Tại sao biển Đông lại có nhiều bão
TTO - Bão nhiệt đới hình thành trên những vùng biển lớn có nhiệt độ ấm. Trên thế giới có ba khu vực thích hợp bao gồm Biển Đông, Vịnh Bengal và Vịnh Mexico.
Biển Đông là một trong ba khu vực trên thế giới thường xuyên hình thành bão nhiệt đới - Ảnh: accuweather Show
Một cơn bão nhiệt đới được tiếp năng lượng nhờ vào hơi nước bốc lên từ bề mặt đại dương, chúng tạo nên các hình khối mây và mưa vốn thường đi kèm với bão. Do đó, sự hiện diện của một khối nước lớn (biển, đại dương) là một điều kiện quan trọng. Biển Đông, Vịnh Bengal và Vịnh Mexico đều nằm trong dải nhiệt đới, đáp ứng đủ các điều kiện giúp bão hình thành, đặc biệt là nhiệt độ bề mặt nước biển ấm. Trong phạm vi dải nhiệt đới, bão thường được quan sát giữa vĩ tuyến 10 - 30, không quá sát đường xích đạo. Sở dĩ như vậy vì ở gần xích đạo, Lực Coriolis giúp các cơn bão chuyển động xoáy rất yếu. Ngoài ra, bão nhiệt đới thường hình thành gần Đới hội tụ liên chí tuyến (ITCZ), là nơi hội tụ của hai luồng gió mậu dịch đông bắc và đông nam. ITCZ là một thành phần quan trọng vì nó kích hoạt chuyển động của luồng không khí thấp, cuối cùng phát triển thành bão. "Hầu hết bão nhiệt đới hình thành từ các khu vực áp suất thấp, xoáy lên cao và tách ra khỏi một dải áp suất thấp rộng lớn gọi là máng gió mùa. Cách hình thành này khác với bão ở Đại Tây Dương, vốn phát triển từ sóng nhiệt đới Tây Phi" - nhà khí tượng học Dan Kottlowski của trang AccuWeather.com giải thích. Lúc 7g25 sáng nay 25-12, nhiều lúc sóng vẫn còn trùm qua nhà giàn cũ. Ảnh chụp tại Nhà giàn DK1/14 (bãi Tư Chính) - Ảnh do chiến sĩ nhà giàn chụp La Nina xuất hiện ở Thái Bình Dương Cục Khí tượng Úc (BOM) vừa qua đã nêu cảnh báo gần như chắc chắn La Nina sẽ diễn ra tại khu vực phía Nam Thái Bình Dương vào cuối năm nay. Báo cáo của BOM mang tên "Dao động phía Nam của El Nino" cho rằng nhiều khả năng La Nina sẽ "đổ bộ" vào khu vực này trong tháng 12. Tuy nhiên, đợt La Nina này sẽ "ngắn và khá yếu" và không gây mưa nhiều như các đợt La Nina thông thường.Ông Blair Trewin - chuyên gia khí hậu cấp cao của BOM, cho biết thay vì mưa, nhiều khả năng khu vực này sẽ phải hứng chịu các đợt sóng nhiệt. Nguyên nhân là do nhiệt độ tại các vùng biển Thái Bình Dương nhiệt đới đã giảm, các khu vực như Trung và Trung - Đông Thái Bình Dương hiện có nhiệt độ bề mặt thấp hơn mức trung bình từ 0,5-0,6 độ C. Nước biển mát hơn đồng nghĩa với việc sẽ có ít nước bốc hơi hơn và La Nina sẽ khó có thể mang nhiều mưa tới Úc. Do đó, Úc sẽ có một mùa Hè khô nóng bất chấp La Nina năm nay sẽ "hỏi thăm" Thái Bình Dương. Tuy nhiên, chuyên gia Trewin cũng cảnh báo đây chỉ là trường hợp của Úc. Tại các khu vực của thế giới vẫn sẽ phải "đón" những tác động thường thấy của hiện tượng thời tiết cực đoan này. Bão nhiệt đới xảy ra quanh năm ở khu vực bắc Biển Đông. Tuy nhiên, "mùa bão" - khoảng thời gian bão xuất hiện nhiều nhất ở Biển Đông - thường bắt đầu từ lúc chuyển tiếp mùa thu (tháng 10) đến nửa đầu mùa gió mùa đông bắc (tháng 11-12). Bão xuất hiện trong thời gian gió mùa tây nam (tháng 3-9) thường hình thành ở phía đông đảo Luzon của Philippines. Ban đầu chúng di chuyển về hướng Đài Loan, và sau đó bẻ ngoặt theo hướng đông bắc về phía nam Nhật Bản. Các cơn bão này ảnh hưởng gián tiếp đến Biển Đông, gây sóng cao và gió mạnh. Nhưng dần về cuối năm, từ tháng 10-12, bão nhiệt đới chủ yếu di chuyển theo hướng Tây, băng qua Philippines và tiến vào Biển Đông. Càng vào cuối mùa, các cơn bão này càng có xu hướng hình thành sâu hơn về phía Nam. Bão ở Biển Đông, Thái Bình Dương được đặt tên ra sao? Các cơn bão ở Biển Đông và Thái Bình Dương được Cơ quan Khí tượng Nhật Bản đặt tên dựa trên cơ sở dữ liệu của Chương trình Bão nhiệt đới thuộc Tổ chức Khí tượng thế giới. Danh sách này bao gồm 140 tên gọi được trình lên bởi các quốc gia trong khu vực như Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam, Campuchia… Philippines cũng góp tên gọi riêng, tuy nhiên, Cơ quan Khí tượng, địa chất và thiên văn học Philippines (PAGASA) sẽ dùng tên địa phương bất cứ khi nào một cơn bão đi vào Khu vực trách nhiệm (PAR) của nước này. Ví dụ, khi bão Neoguri hình thành hồi đầu tháng 7-2014, nó được biết đến dưới tên Florita khi đi qua Philippines. "Các chuyên gia dự báo có trong tay một danh sách tên cụ thể để đặt cho các cơn bão. Theo chu kỳ, một cái tên nào đó sẽ được rút ra và thay bằng tên khác" - nhà khí tượng Jim Andrews của trang AccuWeather.com giải thích. Bão Kompasu mạnh cấp 11 vào Biển ĐôngBão Kompasu với cường độ mạnh, tốc độ di chuyển nhanh sẽ ảnh hưởng đến đất liền trong 2 ngày tới. Ngày 13-14/10, Bắc Bộ và khu vực Thanh Hóa - Quảng Bình mưa lớn. 06:37 12/10/2021 |
Tàu không chịu vào bờ tránh bão, chờ đủ ngày để được hỗ trợ tiền dầuLực lượng chức năng gặp khó khăn khi kêu gọi 2 tàu ở Nghệ An vào bờ tránh bão. Hai tàu này di chuyển được 13 ngày, ngư dân muốn ở trên biển thêm 2 ngày để được hỗ trợ tiền dầu. 16:15 10/10/2021 |
HÌNH THÀNH VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA BÃO
Hằng năm, nước ta phải hứng chịu mùa mưa bão kéo dài từ tháng 5 đến tháng 12, với những cơn bão hình thành từ Biển Đông di chuyển và gây ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền, nhất là các tỉnh ven biển.
Ở nửa đầu mùa bão, quỹ đạo của bão ít phức tạp, và ngược lại, bão thường di chuyển phức tạp trong nửa cuối mùa bão.Quỹ đạo của bão trong Biển Đông có thể được chia thành 5 dạng chính: ổn định, phức tạp, parabol, suy yếu trên biển và mạnh lên gần bờ. Trong số đó, dạng phức tạp và mạnh lên gần bờ là khó dự báo nhất. Hơn nữa, khu vực Biển Đông chịu sự chi phối của nhiều hệ thống thời tiết khác nhau nên càng làm cho việc dự báo phức tạp hơn.
Lưu ý rằng, các đặc điểm trên đây là những tính chất trung bình đặc trưng nhất. Trong mỗi năm cụ thể, sự xuất hiện và tính chất quĩ đạo bão có thể khác nhiều so với các giá trị trung bình này.
Bão là gì?
Bão là trạng thái nhiễu động của khí quyển và là một loại hình thời tiết cực đoan.
Bão là một xoáy thuận nhiệt đới được cấu trúc bởi khối khí nóng ẩm với dòng thăng rất mạnh xung quanh mắt bão, tạo hệ thống mây, mưa xoáy vào vùng trung tâm bão. Vùng gió xoáy thuận này có đường kính hàng trăm kilomet và hình thành trên vùng biển nhiệt đới ở bắc bán cầu.
Tùy theo khu vực hình thành mà thuật ngữ bão có những tên gọi khác nhau. Tại Việt Nam, thuật ngữ “bão” dùng để diễn tả những cơn bão nhiệt đới, một loại thời tiết đặc trưng của các vùng biển nhiệt đới, thường có gió mạnh kèm theo mưa lớn.
Theo tiêu chuẩn quốc tế, người ta phân chia bão dựa vào sức gió (dựa vàoThang sức gió BeaufortvàThang bão Saffir-Simpson): sức gió dưới 63 km/h gọi là áp thấp nhiệt đới (tropical depression); sức gió trên 63 km/h (cấp 8) gọi là bão nhiệt đới (“tropical cyclone” hoặc “tropical storm”); sức gió trên 118 km/h (cấp 12) gọi là bão to với cuồng phong (typhoon); sức gió trên 241 km/h gọi là bão rất to hay siêu bão (super typhoon).
Mỗi năm trên toàn thế giới phải gánh chịu một mùa mưa bão, trong thời gian này, có 40- 50 cơn áp thấp nhiệt đới hình thành ở khu vực xung quanh đường xích đạo phát triển mạnh lên thành bão. Ở Bắc Bán cầu, mùa bão bắt đầu từ 1/6 đến 30/11 trong khi ở Nam Bán cầu, mùa bão thường bắt đầu từ tháng Giêng đến tháng 3.
Bão hình thành nhưthế nào?
Bão chỉ có thể hình thành khi có đủ 3 điều kiện:nhiệt, ẩm và động lực để tạo xoáy.
Nhà khí tượng Erik palmen đã chỉ ra rằng bão chỉ có thể hình thành trên biển trong dải vĩ độ 5- 20 độ vĩ 2 bên xích đạo có nhiệt độ cao (từ 26- 270C trở lên) đảm bảo cung cấp đủ lượng hơi nước khổng lồ bốc hơi mạnh từ mặt biển để cung cấp năng lượng ngưng kết cho bão hình thành và lực coriolis đủ lớn để tạo xoáy, tạo điều kiện thuận lợi cho bão hình thành.
Sở dĩ bão không thể hình thành trong dải 0- 5 độ vĩ về 2 phía của xích đạo vì ở đó lực coriolis quá nhỏ, không đủ để tạo xoáy. Khối không khí trong vùng xoáy có chiều ngang khoảng 200km, chiều dài khoảng 1.000km, cách mặt đất khoảng 10- 12km.
Vì sao có bão?
Bão hình thành ở các vùng nhiệt đới vì hiện tượng thiên nhiên này cần một dòng nước rất nóng, tối thiểu là 260C ở độ sâu ít nhất là 50m dưới nuớc.
Nước nóng tạo nên tình trạng bốc hơi mạnh, mà sự bốc hơi chính là nhiên liệu của bão. Khối khí rất ẩm này sẽ lên cao đến 15km. Ở đó, khí sẽ trở nên lạnh, cô đặc và khiến những đám mây bão không cố định trở nên lớn hơn.
Khi khí lạnh trở xuống, nó lại hút đầy khí ẩm và nóng. Và nó bị hút với tốc độ rất cao vào bên trong ống khí bay lên cao. Sở dĩ có hiện tượng này vì áp suất ở đây thấp hơn những nơi khác. Điều này giải thích tại sao mây cuộn xung quanh ốngkhói này.
Do Trái đất quay, ở Bắc Bán cầu là chiều ngược lại của kim đồng hồ, còn ở Nam Bán cầu là cùng chiều với kim đồng hồ, nên bao giờ bão cũng quay theo cùng 1 chiều.Nước càng nóng, guồng máy nhiệt độ càng lên cao và gió cũng tăng tốc. Lúc này, bão tăng sức mạnh. Sức của nó đôi khi đạt đến mức tương đương 5 quả bom hạt nhân/mỗi giây. Nhưng ngay khi gặp một dòng nước lạnh hơn hoặc gặp đất liền, bão giảm cường độ vì thiếu khí nóng bốc hơi.
Thời gian hoạt động chính trong năm của bão, áp thấp nhiệt đới là vào mùa hè và mùa thu: Từ tháng 6- 11 (ở Bắc Bán cầu) và tháng 12 đến tháng 3 năm sau (ở Nam Bán cầu). Bởi vào thời gian này có đầy đủ các điều kiện thuận lợi nhất cho sự hình thành và phát triển của bão: nhiệt độ nước biển cao (ít nhất là từ 26oC trở lên), khí quyển vùng nhiệt đới khá thuận lợi cho sự phát triển đối lưu và chuyển động xoáy quy mô lớn xảy ra khá mạnh mẽ.
ĐÔNG PHƯƠNG
(Theo khoahoc.tv)