Ngày nay khoa học đang ngày càng trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp

Câu 77. Hãy giải thích thế nào là “khoa học đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp”. Trình bày những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học – công nghệ trong nửa sau thế kỷ XX.

Hướng dẫn làm bài.

a] Thế nào là khoa học đã trở thành lược lượng sản xuất trực tiếp ?

– Đặc điểm lớn nhất của cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật ngày nay là khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp.

– Mọi phát minh kĩ thuật, công nghệ đều bắt nguồn từ nghiên cứu khoa học. Khoa học gắn liền với kĩ thuật, khOa học đi trước mở đường cho kĩ thuật. Đến lược mình, kĩ thuật lại đi trước mở đường cho sản xuất.

– Quá trình đó là : khoa học – kĩ thuật, công nghệ – sản xuất. Đây là một khác biệt so với cuộc cách mạng công nghiệp thế kỉ XVIII.

– Thời gian từ phát minh khoa học đến ứng dụng vào sản xuât ngày càng được rút ngắn, như : máy ảnh [1727 – 1839], điện thoại [1820 – 1876], nguyên tử [1939 – 1945], laze [1960 – 1962], …

– Như vậy, khoa học đã tham gia trực tiếp vào sản xuất, trở thành nguồn gốc chính của những tiến bộ kĩ thuật và công nghệ. Hiệu quả kinh tế ngày càng cao của công tác nghiên cứu khoa học. Đầu tư vào khoa học cho lãi cao hơn so với đầu tư vào các ngành khác.

b] Thành tựu nổi bật :

– Trong lĩnh vực khoa học cơ bản, loài người đã đạt được những thành tựu hết sức to lớn, những bước nhảy vọt chưa từng thấy trong các ngành Toán học, Vật lí học, Hóa học, Sinh học … Sự kiện gây chấn động lớn trong dư luận thế giới là vào tháng 3 – 1945, các nhà khoa học đã tạo ra một con cường bằng phương pháp sinh sản vô tính, đặt tên là cừu Đôli. Tháng 6 – 2000, các nhà khoa học công bố Bản đồ gen người mới được giả mã hoàn chỉnh.

– Trong lĩnh vực công nghệ, đã có những phát minh quan trọng :

§ Công cụ sản xuất mới : máy tính điện tử, máy tự động, hệ thống máy tự động, rôbốt,…

§ Những nguồn năng lượng mới : năng lượng mặt trời, năng lượng nguyên tử,…

§ Những vật liệu mới : chất pôlime, các loại vật liệu siêu sạch, siêu bền, siêu cứng,…

§ Công nghệ sinh học với những đột phá phi thường trong công nghệ di truyền, công nghệ tế bào,… dẫn tới cuộc “cách mạng xanh” trong nông nghiệp với những giống lúa mới có năng suất cao, thân cây chịu bệnh tốt.

§ Những tiến bộ thần kì trong thông tin liên lạc, giao thông vận tải : cáp sợi thuỷ tinh quang dẫn, máy bay siêu âm khổng lồ,… ; chinh phục vũ trụ : vệ tinh nhân tạo, tàu vũ trụ,…

§ Trong những thập niên gần đay, Công nghệ thông tin đã phát triển mạnh mẽ như một sự bùng nổ trên phạm vi toàn cầu, hình thành mạng thông tin máy tính toàn cầu [Internet],… Nền văn minh nhân loại đã sang một chương mới – Văn minh thông tin.

* Theo anh/chị, vai trò của cách mạng khoa học kĩ thuật trong cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá nền kinh tế nước ta hiện nay quan trọng như thế nào ? Vì sao ?

§ Thực tế sự tiến bộ của nền kinh tế Mĩ, Nhật và nhiều nước trên thế giới từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay đã chứng tỏ vị trí quan trọng của khoa học kĩ thuật. Trong công cuộc hiện đại hoá ở Việt Nam hiện nay muốn thành công thì vai trò của khoa học kĩ thuật là cực kì quan trọng có ý nghĩa quyết định.

§ Cách mạng khoa học – kĩ thuật được coi là có vị trí then chốt trong quá trình cải biến từ một nước có nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu đi tới một nước công – nông nghiệp hiện đại. Mọi cố gắng về các mặt phát triển sự nghiệp giáo dục, đào tạo, xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật, động viên các tiềm năng về vốn, lao động, phát triển kinh tế đối ngoại… cũng nhằm mục tiêu thúc đẩy nhanh Cách mạng này.

Phân tích vấn đề: Hiện nay khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp?

Lời giải

Vấn đề khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp là dự báo của các nhà kinh điển mácxít và dự báo đó ngày nay đã trở thành hiện thực. Đây là xu thế tất yếu trong nền sản xuất xã hội dưới tác động của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại.

Sự phát triển như vũ bão của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện đại là đặc trưng cơ bản của thời đại hiện nay. Cách mạng khoa học kỹ thuật luôn gắn với nền sản xuất xã hội và ngày càng có vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất. Ngày nay, sự phát triển của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện đại đã trở thành nguyên nhân trực tiếp của nhiều biến đổi to lớn trong sản xuất và đời sống xã hội. Nhờ thành tựu khoa học, đã sản xuất ra các loại hàng hóa đặc biệt, như phát minh, sáng chế, quy trình công nghệ và trở thành ngành sản xuất với đầu tư ngày càng tăng; hợp lý hóa quá trình tổ chức, quản lý sản xuất, nâng cao năng suất lao động. Sự phát triển của khoa học hiện nay đã rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu với ứng dụng và có khả năng phát triển “vượt trước” để giải quyết những mâu thuẫn do nhu cầu sản xuất đặt ra, do vậy nó thực sự là động lực mạnh mẽ thúc đẩy nền sản xuất xã hội phát triển. Khoa học thâm nhập vào tất cả các yếu tố của lực lượng sản xuất, sự thâm nhập của nó ngày càng trở nên mạnh mẽ đưa tới tăng năng suất lao động và làm cho hàm lượng trí tuệ của các sản phẩm làm ra ngày càng cao. Tuy nhiên, khi nói khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp không nên hiểu đây là yếu tố” thứ ba trong các yếu tố cấu thành lực lượng sản xuất [người lao động và tư liệu sản xuất].

Nhận thức đúng đắn vai trò của khoa học trong sản xuất xã hội và phát triển đất nước, Đảng ta đã khẳng định, phát triển khoa học và công nghệ cùng với phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu. Định hướng phát triển khoa học và công nghệ trong thời gian tới đây được Đảng ta chỉ rõ, khoa học xã hội và nhân văn hướng vào việc giải đáp các vấn đề lý luận và thực tiễn, dự báo các xu hướng phát triển, cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách phát triển kinh tế – xã hội. Khoa học tự nhiên hướng vào giải quyết các vấn đề thực tiễn, xây dựng cơ sở khoa học của sự phát triển các lĩnh vực công nghệ trọng điểm. Khoa học và công nghệ hướng vào nâng cao năng suất lao động, đổi mới sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa trên thị trường… Coi trọng nghiên cứu cơ bản, tăng đầu tư ngân sách và huy động các nguồn lực khác cho khoa học và công nghệ.