VTV.vn - Túi mật bị xẹp là tình trạng túi mật không có dịch hay không có khả năng tiết ra dịch.
Hình minh họa.
Túi mật là một cơ quan nhỏ nằm ở mặt dưới của gan, chúng có nhiệm vụ cô đặc, lưu trữ và bài tiết mật. Dịch mật giúp tiêu hóa lượng chất béo được sản xuất ở gan. Thế nên, khi túi mật không khỏe sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn.
Túi mật bị xẹp là tình trạng túi mật không có dịch hay không có khả năng tiết ra dịch. Hiện tượng túi mật bị xẹp khiến chức năng của túi mật tạm thời bị mất, điều này gây ảnh hưởng đến việc tiêu hóa thức ăn tác động đến sức khỏe của chính bạn.
Nguyên nhân khiến túi mật bị xẹp
Xác định được nguyên nhân dẫn đến tình trạng túi mật bị xẹp giúp tìm ra phương pháp điều trị bệnh thích hợp nhất. Túi mật bị xẹp có thể do các nguyên nhân sau:
- Trước khi đi siêu âm kiểm tra sức khỏe bạn đã ăn no, đặc biệt nếu ăn các chất béo như: trứng, đồ ăn nhanh, dăm bông… thì khi thức ăn vào đường tiêu hóa sẽ kích thích túi mật co bóp để tống đẩy dịch mật được dự trữ trong túi mật vào đường ruột. Khi đó, túi mật không còn dịch mật nên co nhỏ lại. Vì thế, khi siêu âm sẽ thấy hình ảnh túi mật bị xẹp.
- Một nguyên nhân khác khiến túi mật bị xẹp là tình trạng túi mật bị viêm do sỏi mật, thành túi mật dày không còn khả năng co bóp và dự trữ dịch mật, khiến túi mật dần bị teo nhỏ lại. Đối với trường hợp này, bạn nên thực hiện theo lời khuyên của chuyên gia, bác sĩ.
Để xác định chính xác nguyên nhân dẫn đến tình trạng túi mật bị xẹp thì bạn nên đến bệnh viện siêu âm, kiểm tra chính xác. Lưu ý, trước khi đi siêu âm bạn nên nhịn ăn ít nhất 6 giờ để xác định kết quả được chính xác nhất. Chỉ khi xác định được nguyên nhân thì mới có cách điều trị phù hợp.
Triệu chứng túi mật bị xẹp
Túi mật bị xẹp cũng có các triệu chứng giống những bệnh về túi mật gây đau, đầy, chậm tiêu do sỏi, nguy cơ viêm, nhiễm trùng túi mật.
- Đau: triệu chứng này diễn ở hầu như các bệnh liên quan đến túi mật. Các cơn đau thường xuyên xuất hiện ở phần giữa bụng trên bên phải, có lúc nhẹ và gián đoạn nhưng đôi lúc đau nặng, liên tục. Một số khác lại bị các cơn đau lan sang các khu vực khác trên cơ thể, đôi lúc ở cả ngực và lưng.
- Phân hoặc nước tiểu có màu bất thường: khi túi mật của bạn đang gặp vấn đề sẽ khiến màu phân nhạt và nước tiểu trở nên sẫm màu hơn, đều này cho thấy dịch mật bị tắc nghẽn.
- Vàng da: chính là dấu hiệu cho thấy tình trạng ứ trệ dịch mật xảy ra.
- Ngoài ra, còn có một số triệu chứng khác như: buồn nôn và nôn, sốt hoặc ớn lạnh, tiêu chảy mạn tính chính vì thế bạn cần nên hết sức chú ý khi nhận thấy bất kì dấu hiệu thất thường nào xảy ra.
Viêm túi mật cấp tính là viêm túi mật tiến triển vài giờ, thông thường vì sỏi gây tắc nghẽn ống mật. Các triệu chứng bao gồm đau hạ sườn phải và căng tức, kèm theo sốt, ớn lạnh, buồn nôn, và nôn. Siêu âm bụng phát hiện sỏi và đôi khi là viêm kết hợp. Điều trị thường là điều trị kháng sinh và cắt túi mật.
Niêm mạc bị tổn thương tiết ra nhiều chất lỏng vào trong túi mật hơn số lượng hấp thụ. Sự tiến triển dẫn tới tiếp tục giải phóng các chất trung gian gây viêm [ví dụ, prostaglandins], tổn thương niêm mạc nặng hơn và gây thiếu máu, tất cả các yếu tố này làm tình trạng viêm kéo dài. Nhiễm trùng do vi khuẩn có thể xảy ra. Vòng luẩn quẩn của quá trình tiết dịch và viêm, khi không kiểm soát được dẫn tới hoại tử và thủng.
Viêm túi mật acalculous là viêm túi mật không có sỏi. Chiếm từ 5 đến 10% nội soi cắt túi mật được thực hiện trong viêm túi mật cấp. Các yếu tố nguy cơ bao gồm:
- Nhịn ăn kéo dài hoặc nuôi dưỡng tĩnh mạch hoàn toàn, cả hai đều có thể dẫn đến ứ mật
- Suy giảm miễn dịch
Các triệu chứng và dấu hiệu của viêm túi mật cấp tính
Hầu hết các bệnh nhân đều có cơn đau bụng quặn gan trước hoặc viêm túi mật cấp. Đau trong viêm túi mật cũng tương tự về tính chất và vị trí đối với cơn đau quặn mật nhưng kéo dài hơn [nghĩa là \> 6 giờ] và dữ dội hơn. Nôn thường gặp, cảm giác đau tức vùng bụng bên phải. Trong vài giờ, dấu hiệu Murphy [hít thở sâu làm tăng cơn đau khi sờ vào phần tư trên phải và ngừng thở] tiến triển cùng với phản ứng của các cơ bụng trên ở bên phải. Sốt, nhiệt độ ở mức thấp, thường gặp.
Ở người cao tuổi, các triệu chứng đầu tiên hoặc duy nhất có thể là biểu hiện toàn thân và không đặc hiệu [ví dụ như biếng ăn, nôn, khó chịu, suy nhược, sốt]. Đôi khi không có sốt.
Viêm túi mật cấp tính bắt đầu giảm dần trong 2 đến 3 ngày và khỏi trong vòng 1 tuần ở 85% bệnh nhân ngay cả khi không điều trị.
Các biến chứng
Các biến chứng khác bao gồm:
- Hội chứng Mirizzi: Hiếm khi một viên sỏi bị ảnh hưởng trong ống nang, bị nén và làm tắc nghẽn ống mật chủ, gây ứ mật.
- Viêm tụy do sỏi: Sỏi mật di chuyển từ túi mật vào ống mật chủ và tắc ống tụy.
- Lỗ thủng mật ruột: Hiếm khi, một viên sỏi lớn làm bào mòn thành túi mật, tạo thành lỗ thủng vào ruột non [hoặc nơi khác trong khoang bụng]; sỏi có thể tự đi qua hoặc tắc ruột non [tắc ruột do sỏi túi mật].
Viêm túi mật cấp tính
Các triệu chứng tương tự như viêm túi mật cấp với sỏi mật nhưng có thể khó xác định được vì bệnh nhân có xu hướng bị bệnh nặng [ví dụ, đơn vi hồi sức] và có thể không thể nói rõ ràng. Đau bụng hoặc sốt không rõ nguyên nhân có thể là đầu mối duy nhất. Không được điều trị, bệnh có thể nhanh chóng tiến triển thành hoại tử túi mật và thủng, dẫn đến nhiễm trùng huyết, sốc và viêm phúc mạc; tỷ lệ tử vong khoảng 65%.
- Siêu âm
- Chụp hình nhấp nháy túi mật nếu kết quả siêu âm không rõ ràng hoặc nếu nghi ngờ bị viêm túi mật không do sỏi.
Viêm túi mật cấp được nghi ngờ dựa trên các triệu chứng và dấu hiệu.
- Bệnh lý ác tính khác
- Nuôi dưỡng tĩnh mạch hoàn toàn và không ăn uống [vì ứ mật ngăn ngừa việc đổ đầy]
- Bệnh gan nặng [vì gan không bài tiết ra mật có chứa chất phóng xạ]
- Cơ vòng mở liên tục [tạo điều kiện thoát vào tá tràng chứ không phải túi mật]
Morphine kích thích, làm tăng tương lực trong cơ vòng của Oddi và tăng cường làm đầy, giúp loại bỏ các kết quả dương tính giả.
CT xác định những bất thường ngoài túi mật. Chụp hình nhấp nháy túi mật hữu ích hơn; sự không đổ đầy túi mật chất phóng xạ có thể cho thấy sự tắc nghẽn trong ống túi mật. Cho morphine giúp loại bỏ kết quả dương tính giả do ứ đọng túi mật.
- Chăm sóc hỗ trợ [truyền dịch, giảm đau, kháng sinh]
- Cắt túi mật
Điều trị bao gồm nhập viện, truyền dịch đường tĩnh mạch và thuốc giảm đau, như NSAID [ketorolac] hoặc opioid. Không ăn uống bằng đường miệng, và đặt sonde dạ dày cho ăn nếu bệnh nhân nôn nhiều hoặc có biểu hiện tắc ruột. Kháng sinh ngoài đường tiêu hóa thường được bắt đầu để điều trị nhiễm trùng, nhưng không rõ bằng chứng về lợi ích. Độ bao phủ thông thường đối với vi khuẩn Gram âm, bao gồm các phác đồ đường tĩnh mạch như ceftriaxone 2 g mỗi 24 giờ phối hợp với metronidazole 500 mg mỗi 8 giờ, piperacillin/tazobactam 4 g mỗi 6 giờ, hoặc ticarcillin/clavulanat 4 g môi 6 giờ.
Cắt túi mật làm giảm viêm túi mật cấp và giảm đau mật. Cắt túi mật sớm thường được chỉ định, tốt nhất nên thực hiện trong 24 đến 48 giờ đầu trong các tình huống sau:
- Chẩn đoán rõ ràng và bệnh nhân có nguy cơ tai biến phẫu thuật thấp.
- Bệnh nhân cao tuổi hoặc bị đái tháo đường và do đó có nguy cơ cao bị biến chứng nhiễm trùng.
- Bệnh nhân có chứng đau thắt, hoại tử, thủng, hoặc viêm túi mật hoại tử.
Phẫu thuật có thể bị trì hoãn khi bệnh nhân có rối loạn mạn tính nghiêm trọng tiềm ẩn [ví dụ: bệnh tâm phế mãn hoặc bệnh gan nặng] làm tăng nguy cơ phẫu thuật. Ở những bệnh nhân như vậy, cắt túi mật được hoãn lại cho đến khi điều trị ổn định các rối loạn phối hợp hoặc cho đến khi viêm túi mật được giải quyết. Nếu viêm túi mật giải quyết được, cắt túi mật có thể được thực hiện sau ≥ 6 tuần. Phẫu thuật chậm dẫn đến nguy cơ tái phát.
Phẫu thuật túi mật qua da là một phương pháp thay thế cho phẫu thuật cắt bỏ túi mật trên những bệnh nhân có nguy cơ tai biến phẫu thuật rất cao như người cao tuổi, những người bị viêm túi mật không do sỏi, những người bị bệnh gan nặng và những người trong đơn vị hồi sức tich cực do bỏng, chấn thương, hoặc suy hô hấp.
- Hầu hết [≥ 95%] bệnh nhân viêm túi mật cấp có bệnh sỏi mật.
- Ở người cao tuổi, các triệu chứng viêm túi mật có thể không đặc hiệu [ví dụ như biếng ăn, nôn mửa, khó chịu, suy nhược] và sốt có thể vắng mặt.
- Mặc dù viêm túi mật cấp tính tự khỏi ở 85% bệnh nhân, thủng khu trú hoặc biến chứng khác phát triển ở 10%.
- Chẩn đoán qua siêu âm và, nếu kết quả là âm tính, cholescintigraphy.
- Điều trị bệnh nhân với dịch truyền tĩnh mạch, kháng sinh, và thuốc giảm đau; làm phẫu thuật cắt bỏ túi mật khi bệnh nhân ổn định.
Bản quyền © 2024 Merck & Co., Inc., Rahway, NJ, USA và các chi nhánh của công ty. Bảo lưu mọi quyền.