*Cách mạng tháng tám năm 1945 và sự ra đời của nước Việt Nam độc lập
Ngày 13 tháng 8, được tin Nhật đầu hàng đồng minh, TW Đảng và Tổng Bộ Việt Minh đã thành lập ngay Uỷ ban khởi nghĩa toàn quốc. 23 giờ cùng ngày. Uỷ ban chỉ huy lâm thời khu giải phóng công bố mệnh lệnh khởi nghĩa. Uỷ ban khởi nghĩa ra quân lệnh số 1. Cũng trong ngày 13-8, Hội nghị toàn quốc của Đảng khai mạc tại Tân Trào [ Tuyên Quang].
Hội Nghị toàn quốc của Đảng vừa kết thúc, Đại hội quốc dân do Tổng bộ Việt Minh triệu tập đã khai mạc tại Tân Trào [ Tuyên Quang] vào ngày 16-8-1945. Hơn 60 đại biểu thay mặt cho ba miền Bắc, Trung, Nam, kiều bào ở nước ngoài, các đảng phái , đoàn thể, dân tộc, tôn giáo, tiêu biểu cho ý chí thống nhất của toàn dân tộc về dự Đại hội. Đại hội đã ủng hộ chủ trương Tổng khởi nghĩa của Đảng 10 chính sách của Mặt trận Việt Minh; quyết định thành lập Uỷ ban dân tộc giải phóng do Hồ Chí Minh làm chủ tịch. Ngày 14-8-1945, lực lượng vũ trang Quảng Ngãi giành chính quyền thắng lợi tại tỉnh lỵ. Từ ngày 14 đến ngày 18-8, các tỉnh Cao Bằng, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Yên Bái và hầu hết các tỉnh ở đồng bằng Sông Hồng, các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Thừa Thiên Huế, Khánh hoà lần lượt nổi dậy giành chính quyền. Trong đó có tỉnh Hải Ninh và Quảng Yên.
Xứ uỷ Bắc kỳ quan tâm đặc biệt tới địa bàn Hà Nội, vì Hà Nội có tầm quan trọng chiến lược với Tổng khởi nghĩa trong cả nước. Uỷ ban quần sự cách mạng Hà Nội [ Tức Uỷ ban khởi nghĩa] được thành lập ngày 15-8. Được tin Tổng hội viên chức sẽ tổ chức một cuộc mít tinh lớn vào chiều 17-8 tại Nhà hát lớn để ủng hộ chính phủ bù nhìn. Uỷ ban khởi nghĩa quyết định biến cuộc mít ấy thành cuộc mít tinh của quần chúng ủng hộ cách mạng. Trước khí thế cách mạng của quần chúng Thủ đô dâng cao, chính quyền bù nhìn không dám chống cự, quân Nhật không dám can thiệp. Uỷ ban khởi nghĩa quyết định khởi nghĩa giành chính quyền vào ngày 19-8-1945.
Sáng 19-8, hàng vạn chục nhân dân, nội, ngoại thành xuống đường để biểu dương lực lượng. Tất cả tập trung trước Nhà hát lớn, đúng 11 giờ, Uỷ ban khởi nghĩa đọc lời kêu gọi khởi nghĩa. Sau đó, cuộc mít tinh biến thành cuộc biểu tình vũ trang giành chính quyền. Quần chúng cách mạng, có sự hỗ trợ của các đội tự vệ chiến đấu, lần lượt chiếm các cơ quan đầu não của địch. Tối ngày 19-8-1945, cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội kết thúc hoàn toàn thắng lợi.
Ngày 20-8-1945, Uỷ ban nhân dân cách mạng lâm thời Bắc Bộ và Uỷ ban nhân dân cách mạng Hà Nội chính thức thành lập. Cùng với Hà Nội, nhân dân các tỉnh Thái Bình, Phú Yên, Khánh Hoà giành thắng lợi ở tỉnh lỵ. Vào 19-8. Sau đó, các cuộc khởi nghĩa nổ ra đồng loạt mang tính dây chuyền, thành công nhanh chóng tại hàng chục tỉnh lỵ trong cả nước.
Nhận rõ tầm quan trọng của Huế, TW Đảng cùng Đảng bộ Thừa Thiên Huế xúc tiến mọi việc chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa thắng lợi. Ngày 20-8, Uỷ ban khởi nghĩa tỉnh được thành lập. Uỷ ban quyết định giành chính quyền vào ngày 23-8. Hàng chục vạn nhân dân, bao gồm cả nông dân các huyện kéo về biểu tỉnh thị uỷ chiếm các công sở. Đêm ngày 23-8. Chính phủ cách mạng lâm thời gửi điện đòi Bảo Đại thoái vị. Chiều 30-8, một cuộc mít tinh lớn được tổ chức tại Ngọ Môn. Trước hàng vạn quần chúng, Bảo Đại đọc chiếu thoái vị, nộp ấn, kiếm cho phái đoàn Chính phủ lâm thời. Chế độ phong kiến sụp đổ. Tại Sài Gòn từ 20-8 cờ đỏ sao vàng đã xuất hiện công khai, khí thế cách mạng của nhân dân sôi sục. Xứ uỷ Nam kỳ quyết định khởi nghĩa Sài Gòn và các tỉnh vào ngày 25-8. Ngày 26-8, thị xã Hòn Gai, Sơn La, Châu Đốc, Biên Hoà, Cần Thơ được giải phóng. Tiếp đến các địa phương còn lại cũng được giải phóng trong 2 ngày 27 và 28-8. Chỉ trong vòng 2 tuần lễ cuộc Tổng khởi nghĩa của nhân dân ta giành thắng lợi hoàn toàn. Chế độ thuộc địa và chế độ quân chủ từng ngự trị trên đất nước ta bị lật nhào. Một vài nơi như thị xã Vĩnh Yên, Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu, Móng Cái, Hải Ninh do quân tưởng và bọn phản động chống lại nên chính quyền cách mạng chưa được thiết lập trong Tổng khởi nghĩa tháng tám. Cuộc đấu tranh giành chính quyền ở những nơi đó diễn ra gay go, phức tập, một thời gian sau mới giành được thắng lợi.
Ngày 25-8-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng, Uỷ ban dân tộc giải phóng từ Tân Trào về đến Hà Nội. Ngày 27-8, Uỷ ban dân tộc giải phóng triệu tập cuộc họp các thành viên trong Uỷ ban. Ngày 28-8-1945, danh sách các thành viên của Chính phủ được công bố trên các báo ở Hà Nội, gồm 15 người, do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.
Cách mạng Tháng Tám là một sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Nó đã phá tan hai tầng xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp kéo dài hơn 80 năm và của phát xít Nhật, đồng thời lật nhào chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại hàng ngàn năm. Với thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, nước ta từ một nước thuộc địa đã trở thành một nước độc lập dưới chế độ dân chủ cộng hoà, nhân dân ta từ thân phận nô lệ đã trở thành người dân độc lập, tự do, làm chủ nước nhà.
Thắng lợi cách mạng Tháng Tám đánh dấu một bước phát triển nhẩy vọt của cách mạng Việt Nam, mở ra một kỷ nguyên mới trong sự phát triển lịch sử dân tộc, kỷ nguyên giải phóng dân tộc gắn liền với giải phóng giai cấp công nhân và nhân dân lao động, kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với CNXH.
Về ý nghĩa dân tộc và Quốc tế của Cách mạng Tháng Tám, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam có quyền tự hào mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: Lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền toàn quốc.
Chiều ngày 2-9-1945, tại cuộc mít tinh ở Quảng Trường Ba Đình [ Hà Nội], trước đông đảo nhân dân Thủ đô và các vùng lân cận tham dự. Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời độc Tuyên ngôn độc lập, tuyên bố với toàn thể nhân dân, với thế giới nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà độc lập, tự do ra đời.
Ngày 2-9-1945 trở thành mốc son chói lọi trong lịch sử vẻ vang của dân tộc Việt Nam.
Trong bản Tuyên ngôn độc lập lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định trước thế giới: Nước Việt Nam có quyền được hưởng tự do, độc lập và thực sự đã trở thành một nước tự do và độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam kiên quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy!.
Cùng với cách mạng Tháng Tám, ngày 2-9-1945 mãi mãi đi vào lịch sử, là ngày độc lập đầu tiên của dân tộc Việt Nam sau ngót một thế kỷ đô hộ của thực dân Pháp, ghi nhận chiến công của dân tộc Việt Nam, trở thành một dân tộc tiên phong trong sự nghiệp giải phóng các dân tộc thuộc địa trên thế giới. Cũng từ đó, ngày 2-9 trở thành ngày Quốc khánh của nhân dân Việt Nam.