Phong cách lãnh đạo đạo đức là một người giàu lương tâm và là nhà quản trị có đạo đức.
Phong cách lãnh đạo đạo đức
Khái niệm
Phong cách lãnh đạo đạo đức hay lãnh đạo mang phong cách đạo đức được thể hiện thông qua hai khía cạnh: là một người giàu lương tâm và là nhà quản trị có đạo đức.
Điều đó có nghĩa là, những cá nhân mang phong cách lãnh đạo đạo đức vừa mang trong mình những đặc tính nhất định [ví dụ như: trung thực, đáng tin cậy và chính trực];
Điều này dẫn đến những đặc trưng về hành động [như: làm những điều đúng đắn, quan tâm đến mọi người, có thái độ hướng tới những phẩm chất đạo đức tốt đẹp] dẫn đến những quyết định dựa trên nền tảng những chuẩn mực và có lối sống đạo đức.
Nhà quản trị có đạo đức là người luôn nỗ lực tác động đến hành vi của nhân viên, nỗ lực nâng cao chuẩn mực đạo đức của tổ chức thông qua việc truyền tải những qui tắc đến người lao động qua giao tiếp, thuyết phục và dẫn dắt nhân viên đạt đến những chuẩn mực đạo đức bằng các hệ thống khen thưởng và là tấm gương đạo đức cho nhân viên noi theo [Treviño và cộng sự, 2000].
Lãnh đạo gương mẫu thường là những người có đạo đức, là người luôn giữ hành động phù hợp với các giá trị đã nêu và luôn đưa ra các quyết định đúng đắn [Lord & Brown, 2004].
Thang đo gương mẫu trong phong cách lãnh đạo đạo đức
Để hiểu rõ hơn về tính gương mẫu và đạo đức, Weaver và cộng sự [2005] đã phỏng vấn các cá nhân chịu ảnh hưởng bởi tấm gương đạo đức trong công việc. Theo đó, thang đo gương mẫu trong phong cách lãnh đạo đạo đức phản ánh 4 nhân tố:
[1] Hành vi cá nhân, bao gồm: sự chăm sóc, quan tâm và giàu lòng trắc ẩn; sự hỗ trợ và chịu trách nhiệm về những người khác; sự xem trọng và gìn giữ các mối quan hệ; sự làm việc chăm chỉ và sẵn sàng giúp đỡ khi nhân viên cần đến; sự coi trọng tinh thần tích cực; và sự chấp nhận thất bại của người khác;
[2] Công bằng với người khác, bao gồm: phân phối nguồn lực một cách công bằng; chào đón và quan tâm đến những thông tin, ý kiến của mọi người; thể hiện sự tôn trọng, bình đẳng - không bao giờ hạ thấp người khác, ngay cả trong những lúc bất đồng, bất kể địa vị, cấp bậc chức vụ; đưa ra những lời giải thích về quyết định của mình;
[3] Có hành vi đạo đức và đạt những tiêu chuẩn đạo đức, bao gồm: sự trung thực; tạo sự tin cậy; chính trực; khiêm tốn; tuân thủ các chuẩn mực đạo đức; thể hiện đạo đức trong công việc và cả đời sống thường ngày;
[4] Truyền đạt những chuẩn mực đạo đức, bao gồm: quan điểm đạo đức nhất quán; truyền đạt những chuẩn mực đạo đức cao đẹp; buộc nhân viên tuân thủ các chuẩn mực đạo đức; đặt đạo đức lên trên lợi ích cá nhân và tổ chức; có tầm nhìn, khả năng xem xét, nhìn nhận vấn đề một cách tổng quát, nhiều mặt;
[Tài liệu tham khảo: Sự gương mẫu của lãnh đạo trong khu vực hành chính công, Trần Mai Đông, Tạp chí Công thương, 2020]
Tuyết Nhi
Chỉ số điều kiện tiền tệ [tiếng Anh: Monetary Conditions Index, viết tắt: MCI] sử dụng lãi suất ngắn hạn và tỉ giá hối đoái của một nền kinh tế tiền tệ quốc gia để đánh giá mức độ dễ dàng hoặc thắt chặt của các điều kiện tiền tệ.
Trái phiếu chính phủ Đức [tiếng Anh: Bund] là một công cụ nợ được ban hành bởi chính phủ liên bang Đức để tài trợ cho các chi tiêu.
Sàn giao dịch chứng khoán Úc [tiếng Anh: Australian Securities Exchange, viết tắt: ASX] có trụ sở tại Sydney, Úc.
Đồng Baht Thái [tiếng Anh: Thai Baht, viết tắt: THB] là tiền tệ của Thái Lan.
Trái phiếu rồng [tiếng Anh: Dragon Bond] là một công cụ thu nhập cố định được phát hành bởi một ngân hàng châu Á, ngoại trừ Nhật Bản, có mệnh giá bằng ngoại tệ, thường bằng đô la Mỹ hoặc Yên Nhật.
Thất bại của quản trị viên xuất ngoại làm việc [tiếng Anh: Expatriate failure] là điều có thể xảy ra ở các doanh nghiệp quốc tế.
Lãnh đạo chuyển dạng là sự lãnh đạo bằng cách nêu gương, lấy mình làm gương.
Phương pháp thời gian [tiếng Anh: Temporal Method] chuyển đổi tiền tệ của công ty con ở nước ngoài thành tiền tệ của công ty mẹ.
Hệ thống cân bằng thuế [tiếng Anh: Tax equalization system] xuất hiện trong các doanh nghiệp quốc tế khi trả lương cho các quản trị viên xuất ngoại làm việc.
Ngân hàng Dự trữ Úc [tiếng Anh: Reserve Bank of Australia, viết tắt: RBA] là ngân hàng trung ương của Úc.
Ngân hàng lưu kí [tiếng Anh: Custodian bank] là một định chế tài chính nắm giữ chứng khoán của khách hàng để giữ an toàn nhằm giảm thiểu rủi ro mất cắp hoặc mất mát của họ.
Trung tâm tài chính [tiếng Anh: Financial hub] là một thành phố hoặc khu vực nơi có trụ sở của nhiều tổ chức dịch vụ tài chính đa dạng.
Doanh thu trên mỗi nhân viên [tiếng Anh: Revenue Per Employee] là một tỉ lệ quan trọng để tính số lượng tiền mà mỗi nhân viên tạo ra cho công ty đó.
Chiết khấu theo số lượng [tiếng Anh: Quantity Discount] là một ưu đãi được cung cấp cho người mua, bằng cách giảm chi phí cho mỗi đơn vị hàng hóa hoặc vật liệu khi mua với số lượng lớn.
Doanh thu trên số phòng hiện có [tiếng Anh: Revenue Per Available Room - RevPAR] là chỉ số thể hiện mức doanh thu thu được trên số phòng hiện có của khách sạn.
Thâm hụt tài khoản vãng lai [tiếng Anh: Current Account Deficit] là phép đo thương mại của một quốc gia, nơi mà giá trị của hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu vượt quá giá trị của hàng hóa dịch vụ xuất khẩu.
Mới đây, trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, một lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa xác nhận tỉnh đang điều chỉnh việc giao đất cho các dự án từ đất ở không hình thành đơn vị ở sang đất thương mại dịch vụ.
Chiến lược kinh doanh đơn lẻ [tiếng Anh: Single-business strategy] là một trong những hình thức của chiến lược công ty.
Việc làm Quản lý điều hành
Trước khi đi vào những quy chuẩn về đạo đức của một nhà lĩnh đạo, hãy bắt đầu bằng việc làm rõ các định nghĩa
Theo từ điển Oxford thì “Đạo đức” là các nguyên tắc quản lý hành vi, cư xử của một con người trong việc thực hiện hành động
Như vậy, tinh thần đạo đức trong lãnh đạo có nghĩa là cư xử theo các nguyên tắc đạo đức đã được đề ra trong kinh doanh và trong việc đưa ra các quyết định hàng ngày. Và để đơn giản hơn thì bạn có thể hiểu nó có nghĩa là những việc làm đúng đắn
Sự phức tạp sẽ đến từ nguyên tắc đạo đức không phải lúc nào cũng được mọi người công nhận. Có thể ăn trộm, giết người là thiếu đạo đức tuy nhiên trong những vấn đề khác như việc thử nghiệm trên cơ thể động vật, các quan điểm về văn hoá, tôn giáo thì không chắc rằng ai cũng sẽ đồng thuận đó là việc làm nên được loại trừ.
Đôi khi, nguyên tắc đạo đức sẽ mâu thuẫn với cái khác. Chẳng hạn như việc tự do ngôn luận được công ty chú trọng nhưng các nhân viên của bạn dùng quyền tự do đó để lạm dụng người khác thì sẽ thế nào?
Tuy nhiên, hiện nay việc lãnh đạo và giá trị đạo đức không phải lúc nào cũng đi với nhau. Theo thống kê của một học viện lãnh đạo và quản lý thì 9% từng bị yêu cầu phải phạm luật; 43% từng bị yêu cầu cư xử vi phạm giá trị doanh nghiệp và 63% bị yêu cầu làm điều trái ngược với quy tắc đạo đức của họ.
Như vậy, có thể thấy các lãnh đạo đa số đều đã từng có những hành động trái với đạo đức ít nhất 1 lần trong công việc.
Sự sa sút về đạo đức có thể dẫn đến những hậu quả như mất uy tín hoặc công ty sụp đổ dẫu cho quy mô doanh nghiệp lớn hay nhỏ. Trên nhiều vụ bê bối doanh nghiệp khác nhau trong năm, mọi sai lầm rõ ràng là có thể tránh được nếu lãnh đạo quan tâm đến đạo đức nghề nghiệp và các nhà quản lý dám đặt những câu hỏi về hành vi sai lầm trước khi nó leo thang
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tinh thần lãnh đạo có đạo đức sẽ khiến năng suất lao động của nhân viên được tích cực hơn. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy rằng việc lãnh đạo có đạo đức khiến nhân viên ít nghỉ việc, mang đến doanh thu nhiều hơn. Suy cho cùng đây không những là việc đạt mục tiêu kinh doanh mà còn là một lợi ích đáng kể của đạo đức trong nghiệp làm lãnh đạo.
Từ những việc nhỏ nhặt như nhân viên ít bỏ túi [lấy cắp] văn phòng phẩm hay những câu chuyện cư xử đúng đắn với khách hàng, ra quyết định dựa trên lợi ích lâu dài mang lại cho công ty, thay vì lựa chọn quyết định theo lợi ích cá nhân,.. Những việc đó sẽ tạo ra một văn hoá, thôi thúc và cổ vũ con người làm những việc theo đúng đạo lý.
Việc làm quản lý giám sát
3. Làm thế nào tạo ra văn hoá có đạo đức
Trong khi các tiêu chuẩn đạo đức bị hạ thấp bởi một số doanh nghiệp thì lại có những nhà lãnh đạo tiếp tục nâng cao và truyền cảm hứng cho nhân viên làm theo họ. Các nhà lãnh đạo này đã làm những việc “đúng người – đúng thời điểm”. Họ đã đặt đạo đức trên cả mục tiêu về lợi nhuận và kết quả là họ có được những đội ngũ nhân sự sẵn sàng chinh phục mục tiêu kinh doanh. Vậy tại sao họ lại làm được như vậy? Làm thế nào để duy trì đạo đức trong nghiệp làm lãnh đạo?
3.1. Xác định giá trị tổ chức và cá nhân
Để dẫn dắt nhân viên một cách trọn vẹn thì bạn phải trở thành một ví dụ, tấm gương cho những người cấp dưới. Để bắt đầu điều này thì trước hết bạn phải hiểu được giá trị của mình và tổ chức
Công ty sẽ luôn có những quy định rõ ràng và phương thức hành động đúng đắn. Nếu quy tắc của công ty không nói rằng bạn phải công bằng với tất cả mọi người tuy nhiên với bạn việc công bằng là rất quan trọng thì đương nhiên bạn cũng sẽ công bằng. Đối với các nhà lãnh đạo thì giá trị cá nhân của họ cũng là yếu tố quyết định. Hãy đặt một số câu hỏi như sau
- Tiêu chuẩn về hành vi nào là quan trọng nhất so với công ty của tôi
- Tôi ngưỡng mộ lãnh đạo nào? Tôi có những giá trị bên trong giống như nhà lãnh đạo đó không?
- Khi bị đặt vào thế bất lợi thì tôi có thể vẫn sẽ sống bằng những giá trị đó hay không?
Người tìm việc
3.2. Tạo tiếng nói chung trong công ty
Biết đến giá trị cốt lõi của công ty thì bạn cũng có thể thiết lập tiếng nói chung giữa các nhân viên. Bạn phải là người làm, chứ không phải chỉ nói. Hãy thể hiện cho đội nhóm của bạn những gì bạn quan tâm. Nếu như công ty của bạn tôn trọng quyền tự do ngôn luận thì hãy để nhân viên của bạn truyền đạt và đưa ra các ý tưởng một cách công khai.
Tiếp theo, bạn cần thiết lập hình phạt của mình với những đối tượng không trung thực, không tuân theo các giá trị doanh nghiệp. Nếu một người nhân viên liên tục đi muộn mà không bị phạt thì đó sẽ được coi là một tấm gương xấu. Đồng thời, phạt cũng phải đi đôi với khen thưởng, hãy thiết lập phần thưởng cho nhân viên luôn làm việc theo giá trị cốt lõi của công ty.
Để truyền đạt những giá trị này bạn có thể dùng cách kể chuyện. Nếu nhân viên hay khách hàng của bạn đã từng hành động có đạo đức trong tình huống khó khăn thì hãy kể câu chuyện của họ cho nhân viên bạn nghe. Bằng cách này, bạn đã gián tiếp lan truyền tầm quan trọng các giá trị với bản thân và tổ chức
3.3. Nhận thức khách quan về tình trạng khó xử trong đạo đức
Nếu bạn đang ở trong một cuộc họp với các giám đốc mà bạn nhận ra đồng nghiệp đã thay đổi những con số trong báo cáo, bạn nhận ra rằng người đó đang phóng đại kết quả của nhóm. Bạn sẽ làm gì? Người đó là một người rất thân thiết với bạn. Liệu bạn có ủng hộ anh ta hay sẽ nói sự thật với giám đốc điều hành?
Những lúc phải lựa chọn như vậy không hiểm trong quá trình làm lãnh đạo. Và đã là lựa chọn thì lựa chọn nào cũng khó khăn cả. Tình trạng khó xử vì đạo đức không phải là điều hiển nhiên, tuỳ từng người sẽ ẩn dấu theo cách khó phát hiện nhất
Để xử lý tình huống này thì một người lãnh đạo nên nghe theo “con tim” hay “lý trí” ?
- Xác định tình huống kích hoạt: Có những tình huống sẽ mang lại sự khó xử về mặt đạo đức, như mua bán, thuê, quảng cáo, sa thải, tính toán tiền thưởng. Bằng cách nhận thức khi nào tình huống có thể xảy ra thì bạn có thể dành thời gian suy nghĩ trước khi ra quyết định
- Chuẩn bị trước: Hãy tưởng tượng tình huống đó sẽ xảy ra. Việc đặt mình vào những tình huống tưởng tượng này sẽ giúp bạn hiểu được cảm xúc và ra quyết định nếu tình huống đó xảy ra ngoài đời. Cuộc sống thực bạn sẽ chỉ có vài giây để ra quyết định song lại không thể tưởng được mọi tình huống khó xử về đạo đức có thể xảy ra. Bài tập chuẩn bị trước này sẽ giúp bạn biết giá trị của mình
- Lắng nghe “tiếng nói” của trái tim: Khi có điều gì xảy ra không đúng lương tâm của bạn sẽ mách bảo một cảm giác khó chịu. Khi đó hãy dừng lại và suy nghĩ mọi thứ một cách hợp lý nhất
- Đánh giá quyết định trước khi hành động: Nếu bạn phải đưa ra quyết định trong một tình huống khó khăn thì hãy tự hỏi mình sẽ cảm thấy thế nào nếu hành động ấy nằm trong bản tin, thông báo của công ty hoặc tin tức buổi tối cho mọi người. Bạn cảm thấy tự hào hay xấu hổ? Hãy xem lại quyết định của mình một cách đúng đắn nhất
Kiếm việc làm
3.4. Nghi ngờ
Đôi khi bạn sẽ đưa được những quyết định nhưng sau đó bạn lại tự hỏi bản thân liệu như thế là đúng hay chưa. Bạn có thể sẽ không thoải mái nhưng tình huống này giúp bạn tin tưởng vào giá trị của bản thân. Lời khuyên cho bạn là hãy lo lắng đi nhưng phải nhìn và đánh giá sự việc một cách khách quan logic về tình hình nhất.
Thật khó để quên đi những hậu quả do gian lận đạo đức trong nghiệp làm lãnh đạo. Đừng xuất hiện như một kẻ phạm tội mà hãy xuất hiện như một ngôi sao. Bạn là một nhà lãnh đạo có tinh thần làm việc theo đạo đức, hãy nhớ lấy!