Nguyên nhân của bụi đối với hệ hô hấp

Bệnh bụi phổi ở thợ mỏ than (CWP) là do hít phải bụi than. Sự lắng đọng bụi tạo ra các đại thực bào chứa bụi xung quanh các hạt phế quản (than đá), thỉnh thoảng gây ra khí thũng phế quản phổi. CWP thường không có triệu chứng nhưng có thể tiến triển thành xơ phổi tiến triển (PMF) với chức năng phổi suy giảm. Chẩn đoán được dựa trên tiền sử và phát hiện tia X ngực. Điều trị nói chung là hỗ trợ.

CWP (bệnh bụi phổi than) là do hít phải bụi than mạn tính từ than cacbon cao (than đá và than mỡ) và hiếm khi có than chì, thường là trên ≥ 20 năm. Hít phải hạt silic chứa trong than đá cũng có thể góp phần vào bệnh lâm sàng.

Các đại thực bào phế nang nuốt bụi, giải phóng các cytokine kích thích phản ứng viêm, và thu thập trong khoảng kẽ phổi bao quanh phế quản và vế nang (nốt than). Các nốt than phát triển khi collagen tích lũy, và tình trạng khí thũng tập trung phát triển khi những thành phế quản bị yếu và giãn nở. Sợi xơ có thể xảy ra nhưng thường giới hạn ở những khu vực gần các nốt than. Sự méo mó của cấu trúc phổi, tắc nghẽn không khí, và suy giảm chức năng thường nhẹ nhưng có thể gây tàn phá trầm trọng ở một số bệnh nhân.

Hai dạng bệnh phổi của công nhân than được mô tả:

• Đơn giản, với các nốt riêng

• Phức tạp, với sự kết hợp của các nốt than và PMF

Trong PMF, các nốt than lại liên kết tạo thành các khối nhu mô đen, dính thường ở các vùng phía trên sau. Các khối này có thể xâm lấn và phá huỷ mạch cấp máu và đường thở hoặc có thể tạo hang. PMF có thể phát triển và tiến triển ngay cả sau khi ngừng tiếp xúc với bụi than. Mặc dù có sự tương đồng giữa PMF và kết hợp với silic, sự phát triển của PMF trong các công nhân than không liên quan đến hàm lượng silic của than. Tuy nhiên, tiếp xúc với silic trong than đá là cần thiết cho sự tiến triển từ bệnh phổi của người lao than đến sự xơ hóa tiến triển, và tiếp xúc với than chì đơn độc có thể gây ra bệnh xơ phổi tiến triển.

Một tỷ lệ nhỏ bệnh nhân bị bệnh phổi do công nhân than phát triển thành xơ phổi lan tỏa.

Một mối liên hệ giữa bệnh bụi phổi của công nhân than và các đặc điểm của viêm khớp dạng thấp Viêm khớp dạng thấp (RA) Viêm khớp dạng thấp (RA) là một bệnh tự miễn hệ thống mạn tính, chủ yếu gây tổn thương các khớp. VKDT gây ra các tổn thương do các cytokine, chemokine... đọc thêm

được mô tả rõ ràng. Không rõ bệnh bụi phổi của công nhân than khiến thợ mỏ dễ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, cho dù bệnh viêm khớp dạng thấp là một dạng duy nhất ở bệnh nhân mắc bệnh bụi phổi của công nhân than, hay liệu bệnh viêm khớp dạng thấp làm thay đổi phản ứng của thợ mỏ với bụi than. Nhiều nốt tròn trong phổi xuất hiện trong một khoảng thời gian tương đối ngắn (hội chứng Caplan) đại diện cho đáp ứng miễn dịch liên quan đến bệnh thấp khớp di truyền. Về mặt mô học, chúng giống với những khối u thấp khớp nhưng có một vùng ngoại biên có viêm cấp tính hơn.

• Tiền sử tiếp xúc với bụi than

• CT ngực hoặc X-quang ngực

Chẩn đoán dựa trên tiền sử phơi nhiễm và tổn thương trên X quang ngực hoặc CT ngực.

Ở những bệnh nhân mắc bệnh bụi phổi công nhân than, chụp X-quang hoặc CT ngực cho thấy các nốt hoặc nốt tròn, nhỏ, lan tỏa. Phát hiện ít nhất một đám mờ > 10 mm gợi í PMF. Độ đặc hiệu của chụp X-quang ngực cho PMF thấp do có đến một phần ba các tổn thương được xác định là PMF trở thành ung thư, vết sẹo hoặc các rối loạn khác. CT ngực nhạy cảm hơn và cụ thể hơn so với chụp X-quang ngực để phát hiện nốt kết hợp, xơ hóa tiến triển nặng sớm, và tổn thương dạng.

Xơ hóa phổi lan tỏa được đặc trưng bởi các đám mờ dạng lưới ở thùy dưới. Thay đổi tổ ong cũng đã được báo cáo.

• Đôi khi bổ sung O2 và phục hồi chức năng phổi

• Hạn chế tiếp xúc với yếu tố nguy cơ.

Các biện pháp phòng ngừa bao gồm loại bỏ phơi nhiễm, ngưng hút thuốc, và tiêm phòng phế cầu và cúm. CWP có thể được ngăn chặn bằng cách ngăn chặn bụi than ở bề mặt than. Mặc dù có những điều chỉnh lâu dài, phơi nhiễm tiếp tục xảy ra trong ngành khai thác mỏ, dẫn đến gia tăng tỷ lệ mắc bệnh, bao gồm các dạng bệnh nặng.

Mặt nạ hô hấp cung cấp chỉ bảo vệ giới hạn.

• Bệnh bụi phổi than (CWP) là do hít phải bụi nghiêm trọng từ than có cacbon cao (than đá và than mỡ) và hiếm khi than chì, thông thường hơn ≥ 20 năm.

• Hầu hết bệnh nhân bị bệnh bụi phổi công nhân than đơn giản, với các nốt nhỏ không triệu chứng được nhìn thấy trên hình ảnh.

• Một số bệnh nhân bị CWP phát triển xơ hóa tiến triển, với sự suy giảm chức năng phổi, khó thở, và các bất thường được đánh dấu trên các nghiên cứu hình ảnh.

• Chẩn đoán dựa trên tiền sử phơi nhiễm cũng như hình ảnh ngực.

• Điều trị hỗ trợ, khuyến khích ngừng hút thuốc và hạn chế tiếp xúc yếu tố nguy cơ.