Ch&

    x1EE9;ng minh. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; g l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xE2;n t&

    x1EED; &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i c&

    x1EE7;a f trong Q[X], khi &

    x111;&

    xF3; f = gh v&

    x1EDB;i h &

    x2208; Q[X] c&

    x169;ng l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i. Ch&

    x1ECD;n m, n l&

    xE0; hai s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n d&

    x1B0;&

    x1A1;ng c&

    xF3; &

    xED;t &

    x1B0;&

    x1EDB;c nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; nh&

    x1EA5;t sao cho mg, nh &

    x2208; Z[X]. Nh&

    x1B0; trong ch&

    x1EE9;ng minh B&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; Gauss, n&

    x1EBF;u m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; p chia h&

    x1EBF;t mn, th&

    xEC; n&

    xF3; chia h&

    x1EBF;t t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a &

    xED;t nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t trong c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c mg, nh, gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; l&

    xE0; mg, th&

    xEC; khi &

    x111;&

    xF3; n&

    xF3; chia h&

    x1EBF;t m v&

    xEC; g &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i. B&

    xE2;y gi&

    x1EDD; m p g &

    x2208; Z[X], &

    x111;i&

    x1EC1;u n&

    xE0;y m&

    xE2;u thu&

    x1EAB;n v&

    x1EDB;i &

    x111;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a c&

    x1EE7;a m. Ghi ch&

    xFA; 1.15. Ta ph&

    xE1;c th&

    x1EA3;o m&

    x1ED9;t ch&

    x1EE9;ng minh kh&

    xE1;c c&

    x1EE7;a M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.14. M&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; ph&

    x1EE9;c &

    x3B1; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; n&

    x1EBF;u n&

    xF3; l&

    xE0; nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i trong Z[X]. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.11 ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng m&

    x1ECD;i s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; trong Q &

    x111;&

    x1EC1;u n&

    x1EB1;m trong Z. C&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; l&

    x1EAD;p th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh con c&

    x1EE7;a C - Xem &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; 6.5 trong gi&

    xE1;o tr&

    xEC;nh c&

    x1EE7;a t&

    xF4;i v&

    x1EC1; &

    x110;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; giao ho&

    xE1;n. B&

    xE2;y gi&

    x1EDD; gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; &

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;m l&

    xE0; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m ph&

    x1EE9;c c&

    x1EE7;a f. Theo &

    x111;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a, ch&

    xFA;ng l&

    xE0; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1;, v&

    xE0; c&

    xE1;c h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c nh&

    xE2;n t&

    x1EED; &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i c&

    x1EE7;a f l&

    xE0; c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c theo c&

    xE1;c &

    x3B1;i n&

    xE0;o d&

    xF3;, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y ch&

    xFA;ng c&

    x169;ng l&

    xE0; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1;. N&

    x1EBF;u ch&

    xFA;ng n&

    x1EB1;m trong Q, th&

    xEC; ch&

    xFA;ng n&

    x1EB1;m trong Z. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.16 (Ti&

    xEA;u chu&

    x1EA9;n Eisenstein). Cho f = amxm + am&

    x2212;1xm&

    x2212;1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + a0, ai &

    x2208; Z; gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; c&

    xF3; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; p th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n:

  • 16. &

    x111;a th&

    x1EE9;c 15 &

    x2022; p kh&

    xF4;ng chia h&

    x1EBF;t am; &

    x2022; p chia h&

    x1EBF;t am&

    x2212;1, . . . , a0; &

    x2022; p2 kh&

    xF4;ng chia h&

    x1EBF;t a0; th&

    xEC; f b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy trong Q[X]. Ch&

    x1EE9;ng minh. N&

    x1EBF;u f(X) ph&

    xE2;n t&

    xED;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c trong Q[X], th&

    xEC; n&

    xF3; ph&

    xE2;n t&

    xED;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c trong Z[X], amXm + am&

    x2212;1Xm&

    x2212;1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + a + 0 = (brXr + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + b0)(csXs + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + c0) v&

    x1EDB;i bi, ci &

    x2208; Z v&

    xE0; r, s < m. V&

    xEC; p chia h&

    x1EBF;t a0 = b0c0 c&

    xF2;n p2 th&

    xEC; kh&

    xF4;ng n&

    xEA;n p ph&

    x1EA3;i chia h&

    x1EBF;t &

    x111;&

    xFA;ng m&

    x1ED9;t trong hai s&

    x1ED1; b0, c0, gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; l&

    xE0; b0. T&

    x1EEB; &

    x111;&

    x1EB3;ng th&

    x1EE9;c a1 = b0c1 + b1c0 ta th&

    x1EA5;y r&

    x1EB1;ng p|b1, v&

    xE0; t&

    x1EEB; &

    x111;&

    x1EB3;ng th&

    x1EE9;c a2 = b0c2 + b1c1 + b2c0, ta th&

    x1EA5;y r&

    x1EB1;ng p|b2. Ti&

    x1EBF;p t&

    x1EE5;c l&

    x1EAD;p lu&

    x1EAD;n nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y, suy ra p chia h&

    x1EBF;t b0, b1, . . . , br, &

    x111;i&

    x1EC1;u n&

    xE0;y m&

    xE2;u thu&

    x1EAB;n v&

    x1EDB;i vi&

    x1EC7;c p kh&

    xF4;ng chia h&

    x1EBF;t am. Ba m&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; d&

    x1B0;&

    x1EDB;i &

    x111;&

    xE2;y v&

    x1EAB;n &

    x111;&

    xFA;ng khi thay Z b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t mi&

    x1EC1;n nh&

    xE2;n t&

    x1EED; h&

    xF3;a b&

    x1EA5;t k&

    x1EF3;. Nh&

    x1EAD;n x&

    xE9;t 1.17. T&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t thu&

    x1EAD;t to&

    xE1;n ph&

    xE2;n t&

    xED;ch m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c trong Q[X]. X&

    xE9;t m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c f &

    x2208; Q[X]. Nh&

    xE2;n f(X) v&

    x1EDB;i m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u t&

    x1EF7; &

    x111;&

    x1EC3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i v&

    xE0; sau &

    x111;&

    xF3; thay n&

    xF3; b&

    x1EDF;i Ddeg(f)f(X D ), &

    x1EDF; &

    x111;&

    xF3; D l&

    xE0; m&

    x1EAB;u s&

    x1ED1; chung c&

    x1EE7;a t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a f &

    x111;&

    x1EC3; thu &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i v&

    x1EDB;i h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n. Do v&

    x1EAD;y, ta ch&

    x1EC9; c&

    x1EA7;n l&

    xE0;m vi&

    x1EC7;c v&

    x1EDB;i c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c c&

    xF3; d&

    x1EA1;ng f(X) = Xm + a1Xm&

    x2212;1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + am, ai &

    x2208; Z. T&

    x1EEB; &

    x111;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; (xem 5.6 ph&

    xED;a d&

    x1B0;&

    x1EDB;i), ta bi&

    x1EBF;t r&

    x1EB1;ng f ph&

    xE2;n t&

    xED;ch ho&

    xE0;n to&

    xE0;n trong C[X] th&

    xE0;nh: f(X) = m i=1 (X &

    x2212; &

    x3B1;i), &

    x3B1;i &

    x2208; C.

  • 17. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n T&

    x1EEB; ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh 0 = f(&

    x3B1;i) = &

    x3B1;m i + a1&

    x3B1;m&

    x2212;1 i + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + am, suy ra |&

    x3B1;i| nh&

    x1ECF; h&

    x1A1;n m&

    x1ED9;t ch&

    x1EB7;n tr&

    xEA;n, ph&

    x1EE5; thu&

    x1ED9;c duy nh&

    x1EA5;t v&

    xE0;o b&

    x1EAD;c v&

    xE0; c&

    xE1;c h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a f; c&

    x1EE5; th&

    x1EC3; l&

    xE0;, |&

    x3B1;i| &

    x2264; max{1, mB}, B = max|ai|. B&

    xE2;y gi&

    x1EDD;, n&

    x1EBF;u g(X) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xE2;n t&

    x1EED; &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i c&

    x1EE7;a f(X), th&

    xEC; nghi&

    x1EC7;m ph&

    x1EE9;c c&

    x1EE7;a n&

    xF3; l&

    xE0; c&

    xE1;c gi&

    xE1; tr&

    x1ECB; &

    x3B1;i, v&

    xE0; h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a n&

    xF3; l&

    xE0; c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1ED1;i x&

    x1EE9;ng c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a n&

    xF3; (xem trang ???). Do v&

    x1EAD;y, gi&

    xE1; tr&

    x1ECB; tuy&

    x1EC7;t &

    x111;&

    x1ED1;i c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a g(X) b&

    x1ECB; ch&

    x1EB7;n b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t gi&

    xE1; tr&

    x1ECB; ph&

    x1EE5; thu&

    x1ED9;c v&

    xE0;o b&

    x1EAD;c v&

    xE0; c&

    xE1;c h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a f. V&

    xEC; ch&

    xFA;ng l&

    xE0; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n (b&

    x1EDF;i 1.14), ta th&

    x1EA5;y r&

    x1EB1;ng c&

    xF3; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n c&

    xE1;c gi&

    xE1; tr&

    x1ECB; c&

    xF3; th&

    x1EC3; c&

    xF3; c&

    x1EE7;a g(X). Nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y, &

    x111;&

    x1EC3; t&

    xEC;m c&

    xE1;c nh&

    xE2;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a f(X), ta (t&

    x1ED1;t h&

    x1A1;n l&

    xE0; d&

    xF9;ng PARI) ch&

    x1EC9; c&

    x1EA7;n th&

    x1EF1;c hi&

    x1EC7;n m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n c&

    xE1;c ph&

    xE9;p ki&

    x1EC3;m tra 3. Nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y, ta kh&

    xF4;ng c&

    x1EA7;n b&

    x1EAD;n t&

    xE2;m t&

    x1EDB;i b&

    xE0;i to&

    xE1;n ph&

    xE2;n t&

    xED;ch &

    x111;a th&

    x1EE9;c trong c&

    xE1;c v&

    xE0;nh Q[X] hay Fp[X] v&

    xEC; PARI l&

    xE0;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c t&

    xED;nh to&

    xE1;n n&

    xE0;y. V&

    xED; d&

    x1EE5;, g&

    xF5; content(6*X^2 +18*X-24) trong PARI tr&

    x1EA3; v&

    x1EC1; 6, v&

    xE0; factor(6*X^2 +18*X-24) tr&

    x1EA3; v&

    x1EC1; X &

    x2212; 1 v&

    xE0; X + 4, do &

    x111;&

    xF3; 6X2 + 18X &

    x2212; 24 = 6(X &

    x2212; 1)(X + 4) trong Q[X]. G&

    xF5; factormod(X^2+3*X+3,7) tr&

    x1EA3; v&

    x1EC1; X + 4 v&

    xE0; X + 6, ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng X2 + 3X + 3 = (X + 4)(X + 6) trong F7[X]. Nh&

    x1EAD;n x&

    xE9;t 1.18. C&

    xF3; m&

    x1ED9;t quan s&

    xE1;t kh&

    xE1;c kh&

    xE1; h&

    x1EEF;u d&

    x1EE5;ng nh&

    x1B0; sau. Cho f &

    x2208; Z[X], n&

    x1EBF;u h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; &

    x111;&

    x1EA7;u c&

    x1EE7;a f kh&

    xF4;ng chia h&

    x1EBF;t cho m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; p, th&

    xEC; m&

    x1ED9;t ph&

    xE2;n t&

    xED;ch kh&

    xF4;ng t&

    x1EA7;m th&

    x1B0;&

    x1EDD;ng f = gh trong Z[X] s&

    x1EBD; cho m&

    x1ED9;t ph&

    xE2;n t&

    xED;ch kh&

    xF4;ng t&

    x1EA7;m th&

    x1B0;&

    x1EDD;ng f = g &

    xB7; h trong Fp[X]. Do &

    x111;&

    xF3;, n&

    x1EBF;u f(X) b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy trong Fp[X], &

    x1EDF; &

    x111;&

    xF3; p l&

    xE0; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3; kh&

    xF4;ng chia h&

    x1EBF;t h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; &

    x111;&

    x1EA7;u, th&

    xEC; n&

    xF3; b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy trong Z[X]. Ti&

    xEA;u chu&

    x1EA9;n n&

    xE0;y kh&

    xE1; h&

    x1EEF;u &

    xED;ch, nh&

    x1B0;ng kh&

    xF4;ng ph&

    x1EA3;i l&

    xFA;c n&

    xE0;o c&

    x169;ng hi&

    x1EC7;u qu&

    x1EA3;. V&

    xED; d&

    x1EE5;, X4 &

    x2212;10X2 +1 b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy trong Z[X] nh&

    x1B0;ng n&

    xF3; kh&

    x1EA3; quy 4 modulo m&

    x1ECD;i p nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;. 3 T&

    x1EA5;t nhi&

    xEA;n, c&

    xF3; c&

    xE1;c ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng ph&

    xE1;p nhanh h&

    x1A1;n c&

    xE1;ch n&

    xE0;y. Thu&

    x1EAD;t to&

    xE1;n Berlekamp - Zassenhaus ph&

    xE2;n t&

    xED;ch &

    x111;a th&

    x1EE9;c tr&

    xEA;n m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n ph&

    xF9; h&

    x1EE3;p Fp, n&

    xE2;ng c&

    xE1;c nh&

    xE2;n t&

    x1EED; n&

    xE0;y l&

    xEA;n c&

    xE1;c v&

    xE0;nh Z/pm Z v&

    x1EDB;i m n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3;, v&

    xE0; sau &

    x111;&

    xF3; t&

    xEC;m ki&

    x1EBF;m c&

    xE1;c nh&

    xE2;n t&

    x1EED; trong Z[X] v&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng &

    x111;&

    xFA;ng modulo pm . 4 Sau &

    x111;&

    xE2;y l&

    xE0; m&

    x1ED9;t ch&

    x1EE9;ng minh ch&

    x1EC9; s&

    x1EED; d&

    x1EE5;ng nh&

    x1EAD;n x&

    xE9;t t&

    xED;ch c&

    x1EE7;a hai ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; kh&

    xF4;ng l&

    xE0; b&

    xEC;nh ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng

  • 18. tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng 17 1.6. M&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng M&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E ch&

    x1EE9;a m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    x1EE7;a F (ho&

    x1EB7;c &

    x111;&

    x1A1;n gi&

    x1EA3;n l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng c&

    x1EE7;a F, v&

    xE0; ta n&

    xF3;i m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng E/F). S&

    x1ED1; chi&

    x1EC1;u c&

    x1EE7;a E, xem nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t F-kh&

    xF4;ng gian v&

    xE9;ct&

    x1A1;, v&

    xE0; ta vi&

    x1EBF;t [E : F] cho s&

    x1ED1; chi&

    x1EC1;u c&

    x1EE7;a E, c&

    xF3; th&

    x1EC3; v&

    xF4; h&

    x1EA1;n, xem nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t F&

    x2212;kh&

    xF4;ng gian v&

    xE9;ct&

    x1A1; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; b&

    x1EAD;c c&

    x1EE7;a E tr&

    xEA;n F v&

    xE0; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u l&

    xE0; [E : F]. Ta n&

    xF3;i E h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F n&

    x1EBF;u n&

    xF3; c&

    xF3; b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F. N&

    x1EBF;u E v&

    xE0; E l&

    xE0; c&

    xE1;c m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    x1EE7;a F, m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3C6; : E &

    x2192; E th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n &

    x3C6;(c) = c v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i c &

    x2208; F. V&

    xED; d&

    x1EE5; 1.19. &

    x2022; Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng s&

    x1ED1; ph&

    x1EE9;c C c&

    xF3; b&

    x1EAD;c 2 tr&

    xEA;n R (c&

    x1A1; s&

    x1EDF; {1, i}). &

    x2022; Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng s&

    x1ED1; th&

    x1EF1;c R c&

    xF3; b&

    x1EAD;c v&

    xF4; h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n Q: tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng Q &

    x111;&

    x1EBF;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y m&

    x1ECD;i Q-kh&

    xF4;ng gian v&

    xE9;ct&

    x1A1; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n chi&

    x1EC1;u c&

    x169;ng &

    x111;&

    x1EBF;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. Tuy nhi&

    xEA;n, m&

    x1ED9;t l&

    x1EAD;p lu&

    x1EAD;n n&

    x1ED5;i ti&

    x1EBF;ng c&

    x1EE7;a Cantor ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng R kh&

    xF4;ng &

    x111;&

    x1EBF;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. &

    x2022; Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    xE1;c s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u t&

    x1EC9; Gauss Q(i) def = {a + bi | a, b &

    x2208; Q} c&

    xF3; b&

    x1EAD;c 2 tr&

    xEA;n Q (c&

    x1A1; s&

    x1EDF; {1, i}). &

    x2022; Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F(X) c&

    xF3; b&

    x1EAD;c v&

    xF4; h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F; th&

    x1EF1;c ra, ngay c&

    x1EA3; kh&

    xF4;ng gian con F[X] c&

    x1EE7;a n&

    xF3; c&

    x169;ng c&

    xF3; b&

    x1EAD;c v&

    xF4; h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F (c&

    x1A1; s&

    x1EDF; 1, X, X2, . . . ). trong F&

    xD7; p l&

    xE0; m&

    x1ED9;t b&

    xEC;nh ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng, &

    x111;i&

    x1EC1;u n&

    xE0;y suy ra t&

    x1EEB; s&

    x1EF1; ki&

    x1EC7;n F&

    xD7; p l&

    xE0; nh&

    xF3;m xyclic (xem B&

    xE0;i t&

    x1EAD;p 1-3). N&

    x1EBF;u 2 l&

    xE0; m&

    x1ED9;t b&

    xEC;nh ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng trong F&

    xD7; p , th&

    xEC; X4 &

    x2212; 10X2 + 1 = (X2 &

    x2212; 2 &

    x221A; 2X &

    x2212; 1)(X2 + 2 &

    x221A; 2X &

    x2212; 1). N&

    x1EBF;u 3 l&

    xE0; m&

    x1ED9;t b&

    xEC;nh ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng trong Fp, th&

    xEC; X4 &

    x2212; 10X2 + 1 = (X2 &

    x2212; 2 &

    x221A; 3X + 1)(X2 + 2 &

    x221A; 3X + 1). N&

    x1EBF;u c&

    x1EA3; 2 v&

    xE0; 3 &

    x111;&

    x1EC1;u kh&

    xF4;ng l&

    xE0; b&

    xEC;nh ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng trong, 6 s&

    x1EBD; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t b&

    xEC;nh ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng trong Fp, v&

    xE0; X4 &

    x2212; 10X2 + 1 = (X2 &

    x2212; (5 + 2 &

    x221A; 6))(X2 &

    x2212; (5 &

    x2212; 2 &

    x221A; 6)). Nghi&

    xEA;n c&

    x1EE9;u v&

    x1EC1; c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y s&

    x1EED; d&

    x1EE5;ng c&

    xE1;c ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng ph&

    xE1;p kh&

    xF4;ng s&

    x1A1; c&

    x1EA5;p. Xem ch&

    x1EB3;ng h&

    x1EA1;n b&

    xE0;i b&

    xE1;o Brandl, R., Amer. Math. Monthly, 93 (1986), pp 286 &

    x2013; 288, &

    x1EDF; &

    x111;&

    xF3; ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng m&

    x1ECD;i s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n kh&

    xF4;ng nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; n &

    x2265; 1 xu&

    x1EA5;t hi&

    x1EC7;n nh&

    x1B0; l&

    xE0; b&

    x1EAD;c c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c trong Z[X] m&

    xE0; n&

    xF3; b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy tr&

    xEA;n Z nh&

    x1B0;ng kh&

    x1EA3; quy trong m&

    x1ECD;i modulo nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;.

  • 19. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.20 (T&

    xCD;NH CH&

    x1EA4;T NH&

    xC2;N C&

    x1EE6;A B&

    x1EAC;C). X&

    xE9;t c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng L &

    x2283; E &

    x2283; F. L/F c&

    xF3; b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n n&

    x1EBF;u v&

    xE0; ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u L/E v&

    xE0; E/F &

    x111;&

    x1EC1;u c&

    xF3; b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n, v&

    xE0; khi &

    x111;&

    xF3; [L : F] = [L : E][E : F]. Ch&

    x1EE9;ng minh. N&

    x1EBF;u L c&

    xF3; b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F, th&

    xEC; n&

    xF3; ch&

    x1EAF;c ch&

    x1EAF;n c&

    xF3; b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n E. H&

    x1A1;n n&

    x1EEF;a, E, l&

    xE0; m&

    x1ED9;t kh&

    xF4;ng gian con c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t F-kh&

    xF4;ng gian v&

    xE9;ct&

    x1A1;, c&

    x169;ng c&

    xF3; b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n. Do v&

    x1EAD;y, gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; r&

    x1EB1;ng L/E v&

    xE0; E/F c&

    xF3; b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n, v&

    xE0; &

    x111;&

    x1EB7;t (ei)1&

    x2264;i&

    x2264;m l&

    xE0; m&

    x1ED9;t c&

    x1A1; s&

    x1EDF; c&

    x1EE7;a E nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t F-kh&

    xF4;ng gian vec t&

    x1A1; v&

    xE0; &

    x111;&

    x1EB7;t (lj)1&

    x2264;j&

    x2264;n l&

    xE0; m&

    x1ED9;t c&

    x1A1; s&

    x1EDF; c&

    x1EE7;a L nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t E-kh&

    xF4;ng gian vec t&

    x1A1;. &

    x110;&

    x1EC3; ho&

    xE0;n t&

    x1EA5;t ch&

    x1EE9;ng minh, ta c&

    x1EA7;n ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng (eilj)1&

    x2264;i&

    x2264;m,1&

    x2264;j&

    x2264;n l&

    xE0; m&

    x1ED9;t c&

    x1A1; s&

    x1EDF; c&

    x1EE7;a L tr&

    xEA;n F, b&

    x1EDF;i v&

    xEC; sau &

    x111;&

    xF3; L s&

    x1EBD; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F v&

    x1EDB;i b&

    x1EAD;c [L : E][E : F]. Tr&

    x1B0;&

    x1EDB;c h&

    x1EBF;t, (eilj)i,j sinh ra L. Cho &

    x3B3; &

    x2208; L. Khi &

    x111;&

    xF3;, do (lj)j sinh ra L nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t E-kh&

    xF4;ng gian vec t&

    x1A1;, &

    x3B3; = j &

    x3B1;jlj v&

    x1EDB;i &

    x3B1;j &

    x2208; E, v&

    xE0; b&

    x1EDF;i v&

    xEC; (ei)i sinh ra E nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t F-kh&

    xF4;ng gian vec t&

    x1A1;, &

    x3B1;j = j aijei v&

    x1EDB;i aij &

    x2208; F. T&

    x1EEB; hai &

    x111;&

    x1EB3;ng th&

    x1EE9;c tr&

    xEA;n ta c&

    xF3; &

    x3B3; = i,j aijeilj. Th&

    x1EE9; hai, (eilj)i,j &

    x111;&

    x1ED9;c l&

    x1EAD;p tuy&

    x1EBF;n t&

    xED;nh. Quan h&

    x1EC7; tuy&

    x1EBF;n t&

    xED;nh aijeilj = 0, aij &

    x2208; F c&

    xF3; th&

    x1EC3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c vi&

    x1EBF;t l&

    x1EA1;i j( i aijei)lj = 0. T&

    xED;nh &

    x111;&

    x1ED9;c l&

    x1EAD;p tuy&

    x1EBF;n t&

    xED;nh c&

    x1EE7;a (lj)j ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng i aijei = 0 v&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i j, v&

    xE0; t&

    xED;nh &

    x111;&

    x1ED9;c l&

    x1EAD;p tuy&

    x1EBF;n t&

    xED;nh c&

    x1EE7;a (ei)i ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng aij = 0. 1.7. V&

    xE0;nh con sinh b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p con Giao c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c v&

    xE0;nh con c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh l&

    x1EA1;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh. Cho F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E v&

    xE0; S l&

    xE0; m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p con c&

    x1EE7;a E. Giao c&

    x1EE7;a t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c v&

    xE0;nh con c&

    x1EE7;a E ch&

    x1EE9;a F v&

    xE0; S r&

    xF5; r&

    xE0;ng l&

    xE0; v&

    xE0;nh con nh&

    x1ECF; nh&

    x1EA5;t c&

    x1EE7;a E ch&

    x1EE9;a F

  • 20. sinh b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p con 19 v&

    xE0; S. Ta g&

    x1ECD;i n&

    xF3; l&

    xE0; v&

    xE0;nh con c&

    x1EE7;a E sinh b&

    x1EDF;i F v&

    xE0; S (hay l&

    xE0; sinh b&

    x1EDF;i F tr&

    xEA;n S), k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u l&

    xE0; F[S]. N&

    x1EBF;u S = {&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;n}, ta vi&

    x1EBF;t F[&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;n] thay cho F[S]. V&

    xED; d&

    x1EE5;, C = R[ &

    x221A; &

    x2212;1]. B&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; 1.21. V&

    xE0;nh F[S] bao g&

    x1ED3;m t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a E c&

    xF3; th&

    x1EC3; bi&

    x1EC3;u di&

    x1EC5;n &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c d&

    x1B0;&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng t&

    x1ED5;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n ai1...in &

    x3B1;i1 1 . . . &

    x3B1;in n , ai1...in &

    x2208; F, &

    x3B1;i &

    x2208; S. (&

    x2217;) Ch&

    x1EE9;ng minh. Cho R l&

    xE0; m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y. Hi&

    x1EC3;n nhi&

    xEA;n, R l&

    xE0; m&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh con ch&

    x1EE9;a F v&

    xE0; S v&

    xE0; n&

    xF3; ch&

    x1EE9;a trong m&

    x1ECD;i v&

    xE0;nh con kh&

    xE1;c c&

    x169;ng ch&

    x1EE9;a F v&

    xE0; S. Do v&

    x1EAD;y R ch&

    xED;nh l&

    xE0; F[S]. V&

    xED; d&

    x1EE5; 1.22. V&

    xE0;nh Q[&

    x3C0;], &

    x3C0; = 3.14159 . . . , g&

    x1ED3;m t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; th&

    x1EF1;c c&

    xF3; th&

    x1EC3; vi&

    x1EBF;t &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c d&

    x1B0;&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng t&

    x1ED5;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n a0 + a1&

    x3C0; + a2&

    x3C0;2 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + an&

    x3C0;n , ai &

    x2208; Q. V&

    xE0;nh Q[i] bao g&

    x1ED3;m t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; ph&

    x1EE9;c c&

    xF3; d&

    x1EA1;ng a + bi v&

    x1EDB;i a, b &

    x2208; Q. Ch&

    xFA; &

    xFD; r&

    x1EB1;ng c&

    xE1;ch vi&

    x1EBF;t c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; d&

    x1B0;&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng (&

    x2217;) n&

    xF3;i chung kh&

    xF4;ng duy nh&

    x1EA5;t. &

    x110;i&

    x1EC1;u n&

    xE0;y &

    x111;&

    xFA;ng ngay c&

    x1EA3; v&

    x1EDB;i R[i]. B&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; 1.23. Cho R l&

    xE0; m&

    x1ED9;t mi&

    x1EC1;n nguy&

    xEA;n ch&

    x1EE9;a m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con F (nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t v&

    xE0;nh con). N&

    x1EBF;u R c&

    xF3; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n chi&

    x1EC1;u, xem nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t F-kh&

    xF4;ng gian v&

    xE9;ct&

    x1A1;, th&

    xEC; n&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng. Ch&

    x1EE9;ng minh. Cho &

    x3B1; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; kh&

    xE1;c 0 c&

    x1EE7;a R - ta ph&

    x1EA3;i ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng &

    x3B1; c&

    xF3; m&

    x1ED9;t ngh&

    x1ECB;ch &

    x111;&

    x1EA3;o trong R. &

    xC1;nh x&

    x1EA1; x &

    x2192; &

    x3B1;x : R &

    x2192; R l&

    xE0; &

    x111;&

    x1A1;n c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a F-kh&

    xF4;ng gian vec t&

    x1A1; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n chi&

    x1EC1;u, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y n&

    xF3; l&

    xE0; to&

    xE0;n c&

    x1EA5;u. N&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; &

    x3B2; &

    x2208; R m&

    xE0; &

    x3B1;&

    x3B2; = 1. Ch&

    xFA; &

    xFD; r&

    x1EB1;ng b&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; &

    xE1;p d&

    x1EE5;ng cho c&

    xE1;c v&

    xE0;nh con (ch&

    x1EE9;a F) c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E c&

    x1EE7;a F v&

    x1EDB;i b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n. 1.8. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con sinh b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p con Giao c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng l&

    x1EA1;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng. Cho F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E, v&

    xE0; S l&

    xE0; m&

    x1ED9;t t&

    x1EAD;p con c&

    x1EE7;a E. Giao c&

    x1EE7;a t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a E ch&

    x1EE9;a F v&

    xE0; S l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con nh&

    x1ECF; nh&

    x1EA5;t c&

    x1EE7;a E ch&

    x1EE9;a F v&

    xE0; S. Ta g&

    x1ECD;i n&

    xF3; l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a E sinh b&

    x1EDF;i F v&

    xE0; S (sinh b&

    x1EDF;i F

  • 21. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n tr&

    xEA;n S), v&

    xE0; k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u l&

    xE0; F(S). &

    x110;&

    xF3; l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    xE1;c th&

    x1B0;&

    x1A1;ng c&

    x1EE7;a F[S] tr&

    xEA;n E, v&

    xEC; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a E ch&

    x1EE9;a F v&

    xE0; S v&

    xE0; n&

    x1EB1;m trong m&

    x1ECD;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng kh&

    xE1;c nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y. N&

    x1EBF;u S = {&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;n}, ta vi&

    x1EBF;t F(&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;n) thay cho F(S). Nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y, F[&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;n] ch&

    x1EE9;a t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a E sao cho ch&

    xFA;ng c&

    xF3; th&

    x1EC3; bi&

    x1EC3;u di&

    x1EC5;n d&

    x1B0;&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng &

    x111;a th&

    x1EE9;c c&

    x1EE7;a &

    x3B1;i v&

    x1EDB;i h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; trong F, v&

    xE0; F(&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;n) ch&

    x1EE9;a t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a E m&

    xE0; ch&

    xFA;ng c&

    xF3; th&

    x1EC3; bi&

    x1EC3;u di&

    x1EC5;n d&

    x1B0;&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng th&

    x1B0;&

    x1A1;ng c&

    x1EE7;a hai &

    x111;a th&

    x1EE9;c nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y. B&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; 1.23 ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng F[S] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng n&

    x1EBF;u n&

    xF3; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n chi&

    x1EC1;u tr&

    xEA;n F, trong tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1ECD;p &

    x111;&

    xF3; F(S) = F[S]. V&

    xED; d&

    x1EE5; 1.24. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng Q(&

    x3C0;), &

    x3C0; = 3.14 . . . , ch&

    x1EE9;a t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; ph&

    x1EE9;c m&

    xE0; ch&

    xFA;ng bi&

    x1EC3;u di&

    x1EC5;n d&

    x1B0;&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng th&

    x1B0;&

    x1A1;ng g(&

    x3C0;)/h(&

    x3C0;), g(X), h(X) &

    x2208; Q[X], h(X) = 0. V&

    xE0;nh Q[i] hi&

    x1EC3;n nhi&

    xEA;n l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng. M&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng E c&

    x1EE7;a F &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; &

    x111;&

    x1A1;n n&

    x1EBF;u E = F(&

    x3B1;) v&

    x1EDB;i &

    x3B1; &

    x2208; E n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3;. V&

    xED; d&

    x1EE5;, Q(&

    x3C0;) v&

    xE0; Q[i] l&

    xE0; c&

    xE1;c m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1A1;n c&

    x1EE7;a Q. Cho F v&

    xE0; F l&

    xE0; c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E. Giao c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a E ch&

    x1EE9;a F v&

    xE0; F l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con b&

    xE9; nh&

    x1EA5;t c&

    x1EE7;a E ch&

    x1EE9;a c&

    x1EA3; F v&

    xE0; F . Ta g&

    x1ECD;i n&

    xF3; l&

    xE0; h&

    x1EE3;p c&

    x1EE7;a F v&

    xE0; F trong E, v&

    xE0; k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u l&

    xE0; F &

    xB7; F . N&

    xF3; c&

    x169;ng c&

    xF3; th&

    x1EC3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c mi&

    xEA;u t&

    x1EA3; nh&

    x1B0; l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a E sinh b&

    x1EDF;i F tr&

    xEA;n F, hay tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con tr&

    xEA;n F sinh b&

    x1EDF;i F : F(F ) = F &

    xB7; F = F (F). 1.9. X&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng Cho f(X) &

    x2208; F[X] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i b&

    x1EAD;c m, v&

    xE0; (f) l&

    xE0; i&

    x111;&

    xEA;an sinh b&

    x1EDF;i f. X&

    xE9;t v&

    xE0;nh th&

    x1B0;&

    x1A1;ng F[X]/(f), g&

    x1ECD;i x l&

    xE0; &

    x1EA3;nh c&

    x1EE7;a X trong F[X]/(f), t&

    x1EE9;c l&

    xE0;, x l&

    xE0; l&

    x1EDB;p k&

    x1EC1; X + (f). Khi &

    x111;&

    xF3;: (a) &

    xC1;nh x&

    x1EA1; P(X) &

    x2192; P(x) : F[X] &

    x2192; F[x] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t to&

    xE0;n c&

    x1EA5;u trong &

    x111;&

    xF3; &

    x1EA3;nh c&

    x1EE7;a f(X) l&

    xE0; 0. Do v&

    x1EAD;y, f(x) = 0. (b) T&

    x1EEB; thu&

    x1EAD;t to&

    xE1;n chia, ta bi&

    x1EBF;t r&

    x1EB1;ng m&

    x1ED7;i ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; g c&

    x1EE7;a F[X]/(f) &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c bi&

    x1EC3;u di&

    x1EC5;n m&

    x1ED9;t c&

    xE1;ch duy nh&

    x1EA5;t b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c r c&

    xF3; b&

    x1EAD;c < m. Do &

    x111;&

    xF3; m&

    x1ED7;i ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a F[X] c&

    xF3; th&

    x1EC3; bi&

    x1EC3;u di&

    x1EC5;n duy nh&

    x1EA5;t d&

    x1B0;&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng t&

    x1ED5;ng a0 + a1x + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + am&

    x2212;1xm&

    x2212;1 , ai &

    x2208; F. (&

    x2217;)

  • 22. m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng 21 (c) &

    x110;&

    x1EC3; c&

    x1ED9;ng hai ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; bi&

    x1EC3;u di&

    x1EC5;n d&

    x1B0;&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng (&

    x2217;), ch&

    x1EC9; c&

    x1EA7;n c&

    x1ED9;ng c&

    xE1;c h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x1EE9;ng. (d) &

    x110;&

    x1EC3; nh&

    xE2;n hai ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; bi&

    x1EC3;u di&

    x1EC5;n d&

    x1B0;&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng (&

    x2217;), ta nh&

    xE2;n theo c&

    xE1;ch th&

    xF4;ng th&

    x1B0;&

    x1EDD;ng, v&

    xE0; d&

    xF9;ng quan h&

    x1EC7; f(x) = 0 &

    x111;&

    x1EC3; bi&

    x1EC3;u th&

    x1ECB; c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1A1;n th&

    x1EE9;c c&

    xF3; b&

    x1EAD;c &

    x2265; m theo x d&

    x1B0;&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1A1;n th&

    x1EE9;c v&

    x1EDB;i b&

    x1EAD;c nh&

    x1ECF; h&

    x1A1;n. (e) B&

    xE2;y gi&

    x1EDD; gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; r&

    x1EB1;ng f(X) l&

    xE0; b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy. Khi &

    x111;&

    xF3; m&

    x1ECD;i ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; &

    x3B1; kh&

    xE1;c 0 trong F[X]&

    x111;&

    x1EC1;u c&

    xF3; ngh&

    x1ECB;ch &

    x111;&

    x1EA3;o, c&

    xF3; th&

    x1EC3; t&

    xEC;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c nh&

    x1B0; sau: D&

    xF9;ng (b) &

    x111;&

    x1EC3; vi&

    x1EBF;t &

    x3B1; = g(x) v&

    x1EDB;i g(X) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c c&

    xF3; b&

    x1EAD;c &

    x2264; m &

    x2212; 1, v&

    xE0; d&

    xF9;ng thu&

    x1EAD;t to&

    xE1;n Euclid trong F[X] &

    x111;&

    x1EC3; t&

    xEC;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c a(X) v&

    xE0; b(X) th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n a(X)f(X) + b(X)g(X) = d(X) &

    x1EDF; &

    x111;&

    xF3; d(X) l&

    xE0; &

    x1B0;&

    x1EDB;c chung l&

    x1EDB;n nh&

    x1EA5;t c&

    x1EE7;a f v&

    xE0; g. Trong tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EE3;p &

    x111;ang x&

    xE9;t, d(X) l&

    xE0; 1 v&

    xEC; f(X) b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy v&

    xE0; deg g(X) < deg f(X). Khi thay X b&

    x1EDF;i x, &

    x111;&

    x1EB3;ng th&

    x1EE9;c tr&

    x1EDF; th&

    xE0;nh b(x)g(x) = 1. Do v&

    x1EAD;y b(x) l&

    xE0; ngh&

    x1ECB;ch &

    x111;&

    x1EA3;o c&

    x1EE7;a g(x). T&

    x1EEB; c&

    xE1;c quan s&

    xE1;t tr&

    xEA;n ta &

    x111;i &

    x111;&

    x1EBF;n k&

    x1EBF;t lu&

    x1EAD;n: 1.25. V&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy f(X) b&

    x1EAD;c m trong F[X], F[x] &

    x111;n = F[X]/(f) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng b&

    x1EAD;c m tr&

    xEA;n F. H&

    x1A1;n n&

    x1EEF;a, c&

    xE1;c t&

    xED;nh to&

    xE1;n trong F[x] &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c quy v&

    x1EC1; c&

    xE1;c t&

    xED;nh to&

    xE1;n trong F. V&

    xED; d&

    x1EE5; 1.26. Cho f(X) = X2 + 1 &

    x2208; R[X]. Khi &

    x111;&

    xF3; R[X] c&

    xF3;: &

    x2022; C&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED;: a + bx, a, b &

    x2208; R; &

    x2022; Ph&

    xE9;p c&

    x1ED9;ng: (a + bx) + (a + b x) = (a + a ) + (b + b )x; &

    x2022; Ph&

    xE9;p nh&

    xE2;n: (a + bx)(a + b x) = (aa &

    x2212; bb ) + (ab + a b)x. Ta th&

    x1B0;&

    x1EDD;ng vi&

    x1EBF;t i thay cho x v&

    xE0; C thay cho R[x].

  • 23. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n V&

    xED; d&

    x1EE5; 1.27. Cho f(X) = X3 &

    x2212; 3X &

    x2212; 1 &

    x2208; Q[X]. Ta &

    x111;&

    xE3; bi&

    x1EBF;t trong V&

    xED; d&

    x1EE5; 1.12 &

    x111;a th&

    x1EE9;c n&

    xE0;y b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy tr&

    xEA;n Q, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y Q[x] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng. N&

    xF3; c&

    xF3; c&

    x1A1; s&

    x1EDF; {1, x, x2} nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t Q-kh&

    xF4;ng gian vec t&

    x1A1;. Cho &

    x3B2; = x4 + 2x3 + 3 &

    x2208; Q[x]. Sau &

    x111;&

    xF3; s&

    x1EED; d&

    x1EE5;ng x3 &

    x2212;3x&

    x2212;1 = 0, ta c&

    xF3; &

    x3B2; = 3x2 +7x+5. B&

    x1EDF;i v&

    xEC; X3 &

    x2212;3X &

    x2212;1 b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy, gcd(X3 &

    x2212; 3X &

    x2212; 1, 3X2 + 7X + 5) = 1. Th&

    x1EF1;c t&

    x1EBF;, thu&

    x1EAD;t to&

    xE1;n Euclid cho ta (X3 &

    x2212; 3X &

    x2212; 1)( &

    x2212;7 37 X + 29 111 ) + (3X2 + 7X + 5)( 7 111 X2 &

    x2212; 26 111 X + 28 111 ) = 1 Do &

    x111;&

    xF3; (3x2 + 7x + 5)( 7 111 x2 &

    x2212; 26 111 x + 28 111 ) = 1 v&

    xE0; ta v&

    x1EEB;a t&

    xEC;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c ph&

    x1EA7;n ngh&

    x1ECB;ch &

    x111;&

    x1EA3;o c&

    x1EE7;a &

    x3B2;. C&

    x169;ng c&

    xF3; th&

    x1EC3; l&

    xE0;m &

    x111;i&

    x1EC1;u n&

    xE0;y b&

    x1EB1;ng vi&

    x1EC7;c s&

    x1EED; d&

    x1EE5;ng PARI beta=Mod(X^4+2*X^3+3, X^3-3*X-1) s&

    x1EBD; cho &

    x3B2; = 3x2 + 7x + 5 trong Q[X], v&

    xE0; beta^(-1) s&

    x1EBD; cho &

    x3B2;&

    x2212;1 = 7 111x2 &

    x2212; 26 111x + 28 111. 1.10. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m Cho f l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy trong F[X]. M&

    x1ED9;t c&

    x1EB7;p (E, &

    x3B1;) bao g&

    x1ED3;m m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng E c&

    x1EE7;a F v&

    xE0; m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; &

    x3B1; &

    x2208; E &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m 5 c&

    x1EE7;a f n&

    x1EBF;u E = F[&

    x3B1;] v&

    xE0; f(&

    x3B1;) = 0. V&

    xED; d&

    x1EE5;, c&

    x1EB7;p (E, &

    x3B1;) v&

    x1EDB;i E = F[X]/(f) = F[x] v&

    xE0; &

    x3B1; = x l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m6 c&

    x1EE7;a f. Cho (E, &

    x3B1;) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m, x&

    xE9;t to&

    xE0;n c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c F-&

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; g(X) &

    x2192; g(&

    x3B1;): F[X] &

    x2192; E. H&

    x1EA1;t nh&

    xE2;n c&

    x1EE7;a n&

    xF3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c sinh b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i kh&

    xE1;c 0, chia h&

    x1EBF;t f, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y ph&

    x1EA3;i b&

    x1EB1;ng f. Do &

    x111;&

    xF3;, &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u n&

    xE0;y x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u x &

    x2192; &

    x3B1;: F[x] &

    x2192; E, F[X] &

    x111;n = F[X]/(f). 5 Theo A. Albert, Modern Higher Algebra, 1937, ng&

    x1B0;&

    x1EDD;i g&

    x1ECD;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a n&

    xF3;. 6 stem field= tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m

  • 24. &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; v&

    xE0; ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t 23 N&

    xF3;i c&

    xE1;ch kh&

    xE1;c, tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m (E, &

    x3B1;) c&

    x1EE7;a f l&

    xE0; F-&

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u v&

    x1EDB;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m ch&

    xED;nh t&

    x1EAF;c (F[X]/(f), x). N&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, m&

    x1ED7;i ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m (E, &

    x3B1;) c&

    x1EE7;a f c&

    xF3; m&

    x1ED9;t bi&

    x1EC3;u di&

    x1EC5;n duy nh&

    x1EA5;t a0 + a1&

    x3B1; + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + am&

    x2212;1&

    x3B1;m&

    x2212;1 , ai &

    x2208; F, m = deg(f), i.e., 1, &

    x3B1;, . . . , &

    x3B1;m&

    x2212;1 l&

    xE0; m&

    x1ED9;t F-c&

    x1A1; s&

    x1EDF; cho F[&

    x3B1;], v&

    xE0; t&

    xED;nh to&

    xE1;n trong F[&

    x3B1;] c&

    xF3; th&

    x1EC3; th&

    x1EF1;c hi&

    x1EC7;n b&

    x1EB1;ng c&

    xF9;ng c&

    xE1;c quy t&

    x1EAF;c nh&

    x1B0; trong F[x]. N&

    x1EBF;u (E, &

    x3B1; ) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m th&

    x1EE9; hai c&

    x1EE7;a f, th&

    xEC; c&

    xF3; duy nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; E &

    xE1;nh x&

    x1EA1; &

    x3B1; th&

    xE0;nh &

    x3B1; . Ch&

    xFA;ng ta &

    x111;&

    xF4;i khi vi&

    x1EBF;t "tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m F[&

    x3B1;]" thay cho "tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m (F[&

    x3B1;], &

    x3B1;)". 1.11. Ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; v&

    xE0; ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t &

    x110;&

    x1ED1;i v&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F v&

    xE0; m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; &

    x3B1; c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    xF4;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E, ta c&

    xF3; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u f(X) &

    x2192; f(&

    x3B1;): F[X] &

    x2192; E. C&

    xF3; hai kh&

    x1EA3; n&

    x103;ng. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EE3;p 1: H&

    x1EA1;t nh&

    xE2;n c&

    x1EE7;a &

    xE1;nh x&

    x1EA1; l&

    xE0; (0), do &

    x111;&

    xF3; v&

    x1EDB;i f &

    x2208; F[X], f(&

    x3B1;) = 0 &

    x21D2; f = 0(trong F[X]). Trong tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EE3;p n&

    xE0;y, ta n&

    xF3;i r&

    x1EB1;ng &

    x3B1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t tr&

    xEA;n F. &

    x110;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u X &

    x2192; &

    x3B1;: F[X] &

    x2192; F[&

    x3B1;] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u, v&

    xE0; n&

    xF3; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u F[X] &

    x2192; F(&

    x3B1;). Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EE3;p 2: H&

    x1EA1;t nh&

    xE2;n c&

    x1EE7;a &

    xE1;nh x&

    x1EA1; = (0), ngh&

    x129;a l&

    xE0; g(&

    x3B1;) = 0 v&

    x1EDB;i g = 0 n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3; thu&

    x1ED9;c F[X]. Trong tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EE3;p n&

    xE0;y, ta n&

    xF3;i r&

    x1EB1;ng &

    x3B1; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F. C&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c g th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n g(&

    x3B1;) = 0 l&

    x1EAD;p th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t i&

    x111;&

    xEA;an kh&

    xE1;c (0) trong F[X], i&

    x111;&

    xEA;an &

    x111;&

    xF3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c sinh ra b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i f c&

    xF3; b&

    x1EAD;c th&

    x1EA5;p nh&

    x1EA5;t th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n f(&

    x3B1;) = 0. Ta g&

    x1ECD;i f l&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a &

    x3B1; tr&

    xEA;n F. N&

    xF3; l&

    xE0; b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; qui, b&

    x1EDF;i n&

    x1EBF;u kh&

    xF4;ng s&

    x1EBD; c&

    xF3; hai ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; kh&

    xE1;c 0 c&

    x1EE7;a E m&

    xE0; t&

    xED;ch c&

    x1EE7;a ch&

    xFA;ng b&

    x1EB1;ng 0. &

    x110;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh trong F[X] b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t trong c&

    xE1;c &

    x111;i&

    x1EC1;u ki&

    x1EC7;n sau: - f &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i; f(&

    x3B1;) = 0 v&

    xE0; chia h&

    x1EBF;t cho m&

    x1ECD;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c g kh&

    xE1;c trong F[X] th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n g(&

    x3B1;) = 0. - f l&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i v&

    x1EDB;i b&

    x1EAD;c nh&

    x1ECF; nh&

    x1EA5;t th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n f(&

    x3B1;) = 0;

  • 25. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n - f &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i, b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy v&

    xE0; f(&

    x3B1;) = 0. Ch&

    xFA; &

    xFD; r&

    x1EB1;ng g(X) &

    x2192; g(&

    x3B1;) x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u F[X]/(f) &

    x2192; F[&

    x3B1;]. V&

    xEC; F[X]/(f) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng, ta c&

    x169;ng c&

    xF3; F(&

    x3B1;) = F[&

    x3B1;]. V&

    xEC; v&

    x1EAD;y, F[&

    x3B1;] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m c&

    x1EE7;a f. V&

    xED; d&

    x1EE5; 1.28. Cho &

    x3B1; &

    x2208; C th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n &

    x3B1;3 &

    x2212; 3&

    x3B1; &

    x2212; 1 = 0. Khi &

    x111;&

    xF3; X3 &

    x2212; 3X &

    x2212; 1 &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i, b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy, v&

    xE0; c&

    xF3; &

    x3B1; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y n&

    xF3; l&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a &

    x3B1; tr&

    xEA;n Q. T&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p {1, &

    x3B1;, &

    x3B1;2} l&

    xE0; m&

    x1ED9;t c&

    x1EDF; s&

    x1EDF; c&

    x1EE7;a Q[&

    x3B1;] tr&

    xEA;n Q. C&

    xE1;c t&

    xED;nh to&

    xE1;n trong V&

    xED; d&

    x1EE5; 1.27 ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng n&

    x1EBF;u &

    x3B2; l&

    xE0; &

    x3B1;4 + 2&

    x3B1;3 + 3 trong Q[&

    x3B1;], th&

    xEC; &

    x3B2; = 3&

    x3B1;2 + 7&

    x3B1; + 5, v&

    xE0; &

    x3B2;&

    x2212;1 = 7 111 &

    x3B1;2 &

    x2212; 26 111 &

    x3B1; + 28 111 . Nh&

    x1EAD;n x&

    xE9;t 1.29. PARI bi&

    x1EBF;t c&

    xE1;ch t&

    xED;nh trong Q[&

    x3B1;]. V&

    xED; d&

    x1EE5; factor(X^4+4) tr&

    x1EA3; v&

    x1EC1; ph&

    xE2;n t&

    xED;ch X4 + 4 = (X2 &

    x2212; 2X + 2)(X2 + 2X + 2) trong Q[X]. B&

    xE2;y gi&

    x1EDD; g&

    xF5; nf=nfinit(a^2+2*a+2) &

    x111;&

    x1EC3; x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng s&

    x1ED1; "nf" sinh tr&

    xEA;n Q b&

    x1EDF;i c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m a c&

    x1EE7;a X2 + 2X + 2. Th&

    xEC; nffactor(nf,x^4+4) tr&

    x1EA3; v&

    x1EC1; ph&

    xE2;n t&

    xED;ch X4 + 4 = (X &

    x2212; a &

    x2212; 2)(X &

    x2212; a)(X + a)(X + a + 2) trong Q[a]. M&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E/F &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1;, v&

    xE0; E &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F, n&

    x1EBF;u t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a E &

    x111;&

    x1EC1;u &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F; n&

    x1EBF;u kh&

    xF4;ng n&

    xF3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t (hay E &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t tr&

    xEA;n F). Nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y, E/F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t n&

    x1EBF;u &

    xED;t nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a E si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t tr&

    xEA;n F. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.30. M&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E/F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n n&

    x1EBF;u v&

    xE0; ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u E l&

    xE0; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; v&

    xE0; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n sinh (nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng) tr&

    xEA;n F. Ch&

    x1EE9;ng minh.

  • 26. vi&

    x1EC7;t 25 &

    x21D2;: S&

    x1EF1; ki&

    x1EC7;n &

    x3B1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t tr&

    xEA;n F th&

    x1EF1;c ch&

    x1EA5;t c&

    xF3; ngh&

    x129;a l&

    xE0; h&

    x1EC7; 1, &

    x3B1;, &

    x3B1;2, . . . &

    x111;&

    x1ED9;c l&

    x1EAD;p tuy&

    x1EBF;n t&

    xED;nh tr&

    xEA;n F. B&

    x1EDF;i v&

    x1EAD;y, n&

    x1EBF;u E h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F, th&

    xEC; n&

    xF3; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F. Ta ch&

    x1EC9; c&

    xF2;n ph&

    x1EA3;i ch&

    x1EE9;ng minh E h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n sinh tr&

    xEA;n F. N&

    x1EBF;u E = F, th&

    xEC; n&

    xF3; sinh b&

    x1EDF;i t&

    x1EAD;p r&

    x1ED7;ng. N&

    x1EBF;u kh&

    xF4;ng, t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; &

    x3B1;1 thu&

    x1ED9;c E F. N&

    x1EBF;u E = F[&

    x3B1;1], t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; &

    x3B1;2 &

    x2208; E F[&

    x3B1;1], ... V&

    xEC; [F[&

    x3B1;1] : F] < [F[&

    x3B1;1, &

    x3B1;2] : F] < &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; < [E : F] n&

    xEA;n qu&

    xE1; tr&

    xEC;nh ph&

    x1EA3;i ng&

    x1EEB;ng sau m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n b&

    x1B0;&

    x1EDB;c. &

    x21D0;: &

    x110;&

    x1EB7;t E = F(&

    x3B1;1, &

    x3B1;2, . . . , &

    x3B1;n) v&

    x1EDB;i &

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;n &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F. M&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng F(&

    x3B1;1)/F l&

    xE0; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n b&

    x1EDF;i v&

    xEC; &

    x3B1;1 &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F v&

    xE0; do &

    x111;&

    xF3; tr&

    xEA;n F(&

    x3B1;1). Theo 1.20, F(&

    x3B1;1, &

    x3B1;2) h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F. L&

    x1EAD;p lu&

    x1EAD;n tr&

    xEA;n l&

    x1EA1;i c&

    xF3; th&

    x1EC3; l&

    x1EB7;p l&

    x1EA1;i. H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 1.31. (a) N&

    x1EBF;u E &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F th&

    xEC; m&

    x1ECD;i v&

    xE0;nh con R c&

    x1EE7;a E ch&

    x1EE9;a F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng. (b) N&

    x1EBF;u trong m&

    x1ED9;t chu&

    x1ED7;i m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng L &

    x2283; E &

    x2283; F, L &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n E v&

    xE0; E &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F, th&

    xEC; L &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F. Ch&

    x1EE9;ng minh. (a) Ta &

    x111;&

    xE3; th&

    x1EA5;y &

    x1EDF; tr&

    xEA;n r&

    x1EB1;ng n&

    x1EBF;u &

    x3B1; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F, th&

    xEC; F[&

    x3B1;] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng. N&

    x1EBF;u &

    x3B1; &

    x2208; R, th&

    xEC; F[&

    x3B1;] &

    x2282; R, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y &

    x3B1; c&

    xF3; ngh&

    x1ECB;ch &

    x111;&

    x1EA3;o trong R. (b) M&

    x1ECD;i &

    x3B1; &

    x2208; L l&

    xE0; nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i f = Xm + am&

    x2212;1Xm&

    x2212;1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + a0 &

    x2208; E[X]. M&

    x1ED7;i m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng trong chu&

    x1ED7;i F[a0, . . . , am&

    x2212;1, &

    x3B1;] &

    x2283; F[a0, . . . , am&

    x2212;1] &

    x2283; F l&

    xE0; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n (1.20), do &

    x111;&

    xF3; F[a0, . . . , am&

    x2212;1, &

    x3B1;] h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n (n&

    xEA;n &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1;) tr&

    xEA;n F. 1.12. S&

    x1ED1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t M&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; ph&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; hay si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t d&

    x1EF1;a tr&

    xEA;n t&

    xED;nh &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; ho&

    x1EB7;c si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t c&

    x1EE7;a n&

    xF3; tr&

    xEA;n Q. Tr&

    x1B0;&

    x1EDB;c h&

    x1EBF;t ta nh&

    x1EAF;c l&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; m&

    x1ED1;c l&

    x1ECB;ch s&

    x1EED;:

  • 27. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n 1844: Liouville ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng c&

    xE1;c s&

    x1ED1;, sau n&

    xE0;y &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; Liouville, l&

    xE0; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t. 1873: Hermite ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng e l&

    xE0; s&

    x1ED1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t. 1874: Cantor ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng t&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p c&

    xE1;c s&

    x1ED1; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; l&

    xE0; &

    x111;&

    x1EBF;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, nh&

    x1B0;ng R kh&

    xF4;ng &

    x111;&

    x1EBF;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. Do v&

    x1EAD;y, h&

    x1EA7;u h&

    x1EBF;t c&

    xE1;c s&

    x1ED1; l&

    xE0; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t (nh&

    x1B0;ng r&

    x1EA5;t kh&

    xF3; &

    x111;&

    x1EC3; ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; c&

    x1EE5; th&

    x1EC3; l&

    xE0; s&

    x1ED1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t) 7. 1882: Lindemann ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng &

    x3C0; l&

    xE0; s&

    x1ED1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t. 1934: Gelfond v&

    xE0; Schneider, m&

    x1ED9;t c&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1ED9;c l&

    x1EAD;p, c&

    xF9;ng ch&

    x1EE9;ng minh &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c r&

    x1EB1;ng &

    x3B1;&

    x3B2; l&

    xE0; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t n&

    x1EBF;u &

    x3B1; v&

    xE0; &

    x3B2; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1;, &

    x3B1; = 0, 1, v&

    xE0; &

    x3B2; &

    x2208; Q. (&

    x110;&

    xF3; l&

    xE0; b&

    xE0;i to&

    xE1;n n&

    x1ED5;i ti&

    x1EBF;ng th&

    x1EE9; b&

    x1EA3;y c&

    x1EE7;a Hilbert.) 2013: H&

    x1EB1;ng s&

    x1ED1; Euler &

    x3B3; = lim n&

    x2192;&

    x221E; n k=1 1/k &

    x2212; logn v&

    x1EAB;n ch&

    x1B0;a &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c ch&

    x1EE9;ng minh l&

    xE0; s&

    x1ED1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t hay th&

    x1EAD;m ch&

    xED; l&

    xE0; s&

    x1ED1; v&

    xF4; t&

    x1EC9; (xem Lagarias, Jeffrey C., Euler&

    x2019;s constant: Euler&

    x2019;s work and modern developments. Bull. Amer. Math. Soc. 50 (2013), no. 4, 527&

    x2013;628; arXiv:1303:1856)) 2013: C&

    xE1;c s&

    x1ED1; e + &

    x3C0; v&

    xE0; e &

    x2212; &

    x3C0; ch&

    x1EAF;c ch&

    x1EAF;n l&

    xE0; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t, nh&

    x1B0;ng ch&

    xFA;ng th&

    x1EAD;m ch&

    xED; ch&

    x1B0;a &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c ch&

    x1EE9;ng minh l&

    xE0; s&

    x1ED1; v&

    xF4; t&

    x1EC9;! M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.32. T&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p c&

    xE1;c s&

    x1ED1; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; l&

    xE0; &

    x111;&

    x1EBF;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. Ch&

    x1EE9;ng minh. &

    x110;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a &

    x111;&

    x1ED9; cao h(r) c&

    x1EE7;a s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u t&

    x1EC9; r = m/n vi&

    x1EBF;t d&

    x1B0;&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng t&

    x1ED1;i gi&

    x1EA3;n l&

    xE0; max(|m|, |n|). Ch&

    x1EC9; c&

    xF3; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n c&

    xE1;c s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u t&

    x1EC9; v&

    x1EDB;i &

    x111;&

    x1ED9; cao nh&

    x1ECF; h&

    x1A1;n m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; N c&

    x1ED1; &

    x111;&

    x1ECB;nh. K&

    xFD; hi&

    x1EC7;u A(N) l&

    xE0; t&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p c&

    xE1;c s&

    x1ED1; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; m&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u tr&

    xEA;n Q c&

    xF3; b&

    x1EAD;c &

    x2264; N v&

    xE0; c&

    xF3; &

    x111;&

    x1ED9; cao c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; &

    x111;&

    x1EC1;u < N. Khi &

    x111;&

    xF3; A(N) h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n v&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i N. Ch&

    x1ECD;n m&

    x1ED9;t song &

    xE1;nh t&

    x1EEB; v&

    xE0;i &

    x111;o&

    x1EA1;n [0, n(1)] c&

    x1EE7;a N l&

    xEA;n A(10); m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng n&

    xF3; th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t song &

    xE1;nh t&

    x1EEB; [0, n(2)] l&

    xEA;n A(100), v&

    xE0; c&

    x1EE9; th&

    x1EBF;. 7 N&

    x103;m 1873 Cantor ch&

    x1EE9;ng minh c&

    xE1;c s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u t&

    x1EF7; &

    x111;&

    x1EBF;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c ... &

    xD4;ng c&

    x169;ng ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng c&

    xE1;c s&

    x1ED1; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; c&

    x169;ng &

    x111;&

    x1EBF;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. Tuy nhi&

    xEA;n nh&

    x1EEF;ng c&

    x1ED1; g&

    x1EAF;ng c&

    x1EE7;a &

    xF4;ng trong vi&

    x1EC7;c x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh xem c&

    xE1;c s&

    x1ED1; th&

    x1EF1;c l&

    xE0; &

    x111;&

    x1EBF;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c hay kh&

    xF4;ng v&

    x1EA5;p ph&

    x1EA3;i kh&

    xF3; kh&

    x103;n nhi&

    x1EC1;u h&

    x1A1;n. &

    xD4;ng &

    x111;&

    xE3; ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng c&

    xE1;c s&

    x1ED1; th&

    x1EE9;c kh&

    xF4;ng &

    x111;&

    x1EBF;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c v&

    xE0;o kho&

    x1EA3;ng Th&

    xE1;ng 12 n&

    x103;m 1873 v&

    xE0; c&

    xF4;ng b&

    x1ED1; kh&

    x1EB3;ng &

    x111;&

    x1ECB;nh n&

    xE0;y trong m&

    x1ED9;t b&

    xE0;i b&

    xE1;o n&

    x103;m 1874 (MacTutor).

  • 28. vi&

    x1EC7;t 27 M&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; Liouville &

    x111;i&

    x1EC3;n h&

    xEC;nh l&

    xE0; &

    x221E; n=0 1 10n! . Trong khai tri&

    x1EC3;n th&

    x1EAD;p ph&

    xE2;n c&

    x1EE7;a n&

    xF3; c&

    xF3; m&

    x1ED9;t d&

    xE3;y t&

    x103;ng d&

    x1EA7;n c&

    xE1;c chu&

    x1ED7;i g&

    x1ED3;m to&

    xE0;n c&

    xE1;c s&

    x1ED1; 0. V&

    xEC; khai tri&

    x1EC3;n th&

    x1EAD;p ph&

    xE2;n c&

    x1EE7;a n&

    xF3; kh&

    xF4;ng c&

    xF3; chu k&

    x1EF3; n&

    xEA;n s&

    x1ED1; &

    x111;&

    xF3; kh&

    xF4;ng ph&

    x1EA3;i l&

    xE0; s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u t&

    x1EC9;. Ta s&

    x1EBD; ch&

    x1EE9;ng minh s&

    x1ED1; t&

    x1B0;&

    x1A1;ng t&

    x1EF1; c&

    x1EE7;a s&

    x1ED1; &

    x111;&

    xF3; trong h&

    x1EC7; nh&

    x1ECB; ph&

    xE2;n l&

    xE0; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; 1.33. S&

    x1ED1; &

    x3B1; = 1 2n! l&

    xE0; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t. Ch&

    x1EE9;ng minh. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED;8 &

    x111;i&

    x1EC1;u n&

    xE0;y kh&

    xF4;ng &

    x111;&

    xFA;ng, v&

    xE0; &

    x111;&

    x1EB7;t f(X) = Xd + a1Xd&

    x2212;1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + ad, ai &

    x2208; Q, l&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a &

    x3B1; tr&

    xEA;n Q. Khi &

    x111;&

    xF3; [Q[&

    x3B1;]: Q] = d. Ch&

    x1ECD;n m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n D kh&

    xE1;c 0 m&

    xE0; D &

    xB7; f(X) &

    x2208; Z[X]. &

    x110;&

    x1EB7;t N = N n=0 1 2n! , sao cho N &

    x2192; &

    x3B1; khi N &

    x2192; &

    x221E;, v&

    xE0; &

    x111;&

    x1EB7;t xN = f( N ). Do &

    x3B1; kh&

    xF4;ng ph&

    x1EA3;i s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u t&

    x1EC9;, f(X) b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy v&

    x1EDB;i b&

    x1EAD;c > 1, s&

    x1EBD; kh&

    xF4;ng c&

    xF3; c&

    xF3; nghi&

    x1EC7;m h&

    x1EEF;u t&

    x1EC9;. V&

    xEC; N = &

    x3B1; n&

    xEA;n kh&

    xF4;ng th&

    x1EC3; l&

    xE0; nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f(X), v&

    xE0; do &

    x111;&

    xF3; xN = 0. Hi&

    x1EC3;n nhi&

    xEA;n l&

    xE0; xN &

    x2208; Q; th&

    x1EF1;c ra (2N!)dDxN &

    x2208; Z, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y |(2N! )d DxN | &

    x2265; 1. (&

    x2217;) T&

    x1EEB; &

    x111;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; (xem 5.6 b&

    xEA;n d&

    x1B0;&

    x1EDB;i), ta bi&

    x1EBF;t r&

    x1EB1;ng f ch&

    x1EBB; ra trong C[X], f(X) = d i=1 (X &

    x2212; &

    x3B1;i), &

    x3B1;i &

    x2208; C, &

    x3B1;1 = &

    x3B1;, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y |xN | = d i=1 | N &

    x2212;&

    x3B1;i| &

    x2264; | N &

    x2212;&

    x3B1;1|( N +M)d&

    x2212;1 , v&

    x1EDB;i M = maxi=1{1, |&

    x3B1;i|}. Nh&

    x1B0;ng | N &

    x2212;&

    x3B1;1| = &

    x221E; i=N+1 1 2n! &

    x2264; 1 2(N+1)! &

    x221E; n=0 1 2n = 2 2(N+1)! . Do v&

    x1EAD;y |xN | &

    x2264; 2 2(N+1)! .( N +M)d&

    x2212;1 8 Ch&

    x1EE9;ng minh n&

    xE0;y, t&

    xF4;i h&

    x1ECD;c t&

    x1EEB; David Masser, c&

    x169;ng hi&

    x1EC7;u qu&

    x1EA3; v&

    x1EDB;i 1 an! v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n a &

    x2265; 2.

  • 29. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n v&

    xE0; |(2N! )d DxN | &

    x2264; 2. 2d.N!D 2(N+1)! ( N +M)d&

    x2212;1 n&

    xF3; ti&

    x1EBF;n t&

    x1EDB;i 0 khi N &

    x2192; &

    x221E; b&

    x1EDF;i v&

    xEC; 2d.N! D 2(N+1)! = ( 2d 2N+1 N! &

    x2192; 0. &

    x110;i&

    x1EC1;u n&

    xE0;y m&

    xE2;u thu&

    x1EAB;n v&

    x1EDB;i (&

    x2217;). 1.13. D&

    x1EF1;ng h&

    xEC;nh b&

    x1EB1;ng th&

    x1B0;&

    x1EDB;c k&

    x1EBB; v&

    xE0; compa Ng&

    x1B0;&

    x1EDD;i Hy L&

    x1EA1;p &

    x111;&

    xE3; hi&

    x1EC3;u &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n v&

    xE0; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u t&

    x1EC9;. H&

    x1ECD; &

    x111;&

    xE3; r&

    x1EA5;t ng&

    x1EA1;c nhi&

    xEA;n khi ph&

    xE1;t hi&

    x1EC7;n ra r&

    x1EB1;ng &

    x111;&

    x1ED9; d&

    xE0;i &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ch&

    xE9;o c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t h&

    xEC;nh vu&

    xF4;ng c&

    x1EA1;nh 1, &

    x221A; 2, kh&

    xF4;ng ph&

    x1EA3;i l&

    xE0; s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u t&

    x1EC9;. H&

    x1ECD; nh&

    x1EAD;n ra r&

    x1EB1;ng c&

    x1EA7;n ph&

    x1EA3;i m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EC7; th&

    x1ED1;ng s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a h&

    x1ECD;. Sau &

    x111;&

    xF3; h&

    x1ECD; mong mu&

    x1ED1;n r&

    x1EB1;ng c&

    xE1;c s&

    x1ED1; "x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c" l&

    xE0; &

    x111;&

    x1EE7;. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; ta &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c cho m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED9; d&

    xE0;i, g&

    x1ECD;i l&

    xE0; l, m&

    x1ED9;t th&

    x1B0;&

    x1EDB;c k&

    x1EBB;, v&

    xE0; m&

    x1ED9;t compa (thi&

    x1EBF;t b&

    x1ECB; &

    x111;&

    x1EC3; v&

    x1EBD; m&

    x1ED9;t h&

    xEC;nh tr&

    xF2;n). M&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; th&

    x1EF1;c (hay ch&

    xED;nh x&

    xE1;c h&

    x1A1;n l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED9; d&

    xE0;i) c&

    xF3; th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c n&

    x1EBF;u n&

    xF3; c&

    xF3; th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng b&

    x1EB1;ng c&

    xE1;ch th&

    x1EF1;c hi&

    x1EC7;n tu&

    x1EA7;n t&

    x1EF1; c&

    xE1;c giao &

    x111;i&

    x1EC3;m c&

    x1EE7;a &

    x2022; C&

    xE1;c &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng th&

    x1EB3;ng v&

    x1EBD; qua hai &

    x111;i&

    x1EC3;m &

    x111;&

    xE3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng, v&

    xE0; &

    x2022; C&

    xE1;c &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng tr&

    xF2;n c&

    xF3; t&

    xE2;m l&

    xE0; c&

    xE1;c &

    x111;i&

    x1EC3;m &

    x111;&

    xE3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng v&

    xE0; b&

    xE1;n k&

    xED;nh l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED9; d&

    xE0;i &

    x111;&

    xE3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng. Nh&

    x1EEF;ng quan s&

    xE1;t n&

    xE0;y d&

    x1EAB;n t&

    x1EDB;i ba b&

    xE0;i to&

    xE1;n n&

    x1ED5;i ti&

    x1EBF;ng m&

    xE0; h&

    x1ECD; &

    x111;&

    xE3; kh&

    xF4;ng th&

    x1EC3; gi&

    x1EA3;i quy&

    x1EBF;t &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c: c&

    xF3; th&

    x1EC3; g&

    x1EA5;p &

    x111;&

    xF4;i m&

    x1ED9;t l&

    x1EAD;p ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng, chia ba m&

    x1ED9;t g&

    xF3;c, hay c&

    x1EA7;u ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng tr&

    xF2;n b&

    x1EDF;i c&

    xE1;c ph&

    xE9;p x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng ch&

    x1EC9; d&

    xF9;ng th&

    x1B0;&

    x1EDB;c k&

    x1EBB; v&

    xE0; compa hay kh&

    xF4;ng? Ch&

    xFA;ng ta s&

    x1EBD; th&

    x1EA5;y r&

    x1EB1;ng c&

    xE2;u tr&

    x1EA3; l&

    x1EDD;i cho c&

    x1EA3; ba c&

    xE2;u h&

    x1ECF;i l&

    xE0; ph&

    x1EE7; &

    x111;&

    x1ECB;nh. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a R. V&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i s&

    x1ED1; d&

    x1B0;&

    x1A1;ng a &

    x2208; F, &

    x221A; a k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u c&

    x103;n b&

    x1EAD;c hai d&

    x1B0;&

    x1A1;ng c&

    x1EE7;a a trong R. &

    x110;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a F-m&

    x1EB7;t l&

    xE0; F &

    xD7; F &

    x2282; R &

    xD7; R. Ta c&

    xF3; c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a sau: &

    x2022; M&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng th&

    x1EB3;ng l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng th&

    x1EB3;ng trong R &

    xD7; R &

    x111;i qua hai &

    x111;i&

    x1EC3;m trong F-m&

    x1EB7;t. Ch&

    xFA;ng l&

    xE0; c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng cho b&

    x1EDF;i ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh ax + by + c = 0, a, b, c &

    x2208; F. &

    x2022; M&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng tr&

    xF2;n l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng tr&

    xF2;n trong R &

    xD7; R c&

    xF3; t&

    xE2;m l&

    xE0; m&

    x1ED9;t F-&

    x111;i&

    x1EC3;m v&

    xE0; b&

    xE1;n k&

    xED;nh l&

    xE0; m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a F. Ch&

    xFA;ng l&

    xE0; c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng tr&

    xF2;n

  • 30. b&

    x1EB1;ng th&

    x1B0;&

    x1EDB;c k&

    x1EBB; v&

    xE0; compa 29 &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c cho b&

    x1EDF;i ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh (x &

    x2212; a)2 + (y &

    x2212; b)2 = c2 , a, b, c &

    x2208; F. B&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; 1.34. Cho L = L l&

    xE0; c&

    xE1;c F-&

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng th&

    x1EB3;ng, v&

    xE0; C = C l&

    xE0; c&

    xE1;c F-&

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng tr&

    xF2;n. (a) L &

    x2229; L = &

    x2205; ho&

    x1EB7;c g&

    x1ED3;m duy nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t F-&

    x111;i&

    x1EC3;m. (b) L &

    x2229; C = &

    x2205; ho&

    x1EB7;c g&

    x1ED3;m m&

    x1ED9;t ho&

    x1EB7;c hai &

    x111;i&

    x1EC3;m trong F[ &

    x221A; e]-m&

    x1EB7;t, v&

    x1EDB;i e &

    x2208; F, e > 0. (c) C &

    x2229;C = &

    x2205; ho&

    x1EB7;c g&

    x1ED3;m m&

    x1ED9;t ho&

    x1EB7;c hai &

    x111;i&

    x1EC3;m trong F[ &

    x221A; e]-m&

    x1EB7;t, v&

    x1EDB;i e &

    x2208; F, e > 0. Ch&

    x1EE9;ng minh. C&

    xE1;c giao &

    x111;i&

    x1EC3;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c t&

    xEC;m b&

    x1EB1;ng c&

    xE1;ch gi&

    x1EA3;i c&

    xE1;c ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh x&

    x1EA3;y ra &

    x111;&

    x1ED3;ng th&

    x1EDD;i, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y d&

    x1EAB;n t&

    x1EDB;i vi&

    x1EC7;c gi&

    x1EA3;i c&

    xE1;c ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh b&

    x1EAD;c hai v&

    x1EDB;i h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; trong F. B&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; 1.35. (a) N&

    x1EBF;u c v&

    xE0; d c&

    xF3; th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, th&

    xEC; c + d, &

    x2212;c, cd v&

    xE0; c d (d = 0) c&

    x169;ng v&

    x1EAD;y. (b) N&

    x1EBF;u c > 0 x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, th&

    xEC; &

    x221A; c c&

    x169;ng x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. Ch&

    x1EE9;ng minh. (a) Tr&

    x1B0;&

    x1EDB;c h&

    x1EBF;t ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng c&

    xF3; th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng vu&

    xF4;ng g&

    xF3;c v&

    x1EDB;i m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng th&

    x1EB3;ng cho tr&

    x1B0;&

    x1EDB;c qua m&

    x1ED9;t &

    x111;i&

    x1EC3;m, v&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng th&

    x1EB3;ng qua m&

    x1ED9;t &

    x111;i&

    x1EC3;m cho tr&

    x1B0;&

    x1EDB;c song song v&

    x1EDB;i m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng th&

    x1EB3;ng. Do v&

    x1EAD;y c&

    xF3; th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng m&

    x1ED9;t tam gi&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED3;ng d&

    x1EA1;ng v&

    x1EDB;i m&

    x1ED9;t tam gi&

    xE1;c cho tr&

    x1B0;&

    x1EDB;c. V&

    x1EDB;i l&

    x1EF1;a ch&

    x1ECD;n ph&

    xF9; h&

    x1EE3;p ta c&

    xF3; th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng cd v&

    xE0; c&

    x2212;1. (b) V&

    x1EBD; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng tr&

    xF2;n b&

    xE1;n k&

    xED;nh c+1 2 v&

    xE0; t&

    xE2;m l&

    xE0; (c+1 2 , 0), v&

    xE0; v&

    x1EBD; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng th&

    x1EB3;ng &

    x111;&

    x1EE9;ng qua &

    x111;i&

    x1EC3;m A = (1, 0) g&

    x1EB7;p &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng tr&

    xF2;n t&

    x1EA1;i P. &

    x110;&

    x1ED9; d&

    xE0;i AP l&

    xE0; &

    x221A; c. (C&

    xF3; th&

    x1EC3; xem chi ti&

    x1EBF;t t&

    x1EA1;i Artin, M., 1991, Algebra, Prentice Hall, Chapter 13, Section 4.) &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; 1.36. (a) T&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c l&

    x1EAD;p th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng.

  • 31. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n (b) M&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; &

    x3B1; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c n&

    x1EBF;u v&

    xE0; ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u n&

    xF3; n&

    x1EB1;m trong m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a R c&

    xF3; d&

    x1EA1;ng Q[ &

    x221A; a1, . . . , &

    x221A; ar], ai &

    x2208; Q[ &

    x221A; a1, . . . , &

    x221A; ai&

    x2212;1], ai > 0. Ch&

    x1EE9;ng minh. (a) &

    x110;&

    xE2;y l&

    xE0; h&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; tr&

    x1EF1;c ti&

    x1EBF;p t&

    x1EEB; B&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; 1.35. (b) T&

    x1EEB; B&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; 1.34 ta suy ra m&

    x1ECD;i s&

    x1ED1; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c ch&

    x1EE9;a trong m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng d&

    x1EA1;ng Q[ &

    x221A; a1, . . . , &

    x221A; ar]. Ng&

    x1B0;&

    x1EE3;c l&

    x1EA1;i, n&

    x1EBF;u t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a Q[ &

    x221A; a1, . . . , &

    x221A; ai&

    x2212;1] &

    x111;&

    x1EC1;u x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, th&

    xEC; &

    x221A; ai x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c (do 1.35b), v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a Q[ &

    x221A; a1, . . . , &

    x221A; ai] x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. D&

    xF9;ng l&

    x1EAD;p lu&

    x1EAD;n n&

    xE0;y cho i = 0, 1, . . . ta k&

    x1EBF;t lu&

    x1EAD;n r&

    x1EB1;ng t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a Q[ &

    x221A; a1, . . . , &

    x221A; ar] x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 1.37. N&

    x1EBF;u &

    x3B1; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, th&

    xEC; &

    x3B1; l&

    xE0; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n Q, v&

    xE0; [Q[&

    x3B1;]: Q] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t l&

    x169;y th&

    x1EEB;a c&

    x1EE7;a 2. Ch&

    x1EE9;ng minh. Theo M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.20, [Q[&

    x3B1;] : Q] chia h&

    x1EBF;t [Q[ &

    x221A; a1] . . . [ &

    x221A; ar] : Q] v&

    xE0; [Q[ &

    x221A; a1, . . . , &

    x221A; ar] : Q] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t l&

    x169;y th&

    x1EEB;a c&

    x1EE7;a 2. H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 1.38. Kh&

    xF4;ng th&

    x1EC3; g&

    x1EA5;p &

    x111;&

    xF4;i m&

    x1ED9;t l&

    x1EAD;p ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng b&

    x1EB1;ng ph&

    xE9;p d&

    x1EF1;ng h&

    xEC;nh t&

    x1EEB; th&

    x1B0;&

    x1EDB;c th&

    x1EB3;ng v&

    xE0; compa. Ch&

    x1EE9;ng minh. B&

    xE0;i to&

    xE1;n ch&

    xED;nh l&

    xE0; vi&

    x1EC7;c x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng m&

    x1ED9;t h&

    xEC;nh l&

    x1EAD;p ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng v&

    x1EDB;i th&

    x1EC3; t&

    xED;ch 2. Vi&

    x1EC7;c n&

    xE0;y y&

    xEA;u c&

    x1EA7;u x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng nghi&

    x1EC7;m th&

    x1EF1;c c&

    x1EE7;a ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh X3&

    x2212;2 = 0. Nh&

    x1B0;ng &

    x111;a th&

    x1EE9;c n&

    xE0;y l&

    xE0; b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy (theo ti&

    xEA;u chu&

    x1EA9;n Eisenstein 1.16) v&

    xE0; do &

    x111;&

    xF3; [Q[ 3 &

    x221A; 2] : Q] = 3. H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 1.39. N&

    xF3;i chung, kh&

    xF4;ng th&

    x1EC3; chia ba m&

    x1ED9;t g&

    xF3;c cho tr&

    x1B0;&

    x1EDB;c b&

    x1EB1;ng th&

    x1B0;&

    x1EDB;c k&

    x1EBB; v&

    xE0; compa. Ch&

    x1EE9;ng minh. Bi&

    x1EBF;t m&

    x1ED9;t g&

    xF3;c c&

    xF3; ngh&

    x129;a l&

    xE0; bi&

    x1EBF;t cos c&

    x1EE7;a g&

    xF3;c &

    x111;&

    xF3;. Do v&

    x1EAD;y, &

    x111;&

    x1EC3; chia ba 3&

    x3B1;, ta ph&

    x1EA3;i x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng m&

    x1ED9;t l&

    x1EDD;i gi&

    x1EA3;i cho cos 3&

    x3B1; = 4 cos3 &

    x3B1; &

    x2212; 3 cos &

    x3B1;. V&

    xED; d&

    x1EE5;, ch&

    x1ECD;n 3&

    x3B1; = 600. T&

    x1EEB; cos 600 = 1 2, &

    x111;&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x3B1;, ta ph&

    x1EA3;i gi&

    x1EA3;i ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh 8x3 &

    x2212; 6x &

    x2212; 1 = 0, m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c l&

    xE0; b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy (s&

    x1EED; d&

    x1EE5;ng 1.11).

  • 32. b&

    x1EB1;ng th&

    x1B0;&

    x1EDB;c k&

    x1EBB; v&

    xE0; compa 31 H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 1.40. Kh&

    xF4;ng th&

    x1EC3; c&

    x1EA7;u ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng h&

    xEC;nh tr&

    xF2;n b&

    x1EB1;ng th&

    x1B0;&

    x1EDB;c k&

    x1EBB; v&

    xE0; compa. Ch&

    x1EE9;ng minh. M&

    x1ED9;t h&

    xEC;nh vu&

    xF4;ng c&

    xF3; c&

    xF9;ng di&

    x1EC7;n t&

    xED;ch v&

    x1EDB;i m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EDD;ng tr&

    xF2;n b&

    xE1;n k&

    xED;nh r c&

    xF3; c&

    x1EA1;nh &

    x221A; &

    x3C0;r. Do &

    x3C0; l&

    xE0; s&

    x1ED1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t 9 n&

    xEA;n &

    x221A; &

    x3C0; c&

    x169;ng v&

    x1EAD;y. Ta ti&

    x1EBF;p t&

    x1EE5;c x&

    xE9;t m&

    x1ED9;t b&

    xE0;i to&

    xE1;n kh&

    xE1;c t&

    x1EEB; th&

    x1EDD;i Hy L&

    x1EA1;p c&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EA1;i: Li&

    x1EC7;t k&

    xEA; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; n m&

    xE0; c&

    xE1;c n-gi&

    xE1;c &

    x111;&

    x1EC1;u c&

    xF3; th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. &

    x1EDE; &

    x111;&

    xE2;y ta nghi&

    xEA;n c&

    x1EE9;u c&

    xE2;u h&

    x1ECF;i &

    x111;&

    x1ED1;i v&

    x1EDB;i c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; p (xem 5.15 cho tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EE3;p t&

    x1ED5;ng qu&

    xE1;t). Ch&

    xFA; &

    xFD; r&

    x1EB1;ng Xp &

    x2212; 1 kh&

    xF4;ng b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy; c&

    x1EE5; th&

    x1EC3; l&

    xE0; Xp &

    x2212; 1 = (X &

    x2212; 1)(Xp&

    x2212;1 + Xp&

    x2212;2 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + 1). B&

    x1ED5; &

    x111;&

    x1EC1; 1.41. N&

    x1EBF;u p l&

    xE0; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;, th&

    xEC; Xp&

    x2212;1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + 1 b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy; do v&

    x1EAD;y Q[e2&

    x3C0;i/p] c&

    xF3; b&

    x1EAD;c p &

    x2212; 1 tr&

    xEA;n Q. Ch&

    x1EE9;ng minh. Cho f(X) = (Xp &

    x2212; 1)/(X &

    x2212; 1) = Xp&

    x2212;1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + 1; th&

    xEC; f(X + 1) = (X + 1)p &

    x2212; 1 X = Xp&

    x2212;1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + a2X2 + a1X + p. v&

    x1EDB;i ai = i+1 p . B&

    xE2;y gi&

    x1EDD; p|ai v&

    x1EDB;i i = 1, . . . , p&

    x2212;2, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y f(X +1) b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy theo ti&

    xEA;u chu&

    x1EA9;n Eisenstein 1.16. Do &

    x111;&

    xF3;, f(X) l&

    xE0; b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy. &

    x110;&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng m&

    x1ED9;t p-gi&

    xE1;c &

    x111;&

    x1EC1;u, p l&

    xE0; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;, ta c&

    x1EA7;n x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng cos 2&

    x3C0; p = (e 2&

    x3C0; p + (e 2&

    x3C0; p )&

    x2212;1 )/2 Nh&

    x1B0;ng Q[e 2&

    x3C0;i p ] &

    x2283; Q[cos 2&

    x3C0; p ] &

    x2283; Q, v&

    xE0; b&

    x1EAD;c c&

    x1EE7;a Q[e 2&

    x3C0;i p ] tr&

    xEA;n Q[cos 2&

    x3C0; p ] l&

    xE0; 2 - ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh &

    x3B1;2 &

    x2212; 2 cos 2&

    x3C0; p &

    x3B1; + 1 = 0, &

    x3B1; = e 2&

    x3C0;i p , ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng n&

    xF3; &

    x2264; 2, v&

    xE0; n&

    xF3; kh&

    xF4;ng th&

    x1EC3; l&

    xE0; 1 b&

    x1EDF;i v&

    xEC; Q[e 2&

    x3C0;i p ] kh&

    xF4;ng ch&

    x1EE9;a trong R. Do v&

    x1EAD;y Q[cos 2&

    x3C0; p : Q] = p &

    x2212; 1 2 . 9 Ch&

    x1EE9;ng minh cho &

    x111;i&

    x1EC1;u n&

    xE0;y c&

    xF3; th&

    x1EC3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c t&

    xEC;m th&

    x1EA5;y trong nhi&

    x1EC1;u s&

    xE1;ch l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t s&

    x1ED1;, v&

    xED; d&

    x1EE5;, trong 11.14 c&

    x1EE7;a Hardy, G. H., and Wright, E. M., An Introduction to the Theory of Numbers, Fourth Edition, Oxford, 1960.

  • 33. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n V&

    x1EAD;y n&

    xEA;n, n&

    x1EBF;u p-&

    x111;a gi&

    xE1;c &

    x111;&

    x1EC1;u x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, th&

    xEC; (p &

    x2212; 1)/2 = 2k v&

    x1EDB;i k n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3; (sau n&

    xE0;y, xem 5.12, ta s&

    x1EBD; th&

    x1EA5;y chi&

    x1EC1;u ng&

    x1B0;&

    x1EE3;c l&

    x1EA1;i), n&

    xF3; ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng p = 2k+1 + 1. Nh&

    x1B0;ng 2r + 1 l&

    xE0; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; n&

    x1EBF;u r l&

    xE0; m&

    x1ED9;t l&

    x169;y th&

    x1EEB;a c&

    x1EE7;a 2, b&

    x1EDF;i v&

    xEC; n&

    x1EBF;u kh&

    xF4;ng r c&

    xF3; nh&

    xE2;n t&

    x1EED; l&

    x1EBB; t v&

    xE0; v&

    x1EDB;i t l&

    x1EBB;, Y t + 1 = (Y + 1)(Y t&

    x2212;1 &

    x2212; Y t&

    x2212;2 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + 1); T&

    x1EEB; &

    x111;&

    xF3; 2st + 1 = (2s + 1)((2s )t&

    x2212;1 &

    x2212; (2s )t&

    x2212;2 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + 1). Nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; p m&

    xE0; p-&

    x111;a gi&

    xE1;c &

    x111;&

    x1EC1;u c&

    xF3; th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c ch&

    xED;nh x&

    xE1;c l&

    xE0; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; c&

    xF3; d&

    x1EA1;ng 22k +1 v&

    x1EDB;i k n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3;. Nh&

    x1EEF;ng s&

    xF3; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; Fermat (b&

    x1EDF;i v&

    xEC; &

    xF4;ng ph&

    x1ECF;ng &

    x111;o&

    xE1;n t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; c&

    xF3; d&

    x1EA1;ng 22k + 1 l&

    xE0; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;). V&

    x1EDB;i k = 0, 1, 2, 3, 4, ta c&

    xF3; 22k + 1 = 3, 5, 17, 257, 65537, ch&

    xFA;ng hi&

    x1EC3;n nhi&

    xEA;n l&

    xE0; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;, nh&

    x1B0;ng Euler ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng 232 + 1 = 641.6700417, v&

    xE0; ch&

    xFA;ng ta s&

    x1EBD; kh&

    xF4;ng bi&

    x1EBF;t li&

    x1EC7;u r&

    x1EB1;ng c&

    xF3; c&

    xF2;n c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; Fermat kh&

    xE1;c. V&

    xEC; v&

    x1EAD;y, ch&

    xFA;ng ta kh&

    xF4;ng bi&

    x1EBF;t danh s&

    xE1;ch t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; p m&

    xE0; p-&

    x111;a gi&

    xE1;c &

    x111;&

    x1EC1;u c&

    xF3; th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. Gauss ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng 10 cos 2&

    x3C0; 17 b&

    x1EB1;ng &

    x2212;1 + &

    x221A; 17 + 34 &

    x2212; 2 &

    x221A; 17 16 + 17 + 3 &

    x221A; 17 &

    x2212; 34 &

    x2212; 2 &

    x221A; 17 &

    x2212; 2 34 + 2 &

    x221A; 17 8 khi &

    xF4;ng &

    x1EA5;y 18 tu&

    x1ED5;i. Th&

    xE0;nh c&

    xF4;ng &

    x111;&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED9;ng l&

    x1EF1;c khi&

    x1EBF;n &

    xF4;ng tr&

    x1EDF; th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t nh&

    xE0; to&

    xE1;n h&

    x1ECD;c. 1.14. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; Ta n&

    xF3;i r&

    x1EB1;ng m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c ch&

    x1EBB; ra trong F[X] (hay trong F) n&

    x1EBF;u n&

    xF3; l&

    xE0; t&

    xED;ch c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EAD;c 1 trong F[X]. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.42. &

    x110;&

    x1ED1;i v&

    x1EDB;i m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x2126;, c&

    xE1;c ph&

    xE1;t bi&

    x1EC3;u sau l&

    xE0; t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1A1;ng: (a) M&

    x1ECD;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c kh&

    xE1;c h&

    x1EB1;ng s&

    x1ED1; trong &

    x2126;[X] ch&

    x1EBB; ra trong &

    x2126;[X]. 10 Ho&

    x1EB7;c c&

    x169;ng c&

    xF3; th&

    x1EC3; cos 2&

    x3C0; 7 = &

    x2212;1 16 + 1 16 &

    x221A; 17 + 1 16 34 &

    x2212; 2 &

    x221A; 17 + 1 8 17 + 3 &

    x221A; 17 &

    x2212; 2 34 &

    x2212; 2 &

    x221A; 17 &

    x2212; 170 &

    x2212; 26 &

    x221A; 17 -c&

    x1EA3; hai bi&

    x1EC3;u c&

    xE1;ch vi&

    x1EBF;t &

    x111;&

    x1EC1;u &

    x111;&

    xFA;ng.

  • 34. &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; 33 (b) M&

    x1ECD;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c kh&

    xE1;c h&

    x1EB1;ng s&

    x1ED1; trong &

    x2126;[X] c&

    xF3; &

    xED;t nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m trong &

    x2126;[X] (c) C&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy trong &

    x2126;[X] c&

    xF3; b&

    x1EAD;c 1. (d) M&

    x1ECD;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n &

    x2126; ch&

    xED;nh b&

    x1EB1;ng &

    x2126;. Ch&

    x1EE9;ng minh. C&

    xE1;c ph&

    xE9;p suy (a) &

    x2192; (b) &

    x2192; (c) &

    x2192; (a) l&

    xE0; hi&

    x1EC3;n nhi&

    xEA;n. (c) &

    x2192; (d). Cho E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n c&

    x1EE7;a &

    x2126;, v&

    xE0; cho &

    x3B1; &

    x2208; E. &

    x110;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a &

    x3B1; c&

    xF3; b&

    x1EAD;c 1, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y &

    x3B1; &

    x2208; &

    x2126;. (d) &

    x2192; (c). Cho f l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy trong &

    x2126;[X]. Khi &

    x111;&

    xF3; &

    x2126;[X]/(f) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    x1EE7;a &

    x2126; v&

    x1EDB;i b&

    x1EAD;c deg(f) (xem 1.30), v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y deg(f) = 1. &

    x110;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a 1.43. (a) M&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; n&

    x1EBF;u n&

    xF3; th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n c&

    xE1;c &

    x111;i&

    x1EC1;u ki&

    x1EC7;n t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1A1;ng c&

    x1EE7;a M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.42. (b) M&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x2126; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con F n&

    x1EBF;u n&

    xF3; l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; v&

    xE0; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F. V&

    xED; d&

    x1EE5;, &

    x111;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; (xem 5.6 d&

    x1B0;&

    x1EDB;i &

    x111;&

    xE2;y) ph&

    xE1;t bi&

    x1EC3;u r&

    x1EB1;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng s&

    x1ED1; ph&

    x1EE9;c C &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1;. N&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a R. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.44. N&

    x1EBF;u &

    x2126; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F v&

    xE0; m&

    x1ECD;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c f &

    x2208; F[X] ch&

    x1EBB; ra trong &

    x2126;[X], th&

    xEC; &

    x2126; &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; (v&

    xE0; do &

    x111;&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a F). Ch&

    x1EE9;ng minh. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; f l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c kh&

    xE1;c h&

    x1EB1;ng s&

    x1ED1; trong &

    x2126;[X], ta ph&

    x1EA3;i ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng f c&

    xF3; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m trong &

    x2126;. Ta bi&

    x1EBF;t r&

    x1EB1;ng f c&

    xF3; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m &

    x3B1; trong m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n &

    x2126; n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3; c&

    x1EE7;a &

    x2126;. &

    x110;&

    x1EB7;t f = anXn + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + a0, ai &

    x2208; &

    x2126;, v&

    xE0; x&

    xE9;t c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F &

    x2282; F[a0, . . . , an] &

    x2282; F[a0, . . . , an, &

    x3B1;]. M&

    x1ED7;i m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1EC1;u l&

    xE0; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; v&

    xE0; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n sinh n&

    xEA;n h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n (do 1.30). V&

    xEC; v&

    x1EAD;y &

    x3B1; thu&

    x1ED9;c m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n c&

    x1EE7;a F, v&

    xE0; do &

    x111;&

    xF3; n&

    xF3; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F - n&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c g v&

    x1EDB;i h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; trong F. Theo gi&

    x1EA3; thi&

    x1EBF;t, g ch&

    x1EBB; ra trong &

    x2126;[X] n&

    xEA;n t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a g trong &

    x2126; &

    x111;&

    x1EC1;u n&

    x1EB1;m trong &

    x2126;. N&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, &

    x3B1; &

    x2208; &

    x2126;.

  • 35. ni&

    x1EC7;m v&

    xE0; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.45. Cho L &

    x2282; F; th&

    xEC; {&

    x3B1; &

    x2208; &

    x2126; | &

    x3B1; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F} l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng. Ch&

    x1EE9;ng minh. N&

    x1EBF;u &

    x3B1; v&

    xE0; &

    x3B2; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F, th&

    xEC; F[&

    x3B1;, &

    x3B2;] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng (do 1.31) c&

    xF3; b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F (do 1.30) . Do v&

    x1EAD;y, m&

    x1ECD;i ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a F[&

    x3B1;, &

    x3B2;] &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F, bao g&

    x1ED3;m &

    x3B1; &

    xB1; &

    x3B2;, &

    x3B1;/&

    x3B2;, &

    x3B1;&

    x3B2;. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng trong M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; tr&

    xEA;n &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a f trong &

    x2126;. H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 1.46. Cho &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1;. V&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con F c&

    x1EE7;a &

    x2126;, bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a F tr&

    xEA;n &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a F. Ch&

    x1EE9;ng minh. T&

    x1EEB; &

    x111;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a c&

    x1EE7;a n&

    xF3;, ta th&

    x1EA5;y r&

    x1EB1;ng n&

    xF3; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F v&

    xE0; m&

    x1ECD;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c trong F[X] &

    x111;&

    x1EC1;u ch&

    x1EBB; ra trong n&

    xF3;. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 1.44 ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng n&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a F. V&

    xEC; v&

    x1EAD;y, khi ch&

    xFA;ng ta th&

    x1EEB;a nh&

    x1EAD;n &

    x111;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; (5.6), m&

    x1ECD;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a C c&

    xF3; m&

    x1ED9;t bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; (trong th&

    x1EF1;c t&

    x1EBF;, m&

    x1ED9;t bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; ch&

    xED;nh t&

    x1EAF;c). Sau n&

    xE0;y (Ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng 6) ch&

    xFA;ng ta s&

    x1EBD; ch&

    x1EE9;ng minh (s&

    x1EED; d&

    x1EE5;ng ti&

    xEA;n &

    x111;&

    x1EC1; ch&

    x1ECD;n) r&

    x1EB1;ng m&

    x1ED7;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    x1EC1;u c&

    xF3; m&

    x1ED9;t bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1;. Ghi ch&

    xFA; 1.47. M&

    x1EB7;c d&

    xF9; c&

    xF3; nhi&

    x1EC1;u l&

    x1EDB;p c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng kh&

    xE1;c nhau, v&

    xED; d&

    x1EE5;, c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng s&

    x1ED1; v&

    xE0; c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    xE0;m &

    x111;&

    xE3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c nghi&

    xEA;n c&

    x1EE9;u tr&

    x1B0;&

    x1EDB;c &

    x111;&

    xE2;y, m&

    x1ED9;t nghi&

    xEA;n c&

    x1EE9;u c&

    xF3; h&

    x1EC7; th&

    x1ED1;ng v&

    x1EC1; l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng tr&

    x1EEB;u t&

    x1B0;&

    x1EE3;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c &

    x111;&

    x1B0;a ra b&

    x1EDF;i Steinitz v&

    xE0;o n&

    x103;m 1910 (Algebraische Theorie der Korper, J. Reine Angew. Math., 137:167&

    x2013;309). &

    x1EDE; &

    x111;&

    xE2;y, &

    xF4;ng gi&

    x1EDB;i thi&

    x1EC7;u kh&

    xE1;i ni&

    x1EC7;m v&

    x1EC1; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;, ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t gi&

    x1EEF;a m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c v&

    xE0; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng kh&

    xF4;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, v&

    xE0; ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng m&

    x1ED7;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    xF3; th&

    x1EC3; thu &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c nh&

    x1B0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng thu&

    x1EA7;n t&

    xFA;y si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t. &

    xD4;ng c&

    x169;ng ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng m&

    x1ECD;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    xF3; m&

    x1ED9;t bao &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1;, sai kh&

    xE1;c nhau m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u. C&

    xF4;ng tr&

    xEC;nh c&

    x1EE7;a &

    xF4;ng &

    x111;&

    xE3; c&

    xF3; &

    x1EA3;nh h&

    x1B0;&

    x1EDF;ng t&

    x1EDB;i c&

    xE1;c nh&

    xE0; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; h&

    x1ECD;c sau n&

    xE0;y (Noether, van der Waerden, Artin,...) v&

    xE0; c&

    xE1;c b&

    xE0;i b&

    xE1;o c&

    x1EE7;a &

    xF4;ng &

    x111;&

    xE3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c m&

    xF4; t&

    x1EA3; b&

    x1EDF;i Bourbaki nh&

    x1B0; l&

    xE0; "... C&

    xF4;ng tr&

    xEC;nh c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n, c&

    xF3; th&

    x1EC3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c coi nh&

    x1B0; l&

    xE0; ngu&

    x1ED3;n g&

    x1ED1;c c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c kh&

    xE1;i ni&

    x1EC7;m trong &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; ng&

    xE0;y nay". Xem: Roquette, Peter, In memoriam Ernst Steinitz (1871&

    x2013;1928). J. Reine Angew. Math. 648 (2010), 1&

    x2013;11.

  • 36. &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; 35 B&

    xE0;i t&

    x1EAD;p 1-1 Cho E = Q[&

    x3B1;], v&

    x1EDB;i &

    x3B1;3 &

    x2212; &

    x3B1;2 + &

    x3B1; + 2 = 0. Bi&

    x1EC3;u di&

    x1EC5;n (&

    x3B1;2 + &

    x3B1; + 1)(&

    x3B1;2 &

    x2212; &

    x3B1;) v&

    xE0; (&

    x3B1; &

    x2212; 1)&

    x2212;1 d&

    x1B0;&

    x1EDB;i d&

    x1EA1;ng a&

    x3B1;2 + b&

    x3B1; + c v&

    x1EDB;i a, b, c &

    x2208; Q. 1-2 X&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh [Q( &

    x221A; 2, &

    x221A; 3) : Q]. 1-3 Cho F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng v&

    xE0; f(X) &

    x2208; F[X]. (a) V&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i a &

    x2208; F, ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c q(X) &

    x2208; F[X] m&

    xE0; f(X) = q(X)(X &

    x2212; a) + f(a). (b) Suy ra r&

    x1EB1;ng f(a) = 0 n&

    x1EBF;u v&

    xE0; ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u (X &

    x2212; a)|f(X). (c) Suy ra r&

    x1EB1;ng f(X) c&

    xF3; th&

    x1EC3; c&

    xF3; nhi&

    x1EC1;u nh&

    x1EA5;t deg g nghi&

    x1EC7;m. (d) Cho G l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m abel h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n. N&

    x1EBF;u G c&

    xF3; nhi&

    x1EC1;u nh&

    x1EA5;t m ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; b&

    x1EAD;c chia h&

    x1EBF;t m v&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i &

    x1B0;&

    x1EDB;c m c&

    x1EE7;a (G : 1), ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng G l&

    xE0; nh&

    xF3;m xyclic. (e) Suy ra r&

    x1EB1;ng m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m con h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n c&

    x1EE7;a F&

    xD7;, F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng, l&

    xE0; cylic. 1-4 Ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng v&

    x1EDB;i th&

    x1B0;&

    x1EDB;c k&

    x1EBB;, compa, v&

    xE0; m&

    x1ED9;t d&

    x1EE5;ng c&

    x1EE5; chia ba g&

    xF3;c, ta kh&

    xF4;ng th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng m&

    x1ED9;t &

    x111;a gi&

    xE1;c &

    x111;&

    x1EC1;u 7 c&

    x1EA1;nh. 1-5 Cho f(X) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy tr&

    xEA;n F c&

    xF3; b&

    x1EAD;c n, v&

    xE0; cho E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    x1EE7;a F v&

    x1EDB;i [E : F] = m. N&

    x1EBF;u gcd(m, n) = 1, ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng f b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; qui tr&

    xEA;n E. 1-6 Ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng kh&

    xF4;ng t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c f(X) &

    x2208; Z[X] b&

    x1EAD;c > 1 m&

    xE0; b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy modulo p v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; p.

  • 37. r&

    xE3;, nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i 2.1. &

    xC1;nh x&

    x1EA1; t&

    x1EEB; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1A1;n Cho E v&

    xE0; E l&

    xE0; c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ch&

    x1EE9;a F. Nh&

    x1EAF;c l&

    x1EA1;i r&

    x1EB1;ng m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5;: E &

    x2192; E sao cho &

    x3D5;(a) = a v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i a &

    x2208; F. N&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5; &

    xE1;nh x&

    x1EA1; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c ai1...im &

    x3B1;i1 1 . . . &

    x3B1;im m , ai1...im &

    x2208; F, th&

    xE0;nh ai1...im &

    x3D5;(&

    x3B1;1)i1 . . . &

    x3D5;(&

    x3B1;m)im . M&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u l&

    xE0; m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x111;&

    x1ED3;ng th&

    x1EDD;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t song &

    xE1;nh. M&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; E gi&

    x1EEF;a c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng, n&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, l&

    xE0; m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1A1;n c&

    x1EA5;u tuy&

    x1EBF;n t&

    xED;nh c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c F-kh&

    xF4;ng gian v&

    xE9;ct&

    x1A1;, v&

    xEC; th&

    x1EBF; n&

    x1EBF;u E v&

    xE0; E c&

    xF3; c&

    xF9;ng b&

    x1EAD;c v&

    xE0; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F, th&

    xEC; m&

    x1ECD;i F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u l&

    xE0; m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.1. Cho F(&

    x3B1;) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1A1;n c&

    x1EE7;a tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F, v&

    xE0; &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ch&

    x1EE9;a F. (a) Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; &

    x3B1; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t tr&

    xEA;n F. V&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5;: F(&

    x3B1;) &

    x2192; &

    x2126;, &

    x3D5;(&

    x3B1;) c&

    x169;ng si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t tr&

    xEA;n F, v&

    xE0; &

    xE1;nh x&

    x1EA1; &

    x3D5; &

    x2192; &

    x3D5;(&

    x3B1;) x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh m&

    x1ED9;t t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x1EE9;ng m&

    x1ED9;t-m&

    x1ED9;t {F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5; : F(&

    x3B1;) &

    x2192; &

    x2126;} &

    x2194; {c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t c&

    x1EE7;a &

    x2126; tr&

    xEA;n F}. (b) Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; &

    x3B1; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F v&

    x1EDB;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u f(X). V&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5;: F[&

    x3B1;] &

    x2192; &

    x2126;, &

    x3D5;(&

    x3B1;) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f(X) trong

  • 38. t&

    x1EEB; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1A1;n 37 &

    x2126;, v&

    xE0; &

    xE1;nh x&

    x1EA1; &

    x3D5; &

    x2192; &

    x3D5;(&

    x3B1;) x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh m&

    x1ED9;t t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x1EE9;ng m&

    x1ED9;t-m&

    x1ED9;t {F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5; : F[&

    x3B1;] &

    x2192; &

    x2126;} &

    x2194; {nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f trong &

    x2126;}. N&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, s&

    x1ED1; c&

    xE1;c &

    xE1;nh x&

    x1EA1; nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y &

    x111;&

    xFA;ng b&

    x1EB1;ng s&

    x1ED1; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t c&

    x1EE7;a f trong &

    x2126;. Ch&

    x1EE9;ng minh. (a) &

    x3B1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t tr&

    xEA;n F c&

    xF3; ngh&

    x129;a l&

    xE0; F[&

    x3B1;] &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u v&

    x1EDB;i v&

    xE0;nh &

    x111;a th&

    x1EE9;c trong k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u &

    x3B1; v&

    x1EDB;i h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; trong F. V&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i &

    x3B3; &

    x2208; &

    x2126;, t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i duy nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5;: F[&

    x3B1;] &

    x2192; &

    x2126; &

    xE1;nh x&

    x1EA1; &

    x3B1; th&

    xE0;nh &

    x3B3; (xem 1.5). N&

    xF3; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t &

    xE1;nh x&

    x1EA1; t&

    x1EEB; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    xE1;c th&

    x1B0;&

    x1A1;ng F(&

    x3B1;) c&

    x1EE7;a F[&

    x3B1;] n&

    x1EBF;u v&

    xE0; ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; kh&

    xE1;c 0 c&

    x1EE7;a F[&

    x3B1;] &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c &

    xE1;nh x&

    x1EA1; th&

    xE0;nh c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; kh&

    xE1;c 0 c&

    x1EE7;a &

    x2126;, &

    x111;i&

    x1EC1;u n&

    xE0;y ch&

    x1EC9; x&

    x1EA3;y ra khi v&

    xE0; ch&

    x1EC9; khi &

    x3B3; l&

    xE0; ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t. (b) &

    x110;&

    x1EB7;t f(X) = aiXi, v&

    xE0; x&

    xE9;t m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5;: F[&

    x3B1;] &

    x2192; &

    x2126;. T&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED9;ng &

    x3D5; l&

    xEA;n ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh ai&

    x3B1;i = 0, ta thu &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c ai&

    x3D5;(&

    x3B1;)i = 0, v&

    xE0; &

    x111;i&

    x1EC1;u n&

    xE0;y ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng &

    x3D5;(&

    x3B1;) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f(X) trong &

    x2126;. Ng&

    x1B0;&

    x1EE3;c l&

    x1EA1;i, n&

    x1EBF;u &

    x3B3; &

    x2208; &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f(X), th&

    xEC; &

    xE1;nh x&

    x1EA1; F[X] &

    x2192; &

    x2126;, g(X) &

    x2192; g(&

    x3B3;), &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c ph&

    xE2;n t&

    xED;ch qua F[X]/(f(X)). Khi l&

    x1EA5;y h&

    x1EE3;p th&

    xE0;nh v&

    x1EDB;i &

    xE1;nh x&

    x1EA1; ng&

    x1B0;&

    x1EE3;c c&

    x1EE7;a &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u X + f(X) &

    x2192; &

    x3B1;: F[X]/(f(X)) &

    x2192; F[&

    x3B1;], ta thu &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u F[&

    x3B1;] &

    x2192; &

    x2126; &

    xE1;nh x&

    x1EA1; &

    x3B1; th&

    xE0;nh &

    x3B3;. C&

    xF3; th&

    x1EC3; t&

    x1ED5;ng qu&

    xE1;t h&

    xF3;a h&

    x1A1;n m&

    x1ED9;t ch&

    xFA;t c&

    xE1;c k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3; tr&

    xEA;n. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.2. Cho F(&

    x3B1;) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1A1;n c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F, v&

    xE0; &

    x3D5;0 : F &

    x2192; &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u t&

    x1EEB; F v&

    xE0;o m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng th&

    x1EE9; hai &

    x2126;. (a) N&

    x1EBF;u &

    x3B1; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t tr&

    xEA;n F, th&

    xEC; &

    xE1;nh x&

    x1EA1; &

    x3D5; &

    x2192; &

    x3D5;(&

    x3B1;) x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh m&

    x1ED9;t t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x1EE9;ng m&

    x1ED9;t-m&

    x1ED9;t {c&

    xE1;c m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x3D5;: F(&

    x3B1;) &

    x2192; &

    x2126; c&

    x1EE7;a &

    x3D5;0} &

    x2194; {c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a &

    x2126; si&

    xEA;u vi&

    x1EC7;t tr&

    xEA;n &

    x3D5;0(F).} (b) N&

    x1EBF;u &

    x3B1; &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F v&

    x1EDB;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u f(X), th&

    xEC; &

    xE1;nh x&

    x1EA1; &

    x3D5; &

    x2192; &

    x3D5;(&

    x3B1;) x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh m&

    x1ED9;t t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x1EE9;ng m&

    x1ED9;t-m&

    x1ED9;t {c&

    xE1;c m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x3D5;: F[&

    x3B1;] &

    x2192; &

    x2126; c&

    x1EE7;a &

    x3D5;0} &

    x2194; {c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a &

    x3D5;0f trong &

    x2126;}. N&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, s&

    x1ED1; c&

    xE1;c &

    xE1;nh x&

    x1EA1; nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y b&

    x1EB1;ng s&

    x1ED1; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t c&

    x1EE7;a &

    x3D5;0f trong &

    x2126;.

  • 39. r&

    xE3;, nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i &

    x1EDE; &

    x111;&

    xE2;y, &

    x3D5;0f l&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c thu &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c b&

    x1EB1;ng c&

    xE1;ch t&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED9;ng &

    x3D5;0 l&

    xEA;n c&

    xE1;c h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a f: n&

    x1EBF;u f = aiXi th&

    xEC; &

    x3D5;0f = &

    x3D5;(ai)Xi. M&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng c&

    x1EE7;a &

    x3D5;0 l&

    xEA;n F(&

    x3B1;) c&

    xF3; ngh&

    x129;a l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5;: F(&

    x3B1;) &

    x2192; &

    x2126; m&

    xE0; &

    x3D5;|F = &

    x3D5;0. Ch&

    x1EE9;ng minh c&

    x1EE7;a m&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; n&

    xE0;y gi&

    x1ED1;ng nh&

    x1B0; c&

    xE1;ch ch&

    x1EE9;ng minh c&

    x1EE7;a m&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; tr&

    x1B0;&

    x1EDB;c. 2.2. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; Cho f l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i v&

    x1EDB;i h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; trong F. M&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E ch&

    x1EE9;a F g&

    x1ECD;i l&

    xE0; ch&

    x1EBB; f n&

    x1EBF;u f ch&

    x1EBB; ra trong E[X]: f(X) = m i=1(X &

    x2212;&

    x3B1;i) v&

    x1EDB;i &

    x3B1;i &

    x2208; E. N&

    x1EBF;u th&

    xEA;m v&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3; E sinh b&

    x1EDF;i nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f, E = F[&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;m], th&

    xEC; n&

    xF3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; hay tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f. Ch&

    xFA; &

    xFD; r&

    x1EB1;ng fi(X)mi , (mi &

    x2264; 1) v&

    xE0; fi(X) c&

    xF3; c&

    xF9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3;. V&

    xE0; n&

    x1EBF;u f c&

    xF3; deg(f) &

    x2212; 1 nghi&

    x1EC7;m trong E, th&

    xEC; n&

    xF3; ch&

    x1EBB; ra trong E[X] (v&

    xEC; t&

    x1ED5;ng c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    xF3; th&

    x1EC3; bi&

    x1EC3;u di&

    x1EC5;n &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c t&

    x1EEB; c&

    xE1;c h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a f, v&

    xE0; n&

    x1EB1;m trong F). V&

    xED; d&

    x1EE5; 2.3. (a) Cho f(X) = aX2 +bX +c &

    x2208; Q[X],v&

    xE0; &

    x3B1; = &

    x221A; b2 &

    x2212; 4ac. Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con Q[&

    x3B1;] c&

    x1EE7;a C l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f. (b) Cho f(X) = X3 + aX2 + bX + c &

    x2208; Q[X] b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; qui v&

    xE0; &

    x3B1;1, &

    x3B1;2, &

    x3B1;3 l&

    xE0; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a n&

    xF3; trong C. V&

    xEC; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m kh&

    xF4;ng th&

    x1EF1;c c&

    x1EE7;a f xu&

    x1EA5;t hi&

    x1EC7;n th&

    xE0;nh c&

    x1EB7;p li&

    xEA;n h&

    x1EE3;p ph&

    x1EE9;c n&

    xEA;n ho&

    x1EB7;c 1 ho&

    x1EB7;c c&

    x1EA3; 3 s&

    x1ED1; &

    x3B1;i l&

    xE0; c&

    xE1;c s&

    x1ED1; th&

    x1EF1;c. Khi &

    x111;&

    xF3; Q[&

    x3B1;1, &

    x3B1;2, &

    x3B1;3] = Q[&

    x3B1;1, &

    x3B1;2] l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f(X). Ch&

    xFA; &

    xFD; r&

    x1EB1;ng [Q[&

    x3B1;1] : Q] = 3 v&

    xE0; [Q[&

    x3B1;1, &

    x3B1;2] : Q[&

    x3B1;1]] = 1 ho&

    x1EB7;c 2, do v&

    x1EAD;y [Q[&

    x3B1;1, &

    x3B1;2] : Q] = 3 ho&

    x1EB7;c 6. V&

    x1EC1; sau (4.2), ta s&

    x1EBD; th&

    x1EA5;y r&

    x1EB1;ng b&

    x1EAD;c b&

    x1EB1;ng 3 n&

    x1EBF;u v&

    xE0; ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u bi&

    x1EC7;t th&

    x1EE9;c c&

    x1EE7;a f(X) l&

    xE0; b&

    xEC;nh ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u t&

    x1EF7;. V&

    xED; d&

    x1EE5;, bi&

    x1EC7;t th&

    x1EE9;c c&

    x1EE7;a X3 +bX +c l&

    xE0; &

    x2212;4b3 &

    x2212;27c2, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a X3 + 10X + 1 c&

    xF3; b&

    x1EAD;c 6 tr&

    xEA;n Q. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.4. M&

    x1ECD;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c f &

    x2208; F[X] c&

    xF3; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; Ef , v&

    xE0; [Ef : F] &

    x2264; (deg f)! (deg f giai th&

    x1EEB;a). Ch&

    x1EE9;ng minh. &

    x110;&

    x1EB7;t F1 = F[&

    x3B1;] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x1B0;&

    x1EDB;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3; c&

    x1EE7;a f trong F[X]. Khi &

    x111;&

    xF3; f(&

    x3B1;1) = 0, v&

    xE0; ta ch&

    x1ECD;n

  • 40. r&

    xE3; 39 F2 = F1[&

    x3B1;2] l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng m&

    x1EA7;m cho m&

    x1ED9;t &

    x1B0;&

    x1EDB;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy c&

    x1EE7;a f(X)/(X &

    x2212; &

    x3B1;1) trong F1[X]. Ti&

    x1EBF;p t&

    x1EE5;c theo c&

    xE1;ch &

    x111;&

    xF3;, ta thu &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; Ef . &

    x110;&

    x1EB7;t n = deg f. Th&

    xEC; [F1 : F] = deg g1 &

    x2264; n, [F2 : F1] &

    x2264; n &

    x2212; 1, . . . , v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y [Ef : E] &

    x2264; n!. Nh&

    x1EAD;n x&

    xE9;t 2.5. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng. V&

    x1EDB;i m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; t&

    x1EF1; nhi&

    xEA;n n cho tr&

    x1B0;&

    x1EDB;c, c&

    xF3; th&

    x1EC3; t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i ho&

    x1EB7;c kh&

    xF4;ng c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EAD;c n trong F[X] m&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a ch&

    xFA;ng c&

    xF3; b&

    x1EAD;c n! - &

    x111;i&

    x1EC1;u n&

    xE0;y t&

    xF9;y thu&

    x1ED9;c v&

    xE0;o F. V&

    xED; d&

    x1EE5;, kh&

    xF4;ng t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y v&

    x1EDB;i n > 1 n&

    x1EBF;u F = C (xem 5.6), v&

    xE0; c&

    x169;ng kh&

    xF4;ng &

    x111;&

    xFA;ng khi n > 2 n&

    x1EBF;u F = Fp (xem 4.21) ho&

    x1EB7;c F = R. Tuy nhi&

    xEA;n, sau n&

    xE0;y (4.31) ta s&

    x1EBD; c&

    xF3; th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; v&

    xF4; h&

    x1EA1;n c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EAD;c n trong Q[X] m&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a ch&

    xFA;ng c&

    xF3; b&

    x1EAD;c n!. V&

    xED; d&

    x1EE5; 2.6. (a) Cho f(X) = (Xp &

    x2212; 1)/(X &

    x2212; 1) &

    x2208; Q[X], p nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1;. N&

    x1EBF;u &

    x3BE; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f, th&

    xEC; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    xF2;n l&

    x1EA1;i l&

    xE0; &

    x3BE;2, &

    x3BE;3, . . . , &

    x3BE;p&

    x2212;1, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f l&

    xE0; Q[&

    x3BE;]. (b) Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; F c&

    xF3; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p, v&

    xE0; f = Xp &

    x2212; X &

    x2212; a &

    x2208; F[X]. N&

    x1EBF;u &

    x3B1; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f, th&

    xEC; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    xF2;n l&

    x1EA1;i l&

    xE0; &

    x3B1; + 1, . . . , &

    x3B1; + p &

    x2212; 1, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng sinh b&

    x1EDF;i &

    x3B1; tr&

    xEA;n F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f (v&

    xE0; F[&

    x3B1;] F[X]/(f) n&

    x1EBF;u f b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy). (c) N&

    x1EBF;u &

    x3B1; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a Xn &

    x2212;a, th&

    xEC; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    xF2;n l&

    x1EA1;i c&

    xF3; d&

    x1EA1;ng &

    x3BE;a, v&

    x1EDB;i &

    x3BE;n = 1. Do v&

    x1EAD;y, n&

    x1EBF;u F ch&

    x1EE9;a t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    x103;n b&

    x1EAD;c n c&

    x1EE7;a 1 (t&

    x1EE9;c l&

    xE0; Xn &

    x2212;1 ch&

    x1EBB; ra trong F[X]), th&

    xEC; F[&

    x3B1;] l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a Xn &

    x2212;a. Ch&

    xFA; &

    xFD; r&

    x1EB1;ng n&

    x1EBF;u p l&

    xE0; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a F, th&

    xEC; Xp &

    x2212; 1 = (X &

    x2212; 1)p, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y, F t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1ED9;ng ch&

    x1EE9;a t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    x103;n b&

    x1EAD;c p c&

    x1EE7;a 1. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.7. Cho f &

    x2208; F[X], E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng sinh b&

    x1EDF;i c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f tr&

    xEA;n F, v&

    xE0; &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ch&

    x1EE9;a F m&

    xE0; trong &

    x111;&

    xF3; f ch&

    x1EBB; ra. (a) T&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5; : E &

    x2192; &

    x2126;; s&

    x1ED1; c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y nhi&

    x1EC1;u nh&

    x1EA5;t l&

    xE0; [E : F], v&

    xE0; b&

    x1EB1;ng [E : F] n&

    x1EBF;u f c&

    xF3; nghi&

    x1EC7;m ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t trong &

    x2126;. (b) N&

    x1EBF;u E v&

    xE0; &

    x2126; &

    x111;&

    x1EC1;u l&

    xE0; c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f th&

    xEC; m&

    x1ED7;i F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u. N&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f l&

    xE0; duy nh&

    x1EA5;t sai kh&

    xE1;c m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u v&

    x1EDB;i nhau.

  • 41. r&

    xE3;, nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i N&

    xF3;i r&

    x1EB1;ng f ch&

    x1EBB; ra trong &

    x2126; ngh&

    x129;a l&

    xE0; f(X) = deg(f) i=1 (X &

    x2212; &

    x3B1;i) v&

    x1EDB;i &

    x3B1;1, &

    x3B1;2, . . . &

    x2208; &

    x2126;, v&

    xE0; ta n&

    xF3;i f c&

    xF3; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t trong &

    x2126; n&

    x1EBF;u &

    x3B1;i = &

    x3B1;j n&

    x1EBF;u i = j. Ch&

    x1EE9;ng minh. Ta b&

    x1EAF;t &

    x111;&

    x1EA7;u v&

    x1EDB;i quan s&

    xE1;t r&

    x1EB1;ng: cho F, f, v&

    xE0; &

    x2126; nh&

    x1B0; l&

    xE0; trong ph&

    xE1;t bi&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a m&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1;, L l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a &

    x2126; ch&

    x1EE9;a F, v&

    xE0; g l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xE2;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a f trong L[X] th&

    xEC; g chia h&

    x1EBF;t f trong &

    x2126;[X], v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y (b&

    x1EDF;i t&

    xED;nh ph&

    xE2;n t&

    xED;ch duy nh&

    x1EA5;t trong &

    x2126;[X]), g l&

    xE0; t&

    xED;ch c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nh&

    xE2;n t&

    x1EED; X &

    x2212; &

    x3B1;i c&

    x1EE7;a f trong &

    x2126;[X]; n&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, ta th&

    x1EA5;y r&

    x1EB1;ng g ch&

    x1EBB; ra trong &

    x2126;, v&

    xE0; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a n&

    xF3; c&

    x169;ng s&

    x1EBD; ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t n&

    x1EBF;u c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t. (a) Theo gi&

    x1EA3; thi&

    x1EBF;t, E = F[&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;m] v&

    x1EDB;i &

    x3B1;i l&

    xE0; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f(X). &

    x110;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a &

    x3B1;1 l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy f1 chia h&

    x1EBF;t f, v&

    xE0; deg(f1) = [F[&

    x3B1;1]: F]. T&

    x1EEB; nh&

    x1EAD;n x&

    xE9;t ban &

    x111;&

    x1EA7;u v&

    x1EDB;i L = F, ta th&

    x1EA5;y r&

    x1EB1;ng f1 ch&

    x1EBB; ra trong &

    x2126;, v&

    xE0; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a n&

    xF3; kh&

    xE1;c nhau n&

    x1EBF;u c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f kh&

    xE1;c nhau. Theo M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.1, t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5;1 : F[&

    x3B1;1] &

    x2192; &

    x2126;, v&

    xE0; s&

    x1ED1; c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y nhi&

    x1EC1;u nh&

    x1EA5;t l&

    xE0; [F[&

    x3B1;1]: F], d&

    x1EA5;u b&

    x1EB1;ng x&

    x1EA3;y ra khi f c&

    xF3; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t trong &

    x2126;. &

    x110;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a &

    x3B1;2 tr&

    xEA;n F[&

    x3B1;1] l&

    xE0; nh&

    xE2;n t&

    x1EED; b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy f2 c&

    x1EE7;a f trong F[&

    x3B1;1][X]. &

    xC1;p d&

    x1EE5;ng nh&

    x1EAD;n x&

    xE9;t tr&

    xEA;n v&

    x1EDB;i L = &

    x3D5;1F[&

    x3B1;1] v&

    xE0; g = &

    x3D5;1f2, ta th&

    x1EA5;y r&

    x1EB1;ng &

    x3D5;1f2 ch&

    x1EBB; ra trong &

    x2126;, v&

    xE0; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a n&

    xF3; l&

    xE0; ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t n&

    x1EBF;u nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f l&

    xE0; ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t. Theo M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.2, m&

    x1ED7;i &

    x3D5;1 m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5;2 : F[&

    x3B1;1, &

    x3B1;2] &

    x2192; &

    x2126;, v&

    xE0; s&

    x1ED1; l&

    x1B0;&

    x1EE3;ng c&

    xE1;c m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng nhi&

    x1EC1;u nh&

    x1EA5;t l&

    xE0; [F[&

    x3B1;1, &

    x3B1;2]: F[&

    x3B1;1]], d&

    x1EA5;u b&

    x1EB1;ng x&

    x1EA3;y ra khi f c&

    xF3; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t trong &

    x2126;. K&

    x1EBF;t h&

    x1EE3;p c&

    xE1;c kh&

    x1EB3;ng &

    x111;&

    x1ECB;nh tr&

    xEA;n ta k&

    x1EBF;t lu&

    x1EAD;n r&

    x1EB1;ng t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5;: F[&

    x3B1;1, &

    x3B1;2] &

    x2192; &

    x2126;, v&

    xE0; s&

    x1ED1; c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y nhi&

    x1EC1;u nh&

    x1EA5;t l&

    xE0; [F[&

    x3B1;1, &

    x3B1;2] : F], d&

    x1EA5;u b&

    x1EB1;ng x&

    x1EA3;y ra khi f c&

    xF3; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t trong &

    x2126;. Sau khi &

    xE1;p d&

    x1EE5;ng l&

    x1EAD;p lu&

    x1EAD;n m l&

    x1EA7;n, ta thu &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c (a). (b) M&

    x1ECD;i F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; &

    x2126; l&

    xE0; &

    x111;&

    x1A1;n &

    xE1;nh, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y, n&

    x1EBF;u t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y, th&

    xEC; [E : F] &

    x2264; [&

    x2126;: F]. N&

    x1EBF;u E v&

    xE0; &

    x2126; &

    x111;&

    x1EC1;u l&

    xE0; c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f, th&

    xEC; theo (a) t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u F E, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y [E : F] = [&

    x2126;: F]. Do v&

    x1EAD;y, m&

    x1ECD;i F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u.

  • 42. 41 H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 2.8. Cho E v&

    xE0; L l&

    xE0; c&

    xE1;c m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    x1EE7;a F, v&

    x1EDB;i E h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F. (a) S&

    x1ED1; c&

    xE1;c F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; L nhi&

    x1EC1;u nh&

    x1EA5;t l&

    xE0; [E : F]. (b) T&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n &

    x2126;/L v&

    xE0; m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; &

    x2126;. Ch&

    x1EE9;ng minh. Vi&

    x1EBF;t E = F[&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;m] v&

    xE0; f l&

    xE0; t&

    xED;ch c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a &

    x3B1;i. Cho &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f xem nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a L[X]. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; &

    x2126;, v&

    xE0; s&

    x1ED1; l&

    x1B0;&

    x1EE3;ng c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y &

    x2264; [E : F]. &

    x110;i&

    x1EC1;u &

    x111;&

    xF3; ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; (b) &

    x111;&

    xFA;ng, v&

    xE0; t&

    x1EEB; m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; L c&

    xF3; th&

    x1EC3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c xem nh&

    x1B0; l&

    xE0; F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; &

    x2126;. Do &

    x111;&

    xF3;, (a) &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c ch&

    x1EE9;ng minh. Nh&

    x1EAD;n x&

    xE9;t 2.9. (a) Cho E1, E2, . . . , Em l&

    xE0; c&

    xE1;c m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n c&

    x1EE7;a F v&

    xE0; L l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng c&

    x1EE7;a F. H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; tr&

    xEA;n ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n L1/L ch&

    x1EE9;a m&

    x1ED9;t &

    x1EA3;nh &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a E1; sau &

    x111;&

    xF3; t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n L2/L1 ch&

    x1EE9;a m&

    x1ED9;t &

    x1EA3;nh &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a E2. Ti&

    x1EBF;p t&

    x1EE5;c nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y, ta s&

    x1EBD; thu &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n &

    x2126;/L ch&

    x1EE9;a m&

    x1ED9;t &

    x1EA3;nh &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a m&

    x1ECD;i Ei. (b) Cho f &

    x2208; F[X]. N&

    x1EBF;u E v&

    xE0; E &

    x111;&

    x1EC1;u l&

    xE0; c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f, th&

    xEC; ta bi&

    x1EBF;t r&

    x1EB1;ng t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; E , nh&

    x1B0;ng n&

    xF3;i chung kh&

    xF4;ng c&

    xF3; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u n&

    xE0;o &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c &

    x1B0;u ti&

    xEA;n h&

    x1A1;n. Sai l&

    x1EA7;m c&

    xF3; th&

    x1EC3; ph&

    xE1;t sinh n&

    x1EBF;u ch&

    xFA;ng ta &

    x111;&

    x1A1;n thu&

    x1EA7;n &

    x111;&

    x1ED3;ng nh&

    x1EA5;t c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u v&

    x1EDB;i nhau. T&

    x1B0;&

    x1A1;ng t&

    x1EF1;, kh&

    xF4;ng ph&

    xE1;t bi&

    x1EC3;u "tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F[&

    x3B1;] sinh b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f" s&

    x1EBD; kh&

    xF4;ng c&

    xF3; ngh&

    x129;a g&

    xEC; tr&

    x1EEB; khi f b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy (c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng sinh b&

    x1EDF;i c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a hai &

    x1B0;&

    x1EDB;c kh&

    xE1;c nhau kh&

    xF4;ng c&

    xF3; li&

    xEA;n quan g&

    xEC; v&

    x1EDB;i nhau). Ngay c&

    x1EA3; khi f b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; qui th&

    xEC; ph&

    xE1;t bi&

    x1EC3;u "tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F[&

    x3B1;, &

    x3B2;] sinh b&

    x1EDF;i hai nghi&

    x1EC7;m &

    x3B1;, &

    x3B2; c&

    x1EE7;a f" c&

    x169;ng kh&

    xF4;ng c&

    xF3; ngh&

    x129;a v&

    xEC; c&

    xE1;c m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng c&

    x1EE7;a F[&

    x3B1;] sinh b&

    x1EDF;i c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a hai nh&

    xE2;n t&

    x1EED; kh&

    xE1;c nhau c&

    x1EE7;a f trong F[&

    x3B1;][X] c&

    xF3; th&

    x1EC3; r&

    x1EA5;t kh&

    xE1;c nhau. 2.3. Nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i Cho f, g &

    x2208; F[X]. Ngay c&

    x1EA3; khi f v&

    xE0; g kh&

    xF4;ng c&

    xF3; nh&

    xE2;n t&

    x1EED; chung trong F[X], ta v&

    x1EAB;n hi v&

    x1ECD;ng r&

    x1EB1;ng ch&

    xFA;ng c&

    xF3; th&

    x1EC3; c&

    xF3; nh&

    xE2;n t&

    x1EED; chung trong &

    x2126;[X] v&

    x1EDB;i

  • 43. r&

    xE3;, nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x2126; &

    x2282; F n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3;. Th&

    x1EF1;c t&

    x1EBF; th&

    xEC; &

    x111;i&

    x1EC1;u &

    x111;&

    xF3; kh&

    xF4;ng x&

    x1EA3;y ra - &

    x1AF;&

    x1EDB;c chung l&

    x1EDB;n nh&

    x1EA5;t kh&

    xF4;ng thay &

    x111;&

    x1ED5;i khi m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.10. Cho f v&

    xE0; g l&

    xE0; c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c trong F[X], v&

    xE0; cho &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    x1EE7;a F. N&

    x1EBF;u r(X) l&

    xE0; &

    x1B0;&

    x1EDB;c chung l&

    x1EDB;n nh&

    x1EA5;t c&

    x1EE7;a f v&

    xE0; g trong F[X], th&

    xEC; n&

    xF3; c&

    x169;ng l&

    xE0; &

    x1B0;&

    x1EDB;c chung l&

    x1EDB;n nh&

    x1EA5;t c&

    x1EE7;a f v&

    xE0; g trong &

    x2126;[X]. N&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i v&

    xE0; ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t trong F[X] kh&

    xF4;ng c&

    xF3; nghi&

    x1EC7;m chung trong b&

    x1EA5;t k&

    x1EF3; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng n&

    xE0;o c&

    x1EE7;a F. Ch&

    x1EE9;ng minh. K&

    xFD; hi&

    x1EC7;u rF (X) v&

    xE0; r&

    x2126;(X) l&

    x1EA7;n l&

    x1B0;&

    x1EE3;t l&

    xE0; &

    x1B0;&

    x1EDB;c chung l&

    x1EDB;n nh&

    x1EA5;t c&

    x1EE7;a f v&

    xE0; g trong F[X] v&

    xE0; &

    x2126;[X]. Hi&

    x1EC3;n nhi&

    xEA;n rF (X)|r&

    x2126;(X), nh&

    x1B0;ng thu&

    x1EAD;t to&

    xE1;n Euclid (1.8) ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng c&

    xF3; c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c a v&

    xE0; b trong F[X] m&

    xE0; a(X)f(X) + b(X)g(X) = rF (X), v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y r&

    x2126;(X) chia h&

    x1EBF;t rF (X) trong &

    x2126;[X]. V&

    x1EDB;i kh&

    x1EB3;ng &

    x111;&

    x1ECB;nh th&

    x1EE9; hai, ch&

    xFA; &

    xFD; r&

    x1EB1;ng gi&

    x1EA3; thuy&

    x1EBF;t d&

    x1EAB;n t&

    x1EDB;i gcd(f, g) = 1 (trong F[X]), v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y f v&

    xE0; g kh&

    xF4;ng c&

    xF3; nh&

    xE2;n t&

    x1EED; chung trong b&

    x1EA5;t k&

    x1EF3; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng n&

    xE0;o. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; tr&

    xEA;n cho ph&

    xE9;p ch&

    xFA;ng ta n&

    xF3;i v&

    x1EC1; &

    x1B0;&

    x1EDB;c chung l&

    x1EDB;n nh&

    x1EA5;t c&

    x1EE7;a f v&

    xE0; g m&

    xE0; kh&

    xF4;ng c&

    x1EA7;n ph&

    x1EA3;i ch&

    x1EC9; r&

    xF5; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;ang x&

    xE9;t. Cho f &

    x2208; F[X]. Khi &

    x111;&

    xF3; f ch&

    x1EBB; ra th&

    xE0;nh c&

    xE1;c nh&

    xE2;n t&

    x1EED; tuy&

    x1EBF;n t&

    xED;nh f(X) = a r i=1 (X &

    x2212; &

    x3B1;i)mi , &

    x3B1;i ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t,mi &

    x2265; 1, r i=1 mi = deg(f), (&

    x2217;) trong &

    x2126;[X] &

    x1EDF; &

    x111;&

    xF3; &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3; c&

    x1EE7;a F (xem 2.4). Ta n&

    xF3;i r&

    x1EB1;ng &

    x3B1;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f v&

    x1EDB;i b&

    x1ED9;i mi trong &

    x2126;. N&

    x1EBF;u mi > 1, &

    x3B1;i &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i c&

    x1EE7;a f, n&

    x1EBF;u kh&

    xF4;ng n&

    xF3; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; nghi&

    x1EC7;m &

    x111;&

    x1A1;n. D&

    xE3;y c&

    xE1;c s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n kh&

    xF4;ng s&

    x1EAF;p th&

    x1EE9; t&

    x1EF1; m1, m2, . . . , mr trong (*) &

    x111;&

    x1ED9;c l&

    x1EAD;p v&

    x1EDB;i m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x2126; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c ch&

    x1ECD;n &

    x111;&

    x1EC3; ch&

    x1EBB; f. Th&

    x1EAD;t v&

    x1EAD;y, f kh&

    xF4;ng thay &

    x111;&

    x1ED5;i khi &

    x2126; b&

    x1ECB; thay th&

    x1EBF; b&

    x1EDF;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con F[&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;m], nh&

    x1B0;ng F[&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;m] l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f, v&

    xE0; b&

    x1EA5;t k&

    x1EF3; hai tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; n&

    xE0;o &

    x111;&

    x1EC1;u F-&

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u v&

    x1EDB;i nhau (2.7b). Ta n&

    xF3;i r&

    x1EB1;ng f c&

    xF3; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i khi c&

    xF3; &

    xED;t nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t mi > 1, v&

    xE0; ta n&

    xF3;i r&

    x1EB1;ng f ch&

    x1EC9; c&

    xF3; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m &

    x111;&

    x1A1;n khi t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; mi = 1. Ta mu&

    x1ED1;n x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh xem khi n&

    xE0;o m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c c&

    xF3; &

    xED;t nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i. N&

    x1EBF;u f c&

    xF3; m&

    x1ED9;t nh&

    xE2;n t&

    x1EED; b&

    x1ED9;i trong F[X], t&

    x1EE9;c l&

    xE0; f(X) = fi(X)mi v&

    x1EDB;i mi > 1 n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3;, th&

    xEC; hi&

    x1EC3;n nhi&

    xEA;n n&

    xF3; s&

    x1EBD; c&

    xF3; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i. N&

    x1EBF;u f = fi

  • 44. 43 v&

    x1EDB;i fi l&

    xE0; c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1A1;n kh&

    x1EDF;i, b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy, ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t, th&

    xEC; M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.10 ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng f c&

    xF3; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i n&

    x1EBF;u v&

    xE0; ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u &

    xED;t nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t trong c&

    xE1;c fi c&

    xF3; nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i. V&

    xEC; v&

    x1EAD;y, v&

    x1EA5;n &

    x111;&

    x1EC1; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c quy v&

    x1EC1; vi&

    x1EC7;c x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh khi n&

    xE0;o m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy c&

    xF3; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i. V&

    xED; d&

    x1EE5; 2.11. Cho F c&

    xF3; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p = 0, v&

    xE0; gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; F ch&

    x1EE9;a m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; a kh&

    xF4;ng l&

    xE0; m&

    x1ED9;t l&

    x169;y th&

    x1EEB;a p, v&

    xED; d&

    x1EE5; a = T trong tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng Fp(T). Khi &

    x111;&

    xF3; Xp &

    x2212; a b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy trong F[X], nh&

    x1B0;ng Xp &

    x2212; a = (X &

    x2212; &

    x3B1;)p trong tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a n&

    xF3;. Do v&

    x1EAD;y m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy c&

    xF3; th&

    x1EC3; c&

    xF3; nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i. &

    x110;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a &

    x111;&

    x1EA1;o h&

    xE0;m (h&

    xEC;nh th&

    x1EE9;c) f (X) c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c f(X) = aiXi l&

    xE0; iaiXi&

    x2212;1. N&

    x1EBF;u f c&

    xF3; h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; trong R, th&

    xEC; &

    x111;&

    xE2;y &

    xE0; kh&

    xE1;i ni&

    x1EC7;m &

    x111;&

    x1EA1;o h&

    xE0;m quen thu&

    x1ED9;c trong gi&

    x1EA3;i t&

    xED;ch. C&

    xE1;c quy t&

    x1EAF;c th&

    xF4;ng th&

    x1B0;&

    x1EDD;ng cho &

    x111;&

    x1EA1;o h&

    xE0;m c&

    x1EE7;a t&

    x1ED5;ng v&

    xE0; c&

    x1EE7;a t&

    xED;ch v&

    x1EAB;n &

    x111;&

    xFA;ng, nh&

    x1B0;ng ch&

    xFA; &

    xFD; r&

    x1EB1;ng trong &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p, &

    x111;&

    x1EA1;o h&

    xE0;m c&

    x1EE7;a Xp l&

    xE0; 0. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.12. &

    x110;&

    x1ED1;i v&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy kh&

    xE1;c h&

    x1EB1;ng s&

    x1ED1; f trong F[X], c&

    xE1;c kh&

    x1EB3;ng &

    x111;&

    x1ECB;nh sau l&

    xE0; t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1A1;ng: (a) f c&

    xF3; nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i; (b) gcd(f, f ) = 1; (c) F c&

    xF3; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p = 0 v&

    xE0; f l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c trong Xp; (d) t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f c&

    xF3; b&

    x1ED9;i. Ch&

    x1EE9;ng minh. (a) &

    x21D2; (b) Cho &

    x3B1; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i c&

    x1EE7;a f, v&

    xE0; vi&

    x1EBF;t f = (X &

    x2212; &

    x3B1;)mg(X), m > 1 trong m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3;. Th&

    x1EBF; th&

    xEC; f (X) = m(X &

    x2212; &

    x3B1;)m&

    x2212;1 g(X) + (X &

    x2212; &

    x3B1;)m g (X). (1) Do v&

    x1EAD;y f (&

    x3B1;) = 0, k&

    xE9;o theo gcd(f, f ) == 1. (b) &

    x21D2; (c) V&

    xEC; f b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy v&

    xE0; deg(f ) < deg(f) n&

    xEA;n, gcd(f, f ) = 1 &

    x21D2; f = 0. Nh&

    x1B0;ng, v&

    xEC; f kh&

    xF4;ng l&

    xE0; h&

    x1EB1;ng s&

    x1ED1; n&

    xEA;n f b&

    x1EB1;ng 0 ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; l&

    xE0; p = 0 v&

    xE0; f l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c trong Xp.

  • 45. r&

    xE3;, nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i (c) &

    x21D2; (d) Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; f(X) = g(Xp), v&

    xE0; cho g(X) = i(X &

    x2212;ai)mi trong m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3; c&

    x1EE7;a f. Ta c&

    xF3; f(X) = g(Xp ) = i (Xp &

    x2212; ai)mi = i (X &

    x2212; ai)pmi v&

    x1EDB;i &

    x3B1;p i = ai. Do v&

    x1EAD;y m&

    x1ECD;i nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f(X) c&

    xF3; b&

    x1ED9;i &

    xED;t nh&

    x1EA5;t p. (d) &

    x21D2; (a) Hi&

    x1EC3;n nhi&

    xEA;n. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.13. V&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c f kh&

    xE1;c h&

    x1EB1;ng trong F[X], c&

    xE1;c kh&

    x1EB3;ng &

    x111;inh sau l&

    xE0; t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1A1;ng: (a) gcd(f, f ) = 1; (b) f ch&

    x1EC9; c&

    xF3; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m &

    x111;&

    x1A1;n (trong b&

    x1EA5;t k&

    x1EF3; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; n&

    xE0;o c&

    x1EE7;a f). Ch&

    x1EE9;ng minh. Cho &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    x1EE7;a F m&

    xE0; f ch&

    x1EBB; ra trong &

    x2126;[X]. M&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m &

    x3B1; c&

    x1EE7;a f trong &

    x2126; l&

    xE0; b&

    x1ED9;i n&

    x1EBF;u v&

    xE0; ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u n&

    xF3; c&

    x169;ng l&

    xE0; nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f . N&

    x1EBF;u gcd(f, f ) = 1, th&

    xEC; f v&

    xE0; f kh&

    xF4;ng c&

    xF3; nh&

    xE2;n t&

    x1EED; chung X &

    x2212; &

    x3B1; trong &

    x2126;[x] (xem 2.10), v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y ch&

    xFA;ng kh&

    xF4;ng c&

    xF3; nghi&

    x1EC7;m chung. Do &

    x111;&

    xF3; f ch&

    x1EC9; c&

    xF3; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m &

    x111;&

    x1A1;n. N&

    x1EBF;u f ch&

    x1EC9; c&

    xF3; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m &

    x111;&

    x1A1;n, th&

    xEC; d def = gcd(f, f ) ph&

    x1EA3;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c h&

    x1EB1;ng, b&

    x1EDF;i n&

    x1EBF;u kh&

    xF4;ng n&

    xF3; s&

    x1EBD; c&

    xF3; nghi&

    x1EC7;m trong &

    x2126;, n&

    xF3; s&

    x1EBD; l&

    xE0; nghi&

    x1EC7;m chung c&

    x1EE7;a f(X) v&

    xE0; f (X). &

    x110;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a 2.14. M&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c f &

    x2208; F[X] &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c n&

    x1EBF;u n&

    xF3; kh&

    xE1;c 0 v&

    xE0; th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n c&

    xE1;c &

    x111;i&

    x1EC1;u ki&

    x1EC7;n t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1A1;ng c&

    x1EE7;a M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.13 1. Theo nh&

    x1B0; kh&

    xE1;i ni&

    x1EC7;m n&

    xE0;y, m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c c&

    xF3; c&

    xE1;c nh&

    xE2;n t&

    x1EED; b&

    x1ED9;i th&

    xEC; kh&

    xF4;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. Nh&

    x1EEF;ng th&

    x1EA3;o lu&

    x1EAD;n tr&

    x1B0;&

    x1EDB;c ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng f &

    x2208; F[X] kh&

    xF4;ng ch&

    x1EE9;a c&

    xE1;c nh&

    xE2;n t&

    x1EED; b&

    x1ED9;i s&

    x1EBD; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c tr&

    x1EEB; khi (a) &

    x110;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a F l&

    xE0; p = 0, v&

    xE0; 1 &

    x110;&

    xE2;y l&

    xE0; kh&

    xE1;i ni&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a Bourbaki. Th&

    x1B0;&

    x1EDD;ng th&

    xEC; (v&

    xED; d&

    x1EE5; trong c&

    xE1;c s&

    xE1;ch c&

    x1EE7;a Jacobson v&

    xE0; c&

    xE1;c phi&

    xEA;n b&

    x1EA3;n tr&

    x1B0;&

    x1EDB;c &

    x111;&

    xF3; c&

    x1EE7;a gi&

    xE1;o tr&

    xEC;nh n&

    xE0;y) m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c n&

    x1EBF;u kh&

    xF4;ng c&

    xF3; nh&

    xE2;n t&

    x1EED; b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy n&

    xE0;o c&

    x1EE7;a n&

    xF3; c&

    xF3; nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i.

  • 46. 45 (b) &

    xCD;t nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t trong c&

    xE1;c nh&

    xE2;n t&

    x1EED; b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy c&

    x1EE7;a f l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c trong Xp. Ch&

    xFA; &

    xFD; r&

    x1EB1;ng, n&

    x1EBF;u f &

    x2208; F[X] t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, th&

    xEC; n&

    xF3; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c tr&

    xEA;n m&

    x1ECD;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x2126; ch&

    x1EE9;a F (&

    x111;i&

    x1EC1;u ki&

    x1EC7;n (a) c&

    x1EE7;a 2.13 v&

    x1EAB;n &

    x111;&

    xFA;ng - xem 2.10) &

    x110;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a 2.15. M&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; ho&

    xE0;n h&

    x1EA3;o n&

    x1EBF;u m&

    x1ECD;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy trong F[X] &

    x111;&

    x1EC1;u t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.16. M&

    x1ECD;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; 0 l&

    xE0; ho&

    xE0;n h&

    x1EA3;o. M&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F c&

    xF3; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p = 0 l&

    xE0; ho&

    xE0;n h&

    x1EA3;o n&

    x1EBF;u v&

    xE0; ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u m&

    x1ECD;i ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t l&

    x169;y th&

    x1EEB;a p. Ch&

    x1EE9;ng minh. M&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    xF3; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; 0 hi&

    x1EC3;n nhi&

    xEA;n l&

    xE0; ho&

    xE0;n h&

    x1EA3;o, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y ta c&

    xF3; th&

    x1EC3; gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; F c&

    xF3; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p = 0. N&

    x1EBF;u F ch&

    x1EE9;a m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; a m&

    xE0; n&

    xF3; kh&

    xF4;ng l&

    xE0; m&

    x1ED9;t l&

    x169;y th&

    x1EEB;a p, th&

    xEC; &

    x111;a th&

    x1EE9;c Xp &

    x2212; a &

    x2208; F[X] kh&

    xF4;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c (xem 2.11). Ng&

    x1B0;&

    x1EE3;c l&

    x1EA1;i, n&

    x1EBF;u m&

    x1ECD;i ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t l&

    x169;y th&

    x1EEB;a p, th&

    xEC; m&

    x1ECD;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c trong Xp v&

    x1EDB;i h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; trong F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t l&

    x169;y th&

    x1EEB;a p trong F[X], aiXp = ( biX)p n&

    x1EBF;u ai = bp i , v&

    xE0; do &

    x111;&

    xF3; n&

    xF3; kh&

    xF4;ng b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy. V&

    xED; d&

    x1EE5; 2.17. (a) M&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n F l&

    xE0; ho&

    xE0;n h&

    x1EA3;o, b&

    x1EDF;i v&

    xEC; t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u Frobenius a &

    x2192; ap : F &

    x2192; F l&

    xE0; &

    x111;&

    x1A1;n &

    xE1;nh v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y to&

    xE0;n &

    xE1;nh. (b) M&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    xF3; th&

    x1EC3; vi&

    x1EBF;t nh&

    x1B0; l&

    xE0; h&

    x1EE3;p c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ho&

    xE0;n h&

    x1EA3;o l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ho&

    xE0;n h&

    x1EA3;o. Do v&

    x1EAD;y, m&

    x1ECD;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n Fp l&

    xE0; ho&

    xE0;n h&

    x1EA3;o. (c) M&

    x1ECD;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;ai s&

    x1ED1; l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ho&

    xE0;n h&

    x1EA3;o. (d) N&

    x1EBF;u F0 c&

    xF3; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p = 0, th&

    xEC; F = F0(X) kh&

    xF4;ng ho&

    xE0;n h&

    x1EA3;o, b&

    x1EDF;i v&

    xEC; X kh&

    xF4;ng l&

    xE0; m&

    x1ED9;t l&

    x169;y th&

    x1EEB;a p. 2.4. B&

    xE0;i t&

    x1EAD;p 2-1 Cho F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; = 2.

  • 47. r&

    xE3;, nghi&

    x1EC7;m b&

    x1ED9;i (a) Cho E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng c&

    x1EA5;p hai c&

    x1EE7;a F (i.e., [E : F] = 2); ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng S(E) = {a &

    x2208; F&

    xD7; | a l&

    xE0; m&

    x1ED9;t b&

    xEC;nh ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng trong E} l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m con c&

    x1EE7;a F&

    xD7; ch&

    x1EE9;a F&

    xD7;2. (b) Cho E v&

    xE0; E l&

    xE0; c&

    xE1;c m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng b&

    x1EAD;c hai c&

    x1EE7;a F; ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng c&

    xF3; m&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u &

    x3D5; : E &

    x2192; E n&

    x1EBF;u v&

    xE0; ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u S(E) = S(E ). (c) Ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng c&

    xF3; m&

    x1ED9;t d&

    xE3;y v&

    xF4; h&

    x1EA1;n c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E1, E2, . . . , v&

    x1EDB;i Ei l&

    xE0; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng c&

    x1EA5;p hai c&

    x1EE7;a Q m&

    xE0; Ei kh&

    xF4;ng &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u v&

    x1EDB;i Ej v&

    x1EDB;i i = j. (d) Cho p l&

    xE0; m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; l&

    x1EBB;. Ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng, sai kh&

    xE1;c &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u, c&

    xF3; duy nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng p2 ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED;. 2-2 (a) Cho F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p. Ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng Xp &

    x2212; X &

    x2212; a b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy tr&

    xEA;n F[X], do &

    x111;&

    xF3; n&

    xF3; ch&

    x1EBB; ra th&

    xE0;nh hai nh&

    xE2;n t&

    x1EED; ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t trong F[X]. (b) V&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i s&

    x1ED1; nguy&

    xEA;n t&

    x1ED1; p, ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng Xp &

    x2212; X &

    x2212; 1 b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy tr&

    xEA;n Q[X]. 2-3 X&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; cho X5 &

    x2212; 2 tr&

    xEA;n Q. B&

    x1EAD;c c&

    x1EE7;a n&

    xF3; tr&

    xEA;n Q l&

    xE0; bao nhi&

    xEA;u? 2-4 T&

    xEC;m m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; cho Xpm &

    x2212; 1 &

    x2208; Fp[X]. B&

    x1EAD;c c&

    x1EE7;a n&

    xF3; tr&

    xEA;n Fp l&

    xE0; bao nhi&

    xEA;u ? 2-5 Cho f &

    x2208; F[X], v&

    x1EDB;i F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; 0. Cho d = gcd(f, f ). Ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng g(X) = f(X)d(X)&

    x2212;1 c&

    xF3; c&

    xF9;ng nghi&

    x1EC7;m v&

    x1EDB;i f(X), v&

    xE0; t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m &

    x111;&

    xF3; l&

    xE0; c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m &

    x111;&

    x1A1;n c&

    x1EE7;a g(X). 2-6 Cho f(X) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy trong F[X], v&

    x1EDB;i F c&

    xF3; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p. Ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; f(X) c&

    xF3; th&

    x1EC3; vi&

    x1EBF;t f(X) = g(Xp) v&

    x1EDB;i g(X) b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy v&

    xE0; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. Suy ra r&

    x1EB1;ng m&

    x1ECD;i nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f(X) c&

    xF3; c&

    xF9;ng b&

    x1ED9;i pe trong m&

    x1ECD;i tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3;.

  • 48. c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois Trong ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng n&

    xE0;y, ch&

    xFA;ng ta ch&

    x1EE9;ng minh &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a L&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois v&

    x1EC1; t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x1EE9;ng m&

    x1ED9;t-m&

    x1ED9;t gi&

    x1EEF;a c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c v&

    xE0; c&

    xE1;c nh&

    xF3;m con c&

    x1EE7;a nh&

    xF3;m Galois c&

    x1EE7;a f. 3.1. Nh&

    xF3;m c&

    xE1;c t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng X&

    xE9;t c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E &

    x2283; F. M&

    x1ED9;t F-&

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u E &

    x2192; E &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t F-t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a E. C&

    xE1;c F-t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a E l&

    x1EAD;p th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m, k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u l&

    xE0; Aut(E/F). V&

    xED; d&

    x1EE5; 3.1. (a) C c&

    xF3; hai t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u hi&

    x1EC3;n nhi&

    xEA;n l&

    xE0; &

    xE1;nh x&

    x1EA1; &

    x111;&

    x1ED3;ng nh&

    x1EA5;t v&

    xE0; &

    xE1;nh x&

    x1EA1; li&

    xEA;n h&

    x1EE3;p ph&

    x1EE9;c. Sau n&

    xE0;y, ta s&

    x1EBD; th&

    x1EA5;y &

    x1EDF; 9.18 r&

    x1EB1;ng khi s&

    x1EED; d&

    x1EE5;ng Ti&

    xEA;n &

    x111;&

    x1EC1; Ch&

    x1ECD;n, c&

    xF3; th&

    x1EC3; x&

    xE2;y d&

    x1EF1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; kh&

    xF4;ng &

    x111;&

    x1EBF;m &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c c&

    xE1;c t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u. (b) Cho E = C(X). M&

    x1ED9;t t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a E &

    xE1;nh x&

    x1EA1; X th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; sinh kh&

    xE1;c c&

    x1EE7;a E tr&

    xEA;n C. Theo 9.24 d&

    x1B0;&

    x1EDB;i &

    x111;&

    xE2;y, ch&

    xFA;ng ch&

    xED;nh l&

    xE0; c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; aX+b cX+d, ad &

    x2212; bc = 0. Do &

    x111;&

    xF3; Aut(E/C) bao g&

    x1ED3;m c&

    xE1;c &

    xE1;nh x&

    x1EA1; f(X) &

    x2192; f aX+b cX+d , ad &

    x2212; bc = 0, v&

    xE0; do &

    x111;&

    xF3; Aut(E/C) PGL2(C), nh&

    xF3;m c&

    xE1;c ma tr&

    x1EAD;n kh&

    x1EA3; ngh&

    x1ECB;ch 2 &

    xD7; 2 v&

    x1EDB;i h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; ph&

    x1EE9;c chia th&

    x1B0;&

    x1A1;ng cho t&

    xE2;m c&

    x1EE7;a n&

    xF3;. Nh&

    x1EEF;ng ng&

    x1B0;&

    x1EDD;i l&

    xE0;m gi&

    x1EA3;i t&

    xED;ch s&

    x1EBD; th&

    x1EA5;y r&

    x1EB1;ng &

    x111;&

    xF3; ch&

    xED;nh l&

    xE0; nh&

    xF3;m c&

    xE1;c t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a m&

    x1EB7;t c&

    x1EA7;u Riemann. &

    x110;&

    xE2;y kh&

    xF4;ng ph&

    x1EA3;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t s&

    x1EF1; tr&

    xF9;ng h&

    x1EE3;p: tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng c&

    xE1;c h&

    xE0;m ph&

    xE2;n h&

    xEC;nh tr&

    xEA;n m&

    x1EB7;t c&

    x1EA7;u Riemann P1 C l&

    xE0; C(z) C(X), v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t &

    xE1;nh x&

    x1EA1; Aut(P1 C) &

    x2192; Aut(C(z)/C) m&

    xE0; c&

    xF3; th&

    x1EC3; ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng &

    x111;&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u.

  • 49. c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois (c) Nh&

    xF3;m Aut(C(X1, X2)/C) kh&

    xE1; ph&

    x1EE9;c t&

    x1EA1;p - t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t &

    xE1;nh x&

    x1EA1; PGL3(C) = Aut(P2 C) &

    x2192; Aut(C(X1, X2)/C), nh&

    x1B0;ng kh&

    xF4;ng ph&

    x1EA3;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t to&

    xE0;n c&

    x1EA5;u. Khi c&

    xF3; nhi&

    x1EC1;u X h&

    x1A1;n, nh&

    xF3;m n&

    xE0;y v&

    x1EAB;n ch&

    x1B0;a &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c x&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ECB;nh. Nh&

    xF3;m Aut(C(X1, . . . , Xn)/C) l&

    xE0; nh&

    xF3;m c&

    xE1;c c&

    xE1;c t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u song h&

    x1EEF;u t&

    x1EF7; c&

    x1EE7;a Pn C, v&

    xE0; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; nh&

    xF3;m Cremona. Vi&

    x1EC7;c nghi&

    xEA;n c&

    x1EE9;u n&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n c&

    x1EE7;a h&

    xEC;nh h&

    x1ECD;c &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1;. Xem Wikipedia. Trong ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng n&

    xE0;y, ta s&

    x1EBD; t&

    xEC;m hi&

    x1EC3;u nh&

    xF3;m Aut(E/F) khi E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n c&

    x1EE7;a F. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 3.2. N&

    x1EBF;u E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c f &

    x2208; F[X], th&

    xEC; Aut(E/F) c&

    xF3; b&

    x1EAD;c [E : F]. Ch&

    x1EE9;ng minh. V&

    xEC; f t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, n&

    xF3; c&

    xF3; deg f nghi&

    x1EC7;m ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t trong tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; E. M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 2.7 ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng c&

    xF3; t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; [E : F] c&

    xE1;c F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t E &

    x2192; E. V&

    xCC; E c&

    xF3; b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F n&

    xEA;n c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u n&

    xE0;y l&

    xE0; c&

    xE1;c &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u. V&

    xED; d&

    x1EE5; 3.3. (a) X&

    xE9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1A1;n E = F[&

    x3B1;] v&

    xE0; gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; f l&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c v&

    x1EDB;i h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; trong F, nh&

    x1EAD;n &

    x3B1; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m. N&

    x1EBF;u f kh&

    xF4;ng c&

    xF3; nghi&

    x1EC7;m n&

    xE0;o kh&

    xE1;c trong E, th&

    xEC; Aut(E/F) = 1. V&

    xED; d&

    x1EE5;, n&

    x1EBF;u 3 &

    x221A; 2 k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u c&

    x103;n b&

    x1EAD;c ba th&

    x1EF1;c c&

    x1EE7;a 2, th&

    xEC; Aut(Q[ 3 &

    x221A; 2]/Q) = 1. Do v&

    x1EAD;y, trong m&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; n&

    xE0;y, &

    x111;i&

    x1EC1;u ki&

    x1EC7;n E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; th&

    x1EF1;c s&

    x1EF1; c&

    x1EA7;n thi&

    x1EBF;t. (b) Cho F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p = 0, a l&

    xE0; m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a F kh&

    xF4;ng l&

    xE0; m&

    x1ED9;t l&

    x169;y th&

    x1EEB;a p. Khi &

    x111;&

    xF3; f = Xp &

    x2212; a c&

    xF3; duy nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m trong tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; E, v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y Aut(E/F) = 1. V&

    xEC; v&

    x1EAD;y, trong m&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; tr&

    xEA;n, &

    x111;i&

    x1EC1;u ki&

    x1EC7;n E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c th&

    x1EF1;c s&

    x1EF1; c&

    x1EA7;n thi&

    x1EBF;t. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; G l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m c&

    xE1;c t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E, &

    x111;&

    x1EB7;t EG = Inv(G) = {&

    x3B1; &

    x2208; E | &

    x3C3;&

    x3B1; = &

    x3B1;, v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i &

    x3C3; &

    x2208; G}. &

    x110;&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    x1EE7;a E, g&

    x1ECD;i l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con c&

    xE1;c G-b&

    x1EA5;t bi&

    x1EBF;n c&

    x1EE7;a E hay tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng b&

    x1EA5;t bi&

    x1EBF;n c&

    x1EE7;a G.

  • 50. t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng 49 Trong ch&

    x1B0;&

    x1A1;ng n&

    xE0;y, ta s&

    x1EBD; ch&

    x1EE9;ng t&

    x1ECF; r&

    x1EB1;ng n&

    x1EBF;u E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c trong F[X] v&

    xE0; G = Aut(E/F), th&

    xEC; c&

    xE1;c &

    xE1;nh x&

    x1EA1; M &

    x2192; Aut(E/M), H &

    x2192; Inv(H) l&

    x1EAD;p th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x1EE9;ng m&

    x1ED9;t-m&

    x1ED9;t gi&

    x1EEF;a t&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng trung gian M, F &

    x2282; M &

    x2282; E, v&

    xE0; t&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p c&

    xE1;c nh&

    xF3;m con H c&

    x1EE7;a G. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; 3.4 (E. Artin). N&

    x1EBF;u G l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n c&

    xE1;c t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E v&

    xE0; F = EG th&

    xEC; [E : F] &

    x2264; (G : 1). Ch&

    x1EE9;ng minh. &

    x110;&

    x1EB7;t G = {&

    x3C3;1 = 1, . . . , &

    x3C3;m}, c&

    x1EA7;n ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng m&

    x1ECD;i h&

    x1EC7; &

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;n, g&

    x1ED3;m n > m ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a E &

    x111;&

    x1EC1;u ph&

    x1EE5; thu&

    x1ED9;c tuy&

    x1EBF;n t&

    xED;nh tr&

    xEA;n F. X&

    xE9;t h&

    x1EC7; ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh tuy&

    x1EBF;n t&

    xED;nh v&

    x1EDB;i c&

    xE1;c h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; trong E: &

    x3C3;1(&

    x3B1;1)X1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + &

    x3C3;1(&

    x3B1;n)Xn = 0 ... = ... &

    x3C3;m(&

    x3B1;1)X1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + &

    x3C3;m(&

    x3B1;n)Xn = 0. C&

    xF3; m ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh v&

    xE0; n > m &

    x1EA9;n n&

    xEA;n h&

    x1EC7; c&

    xF3; nghi&

    x1EC7;m kh&

    xF4;ng t&

    x1EA7;m th&

    x1B0;&

    x1EDD;ng trong E. Ch&

    x1ECD;n m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m (c1, . . . , cn) sao cho n&

    xF3; c&

    xF3; &

    xED;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; kh&

    xE1;c 0 nh&

    x1EA5;t. Sau khi &

    x111;&

    xE1;nh s&

    x1ED1; l&

    x1EA1;i c&

    xE1;c &

    x3B1;i, c&

    xF3; th&

    x1EC3; gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; r&

    x1EB1;ng c1 = 0, v&

    xE0; (sau khi nh&

    xE2;n b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t v&

    xF4; h&

    x1B0;&

    x1EDB;ng) c&

    xF3; th&

    x1EC3; gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; ti&

    x1EBF;p c1 &

    x2208; F. V&

    x1EDB;i c&

    xE1;c chu&

    x1EA9;n h&

    xF3;a &

    x111;&

    xF3;, ta s&

    x1EBD; ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; ci &

    x111;&

    x1EC1;u thu&

    x1ED9;c F v&

    xE0; khi &

    x111;&

    xF3; ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh &

    x111;&

    x1EA7;u ti&

    xEA;n &

    x3B1;1c1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + &

    x3B1;ncn = 0, (nh&

    x1EAF;c l&

    x1EA1;i r&

    x1EB1;ng &

    x3C3;1 = 1) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t r&

    xE0;ng bu&

    x1ED9;c tuy&

    x1EBF;n t&

    xED;nh gi&

    x1EEF;a c&

    xE1;c &

    x3B1;i. Th&

    x1EAD;t v&

    x1EAD;y, n&

    x1EBF;u kh&

    xF4;ng ph&

    x1EA3;i t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; &

    x3B1;i n&

    x1EB1;m trong F, th&

    xEC; &

    x3C3;k(ci) = ci v&

    x1EDB;i k v&

    xE0; i n&

    xE0;o &

    x111;&

    xF3;, k = 1 v&

    xE0; i = 1. &

    xC1;p d&

    x1EE5;ng &

    x3C3;k v&

    xE0;o c&

    xE1;c ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh &

    x3C3;1(&

    x3B1;1)c1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + &

    x3C3;1(&

    x3B1;n)cn = 0 . . . = . . . (&

    x2217;) &

    x3C3;m(&

    x3B1;1)c1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + &

    x3C3;m(&

    x3B1;n)cn = 0 v&

    xE0; l&

    x1B0;u &

    xFD; r&

    x1EB1;ng {&

    x3C3;k&

    x3C3;1, . . . , &

    x3C3;k&

    x3C3;m} l&

    xE0; m&

    x1ED9;t ho&

    xE1;n v&

    x1ECB; c&

    x1EE7;a {&

    x3C3;1, . . . , &

    x3C3;m}, ta suy ra (c1, &

    x3C3;k(c2), . . . , &

    x3C3;k(ci), . . . )

  • 51. c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois c&

    x169;ng l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a h&

    x1EC7; ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh (&

    x2217;). Tr&

    x1EEB; &

    x111;i ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh &

    x111;&

    x1EA7;u ti&

    xEA;n, ta thu &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m m&

    x1EDB;i (0, . . . , ci &

    x2212;&

    x3C3;k(ci), . . . ) kh&

    xE1;c 0 (h&

    xE3;y nh&

    xEC;n v&

    xE0;o t&

    x1ECD;a &

    x111;&

    x1ED9; th&

    x1EE9; i), nh&

    x1B0;ng l&

    x1EA1;i c&

    xF3; nhi&

    x1EC1;u 0 h&

    x1A1;n so v&

    x1EDB;i nghi&

    x1EC7;m ch&

    x1ECD;n ban &

    x111;&

    x1EA7;u (xem t&

    x1ECD;a &

    x111;&

    x1ED9; &

    x111;&

    x1EA7;u ti&

    xEA;n) - &

    x111;&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    xE2;u thu&

    x1EAB;n. H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 3.5. V&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i nh&

    xF3;m h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n G c&

    xE1;c t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng F th&

    xEC; G = Aut(E/EG ). Ch&

    x1EE9;ng minh. T&

    x1EEB; G &

    x2282; Aut(E/EG), ta c&

    xF3; c&

    xE1;c b&

    x1EA5;t &

    x111;&

    x1EB3;ng th&

    x1EE9;c [E : EG ] 3.4 &

    x2264; (G : 1) &

    x2264; (Aut(E : EG ) : 1) 2.8a &

    x2264; [E : EG ]. Do v&

    x1EAD;y t&

    x1EA5;t c&

    x1EA3; &

    x111;&

    x1EC1;u l&

    xE0; &

    x111;&

    x1EB3;ng th&

    x1EE9;c, v&

    xE0; v&

    xEC; th&

    x1EBF; G = Aut(E/EG). 3.2. M&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng chu&

    x1EA9;n t&

    x1EAF;c v&

    xE0; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng Galois &

    x110;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a 3.6. M&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; E/F &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c n&

    x1EBF;u &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a m&

    x1ECD;i ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a E &

    x111;&

    x1EC1;u t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c; n&

    x1EBF;u kh&

    xF4;ng, n&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng kh&

    xF4;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. Nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y, m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; E/F l&

    xE0; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c n&

    x1EBF;u m&

    x1ECD;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy trong F[X] c&

    xF3; nghi&

    x1EC7;m trong E &

    x111;&

    x1EC1;u t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, v&

    xE0; n&

    xF3; kh&

    xF4;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c n&

    x1EBF;u &

    x2022; F kh&

    xF4;ng ho&

    xE0;n h&

    x1EA3;o, v&

    xE0; n&

    xF3;i ri&

    xEA;ng c&

    xF3; &

    x111;&

    x1EB7;c s&

    x1ED1; p = 0, v&

    xE0; &

    x2022; t&

    x1ED3;n t&

    x1EA1;i m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; &

    x3B1; c&

    x1EE7;a E m&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a n&

    xF3; c&

    xF3; d&

    x1EA1;ng g(Xp), g &

    x2208; F[X]. V&

    xED; d&

    x1EE5;, E = Fp(T) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng kh&

    xF4;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c c&

    x1EE7;a Fp(Tp). &

    x110;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a 3.7. M&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; E/F &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; chu&

    x1EA9;n t&

    x1EAF;c n&

    x1EBF;u &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a m&

    x1ECD;i ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a E &

    x111;&

    x1EC1;u ch&

    x1EBB; ra trong E[X]. N&

    xF3;i c&

    xE1;ch kh&

    xE1;c, m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; E/F l&

    xE0; chu&

    x1EA9;n t&

    x1EAF;c n&

    x1EBF;u m&

    x1ECD;i &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy f &

    x2208; F[X] c&

    xF3; &

    xED;t nh&

    x1EA5;t m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m trong E &

    x111;&

    x1EC1;u ch&

    x1EBB; ra trong E[X]. Cho f l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c b&

    x1EA5;t kh&

    x1EA3; quy b&

    x1EAD;c m trong F[X]. N&

    x1EBF;u f c&

    xF3; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m trong E, th&

    xEC;

  • 52. t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng chu&

    x1EA9;n t&

    x1EAF;c v&

    xE0; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng Galois 51 &

    x2022; E/F t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c: suy ra c&

    xE1;c nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t. &

    x2022; E/F chu&

    x1EA9;n h&

    xF3;a: suy ra f ch&

    x1EBB; ra trong E. &

    x2022; E/F t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c v&

    xE0; chu&

    x1EA9;n h&

    xF3;a: suy ra f c&

    xF3; m nghi&

    x1EC7;m ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t trong E. Do &

    x111;&

    xF3;, E/F l&

    xE0; chu&

    x1EA9;n t&

    x1EAF;c v&

    xE0; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c n&

    x1EBF;u v&

    xE0; ch&

    x1EC9; n&

    x1EBF;u v&

    x1EDB;i m&

    x1ED7;i &

    x3B1; &

    x2208; E, &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a &

    x3B1; c&

    xF3; [F[&

    x3B1;]: F] nghi&

    x1EC7;m ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t trong E. V&

    xED; d&

    x1EE5; 3.8. (a) &

    x110;a th&

    x1EE9;c X3 &

    x2212; 2 c&

    xF3; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m th&

    x1EF1;c v&

    xE0; hai nghi&

    x1EC7;m kh&

    xF4;ng th&

    x1EF1;c . Do &

    x111;&

    xF3; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng Q[ 3 &

    x221A; 2] t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c nh&

    x1B0;ng kh&

    xF4;ng chu&

    x1EA9;n t&

    x1EAF;c tr&

    xEA;n Q. (b) Tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng Fp(T) chu&

    x1EA9;n t&

    x1EAF;c nh&

    x1B0;ng kh&

    xF4;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c tr&

    xEA;n Fp(Tp) v&

    xEC; &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a T l&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c kh&

    xF4;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c Xp &

    x2212; Tp. &

    x110;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a 3.9. Cho F l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng. M&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n E c&

    x1EE7;a F &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng Galois n&

    x1EBF;u F l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng b&

    x1EA5;t bi&

    x1EBF;n c&

    x1EE7;a nh&

    xF3;m c&

    xE1;c F-t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a E. Khi &

    x111;&

    xF3;, nh&

    xF3;m n&

    xE0;y &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; nh&

    xF3;m Galois c&

    x1EE7;a E tr&

    xEA;n F, v&

    xE0; &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c k&

    xFD; hi&

    x1EC7;u l&

    xE0; Gal(E/F). &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; 3.10. &

    x110;&

    x1ED1;i v&

    x1EDB;i m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng E/F, c&

    xE1;c kh&

    x1EB3;ng &

    x111;&

    x1ECB;nh sau &

    x111;&

    xE2;y l&

    xE0; t&

    x1B0;&

    x1A1;ng &

    x111;&

    x1B0;&

    x1A1;ng: (a) E l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c f &

    x2208; F[X]; (b) E l&

    xE0; Galois tr&

    xEA;n F; (c) F = EG, &

    x1EDF; d&

    xF3; G &

    x2282; Aut(E) l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n; (d) E l&

    xE0; chu&

    x1EA9;n t&

    x1EAF;c, t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c, v&

    xE0; c&

    xF3; b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F; Ch&

    x1EE9;ng minh. (a) =&

    x21D2; (b). &

    x110;&

    x1EB7;t G = Aut(E/F) v&

    xE0; F = EG &

    x2283; F. Ta ph&

    x1EA3;i ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng F = F. L&

    x1B0;u &

    xFD; r&

    x1EB1;ng E c&

    x169;ng l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f xem nh&

    x1B0; l&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c v&

    x1EDB;i h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; trong F , v&

    xE0; f v&

    x1EAB;n t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c khi &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c xem nh&

    x1B0; v&

    x1EAD;y. Theo M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 3.2 | Aut(E/F )| = [E : F ] &

    x2264; [E : F] = | Aut(E/F)|. Theo H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 3.5 th&

    xEC; Aut(E/F ) = G = Aut(E/F), d&

    x1EAB;n &

    x111;&

    x1EBF;n [E : F ] = [E : F] v&

    xE0; F = F .

  • 53. c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois (b) =&

    x21D2; (c). &

    x110;&

    x1EB7;t G = Gal(E/F). Khi &

    x111;&

    xF3; F = EG, v&

    xE0; G h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n v&

    xEC; E h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F theo 2.8a. (c) =&

    x21D2; (d). Theo M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 3.4, ta bi&

    x1EBF;t r&

    x1EB1;ng [E : F] &

    x2264; (G : 1); n&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, n&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; &

    x3B1; &

    x2208; E v&

    xE0; f l&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a &

    x3B1;; ta ph&

    x1EA3;i ch&

    x1EE9;ng minh r&

    x1EB1;ng f ch&

    x1EBB; ra th&

    xE0;nh c&

    xE1;c nh&

    xE2;n t&

    x1EED; ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t trong E[X]. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; {&

    x3B1;1 = &

    x3B1;, . . . , &

    x3B1;m} l&

    xE0; qu&

    x129; &

    x111;&

    x1EA1;o c&

    x1EE7;a &

    x3B1; d&

    x1B0;&

    x1EDB;i t&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED9;ng c&

    x1EE7;a G l&

    xEA;n E, v&

    xE0; &

    x111;&

    x1EB7;t g(X) = (X &

    x2212; &

    x3B1;i) = Xm + a1Xm&

    x2212;1 + &

    xB7; &

    xB7; &

    xB7; + am. Do ai l&

    xE0; c&

    xE1;c &

    x111;a th&

    x1EE9;c &

    x111;&

    x1ED1;i x&

    x1EE9;ng c&

    x1EE7;a &

    x3B1;i, v&

    xE0; m&

    x1ED7;i &

    x3C3; &

    x2208; G ch&

    x1EC9; &

    x111;&

    x1A1;n thu&

    x1EA7;n ho&

    xE1;n v&

    x1ECB; c&

    xE1;c &

    x3B1;i n&

    xEA;n &

    x3C3;ai = ai v&

    x1EDB;i m&

    x1ECD;i i, v&

    xE0; do &

    x111;&

    xF3; g(X) &

    x2208; F[X]. &

    x110;&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c c&

    xF3; h&

    x1EC7; s&

    x1ED1; &

    x111;&

    x1EA7;u b&

    x1EB1;ng 1 v&

    xE0; g(&

    x3B1;) = 0, n&

    xEA;n f(X)|g(X) (xem &

    x111;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a c&

    x1EE7;a &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u). N&

    x1EBF;u &

    x3B1;i = &

    x3C3;&

    x3B1;, th&

    xEC; &

    xE1;p d&

    x1EE5;ng &

    x3C3; l&

    xEA;n c&

    xE1;c ph&

    x1B0;&

    x1A1;ng tr&

    xEC;nh f(&

    x3B1;) = 0 cho ta f(&

    x3B1;i) = 0 n&

    xEA;n m&

    x1ED7;i nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a g c&

    x169;ng l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nghi&

    x1EC7;m c&

    x1EE7;a f, v&

    xEC; th&

    x1EBF; ta c&

    x169;ng c&

    xF3; g(X)|f(X). Ta k&

    x1EBF;t lu&

    x1EAD;n r&

    x1EB1;ng f(X) = g(X), v&

    xE0; do v&

    x1EAD;y f(X) ch&

    x1EBB; ra th&

    xE0;nh c&

    xE1;c nh&

    xE2;n t&

    x1EED; ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t trong E. (d) =&

    x21D2; (a) V&

    xEC; E c&

    xF3; b&

    x1EAD;c h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n tr&

    xEA;n F, n&

    xF3; sinh tr&

    xEA;n F b&

    x1EDF;i m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; E = F[&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;m], &

    x3B1;i &

    x2208; E, &

    x3B1;i &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; tr&

    xEA;n F. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; fi l&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a &

    x3B1;i tr&

    xEA;n F v&

    xE0; f l&

    xE0; t&

    xED;ch c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c fi. V&

    xEC; E chu&

    x1EA9;n t&

    x1EAF;c tr&

    xEA;n F, m&

    x1ED7;i fi ch&

    x1EBB; ra trong E v&

    xE0; E l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f. Do E t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c tr&

    xEA;n F, m&

    x1ED7;i fi t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c n&

    xEA;n f t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. Nh&

    x1EAD;n x&

    xE9;t 3.11. (a) Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng Galois tr&

    xEA;n F c&

    xF3; nh&

    xF3;m Galois G v&

    xE0; &

    x3B1; &

    x2208; E. C&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; &

    x3B1;1 = &

    x3B1;, &

    x3B1;2, . . . , &

    x3B1;m trong qu&

    x129; &

    x111;&

    x1EA1;o c&

    x1EE7;a &

    x3B1; d&

    x1B0;&

    x1EDB;i t&

    xE1;c &

    x111;&

    x1ED9;ng c&

    x1EE7;a G &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; c&

    xE1;c li&

    xEA;n h&

    x1EE3;p c&

    x1EE7;a &

    x3B1;. Trong ch&

    x1EE9;ng minh (c) =&

    x21D2; (d) c&

    x1EE7;a &

    x111;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; tr&

    xEA;n, ta &

    x111;&

    xE3; ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a &

    x3B1; l&

    xE0; (X&

    x2212;&

    x3B1;i). (b) Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; G l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n c&

    xE1;c t&

    x1EF1; &

    x111;&

    x1EB3;ng c&

    x1EA5;u c&

    x1EE7;a tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng E. Khi &

    x111;&

    xF3; E/EG th&

    x1ECF;a m&

    xE3;n c&

    xE1;c &

    x111;i&

    x1EC1;u ki&

    x1EC7;n c&

    x1EE7;a &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; 3.10. H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 3.5 ch&

    x1EC9; ra r&

    x1EB1;ng G = Gal(E/EG) v&

    xE0; M&

    x1EC7;nh &

    x111;&

    x1EC1; 3.2 cho th&

    x1EA5;y [E : EG] = | Gal(E/EG)|. H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 3.12. M&

    x1ECD;i m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c E c&

    x1EE7;a F &

    x111;&

    x1EC1;u &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c ch&

    x1EE9;a trong m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng Galois h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n.

  • 54. c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois 53 Ch&

    x1EE9;ng minh. Gi&

    x1EA3; s&

    x1EED; E = F[&

    x3B1;1, . . . , &

    x3B1;m]. Ch&

    x1ECD;n fi l&

    xE0; &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a &

    x3B1;i tr&

    xEA;n F. T&

    xED;ch c&

    x1EE7;a c&

    xE1;c fi ph&

    xE2;n bi&

    x1EC7;t l&

    xE0; m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c trong F[X] v&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a n&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng Galois c&

    x1EE7;a F ch&

    x1EE9;a E. H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 3.13. Cho E &

    x2283; M &

    x2283; F; n&

    x1EBF;u E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng Galois tr&

    xEA;n F, th&

    xEC; n&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng Galois tr&

    xEA;n M. Ch&

    x1EE9;ng minh. Ta bi&

    x1EBF;t r&

    x1EB1;ng E l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c f &

    x2208; F[X]; n&

    xF3; c&

    x169;ng l&

    xE0; tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng ph&

    xE2;n r&

    xE3; c&

    x1EE7;a f &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c xem nh&

    x1B0; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a M[X]. Nh&

    x1EAD;n x&

    xE9;t 3.14. Khi b&

    x1ECF; gi&

    x1EA3; thi&

    x1EBF;t E t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c tr&

    xEA;n F, ta v&

    x1EAB;n thu &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c m&

    x1ED9;t s&

    x1ED1; k&

    x1EBF;t qu&

    x1EA3;. M&

    x1ED9;t ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; &

    x3B1; c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; c&

    x1EE7;a F &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c tr&

    xEA;n F n&

    x1EBF;u &

    x111;a th&

    x1EE9;c t&

    x1ED1;i ti&

    x1EC3;u c&

    x1EE7;a n&

    xF3; tr&

    xEA;n F l&

    xE0; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. Ch&

    x1EE9;ng minh c&

    x1EE7;a H&

    x1EC7; qu&

    x1EA3; 3.12 cho th&

    x1EA5;y m&

    x1ECD;i m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n sinh b&

    x1EDF;i c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c l&

    xE0; m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. Do &

    x111;&

    xF3;, c&

    xE1;c ph&

    x1EA7;n t&

    x1EED; c&

    x1EE7;a m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n E c&

    x1EE7;a F m&

    xE0; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c tr&

    xEA;n F t&

    x1EA1;o th&

    xE0;nh m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng con Esep c&

    x1EE7;a E, v&

    xE0; t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c tr&

    xEA;n F; &

    x111;&

    x1EB7;t [E : F]sep = [Esep : F] (b&

    x1EAD;c t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c c&

    x1EE7;a E tr&

    xEA;n F). N&

    x1EBF;u &

    x2126; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng &

    x111;&

    xF3;ng &

    x111;&

    x1EA1;i s&

    x1ED1; ch&

    x1EE9;a F, th&

    xEC; m&

    x1ECD;i F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u Esep &

    x2192; &

    x2126; th&

    xE1;c tri&

    x1EC3;n &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c m&

    x1ED9;t c&

    xE1;ch duy nh&

    x1EA5;t l&

    xEA;n E, v&

    xE0; do &

    x111;&

    xF3; s&

    x1ED1; c&

    xE1;c F-&

    x111;&

    x1ED3;ng c&

    x1EA5;u Esep &

    x2192; &

    x2126; b&

    x1EB1;ng [E : F]sep. Khi E &

    x2283; M &

    x2283; F (m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n), th&

    xEC; [E : F]sep = [E : M]sep[M : F]sep. N&

    xF3;i ri&

    xEA;ng, E t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c tr&

    xEA;n F &

    x21D4; E t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c tr&

    xEA;n M v&

    xE0; M t&

    xE1;ch &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c tr&

    xEA;n F. Xem Jacobson 1964, I 10, &

    x111;&

    x1EC3; bi&

    x1EBF;t th&

    xEA;m chi ti&

    x1EBF;t. &

    x110;&

    x1ECB;nh ngh&

    x129;a 3.15. M&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng h&

    x1EEF;u h&

    x1EA1;n E &

    x2283; F &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c g&

    x1ECD;i l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng cyclic, abel, . . . , gi&

    x1EA3;i &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c n&

    x1EBF;u n&

    xF3; l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng Galois c&

    xF3; nh&

    xF3;m Galois l&

    xE0; m&

    x1ED9;t nh&

    xF3;m cyclic, abelian,..., gi&

    x1EA3;i &

    x111;&

    x1B0;&

    x1EE3;c. 3.3. &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a l&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois &

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; 3.16 (&

    x110;&

    x1ECB;nh l&

    xFD; c&

    x1A1; b&

    x1EA3;n c&

    x1EE7;a L&

    xFD; thuy&

    x1EBF;t Galois). Cho E l&

    xE0; m&

    x1ED9;t m&

    x1EDF; r&

    x1ED9;ng Galois c&

    x1EE7;a F, v&

    xE0; G = Gal(E/F). C&

    xE1;c &

    xE1;nh x&

    x1EA1; H &

    x2192; EH v&

    xE0; M &

    x2192; Gal(E/M) l&

    xE0; c&

    xE1;c song &

    xE1;nh ngh&

    x1ECB;ch &

    x111;&

    x1EA3;o c&

    x1EE7;a nhau gi&

    x1EEF;a t&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p c&

    xE1;c nh&

    xF3;m con c&

    x1EE7;a G v&

    xE0; t&

    x1EAD;p h&

    x1EE3;p c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng trung gian n&

    x1EB1;m gi&

    x1EEF;a E v&

    xE0; F: {C&

    xE1;c nh&

    xF3;m con c&

    x1EE7;a G} &

    x2190;&

    x2192; {c&

    xE1;c tr&

    x1B0;&

    x1EDD;ng trung gian F &

    x2282; M &

    x2282; E}.