Lựa chọn trật tự từ trong câu là gì

Để giúp bạn soạn văn lớp 8 được tốt hơn Download.vn sẽ giới thiệu Soạn bài Lựa chọn trật tự từ trong câu.

Tài liệu được chúng tôi biên soạn bám sát nội dung trang 111 và 112 sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 8 tập 2 với 2 mẫu bài soạn là: soạn ngắn và đầy đủ. Với tài liệu này sẽ giúp các bạn có thêm nhiều tư liệu tham khảo trả lời câu hỏi đọc hiểu và luyện tập bài Lựa chọn trật tự từ trong câu. Mời các bạn cùng theo dõi và tải tài liệu tại đây.

Soạn văn Lựa chọn trật tự từ trong câu chi tiết

I. Kiến thức cơ bản

A. Nhận xét chung

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.

Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét lên bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:

Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!

[Ngô Tất Tố, Tắt đèn]

1. Có thể thay đổi trật tự từ trong câu in đậm theo những cách nào mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu?

2. Vì sao tác giả chọn trật tự từ như trong đoạn trích?

3. Hãy thử chọn một trật tự từ khác và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy.

Trả lời:

1. Có thể thay đổi trật tự từ trong câu in đậm theo những cách nào mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu. Ví dụ:

+ Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ.

+ Cai lệ thét hằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.

+ Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gò đầu roi xuống đất.

+ Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.

+ Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ giỗ đầu roi xuống đất, thét.

+ Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.

2. Tác giả chọn trật từ từ như câu trên là để đảm bảo sự liên kết với các câu trước và sau câu, từ đó nhấn mạnh sự hung hãn của nhân vật tên cai lệ.

3. Ta có thể chọn các cách sau:

- Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: tác dụng liên kết với câu trước và câu sau.

- Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét: tác dụng liên kết với câu trước.

B. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ

1. Trật tự từ trong những bộ phận câu in đậm dưới đây thể hiện điều gì?

a. Người nhà lí trưởng hình như không dám hành hạ một người ốm nặng, sợ hoặc xảy ra sự gì, hắn cứ lóng ngóng ngơ ngác, muốn nói mà không dám nói. Đùng đùng, cai lệ giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.

Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.

[Ngô Tất Tố, Tắt đèn]

b. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.

[Ngô Tất Tố, Tắt đèn]

Trả lời:

a. Trật từ từ trong câu này thể hiện thứ tự trước sau của hành động:

- Cai lệ hung hãn, vô nhân đạo định trói anh Dậu chị Dậu xám mặt, đặt con xuống đất, đến đỡ lấy tay tên cai lệ.

b. Cụm từ "cai lệ và người nhà lý trưởng" là trật tự thể hiện thứ bậc, sự xuất hiện của từng nhân vật.

Trật tự từ "roi song, tay thước và dây thừng" thể hiện trật tự xuất hiện lần lượt của từng sự vật.

2. So sánh tác dụng của những cách sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận câu in đậm dưới đây:

a. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người.

[Thép Mới, Cây tre Việt Nam]

b. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước. Tre hi sinh để bảo vệ con người.

c. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. Tre hi sinh để bảo vệ con người.

Trả lời:

a. Cách sắp xếp này tạo âm hưởng ngân vang, du dương cân đối đảm bảo cân đối về nhịp điệu, hài hòa về ngữ âm của lời nói.

b. Cách sắp xếp này không tạo được dư âm cho câu văn.

c. Cách sắp xếp này không tạo được nhạc tính cho đoạn văn.

3. Từ những điều đã phân tích ở các mục I và II, hãy rút ra nhận xét về tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câu.

Trả lời:

Việc lựa chọn trật tự từ trong câu không làm thay đổi ý nghĩa cơ bản của câu. Nó có tác dụng đem lại cho câu một ý nghĩa bổ sung nào đó, như:

Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động. Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.

Có tác dụng liên kết với các câu khác trong văn bản. Trật tự từ đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm và lời nói.

II. Rèn luyện kiến thức

Giải thích lí do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in đậm dưới đây:

a. Lịch sử đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.

[Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta]

b.

Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi!
Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt
Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát
Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca

[Tố Hữu, Ta đi tới]

c.

Ấy cũng may cho cô, vơ vẩn mãi ở ngoài phố thế này mà gặp mật thám hay đội con gái thì khốn.

Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chả cần.

[Nguyễn Công Hoan, Ngựa người, người ngựa]

Trả lời:

a. Trật tự từ: Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung.

- Đây là trật tự sắp xếp theo thời gian lịch sử trước sau nhằm nhấn mạnh truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm có bề dày, trải qua nhiều thời kỳ.

b.

- Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi!

Đảo trật tự từ: đảo bộ phận nhấn mạnh lên trước phần hô ngữ nhằm nhấn mạnh vẻ đẹp của Tổ quốc.

- Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát.

Nhằm tạo sự kết nối, âm hưởng ngân vang [ từ "Lô" hợp âm với "ô" trong cùng một câu.

c.

- Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chẳng cần.

Trật tự từ này tạo ra sự liên kết giữa câu sau với câu phía trước.

Soạn văn Lựa chọn trật tự từ trong câu ngắn gọn

I. Nhận xét chung

Câu 1 [trang 111 sgk Ngữ văn 8 tập 2]

a. Có thể thay đổi câu in đậm theo các cách sau:

Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ.

Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.

Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.

Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét.

Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.

Thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.

b. Tác giả lựa chọn trật tự như đoạn trích vì:

Lặp lại từ roi ở đầu câu nhằm liên kết với câu trước.

Từ thét cuối câu để liên kết với câu sau.

Cụm từ gõ đầu roi ở đầu câu nhằm nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ.

c. So sánh hai cách viết sau:

A! Con biết rồi! Không phải chè, cám mà! Cám nấu mà bu bảo là chè.

=> Thái độ trách móc, than vãn.

A! Con biết rồi! Không phải chè, cám mà! Bu bảo cám là chè! => Chỉ thể hiện sự phát hiện mới. Có thể rút ra nhận xét: mỗi trật tự từ sẽ cho một hiệu quả biểu đạt ý khác nhau.

II. Một số tác dụng của sự lựa chọn, sắp xếp trật tự từ

Câu 1 [ trang 111 sgk Ngữ văn 8 tập 2]

Trật tự từ trong những câu in đậm thể hiện:

a. Thứ tự trước- sau của hành động:

+ Cai lệ: giật dây thừng- chạy đến chỗ anh Dậu.

+ Chị Dậu: xám mặt- đặt con xuống- chạy đến đỡ lấy hắn.

b. Trật tự thể hiện thứ bậc, sự xuất hiện của từng nhân vật và sự vật.

Câu 2 [trang 111 sgk Ngữ văn 8 tập 2]

a. Cách sắp xếp này tạo âm hưởng ngân vang, du dương.

b. Cách sắp xếp này không tạo được dư âm cho câu văn.

c. Cách sắp xếp này không tạo được nhạc tính cho đoạn văn.

Câu 3 [trang 111 sgk Ngữ văn 8 tập 2]

Nhận xét về tác dụng của việc sắp xếp trật tự trong câu:

+ Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.

+ Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.

+ Liên kết câu với các câu khác trong văn bản.

III. Luyện tập

Câu hỏi [trang 112 sgk Ngữ văn 8 tập 2]

a. Từ in đậm là thứ tự tên các anh hùng dân tộc xuất hiện theo thời gian.

b. Các từ in đậm;

- Đẹp vô cùng được đưa lên trước nhằm nhấn mạnh vẻ đẹp của Tổ quốc.

- Hò ô tiếng hát tạo cảm giác kéo dài, thể hiện sự mênh mông của sông nước, làm cho hò ô bắt vần với sông Lô [vần lưng], tiếng Hát bắt vần được với câu trước: Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt.

c. Từ mật thám và cụm từ đội con gái ở câu in đậm lặp lại là để liên kết với câu trước.