Chúng ta đã biết về vai trò và tầm quan trọng của giáo lý: đó là góp phần không nhỏ trong việc trưởng thành đức tin của người tín hữu. Khi nói tới giáo lý, người ta liên tưởng ngay tới hai đối tượng căn bản: người dạy và người học giáo lý, trong đó có người giáo lý viên và học viên. Để cụ thể hóa chủ đề của buổi hội thảo và bài thuyết trình sáng nay, con xin để cập tới một vấn đề thiết thực của việc dạy giáo lý, đó là vai trò của người giáo lý viên trong việc hình thành đức tin nơi học viên: làm thế nào để việc dạy và học giáo lý hướng tới việc trưởng thành đức tin nơi người giáo lý viên và học viên giáo lý? Làm thế nào để các anh chị em giáo lý giáo dân được góp phần mình trong công việc giáo dục đức tin trong giáo xứ?
Bài này được đưa ra ba ý chính:
GIÁO LÝ VIÊN – NGƯỜI KHAI TÂM ĐỨC TIN
DẠY GIÁO LÝ: ĐÀO TẠO NHÂN CÁCH CHO CÁC EM
ƯỚC MONG VÀ ĐỀ NGHỊ CỦA NGƯỜI GIÁO LÝ VIÊN
I. GIÁO LÝ VIÊN – NGƯỜI KHAI TÂM ĐỨC TIN
Việc giáo dục đức tin chỉ đơm hoa kết trái, khi dưới tác động của Chúa Thánh Thần. Người giáo lý viên thực thi sứ vụ của mình đúng theo mục đích và vai trò nhiệm vụ của việc dạy giáo lý.
1. Giáo lý viên cầu nối hiệp thông giữa Thiên Chúa và con người.
Nói về mục đích tối hậu của việc học giáo lý, Tân Hướng dẫn tổng quát về việc dạy giáo lý số 75 minh định: “ Trung tâm của mọi tiến trình dạy giáo lý là cuộc gặp gỡ sống động với Đức Kitô. “Cũng vậy, mục tiêu tối hậu của việc dạy giáo lý không những là cho người ta gặp gỡ nhưng còn hiệp thông cách mật thiết với Đức Chúa Giêsu Kitô. Hiệp thông với Đức Kitô là trung tâm của đời sống Kitô hữu và như thế là trung tâm của hoạt động dạy giáo lý.” [Tân HDTQDGL 75].
2. Giáo lý viên giúp các em khai tâm vào phụng vụ và các bí tích
Tông Huấn Dạy Giáo lý [Catechesi Tradendae] nhấn mạnh: “Bản chất của việc dạy Giáo Lý gắn liền với tất cả các hoạt động Phụng Vụ và các Bí Tích, vì chính các Bí Tích và nhất là Bí Tích Thánh Thể là nơi Đức Ki-tô hoạt động một cách sung mãn để biến đổi nhân loại. Việc dạy Giáo Lý sửa soạn cho việc lãnh nhận các Bí Tích “. [số 23]..
Nhưng việc lãnh nhận bí tích không phải là đích điểm của việc dạy giáo lý và cử hành phụng vụ, mà đích điểm là đưa con người vào hiệp thông với Chúa. Việc dạy giáo lý không chỉ là cung cấp kiến thức tôn giáo mà hơn nữa, là huấn luyện đời sống thân tình với Đức Giêsu là Đấng đang sống và hoạt động giữa loài người hôm nay.
3. Giáo lý viên giúp các em thực hành Lời Chúa một cách hồn nhiên và trọn vẹn
Lời Chúa là linh hồn của buổi gặp gỡ giáo lý. Học giáo lý là học và sống Lời Chúa. Giáo lý viên cần biết khai tâm đến các em vào việc sống Lời Chúa. Các em phải được thấm nhuần Lời Chúa, để Lời Chúa gắn bó với các em như hơi các em thở, hoà nhập vào cuộc đời các em để các em sống và lớn lên hằng ngày với Lời Chúa. Do đó, thật cần thiết, giáo lý viên phải trình bày Lời Chúa sao cho phù hợp với lứa tuổi, sao cho sống động, dễ nhớ, dễ cảm và biến Lời ấy thành quyết tâm sống.
4. Giáo lý viên giúp các em chiếu tỏa Tin Mừng trong môi trường sống
Bản chất của Giáo Hội là truyền giáo [Ad 2]. Chính vì thế mà việc dạy giáo lý phải có định hướng truyền giáo. Giúp các em sống ý thức truyền giáo ngay còn niên thiếu. Nếu các em yêu mến Chúa và Giáo Hội thì các em cũng sẽ góp phần làm cho người chung quanh nhận biết Chúa.
II. DẠY GIÁO LÝ: ĐÀO TẠO NHÂN CÁCH CHO CÁC EM
1. Giáo lý đào tạo con người toàn diện
Hội Thánh vẫn luôn trình bày mầu nhiệm cứu độ một cách toàn diện cho con người mọi thời. Giáo lý cũng nằm trong viễn cảnh đó. Có một thời người ta hiểu giáo lý như là dạy các em thuộc vài câu hỏi thưa rồi lãnh nhận các bí tích, thế là đủ. Nhưng một Kitô hữu chỉ được coi là trưởng thành trong đời sống đạo khi người ấy gắn bó đời mình với Đức Giêsu, và đổi mới từ tâm hồn, từ nhân cách đến từng cách sống mỗi ngày theo đòi hỏi của Tin Mừng. Vì thế mà việc dạy giáo lý không thể tách rời con người phần xác, phần xã hội ra khỏi con người của niềm tin thiêng liêng.
2. Chúa Giê-su là gương mẫu và đích điểm của việc dạy giáo lý.
Lớp giáo lý càng có thêm trách nhiệm đào tạo nhân bản, dưới ánh sáng của Lời Chúa. Nội dung giáo lý là trình bày về Giêsu, trình bày về đời sống và sứ vụ của Ngài, nhưng không chỉ là lý thuyết thần học, mà là chính mầu nhiệm Giêsu đi vào cuộc đời, để cứu độ con người cả hồn lẫn xác: nâng cao phẩm giá con người.
Khi dạy lối sống, rèn nhân cách cho các em, chúng ta cần hướng các em về việc bắt chước trẻ Giêsu ở Nadarét. Các em cần tập các đức tính nhân bản như: trung thực, cao thượng, dũng cảm, trách nhiệm, nhân hậu, v.v…
– Giúp các em yêu mến và bắt chước Giêsu ấu thơ bằng cách: kể chuyện về Chúa Giêsu, về cuộc đời và sứ vụ của Ngài và lặp lại lời Người dạy.
– Kể cho các em gương các thánh, những người chọn Giêsu làm mẫu mực cho đời mình.
– Đưa những mẫu gương của các bạn cùng trang lứa với các em, đang sống đời sống tốt đẹp, nhân ái v.v… vì thời đại hôm nay có rất nhiều bạn trẻ theo gương Giêsu.
– Tập cho các em sống đẹp, cao thượng bằng những hoạt động cụ thể.
– Để đào tạo nhân cách các em, giáo lý viên phải kiên trì giảng dạy, uốn nắn và nhất là cầu nguyện cho các em. Gương Chúa Giêsu và mẫu gương các thánh rất cần thiết trong tiến trình đào tạo này.
– Giáo lý viên cần chìm sâu, ngụp lặn trong Giêsu khi soạn bài, khi giảng bài và khi đối xử với các em. Anh chị hãy nói về Giêsu say sưa như chưa bao giờ được nói. Anh chị nên nói sao cho các em cảm được cuộc sống có hai con đường rõ rệt: con đường của Giêsu và con đường thế gian. Tác động của bài giáo lý là giúp các em hiểu về Giêsu hơn – yêu mến Giêsu hơn và quyết tâm sống như Giêsu.
III. ƯỚC MONG VÀ ĐỀ NGHỊ CỦA NGƯỜI GIÁO LÝ VIÊN
Chúng con cám ơn Đức Tổng giám mục đã luôn ưu tư lo lắng, quan tâm tới việc truyền giáo và việc học giáo lý trong giáo phận. Chúng con rất vui khi thấy Đức Tổng xây dựng Trung Tâm mục vụ làm nơi đào tạo mọi thành phần dân Chúa trong giáo phận. Đức Tổng cũng tín nhiệm và sai chúng con ra đi, cho chúng con được cộng tác trong công việc giáo dục đức tin tại các giáo xứ. Ngài đã mở năm công nghị để cho chúng con có cơ hội được lắng nghe các lời chỉ dạy của Hội Thánh và được đề đạt những ý kiến.
Chúng con cũng xin cám ơn các Cha xứ, Ban giáo lý giáo phận, giáo hạt, tới giáo xứ. Các cha dù rất bận công việc mục vụ, nhưng vẫn quan tâm tới việc giáo dục đức tin trong giáo xứ, để mở các khóa huấn luyện giáo lý viên, trang bị các trang thiết bị giảng dạy cũng như sách vở, để cho chúng con được huấn luyện. Chúng con nhận thấy nhiều cha cũng hy sinh công của và sẵn sàng chịu đựng được sự kém cỏi của chúng con, để kiên nhẫn huấn luyện giáo lý viên mà không kêu trách. Nhiều giáo xứ, hằng năm các đấng đầu tư công sức và tiền của vào việc xây dựng cơ sở vật chất như nhà thờ, nhà giáo lý, nhà xứ. Tuy nhiên cũng xin các ngài đầu tư kinh tế vật chất vào việc xây dựng con người về đức tin, đặc biệt phương tiện cho việc dạy và học giáo lý.
Bên cạnh đó, chúng con mong muốn được góp phần vào trong sứ vụ loan báo Tin mừng, xin cho chúng con được cộng tác với các cha trong việc giáo dục đức tin cho các em thiếu nhi.
Xin cho chúng con được sống căn tính của người tín hữu trong sứ vụ rao giảng Lời Chúa, cho chúng con được sống ơn gọi và đáp lại hồng ân của bí tích rửa tội, thêm sức trong linh đạo người giáo lý viên.
Nhưng xin đừng cho chúng con là con cha này con cha kia, hay cho chúng con là ban giáo lý do cha xứ tiền nhiệm lập, để chúng con bị bỏ rơi không được tín nhiệm giao phó công việc dạy giáo lý. Xin đừng quá đề cao những người trẻ mà không coi trọng những giáo lý viên lớn tuổi, bởi họ là những con người nhiệt tâm trong công việc nhà Chúa và có nhiều kinh nghiệm trong việc dạy giáo lý, cho dù họ đã “mắt mờ chân chậm”.
Xin các cha hãy nối tiếp và cũng cố việc dạy và học giáo lý trong giáo xứ, bởi có cha về xứ mới đã không duy trì được phong trào học giáo lý, thậm chí còn làm cho phong trào học giáo lý xuống cấp vì lí do này lí do khác.
Xin các cha quan tâm hơn đến giáo lý viên của các họ lẻ, bởi họ vẫn hàng ngày miệt mài với các em thiếu nhi trong việc giáo dục đức tin và nhân bản, nhưng rất nhiều năm họ làm việc trong âm thầm mà không hề nhận được những lời động viên, khích lệ từ cha xứ.
– Chúng con chỉ là những người cộng tác của quí Cha. Nhờ quí Cha qua sự ủy thác của Đức Tổng Giám mục mà chúng con mới được các cha tuyển gọi làm giáo lý viên. Nên chúng con luôn mở rộng tâm hồn để được đón nhận sự giáo dục và đào tạo đức tin dưới sự hướng dẫn của các cha. Xin các ngài kiên nhẫn trong việc giáo dục chúng con nên khí cụ của Chúa, vì chúng con không đồng đều nhau trong trình độ. Có những lúc chúng con yếu nhọc nản chí, thì xin cho chúng con được lời động viên và khích lệ, vì chúng con là người “ ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng”, công thưởng thì không đến được, nhưng sai lỗi thì nhận tội đầu tiên. Dưới sự áp lực của kinh tế vật chất, của gia đình, áp lực của tri thức, áp lực với việc cập nhật sử dụng các công nghệ thông tin, làm cho chúng con mất tự tin, thì xin quí Cha nâng đỡ và động viên, lắng nghe những khó khăn của chúng con.
– Xin các cha phụ trách giáo lý của giáo hạt và cha xứ dành thời gian tổ chức các lớp học để đào tạo giáo lý viên và huynh trưởng về kiến thức và phương pháp. Để chúng con tự tin hơn trong các giờ giáo lý. Xin các cha đừng giao phó hoàn toàn cho chúng con, bởi khả năng của con người là có hạn.
– Qua buổi tiền công nghị về giáo lý giúp trưởng thành đức tin hôm nay, chúng con ước mong các Ban Mục Vụ trong giáo phận được thiết lập đi vào hoạt động hiệu quả và có những tài liệu giảng dạy của các Ban về các lãnh vực : Kinh Thánh; phụng vụ; giáo lý; truyền giáo và bác ái…để có tài liệu thống nhất cho chúng con được dựa vào nhằm giúp cho anh chị em khác.
– Chúng con cũng xin lỗi các Đấng bậc, chúng con nhiều khi đã không sống chứng tá cho các em noi gương; đã lười biếng trong việc tông đồ và đi tham gia các lớp huấn luyện; chúng con chưa đoàn kết yêu thương và tạo điều kiện để giúp các đào tạo các bạn giáo lý viên trẻ; còn mãi lo việc kinh tế gia đình nên nhiều khi chưa chu toàn bổn phận. Được sự giúp đỡ các các thành phần dân Chúa, chúng con tin và hứa sẽ chu toàn bổn phận được trao phó.
Thuyết trình viên: Maria Nguyễn Thị Út