Tuyệt đối đừng bao giờ chủ quan trước sự thay đổi màu sắc nước tiểu, đặc biệt là nước tiểu màu nâu. Rất nhiều những căn bệnh nguy hiểm tiềm ẩn dưới triệu chứng này, chẳng hạn như u xơ tuyến tiền liệt, ung thư,...Vậy liệu với trường hợp của bạn, hiện tượng nước tiểu nâu có phải là bị bệnh lý nghiêm trọng không? Cùng giải mã điều này qua bài viết dưới đây nhé!
1. Nước tiểu màu nâu có nguy hiểm không?
“Đứng hình” khi nhìn thấy nước tiểu tự nhiên có màu nâu và ngập tràn một cảm giác bất an!
Tại sao nước tiểu của tôi lại màu nâu thế này?
Tôi đã mắc bệnh rồi.
Nó có nguy hiểm không?
Có gây chết người không?
Có lẽ, bất cứ ai rơi vào tình trạng bất thường này đều sẽ lo lắng như thế. Nếu may mắn, nước tiểu nâu của bạn chỉ đơn giản là do bạn uống quá ít nước, hoặc do thực phẩm, hoặc thuốc mà bạn sử dụng. Khi ngừng sử dụng chúng và tăng cường bổ sung nước, màu sắc nước tiểu sẽ trở về như bình thường.
Tuy nhiên, nếu bạn đã làm tất cả các điều đó nhưng nước tiểu vẫn có màu nâu, thì chứng tỏ là do bạn đã gặp phải bệnh lý nào đó.
Khi này, nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng cùng những tổn thương vĩnh viễn, có thể kể đến như:
- Suy gan.
- Suy thận.
- Sẹo đường tiết niệu.
- Nhiễm trùng huyết [máu bị nhiễm khuẩn có tỉ lệ tử vong rất cao].
- Ung thư.
- Thiếu máu….
Vậy nên, cùng tôi tìm hiểu các nguyên nhân khiến nước tiểu có màu nâu và sơ bộ xác định xem đâu là vấn đề của bạn qua những dòng chia sẻ dưới đây của tôi nhé!
2. Tại sao nước tiểu có màu nâu?
2.1. Mất nước
Mất nước là lý do phổ biến nhất khiến nước tiểu có màu nâu.
Một người có thể bị mất nước vì nhiều lý do, bao gồm:
- Đổ quá nhiều mô hôi.
- Tiêu chảy.
- Sốt.
- Không uống đầy đủ nước.
Khi nhận thấy cơ thể thiếu nước, thận đối phó lại tình trạng này bằng cách tăng cường tái hấp thu, giữ lại nước cho cơ thể, thay vì bài tiết ra nước tiểu như bình thường. Theo đó, nước tiểu sẽ bị cô đặc hơn và có màu nâu.
Mất nước và chất điện giải có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Tuy nhiên, nguyên tắc điều trị nó tương đối đơn giản, bạn cần bổ sung để bù đắp lại lượng chất lỏng và điện giải bị mất.
- Trường hợp nhẹ, cần tăng cường uống nước.
- Trường hợp vừa và nặng hơn, bạn nên sử dụng thuốc oresol, đây là một loại thuốc bù nước điện giải không kê đơn.
- Trường hợp mất nước nặng nhất, bạn cần được điều trị tại bệnh viện. Bác sĩ sẽ truyền nước qua đường tĩnh mạch để thay thế lượng chất lỏng bị mất.
Nếu mất nước là nguyên nhân khiến nước tiểu của bạn có màu nâu thì khi bạn tăng cường bổ sung chất lỏng, nước tiểu sẽ nhạt màu dần đi, trừ khi lượng chất lỏng mà bạn bổ sung không đủ để theo kịp tình trạng mất nước liên tục.
2.2. Do thực phẩm
- Đậu đỏ.
- Củ cải đỏ.
- Đậu đen.
- Đại hoàng.
- Lô hội.
- Một số thực phẩm có chứa vitamin A hoặc B.
Đó là những thực phẩm nếu ăn nhiều trong một khoảng thời gian ngắn, sẽ làm nước tiểu của bạn có màu nâu [do các chất màu thực phẩm không được hấp thu mà đào thải qua đường tiểu].
Bạn không cần lo lắng về các thực phẩm này, khi bạn cắt bỏ chúng khỏi chế độ ăn uống, nước tiểu của bạn sẽ “sáng, vàng” dần lên.
2.3. Do thuốc
Cũng như thực phẩm, trong một số loại thuốc có chứa thành phần có màu nâu hoặc bị cơ thể biến đổi sang hợp chất có màu nâu. Nên khi uống các loại thuốc này có thể làm “nâu” nước tiểu.
Có thể kể đến một số các thuốc tiêu biểu như:
- Thuốc nhuận tràng có chứa cascara hoặc senna.
- Thuốc chống sốt rét như chloroquine và primaquine.
- Thuốc giãn cơ.
- Thuốc kháng sinh như furazolidone, metronidazole, nitrofurantoin.
- Thuốc điều trị parkinson như levodopa.
Đây là một tác dụng phụ của thuốc và thường không gây hại. Khi bạn ngừng uống thuốc, màu sắc nước tiểu sẽ dần trở về như bình thường. Tuy nhiên, để chắc chắn, bạn nên hỏi bác sĩ để nhận được lời khuyên thích hợp.
2.4. Bệnh gan
Một số bệnh lý ở gan có thể dẫn đến nước tiểu có màu nâu.
* Viêm gan:
Nước tiểu màu nâu là một trong những dấu hiệu viêm gan đầu tiên và phổ biến nhất.
Khi bị viêm, gan – nhà máy chuyển hóa của cơ thể không thể hoạt động tốt nữa. Điều này khiến các chất vốn bình thường được gan hấp thu, xử lý và bài tiết bị tích tụ lại, trong đó có bilirubin – sản phẩm thải của quá trình phá hủy các tế bào hồng cầu, có màu vàng da cam. Do đó, nước tiểu có màu nâu.
Nếu viêm gan là thủ phạm gây ra nước tiểu màu nâu thì bạn cũng sẽ gặp phải các triệu chứng kèm theo như:
- Sốt.
- Mệt mỏi.
- Ăn mất ngon.
- Buồn nôn, nôn.
- Đau bụng.
- Đau khớp.
- Vàng da hoặc mắt.
- Phân màu đất sét.
Nếu bạn nghĩ rằng bạn có thể bị viêm gan, bạn nên đến gặp bác sĩ sớm nhất có thể. Viêm gan không được điều trị đúng cách có thể gây ra sẹo và tổn thương vĩnh viễn cho gan. Nó được gọi là xơ gan.
* Xơ gan:
Nước tiểu màu nâu cũng có thể là triệu chứng của bệnh xơ gan. Đây là một tổn thương gan không hồi phục, đặc trưng bởi sự thay thế các tế bào mô gan bằng mô xơ, sẹo và hình thành các tế bào tân sinh, dần dẫn đến mất chức năng gan.
Xơ gan thường hình thành sau nhiều năm bạn chung sống với rượu bia, viêm gan hoặc các loại bệnh gan khác.
Giai đoạn đầu xơ gan có thể không gây triệu chứng, nhưng trong giai đoạn tiến triển, nó có thể khiến nước tiểu có màu nâu kèm theo các triệu chứng:
- Khó tập trung.
- Khó ngủ.
- Trí nhớ kém.
- Phù [sưng chân].
- Cổ trướng [sưng phù ở bụng].
- Vàng da, mắt.
- Yếu cơ.
Nước tiểu màu nâu, đặc biệt kết hợp với vàng da, hoặc mắt, cũng có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý về gan khác. Nếu bạn có các đặc điểm này, hãy đi khám bác sĩ sớm nhé!
2.5. Tiêu cơ vân
Tiêu cơ vân là một tình trạng nghiêm trọng xảy ra do chấn thương, bỏng rộng, thiếu máu cục bộ cấp tính [tắc động mạch cấp tính], nhiễm độc cấp,…
Các tế bào cơ bị tổn thương và hủy hoại dẫn đến giải phóng một loạt các chất trong tế bào cơ vào máu. Trong đó thành phần protein của cơ bắp đi vào thận và được bài tiết dưới dạng nước tiểu. Điều này khiến nước tiểu chuyển sang màu nâu hoặc đỏ sẫm.
Tiêu cơ vân kéo dài sẽ gây tổn hại nghiêm trọng cho thận, vì vậy điều trị sớm là rất cần thiết.
2.6. Thiếu máu tan huyết
Thiếu máu tan huyết là một rối loạn tự miễn, trong đó hệ thống miễn dịch của bạn tấn công “nhầm” các tế bào hồng cầu khỏe mạnh trong cơ thể.
Điều này gây nên sự phân hủy huyết sắc tố - một loại protein phức tạp trong hồng cầu làm nhiệm vụ vận chuyển oxy và carbonic từ phổi đi khắp cơ thể. Huyết sắc tố có thể xâm nhập vào đường tiết niệu và khiến nước tiểu chuyển sang màu nâu.
Bên cạnh nước tiểu màu nâu, thiếu máu tan huyết còn có thể gây ra các triệu chứng như:
- Da nhợt nhạt.
- Vàng da hay mắt.
- Sốt.
- Mệt mỏi.
- Chóng mặt.
- Hoang mang.
- Nhịp tim nhanh.
- Khó khăn khi hoạt động thể chất.
Môt số người mắc thiếu máu tan huyết do di truyền. Một số khác phát triển bệnh sau các tình trạng y tế khác, chẳng hạn như rối loạn tự miễn dịch như lupus, viêm khớp dạng thấp, hoặc viêm loét đại tràng.
2.7. Bệnh thận
Một số bệnh thận ví dụ như viêm cầu thận do liên cầu khuẩn có thể làm cho tiểu của bạn có màu nâu đỏ. Nhiễm trùng này thường xảy ra sau bệnh viêm họng liên cầu khuẩn và thường gặp nhất ở trẻ em.
Nếu bệnh thận là nguyên nhân gây nước tiểu màu nâu, bạn cũng có thể có các triệu chứng như:
- Sưng ở mặt, quanh mắt, tay hoặc chân.
- Ít cần đi tiểu, hoặc ít nước tiểu.
- Mệt mỏi.
2.8. Tiểu ra máu
Khi máu lẫn trong nước tiểu, nó làm cho nước tiểu trở nên hồng, đỏ hoặc nâu, hoặc cũng có thể chỉ nhìn thấy dưới kinh hiển vi. Bất cứ nơi nào trong đường tiết niệu của bạn bị tổn thương đều có thể khiến nước tiểu chứa máu.
- Nhiễm trùng đường tiết niệu.
- Tập thể dục
- Chấn thương.
- Ung thư bàng quang hoặc thận.
- Viêm đường tiết niệu.
- Rối loạn đông máu.
- Bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm.
- Bệnh thận.
- Hành kinh.
- Viêm tuyến tiền liệt.
- Phì đại tuyến tiền liệt….
Tuy vậy, nước tiểu màu nâu thường do nguyên nhân tại thận. Để chắc chắn hơn, bạn có thể tìm hiểu thêm về các bệnh lý phổ biến hàng đầu ở nam giới thông qua các bài viết dưới đây.
- Triệu chứng viêm đường tiết niệu.
- Triêu chứng viêm tuyến tiền liệt.
- Triệu chứng u xơ tuyến tiền liệt.
2.9. Ung thư da
Khối u ác tính có thể làm cho sắc tố da rò rỉ vào máu, theo đó nước tiểu sẽ có màu nâu. Phổ biến hơn ung thư da sẽ làm xuất hiện hoặc thay đổi bất thường về màu sắc và kích thước nốt ruồi.
Thường hiếm khi nước tiểu nâu là dấu hiệu của bệnh ung thư da nhưng bạn cũng nên cản giác với căn bệnh nguy hiểm này. Đi khám bác sĩ khi gặp phải bất kỳ bất thường nào về sự phát triển của da nhé!
2. Làm gì nếu nước tiểu có màu nâu?
Khi nước tiểu của bạn có màu nâu, trước tiên bạn cần uống nước nhiều nước hơn mỗi ngày để loại trừ nguyên nhân do mất nước.
Đồng thời, bạn cũng nên suy nghĩ về danh sách các thực phẩm và thuốc bạn đã sử dụng trong 1 vài ngày gần đây. Kiểm tra với bác sĩ hoặc dược sĩ của bạn xem liệu chúng có phải là thủ phạm khiến nước tiểu nâu không cũng như lời khuyên bạn có nên tiếp tục sử dụng thuốc nữa không.
Thông thường, nếu nguyên nhân nằm ở thực phẩm và thuốc thì bạn không cần quá lo lắng. Nước tiểu sẽ trở về trạng thái ban đầu nếu bạn ngưng sử dụng chúng.
Tuy nhiên, nếu nước tiểu màu nâu đi kèm với các triệu chứng bất thường khác bạn nên đi khám sớm nhất có thể để được điều trị kịp thời. Đặc biệt gọi cấp cứu hoặc lập tức đến bệnh viện gần nhất, với các triệu chứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng sau:
- Đau bụng, xương chậu hoặc đau lưng.
- Thay đổi trạng thái tinh thần hoặc thay đổi hành vi đột ngột, chẳng hạn như nhầm lẫn , mê sảng, thờ ơ, ảo giác và ảo tưởng.
- Sốt cao [cao hơn 380C]
- Không đi tiểu.
- Động kinh
- Buồn nôn và nôn nhiều.
- Chấn thương đường tiết niệu
- Không kiểm soát được hoặc chảy máu nặng, xuất huyết
Các bác sĩ sẽ kiểm tra nước tiểu của bạn để tìm hiểu vấn đề sức khỏe có thể ảnh hưởng đến màu sắc của nó. Chúng bao gồm các xét nghiệm kiểm tra chức năng thận của bạn có lọc bình thường hay không và tìm kiếm loại vi khuẩn gây bệnh nhiễm trùng tiết niệu cho bạn nếu có,…
Bác sĩ cũng có thể làm xét nghiệm máu. Một khi bạn biết điều gì gây ra sự thay đổi màu sắc nước tiểu, bạn có thể ngừng ăn thực phẩm vi phạm, đổi thuốc hoặc điều trị tình trạng liên quan.
>>> Nước tiểu chính là một trong những tấm gương “chính diện” phản chiếu tình trạng sức khỏe của cơ thể. Thông qua nước tiểu, bác sĩ có thể chẩn đoán được rất nhiều bệnh tật. Vậy nên, bạn nên chú ý hơn đến nước tiểu của mình hơn cả về màu sắc, mùi, tính nhất quán,…Nước tiểu màu nâu, màu đỏ hay bất cứ màu nào khác màu vàng hoặc trắng trong đều có thể là những tín hiệu đáng lo lắng cả.
Ds. Thu Hương