Mạch máu tiếng Anh là gì

• 1. WHO Global Health Estimates 2000-2015. //www.who.int/healthinfo/global_burden_disease/estimates/en/index1.html

• 2. Benjamin EJ, Blaha MJ, Chiuve SE, et al: Thống kê bệnh tim và đột qu Statistics-2017 cập nhật: Một báo cáo từ Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ. Circulation 135:1459, 2017. doi.org/10.1161/CIR.000000000000048.

Tổn thương xơ vữa động mạch sớm nhất có thể nhìn thấy là vệt mỡ, là sự tích tụ các tế bào bọt có chứa lipid trong lớp nội mạc của động mạch.

Các mảng xơ vữa là dấu hiệu đặc trưng của xơ vữa động mạch; chúng phát triển từ vệt mỡ và có 3 thành phần chính:

• Lipid

• Các tế bào viêm và tế bào cơ trơn

• Mạng lưới mô liên kết có chứa huyết khối ở các giai đoạn tổ chức hóa khác nhau và calci lắng đọng,

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ của xơ vữa động mạch [1 Tài liệu tham khảo về các yếu tố nguy cơ [Xem thêm Xơ cứng động mạch không do xơ vữa.] Xơ vữa động mạch được đặc trưng bởi các mảng bám nội mạc [mảng xơ vữa] xâm lấn vào lòng các động mạch cỡ trung bình và lớn; các mảng bám này bao... đọc thêm xem Bảng: Yếu tố nguy cơ của xơ vữa động mạch Yếu tố nguy cơ của xơ vữa động mạch [Xem thêm Xơ cứng động mạch không do xơ vữa.] Xơ vữa động mạch được đặc trưng bởi các mảng bám nội mạc [mảng xơ vữa] xâm lấn vào lòng các động mạch cỡ trung bình và lớn; các mảng bám này bao... đọc thêm ]. Một số yếu tố có xu hướng đi cùng nhau tạo thành hội chứng chuyển hóa Hội chứng chuyển hóa Hội chứng chuyển hóa được đặc trưng bởi một chu vi vòng eo lớn [do mỡ vùng bụng nhiều quá mức], tăng huyết áp, đường huyết lúc đói không bình thường hoặc đề kháng insulin, và rối loạn lipid... đọc thêm , là một tình trạng ngày càng phổ biesn. Hội chứng này bao gồm béo phì bụng, rối loạn lipid máu gây xơ vữa, tăng huyết áp, kháng insulin , trạng thái dễ sinh huyết khối, và trạng thái tiền viêm trên các bệnh nhân ít vận động. Kháng Insulin không tương đồng với hội chứng chuyển hóa nhưng có vai trò mấu chốt trong cơ chế bệnh sinh của hội chứng này.

Rối loạn lipid máu Rối loạn lipid máu Rối loạn lipid máu là tăng cholesterol, triglyceride [TGs] huyết tương, hoặc cả hai, hoặc lipoprotein tỉ trọng thấp góp phần vào sự phát triển của xơ vữa động mạch. Nguyên nhân có thể là tiên... đọc thêm [cholesterol toàn phần cao, LDL cao, HDL thấp], tăng huyết áp và đái tháo đường thúc đẩy xơ vữa động mạch do khuếch đại hoặc tăng cường rối loạn nội mạc và các tiến trình viêm trong nội mô mạch máu.

Trong rối loạn lipid máu, LDL được tăng cường hấp thu và oxy hóa dưới nội mạc, lipid được oxy hóa kích thích sản sinh các phân tử dính và cytokine viêm, ngoài ra chúng còn có tính kháng nguyên và kích thích tế bào T gây phản ứng viêm ở thành động mạch. HDL bảo vệ chống lại chứng xơ vữa động mạch thông qua vận chuyển cholesterol ngược [xem Chuyển hóa lipid từ bên ngoài [thức ăn] Chuyển hóa lipid từ bên ngoài [thức ăn] Lipid là chất béo được hấp thu từ thực phẩm hoặc được tổng hợp bởi gan. Triglycerides [TGs] và cholesterol góp phần nhiều nhất đối với bệnh tật, mặc dù tất cả lipid đều quan trọng về mặt sinh... đọc thêm ]; đồng thời HDL cũng vận chuyển các enzyme chống oxy hóa có khả năng phân giải và trung hòa các lipid bị oxy hóa. Vai trò của tăng triglyceride trong hình thành mảng xơ vữa rất phức tạp, mặc dù nó có thể có tác động nhỏ nhỏ độc lập [2 Tài liệu tham khảo về các yếu tố nguy cơ [Xem thêm Xơ cứng động mạch không do xơ vữa.] Xơ vữa động mạch được đặc trưng bởi các mảng bám nội mạc [mảng xơ vữa] xâm lấn vào lòng các động mạch cỡ trung bình và lớn; các mảng bám này bao... đọc thêm ].

Tăng huyết áp Tổng quan về Tăng huyết áp Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ [ 130 mmHg] hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ [ 80 mm Hg], hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng... đọc thêm có thể dẫn đến viêm mạch máu thông qua các cơ chế với angiotensin II là trung gian. Angiotensin II kích thích các tế bào nội mô, các tế bào cơ trơn mạch máu, và các đại thực bào để sản sinh các chất trung gian tăng xơ vữa, bao gồm các cytokines tiền viêm, các anion superoxide, các yếu tố tăng huyết khối, các yếu tố tăng trưởng, và các receptor giống lectin cho LDL bị oxy hóa.

Đái tháo đường Đái tháo đường [DM] Đái tháo đường [DM] là tình trạng giảm tiết insulin và kháng insulin ngoại vi dẫn đến tăng glucose máu. Triệu chứng sớm liên quan tới tăng glucose máu và bao gồm uống nhiều, khát nhiều, tiểu... đọc thêm làm hình thành các chất glycan hóa, qua đó tăng cường quá trình sản xuất các cytokine tiền viêm từ tế bào nội mạc. Các chất oxy hóa và gốc tự do chứa oxy sinh ra trong bệnh đái tháo đường gây tổn thương trực tiếp nội mạc và thúc đẩy xơ vữa động mạch.

Khói thuốc lá chứa nicotin và các hóa chất khác độc hại với nội mô mạch máu. Hút thuốc, kể cả hút thuốc lá thụ động, làm tăng phản ứng tiểu cầu [có thể làm tăng huyết khối do tiểu huyết], nồng độ fibrinogen trong huyết tương và hematocrit [tăng độ nhớt máu]. Hút thuốc làm tăng LDL và giảm HDL; nó cũng thúc đẩy sự co thắt mạch máu, đặc biệt nguy hiểm trên động mạch đã bị hẹp do xơ vữa từ trước. HDL tăng khoảng 6 đến 8 mg / dL [0,16 đến 0,21 mmol / L] trong vòng 1 tháng sau khi ngừng hút thuốc.

Lipoprotein [a] Lipid là chất béo được hấp thu từ thực phẩm hoặc được tổng hợp bởi gan. Triglycerides [TGs] và cholesterol góp phần nhiều nhất đối với bệnh tật, mặc dù tất cả lipid đều quan trọng về mặt sinh... đọc thêm [Lp [a]] là chất gây xơ vữa và yếu tố nguy cơ độc lập của bệnh tim mạch, bao gồm nhồi máu cơ tim, đột quỵ và hẹp van động mạch chủ [3, 4 Tài liệu tham khảo về các yếu tố nguy cơ [Xem thêm Xơ cứng động mạch không do xơ vữa.] Xơ vữa động mạch được đặc trưng bởi các mảng bám nội mạc [mảng xơ vữa] xâm lấn vào lòng các động mạch cỡ trung bình và lớn; các mảng bám này bao... đọc thêm ]. Nó có cấu trúc tương tự như LDL, nhưng chứa thành phần apolipoprotein [a] ưa nước liên kết cộng hóa trị với apolipoprotein B100 kị nước [[5 Tài liệu tham khảo về các yếu tố nguy cơ [Xem thêm Xơ cứng động mạch không do xơ vữa.] Xơ vữa động mạch được đặc trưng bởi các mảng bám nội mạc [mảng xơ vữa] xâm lấn vào lòng các động mạch cỡ trung bình và lớn; các mảng bám này bao... đọc thêm ]. Nồng độ Lp [a] được quyết định bởi di truyền và hằng định gần như suốt đời. Mức Lp [a] trên 50 mg / dL được coi là có nguy cơ gây bệnh.

Apolipoprotein [B] [apoB] có hai đồng phân: apoB-100, được tổng hợp trong gan, và apoB-46, được tổng hợp trong ruột. ApoB-100 có thể gắn với thụ thể của LDL và chịu trách nhiệm vận chuyển cholesterol. Nó cũng chịu trách nhiệm vận chuyển các phospholipid bị oxy hoá và có tính chất tiền viêm. Sự hiện diện của apoB trong thành động mạch được cho là khởi đầu của tổn thương xơ vữa động mạch.

Nồng độ cao của LDL nhỏ, đặc .đặc trưng của bệnh đái tháo đường, có nguy cơ gây xơ vữa mạch rất cao. Cơ chế bao gồm tăng độ nhạy cảm của nội mô với oxy hóa và gắn không đặc hiệu với nội mô.

Mức protein phản ứng C cao [CRP] không dự đoán tốt mức độ xơ vữa động mạch nhưng có thể tiên đoán được nguy cơ xảy ra các biến cố thiếu máu. Nếu không có tình trạng viêm kèm theo, CRP cao gợi ý nguy cơ vỡ mảng xơ vữa cao, quá trình loét và hình thành huyết khối đang xảy ra hoặc bạch cầu lympho và đại thực bào đang hoạt động mạnh. Bản thân CRP dường như không có vai trò trực tiếp gây xơ vữa động mạch.

Nhiễm khuẩn C. pneumoniae hoặc các bệnh nhiễm trùng khác [ví dụ, virus, Helicobacter pylori] có thể gây rối loạn chức năng nội mạc do tổn thương trực tiếp, phơi nhiễm với nội độc tố, hoặc kích thích viêm toàn thân hoặc dưới vùng nội mạc.

Bệnh thận mạn Bệnh thận mạn Bệnh thận mạn [BTM] là sự suy giảm chức năng thận tiến triển, kéo dài. Các triệu chứng tiến triển chậm và trong các giai đoạn tiến triển có các triệu chứng bao gồm chán ăn, buồn nôn, nôn, viêm... đọc thêm thúc đẩy sự phát triển của xơ cơ chế, gồm là nặng hơn tăng huyết áp và kháng insulin; giảmapolipoprotein AI; tăng lipoprotein [a], homocysteine, fibrinogen, và protein phản ứng C.

Cấy ghép tim Ghép tim [Xem thêm Tổng quan về ghép tạng.] Ghép tim là một lựa chọn cho những bệnh nhân có bất kỳ điều nào sau đây và những người vẫn có nguy cơ tử vong và có các triệu chứng không thể dung nạp được... đọc thêm thường đi kèm với tăng tốc độ xơ vữa mạch vành, có thể liên quan tới tổn thương nội mô do tự miễn. Tăng xơ vữa mạch vành còn gặp sau xạ trị vùng ngực, nhiều khả năng là hậu quả của tổn thương nội mô do phóng xạ.

Trạng thái tăng hình thành huyết khối [xem Tổng quan các rối loạn huyết khối Tổng quan các rối loạn huyết khối Ở người khỏe mạnh, cân bằng cầm máu tồn tại giữa các yếu tố tiền đông [đông máu] và các yếu tố chống đông và tiêu sợi huyết. Nhiều yếu tố di truyền, mắc phải và yếu tố môi trường có thể tạo... đọc thêm ] làm tăng khả năng xảy ra bệnh huyết khối trên nền xơ vữa.

Một số biến thể di truyền đã được chỉ ra có liên quan chặt chẽ tới xơ vữa động mạch và biến cố tim mạch. Mặc dù mỗi biến thể chỉ có tác động nhỏ, nhưng tổng điểm nguy cơ của nhiều biến thể đã cho thấy có liên quan chặt chẽ với tình trạng xơ vữa động mạch nặng, cũng nhưng các biến cố tim mạch tiên phát và tái phát.

Bệnh nhân có tăng homocysteine máu Tăng homocysteine máu [Xem thêm Tổng quan các rối loạn huyết khối.] Tăng homocystein máu có thể dẫn đến huyết khối động mạch và tĩnh mạch. Tăng homocystein máu có thể dẫn đến huyết khối động mạch và huyết khối tắc... đọc thêm [ví dụ, do thiếu folate hoặc bệnh lý chuyển hóa] có nguy cơ xơ vữa động mạch tăng. Tuy nhiên, các thử nghiệm lâm sàng phân nhóm ngẫu nhiên cũng như ngẫu nhiên hóa Mendel đều cho thấy các biện pháp làm giảm homocysteine máu đều không cải thiện tình trạng xơ vữa động mạch, do vậy bản thân homocysteine máu cao không còn được coi là nguyên nhân gây xơ vữa động mạch. Hiện nay vẫn chưa rõ nguyên nhân gây ra mối liên quan giữa tăng homocyteine máu và xơ vữa động mạch.

Xơ vữa động mạch thường không triệu chứng trong hàng chục năm. Các triệu chứng xuất hiện khi tổn thương làm cản trở dòng máu. Triệu chứng thiếu máu thoáng qua [ví dụ, đau thắt ngực Đau thắt ngực Chứng đau thắt ngực là một hội chứng lâm sàng về cảm giác khó chịu hoặc áp lực trước thời gian do thiếu máu cơ tim thoáng qua mà không phải nhồi máu. Cơn đau thắt ngực thường xuất hiện bởi gắng... đọc thêm ổn định khi gắng sức, thiếu máu não thoáng qua Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua [TIA] Một cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua là sự thiếu máu cục bộ não gây ra thiếu sót thần kinh đột ngột, thoáng qua và không kèm theo nhồi máu não vĩnh viễn [nghĩa là, kết quả âm tính trên MRI... đọc thêm , đau cách hồi chi dưới] có thể xuất hiện khi mảng xơ vữa ổn định phát triển và gây hẹp > 70% lòng mạch. Co thắt mạch máu có thể khiến một tổn thương không gây hẹp đáng kể trở thành hẹp nặng hoặc tắc hoàn toàn. Triệu chứng của đau thắt ngực không ổn định Đau ngực không ổn định Đau ngực không ổn định là do tắc nghẽn động mạch vành mà không có nhồi máu cơ tim. Triệu chứng bao gồm khó chịu ngực có hoặc không khó thở, buồn nôn, và mồ hôi. Chẩn đoán bằng ECG và sự hiện... đọc thêm . nhồi máu cơ tim Nhồi máu cơ tim cấp tính [MI] Nhồi máu cơ tim cấp là hoại tử cơ tim do tắc nghẽn động mạch vành. Triệu chứng bao gồm khó chịu ngực có hoặc không khó thở, buồn nôn, và mồ hôi. Chẩn đoán bằng điện tâm đồ và sự hiện diện hoặc... đọc thêm , đột quỵ do nhồi máu Đột quỵ thiếu máu cục bộ Đột quỵ thiếu máu não cục bộ là các triệu chứng thần kinh đột ngột do thiếu máu não cục bộ gắn liền với nhồi máu não vĩnh viễn [ví dụ, các kết quả dương tính trên MRI xung khuếch tán]. Các nguyên... đọc thêm , hoặc đau chi khi nghỉ có thể gặp khi mảng xơ vữa không ổn định bị nứt vỡ và gây tắc mạch cấp tính, xảy ra đồng thời với hình thành huyết khối hoặc thuyên tắc mạch. Xơ vữa động mạch có thể gây đột tử mà không có các cơn đau thắt ngực ổn định/không ổn định trước đó.

Tác động của xơ vữa lên thành động mạch có thể gây tách hoặc phình động mạch, gây ra triệu chứng đau, khối đập theo nhịp, mắt mạch hoặc đột tử.

Tiếp cận chẩn đoán phụ thuộc vào có hay không triệu chứng lâm sàng.