Lợi ích cho trẻ làm việc nhà

Trẻ được giao việc nhà phù hợp với khả năng từ nhỏ có xu hướng thể hiện hành vi xã hội tích cực hơn, có sự hài lòng hơn trong cuộc sống và có mối quan hệ tốt hơn với mọi người. Trẻ cũng sẽ hiểu rằng việc nhà không phải là công việc của chỉ một người nhất định, hay chỉ là việc của phụ nữ, mà là trách nhiệm và đóng góp chung của tất cả các thành viên trong gia đình.

Cha mẹ cần lựa chọn việc nhà phù hợp với lứa tuổi, với khả năng cũng như sự sẵn sàng của mỗi trẻ. Điều này là vô cùng quan trọng và đáng lưu tâm. Nếu được giao những công việc quá sức hoặc quá, trẻ sẽ nhanh chóng bỏ cuộc, chán nản, thậm chí bực bội và căng thẳng.

Gợi ý việc nhà dành cho trẻ dưới 3 tuổi: Trẻ dưới 3 tuổi rất thích giúp cha mẹ làm việc nhà, nhưng tất nhiên những việc con có thể làm được còn rất hạn chế. Cha mẹ cũng cần dành thời gian và sự kiên nhẫn để hướng dẫn con từng bước một. Điều quan trọng ở lứa tuổi này là hình thành được những thói quen tích cực đầu tiên, làm bước đệm cho sau này.

• Những việc nhà đơn giản: Trẻ có thể tham gia việc nhà kể từ khi bắt đầu hiểu và làm theo hướng dẫn của người lớn. Ví dụ như trẻ từ 1-2 tuổi có thể tuân theo những “Chỉ dẫn 1 bước” như là “Để đồ chơi vào rổ”. Cha mẹ có thể làm mẫu và nhờ con làm những việc như:

• Dọn dẹp đồ chơi và bỏ đồ chơi vào hộp
• Mang bát đĩa ăn của con vào bồn rửa bát sau khi ăn xong
• Thu gom quần áo của con để vào giỏ giặt

• Kỹ năng lau rửa: Trẻ dưới 3 tuổi đang trong giai đoạn phát triển các kỹ năng vận động thô và kỹ năng vận động tinh, vì vậy việc nhà với kỹ năng lau rửa sẽ giúp trẻ thực hành cả hai kỹ năng này. Cha mẹ có thể dạy con lau sạch các bề mặt cứng như: cửa ra vào, bàn ghế và đồ chơi. Cha mẹ cũng cần dạy trẻ hiểu rằng chúng ta không sử dụng cùng một chiếc khăn để lau những khu vực khác nhau.Ví dụ khăn lau bàn thì không dùng để lau nhà vệ sinh, hay khăn ăn sẽ không dùng để lau bàn.
• Kỹ năng phân loại quần áo: Trẻ dưới 3 tuổi có thể bắt đầu học về cách phân loại và sắp xếp. Việc phân loại quần áo không chỉ giúp trẻ xây dựng kỹ năng tư duy và xác định màu sắc, mà còn có thể trở thành một trò chơi đối với trẻ. Vậy nên sau khi rút quần áo phơi khô, hoặc dọn tủ quần áo mùa đông, cha mẹ có thể hướng dẫn con phân loại quần áo, tất chân theo màu sắc, hoặc phân loại đồ của từng thành viên trong gia đình.

Gợi ý việc nhà dành cho trẻ trên 3 tuổi Trẻ em ở độ tuổi này đã có thể tuân theo những “Chỉ dẫn 3 bước”, ví dụ như “Con hãy lấy cốc của mình, đổ nước thừa, sau đó đặt vào bồn rửa bát”. Trẻ thường rất háo hức khi được giúp đỡ cha mẹ, đặc biệt là những việc nhà mình yêu thích, để thể hiện rằng “con đã lớn khôn”. Ở lứa tuổi này, tùy thuộc vào khả năng và sở thích của con, có nhiều việc nhà cơ bản mà con đã có thể làm mà không cần sự giám sát liên tục. Cha mẹ có thể đưa ra những thử thách như “Chúng ta thử xem ai sẽ lấp đầy chiếc hộp đồ chơi này nhanh hơn, ai có thể dọn sạch chỗ bụi bẩn này xong trước nhé!”, hoặc “Con hãy bật bài nhạc mà con yêu thích và thử hát theo khi dọn dẹp xem nào!”. • Sắp xếp giường ngủ: Mặc dù việc dọn giường ngủ có thể hơi khó đối với trẻ Mầm non, nhưng con có thể giúp cha mẹ gấp chiếc chăn nhỏ của mình, đặt gối ngay ngắn, hoặc tháo lớp vỏ gối chẳng hạn. Đây cũng là một nhiệm vụ thú vị giúp trẻ nhớ rằng việc giữ cho giường luôn sạch sẽ, gọn gàng sẽ cho con những giấc ngủ ngon.

• Phát triển kỹ năng dọn dẹp: Trẻ hơn 3 tuổi cần được tiếp tục hướng dẫn để phát triển những việc nhà cơ bản như tự thu dọn đồ đạc – dọn đồ chơi, dọn bát đĩa, dọn bàn học… Con cũng đã có thể gấp và cất quần áo của mình vào ba lô/tủ quần áo. Ngoài ra cha mẹ có thể bắt đầu dạy con tưới cây, nhổ cỏ dại trong vườn, quét nhà, lau nhà, cho thú cưng ăn…

Điều đầu tiên khiến trẻ có hứng thú, đó chính là sự đồng hành của cha mẹ cùng làm việc nhà với trẻ, đặc biệt là sự ghi nhận kịp thời, những lời động viên và khen ngợi dành cho trẻ mỗi khi con hoàn thành việc được giao. Nếu con có phần “bướng bỉnh” thì thay vì thúc giục hay cằn nhằn, cha mẹ có thể tặng cho con những phần thưởng phù hợp, hay những “đặc quyền” mỗi khi con hoàn thành nhiệm vụ.

Nếu con chưa thoải mái với việc dọn dẹp, thì đây cũng là cơ hội để các bậc cha mẹ dạy con rằng: “Nếu lúc con chơi/học tập/ăn uống có sự gọn gàng hơn thì việc dọn dẹp cũng sẽ diễn ra nhanh chóng hơn”. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để dạy con rằng “Chúng ta cần chăm sóc những thứ là của mình. Ví dụ như gia đình ta có căn nhà này, nên chúng ta cần chăm sóc nó, tương tự với đồ chơi, sách vở, dụng cụ… của con”.

Ngoài ra, cha mẹ có thể biến việc nhà trở thành một trò chơi, cùng nhau vừa làm vừa chơi hoặc vừa hát, hoặc sử dụng những dụng cụ thú vị như “Sticker chore chart” – Bảng Sticker việc nhà.

Rất nhiều cha mẹ đã chia sẻ rằng “Bảng Sticker việc nhà” là một công cụ hữu ích để giới thiệu cũng như là lời nhắc nhở trực quan cho trẻ về sự đóng góp của con trong gia đình. Trẻ sẽ hứng thú với hình ảnh hơn là câu chữ, nên cha mẹ có thể sử dụng bảng này gắn với hình ảnh các công việc nhà. Đặc biệt, cha mẹ nên sử dụng phần thưởng sticker dán lên bảng để trẻ có thêm động lực. Ví dụ như mỗi việc nhà hoàn thành, con sẽ nhận được một sticker, và quy đổi số sticker sưu tầm được thành những phần thưởng nhỏ nhắn dành riêng cho mình.

Dưới đây là một mẫu “Chore chart” cha mẹ có thể tham khảo cho con:

Giáo dục trẻ làm việc nhà chính là một trong những kỹ năng quan trọng mà cha mẹ cần dạy con ở lứa tuổi Mầm non, giúp con có những kỹ năng sống quan trọng và cơ bản cần thiết trong suốt cuộc đời. Làm việc nhà sẽ giúp nuôi dưỡng tính tự lập lành mạnh và tinh thần làm việc chăm chỉ ở trẻ, đây cũng là những phẩm chất thiết yếu giúp trẻ thành công trong tương lai. Việc nhà đôi khi chỉ là một việc nhỏ, nhưng đối với các con đó có thể là một nhiệm vụ lớn lao. Vậy nên, dù cha mẹ tiếp cận việc giáo dục này như thế nào, thì sự kiên nhẫn, thấu hiểu và ghi nhận vẫn là những yếu tố tiên quyết để trẻ trưởng thành hơn trong việc trau dồi những kỹ năng này.

Nhiều cha mẹ sẵn sàng ôm đồm hết việc nhà để con cái rảnh tay, dành hết thời gian cho học tập, mà quên mất rằng làm việc nhà cũng là một cách học [Ảnh: Kidspot].

Hiện nay, rất nhiều phụ huynh phàn nàn rằng con mình không biết làm việc nhà và lười giúp đỡ bố mẹ. Ngoài giờ học, cháu chỉ biết "ôm" TV hoặc dán mắt vào máy tính, smartphone. Vậy nguyên nhân từ đâu?

Về vấn đề này, tôi có cuộc trao đổi nhanh với cô Nghiêm Thị Bích Diệp, một giảng viên dạy tiếng Anh tại Hà Nội để được lắng nghe ý kiến của chị vừa ở góc độ là một nhà giáo vừa ở góc độ là một người mẹ đã có hai con đang ở độ tuổi thanh thiếu niên. 

Do bố mẹ

Nhiều phụ huynh có chung suy nghĩ rằng lịch học văn hóa của con kín cả ngày chẳng khác gì người lớn đi làm, chưa kể còn học thêm, học kỹ năng, học năng khiếu, tập thể thao, tham gia các hoạt động ngoại khóa. Thấy con vất vả như vậy, cha mẹ thường làm hết việc nhà để con có thể chuyên tâm học hành.

Tuy nhiên, những suy nghĩ này của cha mẹ đã vô tình cướp đi của con trẻ nhiều điều thú vị mà chỉ khi con tự làm, tự lao động thì mới cảm nhận được. Điều này cũng khiến trẻ trở nên lười biếng, ỷ lại và dựa dẫm vào người khác. 

Cô Nghiêm Thị Bích Diệp chia sẻ: "Tạo điều kiện cho con cái học tập là điều nên làm, nhưng song song với đó, cha mẹ cũng nên dạy con làm việc nhà. Có như vậy, con cái mới trở nên tự lập. Nên hướng dẫn các bé làm việc nhà từ sớm để hình thành thói quen cho trẻ. Lợi ích lớn nhất khi cho con làm việc nhà là giúp con cảm nhận được giá trị của lao động. Chính nhờ làm việc nhà, con sẽ có cơ hội được rèn luyện những kỹ năng sống cơ bản và cảm thấy tự tin hơn".

Với vai trò là một nhà giáo, cô Nghiêm Thị Bích Diệp cho rằng: "Con người tiến hóa thông qua lao động. Việc rèn luyện tính tự lập, tự giác, cách thích nghi và hòa nhập cho trẻ có ảnh hưởng tích cực tới cuộc sống trưởng thành sau này. Trong đó, làm việc nhà là một trong những kỹ năng sống cơ bản cần được cha mẹ chú ý sớm.

Vì thế, có hai việc tôi vẫn luôn cố chấp không làm là thuê người dọn nhà và mua máy rửa bát. Trẻ con cần lao động để phát triển. Tôi luôn rèn hai con của mình làm việc nhà như quét nhà, lau nhà, rửa bát, nấu ăn, giặt quần áo, tưới cây… giúp đỡ bố mẹ dù con gái lớn đang học lớp 10, con trai út học lớp 6 cũng rất bận bài vở. Những kỹ năng sống này sẽ rất quan trọng sau khi học trung học để con có thể sống tự lập".

"Tranh thủ thời gian trẻ nghỉ Tết, học online ở nhà do dịch Covid-19, cha mẹ hãy dành thời gian hướng dẫn con làm việc nhà. Khi con làm, bố mẹ đừng quá cầu toàn, hãy chấp nhận mọi việc không như ý muốn có thể xảy ra do con chưa quen việc, chẳng hạn như rửa bát đũa không sạch, làm vỡ bát, nấu cơm nhão, giặt quần áo bẩn, lau nhà chưa sạch", cô Nghiêm Thị Bích Diệp nhắn nhủ.

Trẻ ỷ lại vào người giúp việc

Theo cô Nghiêm Thị Bích Diệp, một trong những sai lầm của các bậc làm cha, làm mẹ là thuê người giúp việc trong nhà khi con đã lớn. Có người giúp việc thì trẻ thường ỷ lại, không chịu làm gì cả. "Sở dĩ hai con tôi biết làm tất cả những việc nhà thông thường như nấu cơm, rửa bát, lau nhà, tưới cây, giặt quần áo... là vì tôi không thuê người giúp việc. Các phụ huynh phải dạy con làm việc nhà, dạy kỹ năng sống, kỹ năng tự phục vụ.

Để con cái biết chia sẻ công việc nhà với cha mẹ, phụ huynh nên hạn chế trẻ tiếp xúc với các thiết bị công nghệ, phân công lao động rõ ràng, cân đối thời gian học thêm và giải trí cho con. Bên cạnh đó, các bậc cha mẹ cần biết gợi mở, trò chuyện với con, khích lệ tinh thần khi trẻ làm tốt", cô Diệp tư vấn.

Cho con làm việc nhà sớm là một trong những hình thức giáo dục con cái được đánh giá cao hiện nay. Các nhà nghiên cứu lại chứng minh khác, trẻ nếu được dạy làm việc nhà sớm sẽ ảnh hưởng rất tích cực tới trẻ trong tương lai, giúp bé rèn luyện tính cách và học thêm nhiều kỹ năng cần thiết trong cuộc sống.

Lợi ích từ việc rèn con làm việc nhà từ nhỏ

Thứ nhất, làm việc nhà giúp trẻ hình thành lối sống có trách nhiệm với gia đình.

Lợi ích thứ hai là rèn tính tự lập cho trẻ, giúp trẻ có sự độc lập, không dựa dẫm hay phụ thuộc vào người khác.

Thứ ba, làm việc nhà giúp trẻ học cách sống chủ động, dễ dàng thích nghi với môi trường sống mới nếu có thay đổi. Sau này trẻ có đi học cấp 3, đại học xa nhà, thậm chí đi du học nước ngoài thì trẻ cũng đủ khả năng thích nghi với môi trường sống mới. 

Lợi ích thứ tư là rèn tính kỷ luật cho trẻ. Thông qua công việc mà bạn giao cho con, trẻ sẽ học cách hoàn thành nó dù có thích hay không. Nhờ đó, trẻ hiểu được cần có tính kỷ luật khi gặp bất kỳ trở ngại trong học tập/công việc hay các mối quan hệ.

Thứ năm, làm việc nhà chính là cách rèn sự khéo léo và cẩn thận, những tính cách cần thiết cho con khi trưởng thành. 

Lợi ích thứ sáu là rèn cho trẻ có thói quen giúp đỡ người khác. Khi bạn dạy con làm việc giúp trẻ hình thành tư duy quan tâm đến những người xung quanh. Khi ai đó gặp khó khăn, trẻ sẽ chủ động đề nghị giúp đỡ và dần trở thành người sống có ích và tốt bụng.

Thứ bảy là làm việc nhà rèn cho trẻ có kỹ năng làm việc nhóm, biết phối hợp khi làm việc chung với người khác. 

Thứ tám, làm việc nhà khiến trẻ sống có mục đích. Lao động giúp trẻ hình thành sự tự tin, trưởng thành và chăm chỉ. Dù là việc nhỏ cũng cho trẻ cảm giác đạt được thành tựu lớn và đóng góp niềm vui cho mọi người. Các bậc phụ huynh cũng nên thể hiện sự khen ngợi, đánh giá cao những gì trẻ đã cố gắng làm. Điều này sẽ sớm nuôi dưỡng cho bé tính trách nhiệm, mục đích sống lành mạnh và có ý nghĩa ngay từ nhỏ.

Cuối cùng, làm việc nhà giúp trẻ rèn luyện thể chất, sáng tạo trong lao động và cũng là một hình thức thư giãn sau những giờ học tập căng thẳng. 

Trẻ không làm việc nhà dễ hình thành tâm lý ỷ lại, thiếu sẻ chia và ngại va chạm trong tương lai. Việc rèn luyện cho trẻ làm việc nhà từ sớm sẽ giúp ích cho trẻ biết sống có trách nhiệm, có tính tự lập, biết cách thích nghi với mọi hoàn cảnh, có tính kỷ luật, có sự khéo léo và cẩn thận, có thói quen giúp đỡ người khác, có kỹ năng làm việc nhóm, sống có mục đích có ảnh hưởng tích cực tới cuộc sống trưởng thành sau này. Đây là những kỹ năng sống cơ bản và cần thiết cần được cha mẹ chú ý rèn luyện sớm.

TS. Vũ Thị Minh Huyền

Học viện Y - Dược học cổ truyền Việt Nam

Theo Dân trí

Chị Đồng Thị Thắm, 35 tuổi ở Cửa Lò, Nghệ An cho biết, con trai chị - cậu bé Lê Đồng Hải [SN 2009] bắt đầu học nấu ăn từ năm học lớp 3.