Phong cách hồ chí minh chia làm mấy phần

Qua bài học này các em cần nắm được một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và trong sinh hoạt. Ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Qua bài học này các em cần nắm được một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và trong sinh hoạt. Ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Tóm tắt bài

1.1. Tìm hiểu chung

a. Tác giả Lê Anh Trà

• Sinh năm 1927 mất năm 1999

• Quê quán: Xã Phổ Minh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi.

b. Tác phẩm

• Được trích từ bài viết "Phong cách Hồ Chí Minh cái vĩ đại gắn liền với cái giản dị" của Lê Anh Trà.

• In trong tập Hồ Chí Minh và văn hóa Việt Nam, Viện văn hóa và xuất bản Hà Nội.

c. Thể loại

• Văn bản nhật dụng sử dụng yếu tố nghị luận.

d. Bố cục 

Có thể chia làm 3 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến rất hiện đại: Quá trình hình thành và điều kì lạ của phong cách văn hóa Hồ Chí Minh.

• Phần 2: Tiếp theo đến Hạ tắm ao: Những nét cụ thể của phong cách sống và làm việc của Bác Hồ.

• Phần 3: Còn lại: Bình luận và khẳng định ý nghĩa của phong cách văn hóa Hồ Chí Minh.

1.2. Đọc hiểu văn bản

a. Con đường hình thành nên phong cách Hồ Chí Minh

• Đi nhiều nơi có điều kiện để tiếp xúc với nhiều nền văn hóa khác nhau, thành thạo nhiều thứ tiếng.

• Ham học hỏi, dày công học tập, rèn luyện không ngừng.

• Bác luôn tiếp thu các kiến thức và có chọn lọc những tinh hoa văn hóa nhân loại.

• Giữ gìn và biết kết hợp văn hóa truyền thống với vẻ đẹp văn hóa nhân loại.

⇒ Những nhân tố đó đã tạo nên ở bác một phong cách văn hóa hiện đại và rất Việt Nam.

b. Vẻ đẹp trong lối sống của Hồ Chí Minh

• Nơi làm việc đơn sơ: Chỉ vài phòng làm việc và tiếp khách, họp bộ chính trị và ngủ, nhà sàn vài ba phòng, ao cá,..

• Trang phục giản dị: Ít ỏi chiếc va li con với vài ba bộ quần ao bà ba, dép lốp thô sơ,...

• Ăn uống đạm bạc: Cá kho, rau luộc, dưa cà,...

→ Lối sống của một vị Chủ tịch nước nhưng rất giản dị, thanh cao, không xa hoa lãng phí. Đây là lối sống có văn hóa, trở thành một quan điểm thẩm mĩ: Cái đẹp là sự giản dị, tự nhiên.

c. Ý nghĩa phong cách Hồ Chí Minh

• Học tập và rèn luyện theo phong cách của Bác là hòa nhập với khu vực nhưng phải giữ được bản sắc văn hóa của dân tộc.

• Phong cách của Người bộc lộ một quan niệm thẩm mĩ về lẽ sống, cách di dưỡng tinh thần.

• Đây chính là cách sống của người cộng sản lão thành.

Bài tập minh họa

ví dụ:

Đề: Theo em, phong cách Hồ Chí Minh có phải là một văn bản thuyết minh không?

Gợi ý làm bài

1. Mở bài 

• Phong cách Hồ Chí Minh vận dụng nhiều phương thức biểu đạt và trong đó phương thức thuyết minh là phương thức chính trong tác phẩm này.

• Nêu tóm tắt nội dung chính của bài.

2. Thân bài

a. Đối tượng thuyết minh là: Phong cách của Bác Hồ. Vẻ đẹp phong cachs của Bác được trình bày trên hai phương diện.

• Bác luôn tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại để tạo nên một nhân cách, một lối sống rất dân tộc Việt Nam, rất phương đông nhưng cũng rất hiện đại.

• Lối sống của Bác giản dị, thanh cao, tiêu biểu cho nét đẹp trong lối sống dân tộc Việt Nam.

b. Phong cách của Bác được trình bày, giới thiệu một cách chính xác, khách quan qua những dẫn chứng sinh động, cụ thể và xác thực.

c. Bài viết đã sử dụng phương pháp của văn bản thuyết minh như:

• Phương pháp phân tích các khía cạnh, các phương diện, các biểu hiện của vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh về văn hóa và lối sống.

• Phương pháp liệt kê những nơi Bác đã đi qua như Châu Phi, Châu Á, Châu Mĩ, Châu Âu,... những ngôn ngữ Bác nói rất thành thạo như tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Hoa, tiếng Nga,...

• Phương pháp so sánh lối sống giản dị của Bác với các bậc hiền triết như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm.

d. Bài viết sử dụng các yếu tố nghệ thuật như:

• Kể chuyện, bình luận, nghệ thuật đối lập.

• Cách viết văn có cảm xúc.

• Những tri thức xác thực, khách quan về phong cách Hồ Chí Minh.

3. Kết bài

• Bài viết làm cho chúng ta tự hòa, kính yêu Bác, khơi dạy cho mỗi chúng ta ý nguyện học tập, tu dưỡng, rèn luyện theo tấm gương của Bác.     

 GỢl Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP I

– Phần bài học

Câu hỏi 1. Vốn tri thức văn hoá nhân loại của Chủ tịch Hồ Chí Minh sâu rộng như thế nào? Vì sao Người lại có vốn tri thức sâu rộng như vậy?

Gợi ý - Hồ Chí Minh là một danh nhân văn hoá thế giới. Người có một vốn tri thức về văn hoá nhân loại râ't sâu rộng. Người am hiểu sâu sắc về văn hoá các dân tộc và văn hoá thế giới. Sự hiểu biết về văn hoá thế giới hoà quyện với gốc văn hoá dân tộc đã tạo cho Người một nhân cách lớn, một lốĩ sô'ng bình dị rất Việt Nam, rất phương Đông nhưng đồng thời cũng rất mđi, rất hiện đại. - Vốn tri thức văn hoá đó của Hồ Chí Minh có được là nhờ Người đã nắm vững nhiều ngôn ngữ như Anh, Pháp, Nga, Hoa,... Điều này đã tạo thuận lợi cho Người khi tiếp xúc với văn hoá nhiều nước trên thế giới, vốn tri thức văn hoá mà Người có được còn do Người đi nhiều nơi trong cuộc hành trình gian nan tìm đường cứu nước. Đến đâu Người cũng học hỏi, tìm hiểu văn hoá, nghệ thuật của đất nưđc đó, vùng đâ't đó. Sự tiếp xúc, tìm hiểu, học hỏi về văn hoá của Người rất sâu sắc. Người luôn có ý thức chọn lọc tinh hoa văn hoá nhân loại và không bị ảnh hưởng một cách thụ động.

Câu hỏi 2. Lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông của Bác Hồ được biểu hiện như thế nào?

Gợi ý Lối sông bình dị, râ't Việt Nam, râ't phương Đồng của Hồ Chí Minh được thể hiện chủ yếu qua đời sống sinh hoạt vô cùng giản dị của Người. - Nơi ở của Người chỉ là một ngôi nhà sàn nhỏ bé vđi những đồ đạc đơn sơ, mộc mạc: "chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ”, "chiếc nhà sàn đó cũng chí vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc vù ngủ".  - Trang phục của Người rất bình dị [bộ quần áo bà ba màu nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp,...], tư trang ít ỏi [chiếc va li với vài bộ quần áo và vài vật kỉ niệm]. - Việc ăn uống của Người cũng hết sức đạm bạc, chỉ có những món ăn dân dã quen thuộc của quê hương [cá kho, rau luộc, cà muối, dưa ghém, cháo hoa,...].

Câu hỏi 3. Vì sao có thể nói lối sống của Bác là sự kết hợp giữa giản dị và thanh cao?

Gợi ý Lối sống giản dị và thanh đạm của Hồ Chí Minh chính là biểu hiện của vẻ đẹp tâm hồn rất mực thanh cao. Đó không phải là lối sống khắc khổ của cảnh nghèo khó; cũng không phải là cách tự thần thánh hoá, tự làm cho khác đời, khác người. Lối sống của Bác là lối sống theo một quan niệm thẩm mĩ: vẻ đẹp giản dị và tự nhiên. Nét đẹp của lối sống này chính là lối sống rất Việt Nam, cách sống cỏa các nhà hiền triết trong lịch sử dân tộc như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm,...

Câu hỏi 4. Nêu cảm nhận của em về những nét đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh.

Gợi ý Suy nghĩ của em phải được xuất phát từ bài viết này. Đọc thêm các bài viết, những mẩu chuyện của người khác viết về Bác và cả những bài viết của Bác. Từ những bài viết, mẩu chuyện này gợi cho em suy nghĩ, tình cảm gì về Bác. II - Phần luyện tập Tìm đọc và kể lại những câu chuyện về lối sống giản dị mà cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Gợi ý Hiện nay, có nhiều câu chuyện viết về lối sống giản dị mà cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh đăng trên các sách báo [ví dụ cuốn Bác Hồ kính yêu, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 1977]. Em hãy tìm đọc và sau đó viết lại theo trí nhớ của mình. Lưu ý: không cần bám sát từng từ, từng câu ưong văn bản mẩu chuyện đã đọc.  

Bài viết gợi ý:

1. Phong cách Hồ Chí Minh là một phần của văn bản Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị của tác giả Lê Anh Trà, trích trong cuốn sách Hồ Chí Minh và văn hoá Việt Nam, Viện Văn hoá xuất bản, Hà Nội, 1990.

2. Mặc dù rất am tường và chịu ảnh hưởng của nền văn hoá nhiều nước, nhiều vùng trên thế giới nhưng phong cách của Hồ Chí Minh vô cùng giản dị. Điều đó được thể hiện ngay trong đời sống sinh hoạt của Người : nơi ở chỉ là một ngôi nhà sàn nhỏ bé với những đồ đạc mộc mạc, trang phục đơn sơ, ăn uống đạm bạc.

3. Trong văn bản Phong cách Hồ Chí Minh, tác giả đưa ra luận điểm then chốt : Phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hoà giữa tính dân tộc và tính nhân loại, truyền thống và hiện đại, giữa vĩ đại và giản dị.

Để làm sáng tỏ luận điểm này, tác giả đã vận dụng một hệ thống lập luận chặt chẽ, với những dẫn chứng xác thực, giàu sức thuyết phục về những chặng đường hoạt động cách mạng, về ngôn ngữ và về cuộc sống sinh hoạt hằng ngày của Bác.

II - HƯỚNG DẪN ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

1. Hồ Chí Minh có một vốn tri thức văn hoá rất uyên thâm, thể hiện ở sự am hiểu sâu sắc về các dân tộc và nhiều nền văn hoá trên thế giới. Đặc biệt, sự hiểu biết về văn hoá thế giới đó đã hoà quyện với gốc văn hoá dân tộc không gì lay chuyển được ở Người để trở thành một nhân cách, một lối sống bình dị rất Việt Nam, rất phương Đông nhưng đồng thời cũng rất mới, rất hiện đại.

Vốn tri thức văn hoá đó của Hồ Chí Minh có được là bởi trong cuộc hành trình gian nan tìm đường cứu nước, Người đã tiếp xúc với văn hoá nhiều nước, nhiều vùng trên thế giới. Đến đâu Người cũng học hỏi, tìm hiểu văn hoá, nghệ thuật của đất nước đó, vùng đó. Khi tiếp xúc với các nền văn hoá, Người luôn có ý thức tiếp thu cái đẹp, cái hay, đồng thời phê phán những cái tiêu cực.

2. Lối sống bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông của Hồ Chí Minh được thể hiện chủ yếu qua đời sống sinh hoạt vô cùng giản dị của Người:

- Nơi ở chỉ là một ngôi nhà sàn nhỏ bé với những đồ đạc đơn sơ, mộc mạc.

- Trang phục bình dị [bộ quần áo bà ba, chiếc áo trấn thủ, dép lốp...].

- Ăn uống hết sức đạm bạc với những món ăn dân dã quen thuộc của nhân dân [cá kho, rau luộc, cà muối, dưa ghém,...].

3. Nếp sống giản dị và thanh đạm của Hồ Chí Minh chính là biểu hiện của vẻ đẹp tâm hồn rất mực thanh cao. Giản dị mà không sơ sài, đạm bạc mà không gợi cảm giác cơ cực, từ cách bài trí cho đến ăn ở, sinh hoạt hằng ngày đều thể hiện sự thanh thản, ung dung. Cuộc sống đó có vẻ gần với cuộc sống của một nhà hiền triết, một vị trích tiên, tuy nhiên lại không hẳn như vậy. Bản lĩnh, ý chí của một người chiến sĩ cách mạng vĩ đại đã hoà nhập cùng tâm hồn một nhà thơ lớn, một nhà văn hoá lớn. Khao khát cống hiến cho Tổ quốc, nhân dân bao nhiêu thì Người lại càng yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống bây nhiêu, vẻ đẹp của các yếu tố ngoại cảnh, từ ngôi nhà, vườn cây, ao cá cho đến cách trang phục, ăn uống, nói năng,... đã thể hiện rất rõ vẻ đẹp tâm hồn Người, rất mạnh mẽ song cũng rất lãng mạn, rất thơ.

III - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

Có nhiều câu chuyện viết về lối sống giản dị mà cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Quê hương nghĩa nặng tình sâu là một câu chuyện cảm động trong số đó. Em có thể đọc và kể lại câu chuyện sau : .

“Ngày 14 - 6 - 1957, Bác Hồ về thăm quê -làng Sen, Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An sau hơn 50 năm xa quê.

Nghe tin ngày mai Bác về, dân làng thao thức. Mọi người đều nghĩ tới ngày đón người con của quê hương nhưng cũng là vị Chủ tịch nước chắc phải thật long trọng.

Sáng ấy, Bác về với bộ quần áo ka ki và đôi dép cao su quen thuộc. Hình ảnh ấy đã xua tan cái cảm giác xa cách nửa thế kỉ, và bà con cảm thấy gần gũi, thân thiết lạ thường như mới gặp Bác ngày hôm qua vậy. Bác vẫy tay cất tiếng chào mọi người. Một chú mời Bác vào nhà tiếp khách mới xây ở gần nhà Bác, nhưng Bác ngăn lại :

- Tôi xa nhà, xa quê đã lâu, nay mới có dịp về, tôi phải về thăm nhà đã, còn đây là nhà tiếp khách để dành cho khách, tôi có phải là khách đâu !

Ngôi nhà mà Bác Hồ nhắc tới là ngôi nhà năm gian được xây dựng năm 1901. Chú cán bộ hướng dẫn Bác đi vào ngõ cạnh nhà ngang. Chiếc cổng tre gắn một tấm biển nhỏ : "Nhà Bác Hồ”, Bác cười vui :

- Đây là nhà cụ Phó bảng chứ có phải nhà Bác Hồ đâu !

Bác ngập ngừng trong giây lát rồi thong thả dọc theo hàng rào bước tiếp đến góc của mảnh vườn rồi rẽ tay phải dọc theo hàng rào râm bụt ở trước ngôi nhà. Bác nhẹ tay vạch rào râm bụt đi thẳng vào sân, vừa đi Bác vừa nhắc chú cán bộ địa phương :

- Các chú mở lối đi đằng ấy sai rồi. Cổng nhà cụ Phó bảng ở hướng đông này chứ !

Bác đứng giữa sân, nhìn quanh rồi lần lượt chỉ cho mọi người biết, trong vườn này ngày xưa chỗ nào là cây ổi, chỗ nào là cây thanh yên. Bác đi một lượt từ nhà trên xuống nhà dưới. Bác lại đi ra ngõ, nhìn quanh chòm xóm, nhìn ra núi Chung, nơi xưa kia Bác thường chơi thả diều.

Một cụ già chờ Bác ở ngõ, Bác lên tiếng hỏi ngay :

- Có phải ông Điền không ?

- Vâng... anh Côông... Bác, Bác Hồ !

Bác nhanh nhẹn bước tới, nắm tay ông cụ đang run run vì cảm động, Bác hỏi :

- Anh Điền, anh vẫn khoẻ chứ !

Cụ già đó chính là ông Điền, người bạn thời niên thiếu của Bác, đã từng cùng nhau đi câu cá, đi thả diều. Hai tiếng “anh Điền” làm cho cụ già cảm động. Trước mặt cụ vẫn là người bạn năm xưa dù Bác đã trở thành Chủ tịch nước.

Bác nói với bà con dân làng :

"Tôi xa quê hương đã năm mươi năm rồi. Thường tình người ta xa nhà, lúc trở về thì mừng mừng tủi tủi. Nhưng tôi không tủi, mà chỉ thấy mừng. BỞi vì khi tôi ra đi, nhân dân ta còn nô lệ, bị bọn phong kiến đế quốc đè đầu cưỡi cổ. Bây giờ tôi về thì đất nước đã được giải phóng, nhân dân ta đã được tự do".

Nói rồi Bác đọc câu thơ :

Quê hương nghĩa nặng tình cao

Năm mươi năm ấy biết bao nhiêu tình.

[Theo đồng chí Vũ Kì, Kể chuyện Bác Hồ, tập một, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2003]