Có thể nói livestream bán hàng hiện đang trở thành một xu hướng, thậm chí được coi là một ngành nghề mới đầy hấp dẫn. Một số người cho rằng, việc livestream như vậy không khác gì so với các quảng cáo, tiếp thị trên TV trước kia, với thời lượng không hề ngắn. Một chương trình livestream bán hàng có thể kéo dài 1-2 tiếng, thậm chí 3-4 tiếng.
Câu hỏi được đặt ra là vì sao thoạt nhìn việc xem livestream bán hàng rất tốn thời gian nhưng lại càng ngày càng nhiều người thích xem nó?
Trên thực tế, sự xuất hiện của những thứ mới mẻ chắc chắn sẽ khơi dậy sự tò mò của con người. Giống như mua hàng online ngày xưa, nhiều người cảm thấy dị ứng song cuối cùng cũng không thoát khỏi nó. Xem livestream bán hàng hiện tại cũng gần như vậy. Đằng sau sự trỗi dậy của nó chắc chắn phải có lý do.
Đầu tiên, hãy tìm hiểu và phân tích những lý do dẫn đến sự bùng nổ của livestream bán hàng trước nhé!
1. Kéo gần khoảng cách giữ người mua và sản phẩm
Một người bán có kỹ năng livestream hoàn toàn có thể biến niềm tin của khách hàng dành cho buổi livestream của mình trở thành niềm tin dành cho sản phẩm, thậm chí dành cho cả thương hiệu.
2. Giải thích có mục tiêu và chuyên nghiệp
Việc trưng bày các sản phẩm dưới các hình thức khác nhau giúp khách hàng hiểu rõ hơn về sản phẩm và gia tăng độ tin cậy của sản phẩm. Đặc biệt là đối với các mặt hàng như quần áo, mỹ phẩm và các sản phẩm tiêu dùng thường nhật, khách hàng luôn muốn được trải nghiệm bằng những gì trực quan nhất. Livestreamer chỉ cần sử dụng trực tiếp sản phẩm và giải thích, review lại bằng kiến thức chuyên môn, khách hàng sẽ chấp nhận sản phẩm một cách nhanh hơn.
3. Tạo bầu không khí tiêu dùng
Người tiêu dùng, đặc biệt là người tiêu dùng nữ, rất dễ có xu hướng chi tiêu bốc đồng trước các hoạt động ưu đãi và khuyến mại. Thông qua sự kích thích bằng lời nói của livestreamer, người tiêu dùng sẽ chấp nhận móc hầu bao một cách nhanh chóng, thoải mái hơn.
4. Những khác biệt nổi trội so với các cửa hàng offline
Thông tin: Mua offline, có thể chạm có thể nhìn - Mua qua livestream bán hàng, vừa nhìn vừa có cảm giác trải nghiệm.
Trải nghiệm: Mua offline, được tư vấn khi mua hàng, nếu không mua sẽ rất ngại - Mua qua livestream bán hàng, được tư vấn và không mua cũng chẳng sao.
Tính xã hội: Mua offline, tính xã hội yếu khi chỉ đón lượng khách hàng hạn chế, người bán tư vấn cho người mua theo tỉ lệ 1:1 - Mua qua livestream bán hàng, tính xã hội cao, khách hàng thoải mái tập trung, người bán đồng thời tư vấn được cho nhiều người.
Cũng từ đây, nguyên nhân mọi người thích xem livestream bán hàng dần được hé lộ:
1. Cảm giác được tương tác
Lý do lớn nhất chắc chắn là vì ai cũng có thể có được cảm giác mình đang tham gia và nhận dạng từ những hình ảnh thực tế, đồng thời tương tác với livestreamer cũng như các khách hàng khác thông qua phần bình luận trên màn hình, như thể họ đang nói chuyện trực tiếp với người bán vậy. Đây là thứ mà mua hàng online truyền thống không có.
Bạn vẫn được nghe tư vấn trực tiếp, vẫn được đặt ra các thắc mắc về sản phẩm mà không cần mất công đến tận cửa hàng. Quá tiện!
2. Tiết kiệm thời gian
Đọc đến đây hẳn nhiều người sẽ thấy nó khá mâu thuẫn với ý kiến chúng ta nêu ra ngay ở đầu rằng xem livestream bán hàng rất tốn thời gian. Nhưng trên thực tế, khác với việc mua offline phải vác xe ra đường, đến tận nơi mua sắm chọn lựa, khác luôn với cả việc mua online truyền thống phải mày mò từng cửa hàng, soi xét từng dòng thông tin, đọc feedback, chờ đợi những tin nhắn giải đáp qua lại, mua qua livestream nhanh - gọn hơn hẳn.
Bạn thậm chí không cần kè kè bên chiếc điện thoại hay máy tính, chỉ cần bật livestream và nghe trong khi vẫn làm việc khác. Bạn cũng có thể đặt câu hỏi trực tiếp cho livestreamer qua phần bình luận để nhận về câu trả lời ngay lập tức.
3. Nội dung giải trí
Nội dung giải trí cũng là một trong những lý do quan trọng khiến nhiều người say sưa với việc xem livestream bán hàng. Các kênh livestream bán hàng hiện nay không đơn thuần chỉ là nơi diễn ra giao dịch mua bán thông thường mà còn là nơi các livestreamer thể hiện tài năng "chèo kéo" khách. "Chèo kéo" ở đây là sử dụng các bí quyết riêng của họ thu hút khách hàng nán lại xem livestream.
Cách họ gây chú ý, cách họ tiếp thị sản phẩm, hay đơn giản là những review chân thành như hai người bạn của họ có thể giúp người xem thấy vui và sẽ ghé lại những lần sau.
4. Tâm lý đám đông
Sự tham gia tập thể của nhiều người xem cùng lúc làm nảy sinh tâm lý đám đông trong lòng chúng ta: "Ơ vì sao kênh này đông người xem thế? Mình cũng phải xem thử cho biết mới được". Việc cùng được tương tác, cùng bàn luận về sản phẩm cũng làm gia tăng hứng thú, khiến người mua cảm thấy bớt nhàm chán so với tự mày mò một mình.
5. Nhu cầu tâm lý
Cùng với sự phát triển nhanh chóng của xã hội, con người hiện đại cũng trở nên cô đơn hơn. Nhiều người vẫn không rời điện thoại được nửa bước nhưng MXH đối với họ chỉ là nơi xem thông tin giải trí, điện thoại chỉ có tin nhắn tổng đài. Sự náo nhiệt của con người những lúc ở ngoài sẽ chỉ làm nhân đôi thêm sự cô đơn của họ khi về nhà.
Và những lời chào, những lời tư vấn, những câu chuyện rồi cả những tâm sự từ livestreamer hoàn toàn có thể trở thành tiếng nói duy nhất trong ngôi nhà yên tĩnh của họ. Đó là lý do nhiều livestreamer bán hàng ở một số nền tảng đặc biệt thậm chí còn được nhận quà từ khách hàng ngay trong quá trình live. Giảm stress, thêm niềm vui, bớt sự cô đơn, đây cũng được coi là nguyên nhân nhiều người thích xem livestream bán hàng, dù chưa chắc họ đã mua.
Ảnh: Tổng hợp
Livestream bán hàng "dỏm" tràn lan
Bán hàng qua livestream là xu thế mới, đem lại hiệu quả cao, song còn thiếu cơ chế để ngăn chặn việc lợi dụng để bán hàng giả, hàng kém chất lượng
-
Ông chủ "siêu doanh nghiệp" 500.000 tỉ đồng bất ngờ livestream, tuyên bố: "Tôi không nổ, PR bản thân"
-
Xuân Bắc livestream bán nông sản, chốt hơn 4.000 đơn trong vòng 1 giờ
-
Bắt quả tang cơ sở chuyên livestream trên Facebook, chốt tới 1.000 đơn mỗi ngày
-
Bắt quả tang cơ sở livestream bán "đồ hiệu", chốt hơn 3.000 đơn mỗi ngày
Livestream [phát hình trực tiếp trên mạng] bán hàng tại Việt Nam bùng nổ vào khoảng đầu năm 2019 và càng được ưa chuộng trong giai đoạn dịch Covid-19. Tuy nhiên, cũng từ đây, nhiều vấn đề bất cập của hình thức bán hàng qua livestream đã lộ ra.
Đánh vào tâm lý thích giá rẻ
Tại Trung Quốc, Hàn Quốc - những thị trường thương mại điện tử lâu đời, hình thức bán hàng livestream mang lại những nguồn thu khổng lồ, sản sinh ra một thế hệ KOLs [người có sức ảnh hưởng] bán hàng chuyên nghiệp với tất cả các sản phẩm từ quần áo, đồ dùng gia đình giá rẻ cho đến những mặt hàng giá trị cao như ôtô. Sở dĩ hình thức này ngày càng thịnh hành bởi người dùng được cảm nhận sản phẩm một cách chân thật, không cách biệt, màu mè như các đoạn phim quảng cáo, tạo độ tin cậy cao và thao tác mua sắm đơn giản.
Lực lượng QLTT phát hiện một kho chứa hàng hóa không rõ nguồn gốc tại Hưng Yên .Ảnh: HOÀI DƯƠNG
Còn tại Việt Nam, phần những người livestream bán hàng đánh vào tâm lý thích mua đồ tốt với giá rẻ. Người bán giới thiệu toàn là hàng của những thương hiệu nổi tiếng thế giới nhưng có giá chỉ một vài trăm ngàn đồng/sản phẩm, trong khi hàng thật từ vài triệu cho đến vài chục triệu đồng.
Một chiếc túi được quảng cáo là "túi LV kẹp nách" trong livestream của trang bán hàng tên Túi xách Hana [địa chỉ TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai] có giá chỉ… 99.000 đồng. Livestream này thu hút hàng ngàn lượt người xem, comment [bình luận], còn người bán thì tới tấp chốt đơn nhờ mức giá siêu rẻ. Nhiều mặt hàng khác như đồng hồ đeo tay chống nước, quần áo, nước hoa… được gắn mác hàng hiệu với giá chỉ vài chục ngàn đến vài trăm ngàn đồng cũng được người bán giới thiệu trong livestream kéo dài hàng giờ này. Chưa hết, người bán còn "cao hứng" tặng miễn phí túi Furla cho khách hàng có sự tương tác và chia sẻ livestream vào nhiều hội, nhóm khác.
Chị Hồ Mộng Lý, ở quận Bình Thạnh, TP HCM, tự nhận mình là "tín đồ" của mua hàng livestream. Ngày nào chị cũng vào xem livestream bán hàng đến khi mòn mỏi mới chịu tắt máy. Tất cả chỉ vì "đồ đẹp và rẻ quá", nên lần nào xem chị cũng nổi hứng đặt mua vài ba món. Một phần nữa là do người bán giới thiệu hay, hấp dẫn quá nên chị bị "nghiện" mua lúc nào cũng không biết.
Chị Út Huệ [ở TP Thủ Đức] cũng rất thích mua hàng qua livestream dù biết phần lớn hàng hóa đều chất lượng kém nhưng vì giá rẻ và mẫu mã đẹp nên mua về xài không được có bỏ cũng không tiếc. "Đôi giày nữ họ bán y hệt trong trung tâm thương mại nhưng giá chỉ có 130.000 đồng. Mua về sử dụng chỉ hai, ba lần đã bị "há họng", chưa kể bị đau chân nhưng vì giá chỉ hơn trăm ngàn nên cũng không ai đi khiếu kiện làm gì" - chị Út Huệ chia sẻ.
Ông Kiều Thanh Phước, kinh doanh quần áo tại chợ Tân Bình, TP HCM, khẳng định hàng hóa bán theo kiểu livestream toàn là hàng Trung Quốc. Những mặt hàng này muốn gắn thương hiệu nổi tiếng nào cũng được thực hiện dễ dàng với giá rẻ không tưởng, muốn mua bao nhiêu cũng có.
Từ phản ánh của khách hàng, chúng tôi truy cập vào một trang bán hàng có tên D.B trên Facebook. Thiết kế trang bán hàng này khá chuyên nghiệp, có góc đăng hình ảnh sản phẩm kèm hướng dẫn sử dụng, góc tư vấn làm đẹp… tạo cảm giác đây là trang bán hàng cực kỳ uy tín, thậm chí còn bị nơi khác giả mạo.
Trang này còn mời nhiều người mẫu, diễn viên, người nổi tiếng livestream giới thiệu, quảng cáo cho sản phẩm của mình với hàng loạt công dụng thần kỳ với da. Trên trang còn một đoạn livestream ngắn của một cô gái trẻ nhưng khá tự tin và chuyên nghiệp: "Hôm nay H. quay clip này để xác minh với mọi người Fanpage với tên gọi D.B có gần 500.000 lượt follow chính là Fanpage chuẩn, trực thuộc tổng công ty D.B, bán hàng chính hãng thương hiệu D.B. Nhà mình mua hàng tại trang này là yên tâm 100% hàng chuẩn. Tất cả những trang khác đều là giả hết…".
Nhưng thực tế không phải vậy. Sản phẩm của trang bán hàng này bị không ít website và diễn đàn uy tín "bóc phốt" là kem trộn, gây ảnh hưởng xấu đến người sử dụng. "Họ tư vấn nghe hay và thuyết phục quá nên tôi mua dùng thử, không ngờ da bị hư nặng, phải vào bệnh viện điều trị nhưng cũng không phục hồi lại như ban đầu" - một người từng dùng mỹ phẩm D.B kể.
Không ai kiểm soát!?
Luật gia Phan Thị Việt Thu, Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng TP HCM, cho biết thời gian qua hội nhận rất nhiều phản ánh của người tiêu dùng về tình trạng mua hàng kém chất lượng qua mạng xã hội, livestream nhưng điểm chung là đơn khiếu nại không có địa chỉ cụ thể của tổ chức, cá nhân bán hàng. "Có người còn kể họ mua hàng dỏm qua trang Facebook, khi comment phàn nàn thì bị chủ trang đó block [chặn] luôn. Chúng tôi nhận đơn nhưng không thể mời người bán đến để hòa giải theo chức năng của hội nên phải từ chối. Có người tiêu dùng bức xúc kiện đến tòa nhưng tòa cũng không nhận đơn vì lý do tương tự. Chỉ có cơ quan công an mới có chức năng điều tra nhưng thường những vụ có giá trị thiệt hại nhỏ, vài trăm ngàn đồng nên công an cũng không tiếp nhận. Đơn cử như trường hợp nhiều khách hàng xem livestream thấy quảng cáo sạc dự phòng nhỏ gọn như một chiếc USB giá hơn 300.000 đồng, họ còn quay clip với nhiều tính năng ưu việt nhưng khi nhận hàng chỉ có hộp đẹp, bên trong không có gì" - bà Việt Thu cho biết.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, cũng thừa nhận bán hàng trên mạng xã hội hiện nay rất bát nháo, toàn hàng kém chất lượng nhưng không ai kiểm soát.
Theo bà Thu, bán hàng qua mạng hay livestream là hình thức rất phổ biến hiện nay nhưng khách hàng trước khi mua phải biết rõ nơi bán để khi gặp sự cố có thể đòi được quyền lợi. Bà Thu cũng cảnh báo gần đây còn có tình trạng các cửa hàng có địa chỉ rõ ràng nhưng lại bán nước hoa giả với chiêu "hàng cận đát cần thanh lý". "Họ hay quảng cáo là nước hoa Pháp, sản xuất tại Singapore với giá chỉ bằng 1/10 so với hàng thật. Bản thân tôi biết về nước hoa nên thử đặt 4 hộp với điều kiện phải cho tôi mở ra ngẫu nhiên 1 hộp, nếu đúng hàng mới trả tiền, họ đồng ý nhưng cuối cùng lại không giao hàng. Lần sau tôi đặt lại, khi nhận được hàng thì thấy họ đầu tư bao bì rất kỹ, rất giống hàng thật với nhiều lớp bọc, mã vạch sắc nét, chỉ khi mở chai ra thử mới nhận ra hàng giả vì khác màu, khác mùi và đầu xịt không phun sương mà rơi thành giọt" - bà Thu kể trải nghiệm của chính bản thân.
Trước thực trạng livestream bán hàng trên mạng bát nháo, thật giả lẫn lộn như hiện nay, bà Thu đề nghị nhà nước cần sớm vào cuộc để quản lý. Hội chỉ có chức năng hòa giải, không có phương tiện để kiến nghị, xử lý các vụ việc. Nếu khách hàng kiện ra tòa cũng khó có thể xử lý được vì không biết người bán ở đâu.
Tuy vậy, theo tìm hiểu của phóng viên, thời gian qua lực lượng QLTT đã nhận thức được tình trạng bán hàng dỏm, hàng không rõ nguồn gốc tràn lan trên mạng nên đã triển khai hàng loạt mũi tấn công vào các cơ sở kinh doanh vi phạm. Mới đây, tại một điểm tập kết hàng hóa ở huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên, lực lượng QLTT phối hợp với cơ quan công an thu giữ 93.400 sản phẩm, chủ yếu mỹ phẩm, thực phẩm chức năng và rượu do nước ngoài sản xuất. Toàn bộ số hàng hóa đều không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ hợp pháp tại thời điểm lực lượng chức năng kiểm tra. Hàng hóa chủ yếu được tiêu thụ qua các nền tảng thương mại điện tử, đặc biệt là livestream bán hàng qua các fanpage "Chego Shop - Thế giới hàng Nhật", "Chego hàng Nhật EU" và giao dịch thông qua các ứng dụng trên điện thoại như Zalo, Viber.
Tại "Shop Thủy Top" ở địa chỉ 455A Bát Khối, Long Biên, Hà Nội, lực lượng chức năng ghi nhận 495 sản phẩm quần áo, thắt lưng các nhãn hiệu Gucci, Chanel, LV… có dấu hiệu giả mạo nhãn hiệu. Tại đây, các cơ quan chức năng còn phát hiện nhiều "đạo cụ" phục vụ livestream.
Vài tuần trước, QLTT Đồng Nai cũng ra quyết định xử phạt 90 triệu đồng đối với một cửa hàng ở huyện Long Thành về việc kinh doanh hàng hóa không nhãn phụ và giả mạo nhãn hiệu nước hoa Chanel và Gucci. Đáng chú ý, chủ cửa hàng là vợ một nghệ sĩ nổi tiếng. Người này cũng thường xuyên livestream bán hàng trên mạng xã hội.
Chờ sửa nghị định
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT, thừa nhận có tình trạng bát nháo trong kinh doanh trên các nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội. Hiện Bộ Công Thương đã trình Chính phủ nội dung sửa đổi Nghị định 52 về thương mại điện tử. Trong thời gian chờ sửa đổi, chỉ còn một cách là tăng cường thanh tra, kiểm tra, tăng mức xử phạt để hạn chế tình trạng này. "Trong 6 tháng đầu năm, một số đơn vị thuộc tổng cục đã ghi nhận số lượng hàng hóa bị thu giữ và xử phạt chiếm đến 50% tổng lượng bắt giữ, cho thấy xu thế chuyển đổi kinh doanh sang kênh online. Do vậy, chính sách, cơ chế quản lý cũng cần có thay đổi để phù hợp với diễn biến thực tế" - ông Trần Hữu Linh cho hay.