Tại sao khi thiếu các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thì màu sắc của lá cây bị thay đổi

Các chất dinh dưỡng mà cây trồng hấp thụ được chia thành ba nhóm là các nguyên tố đa lượng (đạm, lân, kali), các nguyên tố trung lượng (canxi, magie, lưu huỳnh) và các nguyên tố vi lượng (đồng, mangan, kẽm, sắt, clo,…)

Các triệu chứng thiếu dinh dưỡng ở cây trồng

Các triệu chứng thiếu dinh dưỡng ở cây trồng

Biểu hiện thiếu các chất đa lượng

• Thiếu chất đạm (N): Đạm là dưỡng chất giúp thúc đẩy sự phát triển của rễ, thân, cành, lá. Khi thiếu hụt chất đạm, cây sẽ có biểu hiện sinh trưởng kém, thân và cành còi cọc, ít đẻ nhánh, phân cành, lá thường non mỏng, màu nhạt, dễ chuyển sang màu vàng và rụng sớm. Ngoài các nguyên đến từ thành phần dinh dưỡng của đất trồng, cây trồng cũng rất dễ bị gặp phải tình trạng thiếu đạm trong giai đoạn kiến thiết cơ bản vì thời điểm này nhu cầu đạm của cây thường rất lớn.
• Thiếu chất lân (P): Thiếu lân sẽ làm quá trình sinh trưởng và phát triển của cây chậm lại, thời gian chín quả bị kéo dài, đồng thời làm lá cây nhanh già, dễ rụng. Thông thường, có thể nhận biết dấu hiệu thiếu lân khi cây trồng xuất hiện những chiếc lá xanh sẫm màu hơn bình thường rồi dần chuyển hẳn sang màu đỏ, tía.
• Thiếu chất kali (K): Kali đóng vai trò thúc đẩy quang hợp, chuyển hóa dinh dưỡng ở lá, giúp gia tăng khả năng hấp thụ nước và sức chống chịu trong thời tiết khắc nghiệt. Các cây trồng thiếu kali sẽ xuất hiện nhiều lá vàng. Lá sẽ chuyển màu từ phần bìa lá vào phía trong, bắt đầu xuất hiện thêm các đốm vàng, bạc, nhiều là sẽ bị chết, bị rách.

Biểu hiện thiếu các chất trung lượng

• Thiếu chất canxi (Ca): Khi cây bị thiếu canxi, các lá non mới nhú sẽ có biểu hiện biến dạng, mang màu xanh sẫm không bị thường. Với các trường hợp thiếu canxi nghiêm trọng, cành non rất dễ chết, lá cây bị quăn, trái cây bị nứt
• Thiếu chất magie (Mg): Thiếu magie cũng gây ra tình trạng vàng lá như khi thiếu lân. Tuy nhiên khi thiếu lân, lá cây bị vàng từ rìa vào trong còn thiếu magie thì lá cây chuyển vàng ở phần thịt giữa các gân lá, phần bìa lá vẫn sẽ có màu xanh. Khi tình trạng thiếu magie kéo dài, toàn bộ lá sẽ chuyển vàng và rụng sớm. Số lượng đậu trái ít, quả nhỏ và ít ngọt.
• Thiếu chất lưu huỳnh (S): Biểu hiện của thiếu lưu huỳnh có thể nhận biết rõ nhất khi quan sát các lá đầu cành hoặc phần ngọn cây. Trong trường hợp này, lá non mất màu xanh thông thường, chuyển sang màu vàng, trắng, lá mỏng hơn so với những cây khỏe mạnh, gân và phiến lá đều mất màu. Bìa lá bị quăn vào bên trong và dễ rách.

Biểu hiện thiếu các chất vi lượng

• Thiếu chất đồng (Cu): Các cây thiếu đồng thường xuất hiện tình trạng chảy gôm, với các cây ăn quả thì tính trạng này diễn ra nghiêm trọng hơn và cũng dễ nhận biết hơn. Nếu thiếu đồng trong thời kỳ ra quả thì trên trái dễ xuất hiện các vết hoại tử
• Thiếu chất mangan (Mn): Ở các cây trồng thiếu mangan, phần thịt lá, bìa lá chuyển sang màu vàng nhưng các gân thì vẫn giữ màu xanh đậm
• Thiếu chất kẽm (Zn): Lá non ở các cây thiếu kẽm có phần bìa và gân màu xanh trong khi phần phiến lá giữa các gân thì chuyển vàng. Ít phân cành, rẽ nhánh và gần như các cành không phát triển, số lượng quả ít và có chất lượng kém.
• Thiếu chất sắt (Fe): Lá ở các cây trồng thiếu sắt sẽ chuyển sang màu xanh nhạt, các gân lá vẫn giữ màu đậm với phần thịt giữa các gân úa vàng. Có thể thấy rất rõ sự tách biệt màu sắc giữa các bộ phận trên lá. Nếu tình trạng thiếu sắt nghiêm trọng, toàn bộ lá chuyển sang màu vàng hoặc trắng.
• Thiếu chất clo (Cl): Thiếu clo dẫn đến tình trạng chuyển màu ở lá cây. Từ phần đỉnh, lá cây héo dần, chuyển sang vàng, nâu đồng rồi chết.
• Thiếu chất bo (B): Các lá non bị biến dạng, mỏng và có màu rất nhạt, bề mặt xuất hiện các đốm màu vàng, trắng. Trên thân và cuống lá sẽ có các vết nứt, hoa thì kém phát triển và chất lượng quả suy giảm.
• Thiếu chất Molypden: Cây kém phát triển, xuất hiện các đốm vàng có kích thước lớn lá cây.

Như vậy, hầu hết các biểu hiện của tình trạng thiếu dinh dưỡng ở cây trồng đều tương đối rõ ràng, có thể quan sát bằng mắt thường. Các triệu chứng cũng dễ phân biệt, ít gây nhầm lẫn cho bà con nông dân.

Sau khi phát hiện các dấu hiệu trên, bạn cần tìm đến các phương pháp phù hợp để bổ sung các loại chất dinh dưỡng cho cây trồng, hạn chế tối đa thiệt hại và nỗ lực để tối ưu hóa năng suất, chất lượng nông sản

Tại sao khi thiếu các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thì màu sắc của lá cây bị thay đổi

Vai trò của các nguyên tố khoáng

Định nghĩa nguyên tố khoáng

Nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu:

- Là những nguyên tố mà thiếu nó cây không hoàn thành được chu trình sống.

- Không thể thay thế được bởi bất kì nguyên tố nào khác.

- Phải trực tiếp tham gia vào quá trình chuyển hóa vật chất trong cơ thể.

Phân loại nguyên tố khoáng

- Nguyên tố đại lượng gồm: C, H, O, N, S, P, K, Ca, Mg.

- Nguyên tố vi lượng gồm: B, Cl, Cu, Fe, Mn, Mo, Ni, Zn.

Dấu hiệu nhận biết cây thiếu dinh dưỡng

- Hiện tượng thiếu các nguyên tố dinh dưỡng thường được biểu hiện bằng những dấu hiệu màu sắc đặc trưng trên lá hoặc lá bị biến dạng

- Ví dụ:

+ Thiếu đạm (N): lá vàng nhạt, cây cằn cỗi

+Thiếu lân (P): lá vàng đỏ, trổ hoa trễ, quả chín muộn.

+Thiếu Kali: ảnh hưởng đến sức chống chịu của cây.

+Thiếu Ca: ảnh hưởng đến độ vững chắc của cây, rễ bị thối, ngọn cây khô héo.

KIẾN THỨC

Nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu trong cây

1.Định nghĩa

- Nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu trong cây là:

• Những nguyên tố mà thiếu nó cây không hoàn thành được chu trình sống.
• Không thể thay thế được bởi bất kì nguyên tố nào khác.
• Phải trực tiếp tham gia vào quá trình chuyển hoá vật chất trong cơ thể.

2.Phân loại

- Các nguyên tố khoáng là: Gồm 17 nguyên tố: C, H,O, N, S, P, K, Ca, Mg,Cl, Cu, Fe, Mn, Mo, Ni, Zn. Trong đó:

• Nguyên tốđạilượng gồm: C, H,O, N, S, P, K, Ca, Mg.
• Nguyên tốvilượnggồm: , Cl, Cu, Fe, Mn, Mo, Ni, Zn.

3. Dấu hiệu nhận biết cây thiếu dinh dưỡng

- Hiện tượng thiếu các nguyên tố dinh dưỡng thường được biểu hiện bằng những dấu hiệu màu sắc đặc trưng trên lá hoặc lá bị biến dạng

- Ví dụ:

• Thiếu đạm (N): lá vàng nhạt, cây cằn cỗi
• Thiếu lân (P): lá vàng đỏ, trổ hoa trễ, quả chín muộn.
• Thiếu Kali: ảnh hưởng đến sức chống chịu của cây.
• Thiếu Ca: ảnh hưởng đến độ vững chắc của cây, rễ bị thối, ngọn cây khô héo.

Vai trò của các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu trong cây

- Vai trò của các nguyên tố khoáng đối với cây trồng:

- Tham gia vào thành phần các chất cấu tạo nên hệ thống chất nguyên sinh, cấu trúc nên tế bào và các cơ quan.

- Nguyên tố khoáng tham gia vào quá trình điều chỉnh các hoạt động trao đổi chất, các hoạt động sinh lý trong cây

• Thay đổi các đặc tính lý hóa của chất keo nguyên sinh
• Hoạt hóa enzim, làm tăng hoạt động trao đổi chất
• Điều chỉnh quá trình sinh trưởng của cây

- Tăng tính chống chịu cho cây trồng đối với các điều kiện bất lợi của môi trường

Bảng 4: Khái quát vai trò của các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu

Nguồn cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng khoáng cho cây

1.Đất là nguồn chủ yếu cung cấp các nguyên tố khoáng cho cây

-Muối khoáng trong đất tồn tại ở dạng không tan hoặc dạng hoà tan (dạng ion).

• Dạng hòa tan (ion): cây hấp thụ được
• Dạng không hòa tan: Cây không hấp thụ được, phải chuyển háo thành dạng hòa tan nhờ vào cấu trúc đất (hàm lượng nước, độ thoáng, độ pH, nhiệt độ, vi sinh vật)

- Sự chuyển hóa muối khoáng từ dạng không tan thành dạng hòa tan chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố môi trường như hàm lượng nước, độ thoáng, độ pH, nhiệt độ, vi sinh vật đất. Các yếu tố này lại chịu ảnh hưởng của cấu trúc đất.

2.Phân bón cho cây trồng

-Phân bón là nguồn quan trọng cung cấp các chất dinh dưỡng cho cây trồng.

-Bón phân với liều lượng cao quá mức cần thiết sẽ gây độc cho cây, gây ô nhiễm nông phẩm, ô nhiễm môi trường đất và nước.

Ví dụ: Nếu Mo nhiều trong rau thì động vật ăn rau có thể bị ngộ độc, người ăn rau bị bệnh gút (bệnh thống phong).

=> Tùy thuộc vào loại phân, giống cây trồng để bón liều lượng cho phù hợp.

 

Đồ thị biểu diễn mối tương quan giữa liều lượng phân bón và mức độ sinh trưởng của cây.