1283 Lượt xem - 25-08-2020 09:00
Với khí hậu nhiệt đới, nền nông nghiệp nước ta phát triển không ngừng đóng góp to lớn vào giá trị kim ngạch xuất khẩu. Vì thế việc sử dụng thuốc BVTV rất cần thiết giúp nâng cao chất lượng hàng hóa thị trường trong nước và quốc tế. Thế nhưng vì người dân lạm dụng thuốc BVTV quá nhiều lại đe dọa đến sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp sau này.
Chính vì thế, bên cạnh những vấn đề liên quan đến giải pháp xử lý môi trường khác thì nước ta có những kế hoạch mới trong việc xây dựng và phát triển nền nông nghiệp xanh, an toàn và thân thiện hơn trong tương lai.
Người dân đang sử dụng thuốc BVTV quá liều lượng
Thuốc BVTV, thuốc diệt cỏ hay thuốc trừ sâu có vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp giúp kích thích sự tăng trưởng của cây trồng và cải thiện sức lao động của dân. Thế nhưng với xu hướng phát triển kinh tế kéo theo các ngành nông nghiệp cũng tăng trưởng theo dẫn đến tình trạng lạm dụng thuốc BVTV quá nhiều. Đây chính là nguyên nhân dẫn tới nhiều hệ lụy đối với sản xuất, môi trường, sức khỏe cũng như de dọa sự phát triển bền vững trong tương lai.
Mặc dù đã có nhiều quy định về quản lý thuốc BVTV khá đầy đủ, đồng bộ, công nghệ phân tích, kiểm định chất lượng cũng từng bước được nâng cao. Thế nhưng vì sản xuất nông nghiệp còn phân bố dàn trải, manh mún, chưa kể sự hiểu biết của người dân về tác hại của thuốc BVTV, thuốc trừ sâu còn hạn chế nên việc sử dụng còn dựa vào thói quen.
Việc lạm dụng thuốc BVTV còn đem lại nhiều hệ lụy xấu, tiêu cực. Khi dùng thuốc không đúng kỹ thuật sẽ tạo tính kháng thuốc của sâu bệnh. Thuốc BVTV cò để lại dư lượng độc hại trên các nông sản gây ngộ độc cho người sử dụng. Sử dụng thuốc BVTV càng nhiều, càng rộng, không đúng kỹ thuật còn gây ra nhiều tiêu cực và mức độ nguy hại càng lớn.
Tác hại của thuốc BVTV
Ô nhiễm nguồn nước
Thuốc BVTV chảy tràn trên đồng ruộng, kênh rạch ngấm vào mạch nước ngầm. Các bao bì, lọ thuốc vứt bỏ bừa bãi đổ thẳng ra nguồn nước gây ô nhiễm nghiêm trọng. Mặc dù nhiều địa phương thực hiện biện pháp xử lý nước thải, hạn chế phát tán chất độc hại ra ngoài môi trường nhưng vẫn chưa được xử lý dứt điểm hoàn toàn. Có rất nhiều động vật, thủy sinh dưới nước bị chết hoặc ảnh hưởng trực tiếp từ nguồn nước độc hại này.
Ô nhiễm đất
Thuốc BVTV dư thừa ngấm vào đất sẽ giết chết các loài sinh vật có lợi. Nếu sử dụng lâu dài và liên tục chắc chắn sẽ tích lũy nhiều chất độc hại. Lượng thuốc còn tồn dư sẽ gây hại đối với môi trường. Đặc biệt nhóm clo cực kỳ khó phân hủy.
Ảnh hưởng đến sức khỏe con người
Lượng thuốc còn tồn dư lây nhiễm theo chuỗi thức ăn của chúng ta, chúng tác động ngay lập tức, tiềm ẩn hoặc tích lũy theo thời gian sẽ ảnh hưởng lớn đến sức khỏe con người. Khi tiếp xúc quá nhiều loại thuốc, chúng sẽ gây quái thai, bệnh ung thư khi tích tụ liều lượng quá lớn.
Hướng tới xây dựng nền nông nghiệp xanh
Hiện nay, xu hướng sản xuất sạch ngày càng lan rộng được nhiều quốc gia tập trung ứng dụng, trong đó có Việt Nam. Trong đó chú trọng đến công tác BVMT, quản lý nguồn vật tư nông nghiệp đang đứng trước nhiều thách thức lớn. Chú trọng đến việc sử dụng các danh mục thuốc BVTV an toàn, thân thiện với môi trường. Cần quản lý chặt nguồn thuốc đầu vào và loại bỏ các loại thuốc kém chất lượng, gây độc hại đối với môi trường và con người.
Để hướng đến phát triển nền nông nghiệp xanh, người dân cần kiểm soát việc chấn chỉnh mạng lưới thuốc BVTV. Theo đó bà con nông dân mới tuân thủ nguyên tắc phun thuốc đúng bệnh, đúng thời điểm, đúng liều lượng và đúng đối tượng. Cần xây dựng chính sách khuyến khích các nhà phân phối và nông dân sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường.
Và ngành nông nghiệp nước ta đến 2021 sẽ tăng lượng phân bón hữu cơ cho sản xuất nông nghiệp và hạn chế việc lạm dụng quá nhiều loại thuốc nguy hại.
09:09, 01/11/2010
Thuốc bảo vệ thực vật là tên gọi chung để chỉ các loại hóa chất dùng trong nông nghiệp nhằm diệt sâu, bệnh, cỏ dại, các côn trùng gây hại và động vật gậm nhấm để bảo vệ cây trồng, các kho lương thực hàng hóa… Bên cạnh những lợi ích mà thuốc bảo vệ thực vật đem lại cho ngành nông nghiệp thì những ảnh hưởng của nó đến sức khỏe con người, môi trường cũng là một vấn đề cấp bách. Theo điều tra của Cục Y tế dự phòng và môi trường Việt Nam, hằng năm có trên 5000 trường hợp nhiễm độc hóa chất bảo vệ thực vật phải cấp cứu tại bệnh viện và có trên 300 trường hợp tử vong. Tác hại của thuốc bảo vệ thực vật đối với cơ thể con người và môi trường xung quanh xảy ra khi thuốc được sử dụng không đúng các tiêu chuẩn quy định.
Đối với người, khi được sử dụng không đúng cách, thuốc bảo vệ thực vật sẽ gây nhiễm độc cấp tính: Bỏng mắt cấp tính, hủy hoại da, ảnh hưởng thần kinh, gan. Khi bị nhiễm độc mãn tính sẽ ảnh hưởng đến tủy xương [thiếu máu bất sản và loạn tạo máu]; ảnh hưởng đến sinh sản [vô sinh ở nam, sảy thai, thai dị dạng...]; gây độc thần kinh; ảnh hưởng đến cơ chế miễn dịch... Cơ thể con người bị nhiễm độc thuốc bảo vệ thực vật biểu hiện ở nhiều mức độ: giảm sút sức khỏe, gây rối loạn các hoạt động ở hệ thần kinh, tim mạch, tiêu hóa hô hấp, bài tiết, gây các tổn thương bệnh lý ở các cơ quan, hệ thống nói trên từ mức độ nhẹ tới nặng, thậm chí tàn phế hoặc tử vong. Do đó theo dõi sức khỏe có hệ thống khi tiếp xúc thường xuyên với thuốc bảo vệ thực vật là rất cần thiết.
Đối với môi trường xung quanh, thuốc bảo vệ thực vật diệt cả những côn trùng và động vật hữu ích cho con người, có thể làm biến đổi thế cân bằng tự nhiên của hệ sinh thái gây ô nhiễm đất, nước, không khí. Các thuốc trừ sâu tồn dư lâu, không bị phân hủy ở trong đất và trong nước có thể làm cho động vật, cây trồng sống ở đó bị nhiễm thuốc lâu dài, con người ăn các sản phẩm trồng trọt và chăn nuôi bị nhiễm thuốc trừ sâu hằng ngày một cách gián tiếp, lâu ngày sẽ có hại cho sức khỏe.
Nguyên nhân nhiễm độc thuốc bảo vệ thực vật trong lao động là do không khí bị ô nhiễm thuốc, da và quần áo dây dính thuốc, do thuốc vào đường tiêu hóa qua thức ăn, nước uống. Mức nhiễm độc tùy thuộc vào lượng chất độc xâm nhập vào trong cơ thể, độc tính của từng loại thuốc và trạng thái sức khỏe của người khi tiếp xúc với chất độc.
Các nguyên nhân trực tiếp dẫn tới nhiễm độc thuốc bảo vệ thực vật trong lao động là trang bị bảo hộ lao động không chu đáo, thời gian phun thuốc quá lâu, máy bơm thuốc bị rò rỉ hoặc bị hỏng, vệ sinh cá nhân kém, nhầm lẫn…
| Trạng bị bảo hộ lao động thích hợp khi phun thuốc trừ sâu. [Ảnh: T.L] |
Để hạn chế những hậu quả không tốt do sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, cần lưu ý: - Chỉ dùng thuốc bảo vệ thực vật trong trường hợp thực sự cần thiết, tránh lạm dụng thuốc và chỉ dùng loại ít độc đối với người, gia súc. Để phòng nhiễm độc thuốc bảo vệ thực vật trong lao động: - Tất cả các thuốc bảo vệ thực vật phải đựng trong các chai, hộp, bao bì kín có đầy đủ nhãn hiệu, không giao cho một người nào cất giữ tại nhà mà phải có kho riêng biệt và sắp xếp ngăn nắp. - Kho thuốc bảo vệ thực vật phải ở nơi cao ráo, xa nhà dân ở, xa các nơi tập trung đông người như trường học, chợ, bến xe. - Có quy chế bảo quản, phân phát thuốc bảo vệ thực vật thật chặt chẽ để tránh nhầm lẫn và sử dụng bừa bãi. - Pha loãng thuốc đúng nồng độ quy định - Dùng bao nhiêu pha bấy nhiêu. - Không ăn uống, nói chuyện, hút thuốc lá khi làm việc trong kho và khi cấp phát thuốc độc. - Khi pha loãng thuốc bảo vệ thực vật nên đứng đầu hướng gió, pha nơi thoáng, rộng rãi. - Khi phun thuốc bảo vệ thực vật phải sử dụng trang bị bảo hộ lao động như khẩu trang, găng tay, quần áo bảo hộ; phun bằng máy bay, máy bơm có động cơ, máy bơm tay; thực hiện khi trời râm mát; ruộng phun thuốc bảo vệ thực vật phải quản lý chặt 5-7 ngày, không để người và gia súc đi vào để tránh nhiễm độc; việc thu rau, quả, cây lương thực được tiến hành sau lần phun cuối bình quân từ 20-25 ngày trở lên tùy theo thời gian cách ly của từng loại hóa chất bảo vệ thực vật để tránh hại cho người sử dụng. - Tẩy độc thuốc bảo vệ thực vật: Dùng nước xà phòng 3-5%, nước vôi sô-da 3-5% súc rửa nhiều lần các chai lọ đựng hóa chất bảo vệ thực vật; quần áo bảo hộ lao động và phương tiện cá nhân ngâm vào nước sút xà phòng vài giờ rồi giũ sạch nhiều lần
- Hủy thuốc còn thừa: Chôn sâu ít nhất 0,5m tại bãi hoang xa nhà dân, xa nguồn cung cấp nước, xa bãi chăn thả gia súc, mỗi hố chôn ≤200g, có thể ngâm tiếp xúc trong nhiều giờ với vôi tôi [ 3lít vôi tôi cho 100g thuốc trừ sâu].
Bs. Nguyễn Thị Thanh Huyền