Tiết nhịp [hay trường canh, nhịp; tiếng Anh: bar, measure] là những khoảng cách thời gian được chia đều trong tác phẩm âm nhạc. Trong ký âm, nhịp được định ra bởi vạch nhịp và ô nhịp.[1] Ô nhịp là một phần của khuông nhạc được xác định bởi số phách cho trước; mỗi phách ứng với một hình nốt cụ thể. Về hình thức, mỗi ô nhịp được giới hạn bởi các vạch nhịp. Thường thì các ô nhịp [không xét ô đầu và ô cuối tác phẩm] có tổng giá trị trường độ của các hình nốt và dấu lặng là bằng nhau, dù về mặt thị giác chúng có thể dài ngắn khác nhau. Trong phương pháp ký hiệu nhạc hiện đại, số phách trong mỗi ô nhịp được quy định ngay từ đầu bản nhạc bởi tử số của số chỉ nhịp, còn mẫu số của số chỉ nhịp thì chỉ giá trị của một phách.
Việc phân chia khuông nhạc thành các ô nhịp có ý nghĩa tạo nên các mốc tham chiếu đều đặn trong bản nhạc nhằm xác định các vị trí trong tác phẩm. Nó cũng giúp người đọc nhạc dễ theo dõi bản nhạc hơn.
Về hình thức, ô nhịp được phân định bởi các đoạn thẳng đứng vạch trong khuông nhạc, và những vạch đó được gọi là vạch nhịp hoặc gạch nhịp [barline]. Có hai loại vạch nhịp:
- Vạch nhịp gồm một đoạn thẳng thì gọi là vạch nhịp đơn, có chức năng phân giới từng ô nhịp trong tác phẩm.[1]
- Vạch nhịp gồm hai đoạn thẳng thì gọi là vạch nhịp đôi hoặc vạch nhịp kép. Có hai tiểu loại vạch nhịp kép: vạch nhịp kép có hai nét như nhau và vạch nhịp kép có một nét nhạt, một nét đậm.[2] Tiểu loại thứ nhất có chức năng kết đoạn hoặc kết lại một phần để sang đoạn mới hoặc phần mới, thay đổi loại nhịp, thay đổi khóa nhạc, ngăn cách các chồng âm hoặc hợp âm.[2] Tiểu loại thứ hai có chức năng kết thúc tác phẩm, có thể đi kèm dấu nhắc lại [repeat sign] hoặc dấu hồi [dấu Segno].[3]
Những tác phẩm mà ô nhịp đầu tiên của bản nhạc không đủ số phách theo quy định khi đó ô này được gọi là ô nhịp lấy đà, còn được gọi là nhịp thiếu. Ô nhịp cuối cùng của bản nhạc đó cũng sẽ có số phách không đầy đủ, nhưng nếu cộng ô nhịp đầu tiên với ô nhịp cuối cùng thì đủ số phách theo quy định của số chỉ nhịp và bằng một ô nhịp bình thường trong bản nhạc đó.
Vạch nhịp xuất hiện trong âm nhạc từ thế kỷ 15, 16, nhưng khi đó không phản ánh nhịp độ [metre] đều đặn mà chỉ có ý nghĩa phân chia, hoặc trong một vài trường hợp là phân tách các phách.
Cuối thế kỷ 16, vạch nhịp bắt đầu xuất hiện trong nhạc đồng diễn nhưng một thời gian sau đó vẫn chưa có cách dùng chính quy. Phải đến giữa thế kỷ 17, vạch nhịp mới được dùng theo phong cách hiện đại, tức phân định các ô nhịp có cùng tổng trường độ, và vạch nhịp từ đó cũng đồng hành với loại nhịp của tác phẩm.[4]
- ^ a b “Nhịp và phách”. sydiep.com. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 7 năm 2014. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2014.
- ^ a b Trịnh, Hoài Thu [chủ biên] [2012]. Giáo trình môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản. Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, Việt Nam. tr. 39–40.
- ^ Trịnh 2012, tr. 40
- ^ Mục từ "Barline" trong Harvard Dictionary of Music, ấn bản 2, 1972
Bài viết nhạc lý [lý thuyết âm nhạc] này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.
|
Lấy từ “//vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tiết_nhịp&oldid=67789576”
Một bản nhạc được chia thành những “ nhịp ” và “ phách ” để giúp chúng ta phân biệt được những phần mạnh, nhẹ của âm thanh.
Nhịp là những phần nhỏ có giá trị thời gian bằng nhau được lặp đi lặp lại đều đặn trong một bản nhạc, còn gọi là ô nhịp [hay 1 khuông].
Giữa các ô nhịp có 1 vạch đứng để phân cách được gọi là vạch nhịp.
Mỗi nhịp lại chia thành những phần nhỏ hơn đều nhau về thời gian gọi là phách [khoanh tròn màu đỏ].
1/. Phách
Người ta lấy
nốt đen làm chuẩn. Như đã học ở bài 3 ta có giá trị trường độ của các nốt như sau :
Trường độ các nốt sẽ tạo thành các phách. Mỗi ô nhịp gồm 2, 3, hoặc 4 phách... [tùy loại nhịp] và có thể có 1 hoặc 2 phách mạnh và nhẹ. Phách mạnh thứ nhất luôn đứng đầu mỗi ô nhịp. Ví dụ như nhịp 4/4 dưới đây.
2/. Các loại nhịp.
Phân số xuất hiện ở đầu bản nhạc gọi là chỉ số
nhịp.
- Tử số: xác định số phách có trong mỗi ô nhịp.
- Mẫu số: dùng để xác định trường độ thời gian của mỗi phách bằng một phần bao nhiêu của nốt tròn [từ đó tạo nên tiết tấu nhanh hay chậm cho bản nhạc], thông thường sẽ là 2, 4, hoặc 8.
Vì : 1 nốt tròn = 2 nốt trắng = 4 nốt đen = 8 nốt đơn
Nên : - Nếu mẫu số là 2, thì giá trị mỗi phách sẽ bằng 1/2 nốt tròn [tức bằng nốt trắng]
- Nếu mẫu số là 4, thì giá trị mỗi phách sẽ bằng 1/4 nốt tròn [tức bằng nốt đen]
- Nếu mẫu số là 8, thì giá trị mỗi phách sẽ bằng 1/8 nốt tròn [tức bằng móc đơn]
Tóm lại : - Nếu chỉ số nhịp là 2/4 [đọc là nhịp hai bốn] thì mỗi nhịp có 2 phách, và mỗi phách có giá trị bằng 1 nốt đen [1/4 nốt tròn] như đoạn nhạc ở đầu bài viết.
- Nếu là nhịp 6/8 thì mỗi nhịp có 6 phách, và giá trị mỗi phách là 1 móc đơn [1/8 nốt tròn].
*** Để dễ hiểu hơn, bạn hãy xem 5 đoạn nhạc dưới đây tượng trưng cho 5 nhịp thông dụng. Dãy số dưới đoạn nhạc là số phách có trong mỗi ô nhịp, còn dấu ‘ > ’ ở trên là phách mạnh [nơi chuyển hợp âm nếu cần].
3/. Cách gõ nhịp.
Khi đánh đàn ta sẽ phải gõ nhịp bằng chân nên các bạn tập nhịp bằng chân cho quen và cố gắng tập cho đều, không lúc nhanh lúc chậm.
Qui tắc là đập xuống, nhấc lên là 1 phách. Đập xuống bao giờ cũng rơi vào đầu ô nhịp [phách mạnh]
Nhận xét:
- Ô nhịp đầu tiên trong bài nhạc không nhất thiết phải đủ phách [bài này thì đủ] nhưng chân đập xuống vẫn phải rơi vào nốt nhạc đầu tiên [phách mạnh] của vạch nhịp.
- Móc kép của chữ “về” không nằm ngay nữa phách lên [khoanh tròn màu đỏ] mà nằm lệch về phía sau một tí do có dấu chấm đứng sau móc đơn của chữ “này”[xem lại dấu chấm lặng ở bài 3]. Dĩ nhiên xử lý nốt này chỉ để khi đàn và hát, còn nhịp đập vẫn phải đều.
- Và cuối cùng bạn thấy, số phách trong mỗi nhịp luôn bằng 2.
- Yến Thanh -
Nhịp là những phần nhỏ có giá trị thời gian bằng nhau được lặp đi lặp lại đều đặn trong một bản nhạc , bài hát . Giữa các nhịp có một vạch đứng để phân cách gọi là vạch nhịp .
Mỗi nhịp lại chia thành những phần nhỏ hơn đều nhau về thời gian gọi là phách .
* Lưa ý :
- Bạn có thể mở sách " Âm nhạc và Mĩ thuật lớp 6 " tiết 6 trang 17
- Cuối cùng mik xin hay nhất ak