[Bqp.vn] - 60 năm đã trôi qua kể từ ngà y Hiệp định Geneva [GiÆ¡-ne-vÆ¡] vỠđình chỉ chiến sá»± ở Việt Nam được ký kết tại GiÆ¡-ne-vÆ¡, Thụy Sỹ ngà y 20/7/1954. Äây là văn kiện quốc tế đầu tiên, tuyên bố tôn trá»ng Ä‘á»™c láºp, chủ quyá»n, thống nhất toà n vẹn lãnh thổ của Việt Nam cùng vá»›i hai nÆ°á»›c Là o và Cam-pu-chia. Việc ký Hiệp định nà y là má»™t dấu mốc quan trá»ng, má»™t thắng lợi trong cuá»™c đấu tranh giải phóng dân tá»™c của nhân dân ta, mở ra giai Ä‘oạn má»›i cho cách mạng Việt Nam tiến tá»›i hoà n thà nh sá»± nghiệp giải phóng dân tá»™c, thống nhất đất nÆ°á»›c. Äây cÅ©ng là má»™t thắng lợi to lá»›n của ngoại giao Việt Nam.
Toà n cảnh Hội nghị Giơ-ne-vơ năm 1954. [ảnh: tư liệu]
Thắng lợi trên chiến trÆ°á»ng tạo thế mạnh trên bà n há»™i nghị
Há»™i nghị GiÆ¡-ne-vÆ¡ vá» hòa bình ở Việt Nam, Äông DÆ°Æ¡ng được tổ chức theo quyết nghị của Há»™i nghị ngoại trưởng 4 nÆ°á»›c lá»›n gồm Liên Xô, Mỹ, Anh, Pháp tại Béc-lin [Berlin] tháng 2/1954 để giải quyết vấn Ä‘á» Triá»u Tiên và chiến tranh tại Äông DÆ°Æ¡ng. Há»™i nghị khai mạc và o ngà y 8/5/1954 và kết thúc và o ngà y 21/7/1954. Äể chuẩn bị cho sá»± kiện quan trá»ng nà y, từ tháng 3/1954, ChÃnh phủ Việt Nam đã tiến hà nh các bÆ°á»›c thà nh láºp Äoà n Ä‘i dá»± Há»™i nghị. Phó Thủ tÆ°á»›ng Phạm Văn Äồng là m Trưởng Ä‘oà n ChÃnh phủ Việt Nam dá»± Há»™i nghị GiÆ¡-ne-vÆ¡. Tham gia còn có Thứ trưởng Bá»™ Quốc phòng Tạ Quang Bá»u, Bá»™ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Phan Anh, Thứ trưởng Bá»™ TÆ° Pháp Trần Công TÆ°á»ng, Cục trưởng Cục tác chiến Hà Văn Lâu và nhiá»u chuyên viên...
Các nÆ°á»›c đến dá»± Há»™i nghị GiÆ¡-ne-vÆ¡ vá» hòa bình ở Việt Nam, Äông DÆ°Æ¡ng có những lợi Ãch, chiến lược và vá»›i những mục tiêu khác nhau. Việt Nam Dân chủ Cá»™ng hòa tham gia Há»™i nghị GiÆ¡-ne-vÆ¡ vá»›i láºp trÆ°á»ng cÆ¡ bản là hòa bình, Ä‘á»™c láºp, thống nhất, dân chủ. Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ được ký kết trên cÆ¡ sở láºp trÆ°á»ng cÆ¡ bản đó của Việt Nam. Thi hà nh các Ä‘iá»u khoản quân sá»±, chÃnh trị của Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ là nhằm củng cố hòa bình, miá»n Bắc vừa già nh được Ä‘á»™c láºp cần phải có hòa bình để xây dá»±ng đất nÆ°á»›c. Hòa bình phải được bảo vệ trên toà n cõi Äông DÆ°Æ¡ng.
Ngà y 10/5/1954, Phó Thủ tÆ°á»›ng Phạm Văn Äồng phát biểu Ä‘Æ°a ra láºp trÆ°á»ng 8 Ä‘iểm của Việt Nam Dân chủ Cá»™ng hòa là giải quyết đồng thá»i cả hai vấn Ä‘á» quân sá»± và chÃnh trị, giải quyết đồng thá»i cả ba vấn Ä‘á» Việt Nam, Là o, Cam-pu-chia. Pháp phải thừa nháºn quyá»n dân tá»™c cÆ¡ bản của Nhân dân Việt Nam, Là o, Cam-pu-chia. Quân Ä‘á»™i nÆ°á»›c ngoà i phải rút khá»i ba nÆ°á»›c Äông DÆ°Æ¡ng là cÆ¡ sở quan trá»ng nhất cho chấm dứt chiến tranh, láºp lại hòa bình ở Äông DÆ°Æ¡ng. Trung Quốc, Liên Xô ủng há»™ láºp trÆ°á»ng của Việt Nam.
Nhá»› lại những ngà y tháng đấu trà khó khăn, quyết liệt trên bà n Ä‘Ã m phán, ông Trần Việt PhÆ°Æ¡ng, thà nh viên Äoà n ChÃnh phủ Việt Nam tại GiÆ¡-ne-vÆ¡, nguyên ThÆ° ký riêng của cố Thủ tÆ°á»›ng Phạm Văn Äồng chia sẻ: “Chúng tôi nháºn được tin chiến thắng Äiện Biên Phủ khi đã ở GiÆ¡-ne-vÆ¡, chúng tôi phải Ä‘i trÆ°á»›c để chuẩn bị cho cuá»™c há»p. 5 giá» chiá»u 7/5/1954, Ä‘oà n nháºn được tin chiến thắng Äiện Biên Phủ. Tin đến không hẹn trÆ°á»›c nhÆ°ng đúng lúc, đã mang lại niá»m xúc Ä‘á»™ng rất lá»›n cho các anh chị em trong Ä‘oà n, không có ngÆ°á»i nà o cầm được nÆ°á»›c mắt vì sung sÆ°á»›ngâ€.
Bằng chất giá»ng trầm ấm, cháºm rãi do tuổi tác nhÆ°ng vẫn toát lên khà chất mạnh mẽ nhÆ° Ä‘ang sống lại những thá»i khắc lịch sá», ông kể: “Lúc đó tôi má»›i 26 tuổi. Trải qua hÆ¡n 70 ngà y Ä‘Ã m phán gay go, căng thẳng vá»›i 31 phiên há»p, cùng rất nhiá»u cuá»™c gặp, tiếp xúc song phÆ°Æ¡ng và đa phÆ°Æ¡ng bên lá» há»™i nghị, cuối cùng các bên tham gia há»™i nghị, trừ Mỹ, đã thá»a thuáºn và ký kết được các văn bản quan trá»ng. Bên cạnh đó, ngà y 7/5/1954, Chiến dịch Äiện Biên Phủ toà n thắng, là m rung chuyển ná»™i bá»™ xã há»™i và dân tình nÆ°á»›c Pháp, thúc đẩy phong trà o chống chiến tranh của nhân dân Pháp lên cao trà o, tạo phân hóa trong chÃnh giá»›i Pháp, thúc đẩy mạnh mẽ lá»±c lượng chủ hòa trong chÃnh giá»›i Pháp, đặc biệt trong Quốc há»™i Phápâ€.
Trên thá»±c tế, chiến thắng Äiện Biên Phủ đã tăng thêm sá»± đồng tình, ủng há»™ của nhân dân Pháp và nhân dân yêu chuá»™ng hòa bình thế giá»›i đối vá»›i sá»± nghiệp đấu tranh giải phóng dân tá»™c của Nhân dân Việt Nam. Chiến thắng Äiện Biên Phủ cùng vá»›i những thắng lợi quân sá»± trên khắp chiến trÆ°á»ng Việt Nam đã góp phần quan trá»ng tạo thế vững và ng để Ä‘oà n Việt Nam bÆ°á»›c và o Há»™i nghị GiÆ¡-ne-vÆ¡ vá»›i thế thắng, thế mạnh... Ông Trần Việt PhÆ°Æ¡ng xúc Ä‘á»™ng nói.
Thắng lợi to lớn của ngoại giao Việt Nam
Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ vỠđình chỉ chiến sá»± ở Việt Nam đã Ä‘i và o lịch sá», cùng vá»›i Hiệp định sÆ¡ bá»™ 6/3/1946 và Hiệp định Pa-ri 1973 đã trở thà nh 3 văn kiện ngoại giao quan trá»ng nhất trong hai cuá»™c kháng chiến chống thá»±c dân Pháp và đế quốc Mỹ của dân tá»™c ta. Việc Ä‘Ã m phán, ký kết Hiệp định đã để lại những kinh nghiệm quý báu trong quá trình Ä‘Ã m phán tiếp theo tại Hiệp định Pa-ri và những bà i há»c mang tÃnh thá»i sá»± cho công cuá»™c đổi má»›i toà n diện đất nÆ°á»›c, xây dá»±ng và bảo vệ Tổ quốc trong tiến trình há»™i nháºp.
Sá»± kiện nà y được coi là má»™t dấu mốc chấm dứt ách đô há»™ kéo dà i hà ng thế ká»· của thá»±c dân Pháp ở Việt Nam và trên toà n cõi Äông DÆ°Æ¡ng. Miá»n Bắc hoà n toà n giải phóng, xây dá»±ng Chủ nghÄ©a xã há»™i, trở thà nh háºu phÆ°Æ¡ng vững mạnh cho nhân dân miá»n Nam tiếp tục cuá»™c cách mạng giải phóng dân tá»™c, thống nhất Tổ quốc sau nà y.
Hiệp định là má»™t giải pháp đồng bá»™ vá» chÃnh trị và quân sá»± nhằm kết thúc chiến tranh, láºp lại hòa bình ở Việt Nam. Nó vượt ra ngoà i ý đồ ban đầu của các nÆ°á»›c lá»›n định giá»›i hạn Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ vỠđình chỉ chiến sá»± ở Việt Nam, Là o, Cam-pu-chia trong khuôn khổ má»™t Hiệp định ngừng bắn Ä‘Æ¡n thuần. Vá» mặt chÃnh trị và pháp lý, các nÆ°á»›c tham gia há»™i nghị công nháºn và cam kết tôn trá»ng các quyá»n dân tá»™c cÆ¡ bản của Nhân dân Việt Nam, Là o, Cam-pu-chia là chủ quyá»n, Ä‘á»™c láºp, thống nhất và toà n vẹn lãnh thổ.
Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ đã ghi nháºn thắng lợi to lá»›n có tÃnh bÆ°á»›c ngoặt của cuá»™c đấu tranh kiên cÆ°á»ng của Nhân dân Việt Nam vì Ä‘á»™c láºp, tá»± do của dân tá»™c. Nó xác nháºn trên phạm vi quốc tế sá»± thất bại của cuá»™c chiến tranh xâm lược quy mô lá»›n của má»™t đế quốc hùng mạnh, đánh dấu sá»± mở đầu cho sá»± sụp đổ hoà n toà n của hệ thống thuá»™c địa của chủ nghÄ©a thá»±c dân cÅ© trên quy mô toà n cầu, góp phần quan trá»ng cổ vÅ© cuá»™c đấu tranh giải phóng của dân tá»™c thuá»™c địa. Bên cạnh đó, Hiệp định là má»™t thắng lợi ngoại giao quan trá»ng trong cuá»™c Ä‘Ã m phán quốc tế Ä‘a phÆ°Æ¡ng đầu tiên mà Việt Nam tham gia, tạo nên má»™t cÆ¡ sở pháp lý cho cuá»™c đấu tranh sau nà y, đặc biệt là trong cuá»™c Ä‘Ã m phán vá»›i Mỹ tại Há»™i nghị Pa-ri vá» Việt Nam.
Mặc dù 60 năm đã qua Ä‘i, nhÆ°ng ký ức xÆ°a vẫn mãi mãi khắc ghi trong tâm khảm của những nhân chứng lịch sá». Ông Lê Danh, nguyên Thứ trưởng Bá»™ Xây dá»±ng, cán bá»™ phục vụ Ä‘oà n Ä‘Ã m phán cho biết: Chiến thắng Äiện Biên Phủ khi Ä‘Ã m phán Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ đã đẩy phái Ä‘oà n Việt Nam Cá»™ng hòa rá»i khá»i GiÆ¡-ne-vÆ¡. Lúc đầu chÃnh quyá»n Việt Nam Cá»™ng hòa đã cao giá»ng: “Muốn hòa bình phải chia cắt đất nÆ°á»›c từ tỉnh Thanh Hóaâ€. ChÃnh chiến thắng Äiện Biên Phủ đã mang lại sá»± thắng lợi to lá»›n của phái Ä‘oà n ta trong Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡.
Trong bối cảnh Há»™i nghị GiÆ¡-ne-vÆ¡ được tổ chức theo sáng kiến của các nÆ°á»›c và chịu sá»± tác Ä‘á»™ng các nÆ°á»›c lá»›n vá»›i những mục tiêu và lợi Ãch khác nhau, song chúng ta vẫn kiên trì Ä‘Æ°á»ng lối đối ngoại Ä‘á»™c láºp, tá»± chủ thể hiện trong việc xác định mục tiêu, nguyên tắc Ä‘Ã m phán, nhÆ°ng linh hoạt vá» sách lược và bÆ°á»›c Ä‘i. Lợi Ãch cao nhất của chúng ta lúc đó tại Há»™i nghị GiÆ¡-ne-vÆ¡ là buá»™c đối phÆ°Æ¡ng phải công nháºn Ä‘á»™c láºp, chủ quyá»n, toà n vẹn lãnh thổ và chúng ta đã đạt được.
Những ngà y nà y, dÆ°á»ng nhÆ° ký ức vá» Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ 60 năm vá» trÆ°á»›c, má»™t lần nữa lại ùa vá» và bừng lên nguyên vẹn trong ký ức của ông Lê Danh, cán bá»™ phục vụ Ä‘oà n Ä‘Ã m phán. Trong ngôi nhà thanh bạch tại má»™t con phố nhá» của Hà Ná»™i, ông kể: “Hà ng ngà y, cứ 6 giá» sáng, phái Ä‘oà n Việt Nam cùng nhau Ä‘á»c tin tức thế giá»›i để phân tÃch tình hình. Từ đó chúng tôi nháºn định, các nÆ°á»›c Mỹ, Pháp cần phải chấm dứt chiến tranh ở Äông DÆ°Æ¡ng, chÃnh Ä‘iá»u đó đã tạo ra khà thế cho Ä‘oà n Việt Nam trên bà n Ä‘Ã m phán. Bên cạnh đó, thắng lợi từ chiến thắng Äiện Biên Phủ đã tạo nên má»™t cú hÃch lá»›n, góp phần quyết định thắng lợi trên bà n Ä‘Ã m phán GiÆ¡-ne-vÆ¡ 1954â€.
Việc ký kết Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡ vỠđình chỉ chiến sá»± ở Việt Nam là thắng lợi vẻ vang của ná»n ngoại giao cách mạng non trẻ của Nhà nÆ°á»›c dân chủ nhân dân đầu tiên ở Äông Nam à - Nhà nÆ°á»›c Việt Nam Dân chủ Cá»™ng hòa. DÆ°á»›i sá»± lãnh đạo của Äảng và Chủ tịch Hồ Chà Minh, Việt Nam đã phát huy được sức mạnh của khối đại Ä‘oà n kết dân tá»™c, kết hợp sức mạnh quân sá»±, chÃnh trị và sức mạnh ngoại giao, tạo nên sức mạnh tổng hợp và thế chủ Ä‘á»™ng trên bà n Ä‘Ã m phán, Ä‘i đến ký kết Hiệp định GiÆ¡-ne-vÆ¡.