Đinh lăng có công dụng như một loại thuốc bổ, tăng lực, lợi tiểu, bổ thận, lợi sữa, điều kinh, làm co rút tử cung. Ngoài ra còn dùng chữa ho, ho ra máu, kiết lỵ. Loài cây này còn được so sánh với tác dụng giống như nhân sâm. Trong bài viết này, chúng ta hãy cùng tìm hiểu về công dụng của cây đinh lăng nhé!
Cây đinh lăng là cây gì
Cây đinh lăng có tên khoa học là Polyscias ịrmicosa [L.] Harms [Panax fruticosum L], thuộc họ Ngũ gia bì [Araliaceae].
Trong dân gian có nhiều loại cây có tên Đinh lăng, tuy nhiên loại dùng làm thuốc là đinh lăng lá nhỏ hay còn gọi là cây gỏi cá. Những loại cây sau cũng có tên tương tự nhưng không được dùng làm thuốc:
- Loại lá tròn [Polyscias balfouriana Baill]: lá kép có 3 lá nhỏ hình tròn, đầu tù.
- Loại lá to hay đinh lăng lá ráng [Polyscias ilicifolia [Merr.] Baill.]: Lá kép có 11 – 13 lá nhỏ, hình mác có răng cưa to và sâu.
- Đinh lăng trổ hoặc đinh lăng viền bạc [Polyscias guifoylei Baill.].
Bộ phận dùng của cây đinh lăng
Trong dân gian thường thấy người ta dùng lá cây Đinh lăng, tuy nhiên bộ phận dùng đúng là rễ đã phơi hay sấy khô.
Thu hoạch rễ vào mùa thu đông sau khi cây trồng trên 5 năm, vào mùa này rễ cây mềm và chứa nhiều hoạt chất. Đào lấy rễ, rửa sạch, bóc lấy vỏ rễ, thái lát, phơi khô ở chỗ mát để giữ nguyên tính chất. Sau khi phơi khô, rễ cong queo, thường được thái thành các lát mỏng.
Bào chế cây Đinh lăng
Đinh lăng sống: Loại bỏ tạp chất, rửa sạch, phơi hoặc sấy khô.
Đinh lăng chế rượu gừng và mật: Tẩm rượu gừng 5% vào Đinh lăng sống, trộn đều cho thấm rượu gừng, sao qua nhỏ lửa. Tẩm thêm Mật ong, trộn đều cho thấm mật rồi sao vàng cho thơm. Dùng 5 lít rượu gừng 5% và 5 kg Mật ong cho 100kg dược liệu.
>> Có thể bạn chưa biết: Mật ong: Công dụng và những điều cần biết
Hoạt chất có trong cây Đinh lăng
Vỏ rễ và lá đinh lăng chứa saponin, alcoloid, các vitamin B1, B2, B6, vitamin C, 20 acid amin, glycocid, alcaloid, phytosterol, tanin, acid hữu cơ, tinh dầu, nhiều nguyên tố vi lượng và 21,10% đường. Trong lá còn có saponin triterpen [1,65%], một genin đã xác định được là acid oleanolic.
Lá đinh lăng, trung tâm Sâm và Dược liệu thành phố Hồ Chí Minh thuộc Viện Dược Liệu đã phân lập được 5 hợp chất. Trong rễ đinh lăng cũng tìm thấy 5 hợp chất, nhưng chỉ có 3 hợp chất là trùng hợp với các chất trong lá. Ba chất này có tác dụng kháng khuẩn mạnh và chống một số dạng ung thư.
Tác dụng của cây đinh lăng
Tác dụng cây đinh lăng theo Y học cổ truyền
- Vị thuốc Đinh lăng dùng làm thuốc bổ, trị suy nhược cơ thể, tiêu hoá kém, phụ nữ sau khi đẻ ít sữa, sản hậu huyết xông nhức mỏi.
- Dùng làm thuốc chữa ho, ho ra máu, thông tiểu tiện, chữa kiết lỵ.
- Thân và cành dùng chữa phong thấp, đau lưng.
- Lá dùng chữa cảm sốt, mụn nhọt sưng tấy, sưng vú.
- Rễ của cây đinh lăng được dùng làm thuốc bổ tăng lực, chữa cơ thể suy nhược, gầy yếu, mệt mỏi, tiêu hoá kém, phụ nữa sau sinh ít sữa. Có nơi còn dùng chữa ho, ho ra máu, đau tử cung, kiết lỵ và làm thuốc lợi tiểu, chống độc.
- Lá chữa cảm sốt, mụn nhọt sưng tấy, sưng vú, dị ứng mẩn ngứa, vết thương [giã đắp]. Thân và cành chữa thấp khớp, đau lưng.
Theo nghiên cứu Y học hiện đại
Theo nghiên cứu của Học viện Quân sự Việt Nam, dung dịch cao Đinh lăng có tác dụng:
- Tăng biên độ điện thế não, tăng tỉ lệ các sóng alpha, bêta và giảm tỉ lệ sóng delta; tăng khả năng tiếp nhận của các tế bào thần kinh vỏ não với các kích thích ánh sáng
- tăng nhẹ quá trình hưng phấn khi thực hiện phản xạ trong mê lộ
- tăng hoạt động phản xạ có điều kiện gồm phản xạ dương tính và phản xạ phân biệt.
Nhìn chung, dưới tác dụng của cao Đinh lăng, vỏ não được hoạt hóa nhẹ và có tính đồng bộ, các chức năng của hệ thần kinh về tiếp nhận và tích hợp đều tốt hơn.
Khi bộ đội luyện tập hành quân được sử dụng viên bột rễ đinh lăng thì khả năng chịu đựng, sức dẻo dai của họ tăng lên đáng kể.
Các nghiên cứu của nước ta cũng cho thấy bột rễ hay dịch chất rễ Đinh Lăng có khả năng làm tăng sức chịu đựng của cơ thể con người trong điều kiện nóng ẩm, tốt hơn Vitamin C và chè giải nhiệt. Đó là tác dụng làm tăng lực của cây thuốc này.
- Dịch chiết rễ và bột rễ Đinh Lăng có tác dụng kích thích miễn dịch, tăng sức đề kháng đối với bệnh tật.
- Nước sắc, rượu lá Đinh Lăng có tác dụng ức chế sự sinh trưởng các vi khuẩn sinh mủ và vi khuẩn đường ruột. Nên các chế phẩm đó có tác dụng chống tiêu chảy, nhất là trên gia súc.
Cây đinh lăng trị bệnh gì?
Chữa bệnh mỏi mệt, biếng hoạt động
Đinh lăng [rễ] phơi khô, thái mỏng 0,50g, thêm 100ml nước, đun sôi trong 15 phút, chia 2 hay 3 lần uống trong ngày.
Thông tia sữa, căng vú sữa
Rễ cây đinh lăng 30 – 40g. Thêm 500ml nước sắc còn 250ml. Uống nóng. Uống luôn 2 – 3 ngày, vú hết nhức, sữa chảy bình thường [y sĩ Kim Hoán, Y học thực hành, 7 – 1963].
Chữa vết thương
Giã nát lá đinh lăng đắp lên.
Chữa sốt lâu ngày, nhức đầu, háo khát, ho, đau, tức ngực, nước tiểu vàng
Đinh lăng tươi [rễ, cành] 30g, lá hoặc vỏ chanh 10g, vỏ quýt 10g, Sài hồ [rễ, lá, cành] 20g, lá tre tươi 20g, Cam thảo dây hoặc Cam thảo đất 30g, rau má tươi 30g, chua me đất 20g. Các vị cắt nhỏ, đổ ngập nước sắc đặc lấy 250ml, chia uống 3 lần trong ngày.
Thuốc lợi sữa
Lá đinh lăng tươi 50 – 100g, bong bóng lợn 1 cái. Băm nhỏ, trộn với gạo nếp, nấu cháo ăn.
Chữa đau tử cung:
Cành và lá đinh lăng rửa sạch sao vàng, sắc uống thay chè.
Chữa mẩn ngứa do dị ứng
Lá cây đinh lăng 80g, sao vàng, sắc uống. Dùng trong 2 – 3 tháng.
Lưu ý, kiêng kỵ
Mặc dù đây là một loại dược liệu ít độc nhưng nếu bạn lạm dụng sử dụng quá mức, vẫn có thể gây ngộ độc. Dễ thấy nhất là xung huyết ở gan, tim, phổi, dạ dày, ruột, biến loạn dinh dưỡng.
Trong rễ cây đinh lăng lại có chứa nhiều saponin. Loại chất này có thể làm vỡ hồng cầu. Vì vậy, bạn chỉ nên dùng khi cần thiết và dùng đúng liều, đúng cách. Dùng cây đinh lăng liều cao có thể gây say thuốc, xuất hiện cảm giác mệt mỏi, buồn nôn, tiêu chảy.
Cây đinh lăng có công dụng tăng lực, và trị tắc sữa. Những thông tin trên đây chỉ mang tính chất tham khảo, khi muốn sử dụng Đinh lăng, bạn nên hỏi trực tiếp ý kiến bác sĩ điều trị. Hy vọng bài viết đã mang đến cho quý độc giả những thông tin hữu ích.
Dân gia ta ví cây đinh lăng như một loại “nhân sâm dành cho người nghèo” với rất nhiều lợi ích cho sức khoẻ, nhưng không phải ai cũng biết hết công dụng lá đinh lăng phơi khô và cách sử dụng đúng và an toàn đảm bảo sức khỏe.
Cây đinh lăng được trồng làm cảnh ở nhiều gia đình và làm thuốc trong y học cổ truyền. Do có nhiều công dụng, nên lá đinh lăng thường được sử dụng như rau sống, chế biến thành các món ăn hoặc sắc lấy nước để uống. Một số tác dụng của việc uống lá đinh lăng tươi có thể kể đến như:
Bồi bổ sức khỏe phụ nữ sau sinh: uống nước lá đinh lăng hoặc dùng đinh lăng nấu canh để cơ thể tăng cường hấp thụ dưỡng chất, nhanh chóng lấy lại sức khỏe.
Chữa tắc tia sữa cho mẹ sau sinh: mỗi ngày chỉ cần sử dụng 30 gam lá nấu nước uống hoặc dùng lá đinh lăng nấu cháo gạo nếp để chữa ít sữa.
Chữa bệnh về tiêu hoá như đầy hơi, tiêu chảy, khó tiêu...
Chữa đau lưng do thay đổi thời tiết.
Công dụng lá đinh lăng phơi khô
Ngoài việc sử dụng cây tươi, lá cây đinh lăng còn thường được nhiều người phơi khô hãm với nước như trà. Lá được phơi khô có mùi thơm đặc trưng và dễ uống, nhưng không phải ai cũng biết công dụng của lá đinh lăng phơi khô là gì.
Các công dụng của lá đinh lăng khô có thể kể đến như sau:
Chữa nổi mề đay, mẩn ngứa
Nước lá đinh lăng cũng phù hợp với người bị nổi mề đay mẩn ngứa do dị ứng nhất là dị ứng thức ăn, dị ứng thời tiết.
Cách dùng: Mỗi ngày lấy 80 gam lá đinh lăng khô sắc với 500 ml nước. Đun sôi, thấy còn 250ml nước thì tắt bếp, uống khi còn ấm. Chỉ cần sử dụng liên tục trong 10 ngày liền sẽ thấy hiệu quả.
Chữa ho lâu ngày không khỏi
Lá đinh lăng có công dụng trị ho rất hiệu quả vì thế nó được nhiều người áp dụng. Với những trường hợp bị ho nặng, chỉ cần uống đến ngày thứ 3 thì các triệu chứng đã giảm đi rất nhiều
Cách dùng: Lá đinh lăng rửa sạch dưới vòi nước, thái nhỏ, phơi khô và sao vàng. Mỗi ngày dùng từ 10– 12 gam đun nhỏ lửa uống thay nước hàng ngày.
Chữa đau đầu, mất ngủ thường xuyên
Lá đinh lăng chữa đau đầu là một trong những bài thuốc hiệu quả và an toàn từ trước đến nay. Theo nghiên cứu khoa học rễ và lá đinh lăng có saponin và rất nhiều thành phần quan trọng khác có thể hoạt hóa nhẹ và đồng bộ vỏ não, có tác dụng rất tốt lên hệ thần kinh.
Hơn nữa, trong lá đinh lăng có dược tính giúp tăng sức đề kháng, an thần và thông kinh lạc. Nhờ đó, nó giúp người dùng có được giấc ngủ ngon và sâu.
Để sử dụng lá đinh lăng chữa mất ngủ, đau đầu chúng ta thường kết hợp với các loại thảo dược khác sau đây: Lá đinh lăng khô, tam diệp, cỏ mực, rau má và lá vông [mỗi loại 20gam]; hoàng liên, bạch linh và hoàng bá [mỗi loại 10 gam] và 16 gam cây trinh nữ.
Nấu các nguyên liệu trên với 700ml nước. Cho đến khi nước sắc lại còn 300ml là có thể dùng được.
Chia phần thuốc sắc thành 2 phần Dùng vào buổi sáng và buổi tối trước khi đi ngủ. Uống liên tục trong khoảng 1 tuần hoặc khi không còn bị đau đầu và mất ngủ nữa.
Giúp bé ngủ ngon, chữa mồ hôi trộm bằng gối lá đinh lăng.
Đây là một trong các mẹo dùng lá đinh lăng chữa mất ngủ được nhiều mẹ sử dụng để bé yêu ngủ ngon giấc, không quấy khóc khi ngủ. Thậm chí, người trưởng thành và nhất là người già cũng có thể dùng cách này để cải thiện chất lượng giấc ngủ và tình trạng đau đầu.
Lá đinh lăng sau khi rửa sạch sẽ mang đi phơi khô, lưu ý không phơi dưới ánh nắng trực tiếp sẽ làm mất đi mùi thơm của lá. Tiếp đến mang lá đi sao vàng, khi lá có mùi thơm thì mang đi hút ẩm rồi trộn với bông gòn. Tỷ lệ là 2 phần bông gòn kết hợp với 1 phần lá. Quá nhiều lá sẽ tạo ra mùi hắc và phản tác dụng.
Cần chú ý: nên chọn vỏ gối làm từ chất liệu cotton với khả năng thấm hút mồ hôi tốt. Sau 6 tháng sử dụng thì chúng ta nên thay thế bằng lá mới.
Sử dụng cây đinh lăng chữa bệnh cần lưu ý gì?
Như vậy có thể thấy lá đinh lăng phơi khô có nhiều công dụng rất tốt cho sức khoẻ, tuy nhiên nhiều người vẫn thắc mắc có nên uống nước lá đinh lăng thường xuyên hay không?
Trả lời thắc mắc này, các chuyên gia cho biết, mặc dù tốt cho sức khỏe nhưng trong cây đinh lăng có chứa nhiều Saponin, dùng quá liều sẽ gây ra các triệu chứng như hoa mắt, chóng mặt, suy nhược cơ thể, người mệt mỏi khó chịu…
Khi sử dụng bất kỳ bộ phận nào của cây đinh lăng để làm thuốc, món ăn thì chỉ nên chọn những cây đinh lăng từ 3-5 tuổi vì lúc này cây mới có dược tính chữa bệnh.
Chỉ nên sử dụng nước lá đinh lăng với liều lượng cho phép. Nếu bạn lạm dụng thì sẽ bị một số tác dụng phụ không mong muốn như buồn nôn, tiêu chảy, phá vỡ hồng cầu.
Với người khoẻ mạnh tốt nhất chúng ta không dùng lá đinh lăng để uống thay nước trà hằng ngày. Chúng ta chỉ nên sử dụng lá đinh lăng khô để điều trị các vấn đề sức khoẻ như trên, không uống thường xuyên trong thời gian dài để tránh tác động xấu đến sức khoẻ.
Chú ý: không sử dụng nước lá đinh lăng cho trẻ nhỏ uống trực tiếp vì sẽ ảnh hưởng không tốt tới sự phát triển của của trẻ và gây ra các vấn đề về tim mạch. Các mẹ chỉ sử dụng loại lá cây này ngoài da hoặc làm gối cho trẻ nhỏ là phù hợp nhất.
Ngoài ra, Dona Pharm đã điều chế thành công sản phẩm Cao Đinh Lăng theo quy trình khép kín, đảm bảo chất lượng. Đây là giải pháp vô cùng tiện lợi và hữu hiệu, không những dễ sử dụng mà còn tiết kiệm thời gian nấu nướng của bạn. Bạn có thể tìm hiểu thêm về Cao Đinh Lăng của chúng tôi.