Mang thai hộ là nhu cầu của rất nhiều cặp vợ chồng mắc vô sinh hiếm muộn. Mặc dù, Luật hôn nhân và gia đình [sửa đổi] đã cho phép mang thai hộ, nhưng nhiều gia đình vẫn còn thiếu thông tin về vấn đề này.
Theo điều 3 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 khái niệm mang thai hộ được hiểu theo 2 hình thức như sau:
- Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo: Là việc một người phụ nữ tự nguyện không vì mục đích thương mại giúp mang thại hộ cặp vợ chồng mà người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản. Bằng việc lấy noãn của người vợ và tinh trùng của người chồng để thụ thai trong ống nghiệm, sau đó được cấy vào tử cung của người phụ nữ tự nguyện mang thai, để người này mang thai và sinh con.
- Mang thai hộ vì mục đích thương mại: Là việc một người mang thai cho người khác bằng việc áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản để hưởng lợi về kinh tế hoặc một lợi ích khác.
Luật pháp Việt Nam chỉ cho phép mang thai hộ về mục đích nhân đạo chứ không cho phép việc mang thai hộ vì mục đích kinh doanh hay thương mại hóa.
Mang thai hộ là một việc làm đầy tính nhân đạo nhưng không phải ai cũng được thực hiện. Luật pháp chấp nhận những trường hợp phụ nữ như sau có thể tìm đến người mang thai hộ:
- Có vấn đề bất thường về tử cung.
- Bị dị dạng tử cung bẩm sinh hoặc đã từng phẫu thuật cắt bỏ tử cung.
- Điều kiện sức khỏe không tốt, mắc các bệnh mãn tính nguy hiểm không thể mang thai được như: suy thận, suy tim…, vì những bệnh này có thể gây nguy hiểm tới tính mạng của cả mẹ và bé.
- Tiền sử người mẹ đã bị sảy thai nhiều lần.
- Thực nhiều kỹ thuật hỗ trợ sinh sản nhưng vẫn không thể mang thai được.
Việt Nam đã có luật dành cho người mang thai hộ
Người mang thai hộ có liên quan đến nhiều vấn đề về pháp lý và tâm lý khá phức tạp nên giữa hai bên trong quá trình thực hiện, nên chọn người mang thai hộ khi có đủ các điều kiện như sau:
- Người mang thai hộ phải là người thân thích có họ với người vợ hoặc người chồng. Ví dụ như: chị em ruột, chị em cùng cha khác mẹ, chị em con cô, con chú, con bác… Người mang thai hộ không được là mẹ ruột hay cháu ruột.
- Người mang thai hộ có độ tuổi ít nhất được cho phép là 21 và không quá 35 tuổi.
- Đã từng mang thai và sinh được một đứa bé khỏe mạnh, không mắc các dị tật bẩm sinh.
- Không mắc các bệnh truyền nhiễm như: viêm gan B, C, HIV, bệnh lậu hay giang mai… Cũng như không dễ bị sảy thai.
- Có tâm lý ổn định, không mắc bệnh tâm thần nhằm tránh trường hợp trẻ sinh ra không phát triển toàn diện.
- Sẵn sàng ký bản cam kết đồng ý và có trách nhiệm trong suốt thời kỳ mang thai như: thực hiện theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ để đảm bảo sức khỏe thai nhi và hoàn toàn từ bỏ đữa trẻ sau khi sinh.
Người mang thai hộ phải có sức khỏe tốt và đáp ứng đủ các tiêu chí.
Theo quy định của pháp luật, mang thai hộ được thực hiện bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm. Bằng việc lấy tinh trùng của người chồng kết hợp với trứng của người vợ và tiến hành thụ tinh trong ống nghiệm để tạo thành phôi. Sau 2 – 5 ngày, phôi sẽ được cấy vào buồng tử cung của người mang thai hộ. Vì thế, đứa trẻ sau khi sinh ra hoàn toàn mang dòng máu của cặp vợ chồng nhờ người mang thai hộ.
Mặc dù, người mang thai hộ không phải là mẹ của đứa trẻ, nhưng về mặt dân sự và trên giấy chứng sinh là quan hệ mẹ con nhưng lại không được pháp luật thừa nhận. Để tránh những rắc rổi xảy ra, các cặp vợ chồng hãy thực hiện đầy đủ những vấn đề liên quan đến pháp luật, thực hiện các cam kết để đảm bảo em bé và người mang thai hộ được pháp luật bảo vệ, không gặp phải tình trạng người mang thai hộ cố tình làm khó hay đòi con sau này. Cụ thể hai bên nên có những thỏa thuận rõ ràng như:
- Người nhờ mang thai hộ bắt buộc phải nhận nuôi đứa bé và người mang thai hộ phải có nghĩa vụ giao con cho bên nhờ.
- Trường hợp vợ chồng người mang thai hộ qua đời hoặc bị mất năng lực hành vi nhân sự khi chưa kịp nhận con, thì người mang thai hộ có quyền ưu tiên nuôi con. Nếu người mang thai hộ không nhận nuôi đứa trẻ thì sẽ phải cấp dưỡng cho đứa bé theo quy định của pháp luật.
Nuôi con là trách nhiệm thuộc về người nhờ mang thai hộ
Mang thai hộ là việc là nhân đạo giúp các cặp vợ chồng không thể mang thai có được niềm vui làm cha mẹ. Nhưng không vì thế mà áp dụng tràn lan kỹ thuật này, bởi nó có thể ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống xã hội./.
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, bệnh nhân cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: //www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/
Vợ chồng tôi đã kết hôn 5 năm chưa có con, do đó, tôi và chồng đã dùng biện pháp mang thai hộ, của một người phụ nữ, đã thỏa thuận kĩ bằng hợp đồng mang thai hộ. Tuy nhiên tôi có điều băn khoăn là khi làm giấy khai sinh cho cháu thì tên cha, mẹ sẽ như thế nào? tôi có là mẹ của cháu hay không? và thủ tục làm khai sinh cho cháu như thế nào? Xin cảm ơn đã trả lời câu hỏi!
Cảm ơn Qúy Khách đã gửi câu hỏi đến Công ty Luật FDVN [FDVN]. Đối với các yêu cầu tư vấn của Qúy Khách, sau khi nghiên cứu các quy định pháp luật liên quan, FDVN có một số trao đổi như sau:
[1] Về điều kiện mang thai hộ:
Pháp luật Việt Nam đã thừa nhận tính hợp pháp của việc mang thai hộ. Tuy nhiên chia hai trường hợp dựa vào mục đích là Mang thai hộ vì mục đích thương mại và Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo.
Mang thai hộ vì mục đích thương mại là hành vi bị cấm nhằm bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình.
Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo thì phải đảm bảo các điều kiện sau: [Điều 95 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014]
“Điều 95: Điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
- Việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo phải được thực hiện trên cơ sở tự nguyện của các bên và được lập thành văn bản.
- Vợ chồng có quyền nhờ người mang thai hộ khi có đủ các điều kiện sau đây:
- a] Có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về việc người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản;
- b] Vợ chồng đang không có con chung;
- c] Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý.
- Người được nhờ mang thai hộ phải có đủ các điều kiện sau đây:
- a] Là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc bên chồng nhờ mang thai hộ;
- b] Đã từng sinh con và chỉ được mang thai hộ một lần;
- c] Ở độ tuổi phù hợpvà có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về khả năng mang thai hộ;
- d] Trường hợpngười phụ nữ mang thai hộ có chồng thì phải có sự đồng ý bằng văn bản của người chồng;
đ] Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý.
- Việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo không được trái với quy định của pháp luật về sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.
- Chính phủ quy định chi tiết Điều này.”
[2] Về xác định cha mẹ khi mang thai hộ:
Điều 94 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 đã quy định rõ về vấn đề này như sau:
“Điều 94. Xác định cha, mẹ trong trường hợp mang thai hộ vì mục đích nhân đạo:
Con sinh ra trong trường hợp mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là con chung của vợ chồng nhờ mang thai hộ kể từ thời điểm con được sinh ra.”
Do đó, Pháp luật cũng đã thừa nhận con sinh ra trong trường hợp mang thai hộ là con chung của vợ, chồng nhờ mang thai hộ, không phải con của người mang thai hộ. Theo đó, anh/chị chính là cha, mẹ của con được sinh ra dù thực hiện việc mang thai hộ.
[3] Về cấp giấy khai sinh trong trường hợp mang thai hộ:
Cần thực hiện việc cấp giấy chứng sinh cho con trước, sau đó mới thực hiện việc xin cấp giấy khai sinh.
Về thủ tục cấp giấy chứng sinh thì theo quy định tại khoản 2 Điều 2 Thông tư 17/2012/TT-BYT quy định cấp và sử dụng giấy chứng sinh và thông tư Thông tư 34/2015/TT-BYT sửa đổi, bổ sung thông tư 17/2012/TT-BYT thì thủ tục làm giấy chứng sinh cho con trong trường hợp mang thai hộ như sau:
“1. Thẩm quyền cấp, cấp lại Giấy chứng sinh
- a] Bệnh viện đa khoa có khoa sản; Bệnh viện chuyên khoa phụ sản, Bệnh viện sản – nhi;
- b] Nhà hộ sinh;
- c] Trạm y tế cấp xã;
- d] Các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hợp pháp khác được phép cung cấp dịch vụ đỡ đẻ.”
Về thủ tục cấp giấy chứng sinh trong trường hợp mang thai hộ được quy định tại khoản 2 Điều 1 thông tư 34/2015/TT-BYT như sau:
“Trường hợp trẻ sinh ra do thực hiện kỹ thuật mang thai hộ thì Bên vợ chồng nhờ mang thai hộ hoặc Bên mang thai hộ phải nộp Bản xác nhận về việc sinh con bằng kỹ thuật mang thai hộ theo Phụ lục số 05 ban hành kèm theo Thông tư này và bản sao có chứng thực hoặc bản chụp có kèm theo bản chính để đối chiếu Bản thỏa thuận về mang thai hộ vì mục đích nhân đạo giữa vợ chồng nhờ mang thai hộ và Bên mang thai hộ gửi cơ sở khám bệnh, chữa bệnh nơi trẻ sinh ra.
Trẻ sinh ra do thực hiện kỹ thuật mang thai hộ sẽ được cấp Giấy chứng sinh theo Mẫu quy định tại Phụ lục 01A ban hành kèm theo Thông tư này. Giấy chứng sinh này là văn bản chứng minh việc mang thai hộ khi làm thủ tục đăng ký khai sinh.”
Theo đó, anh/chị cùng người mang thai hộ phải nộp cho cơ quan cấp giấy chứng sinh bản xác nhận sinh con bằng kỹ thuật mang thai hộ, bản thỏa thuận về việc mang thai hộ và sẽ được cấp giấy chứng sinh theo quy định.
Về quy trình thủ tục cấp giấy khai sinh cho con, để hiểu rõ và chi tiết mời anh/chị xem thêm bài viết về vấn đề này của FDVN tại địa chỉ //fdvn.vn/quy-trinh-thu-tuc-dang-ky-khai-sinh-cho-con/
Trên đây là ý kiến tư vấn của FDVN liên quan đến yêu cầu tư vấn của Qúy Khách trên cơ sở nghiên cứu các quy định pháp luật. Hy vọng ý kiến tư vấn của FDVN sẽ hữu ích cho Qúy Khách.
Hoàng Thúy Quỳnh – Công ty luật FDVN
…………………………………………………………………………………………………………
Luật sư tại Đà Nẵng:
99 Nguyễn Hữu Thọ, Quân Hải Châu, thành phố Đà Nẵng
Luật sư tại Huế:
336 Phan Chu Trinh, thành phố Huế, Thừa Thiên Huế
Luật sư tại Phú Quốc:
65 Hùng Vương, thị trấn Dương Đông, huyện đảo Phú Quốc.
Website: www.fdvn.vn www.tuvanphapluatdanang.com
Email:
Điện thoại: 0935 643 666 – 0906 499 446
Fanpage: //www.facebook.com/fdvnlawfirm/