Di quan hài cốt anh Nguyễn Văn Trỗi đến phần mộ tại nghĩa trang liệt sĩ TP.HCM [Q.9] - Ảnh: Q.Linh
Phần mộ của anh hùng Nguyễn Văn Trỗi nằm tại khu vực phần mộ liệt sĩ tiêu biểu, gần phần mộ các liệt sĩ Trần Văn Ơn, Trần Bội Cơ, Quách Thị Trang.
Tinh thần anh dũng, quả cảm, dấn thân, hành động của anh Nguyễn Văn Trỗi là động lực, niềm tin cho lớp lớp thanh niên công nhân và tuổi trẻ thành phố không ngừng ra sức lao động, rèn luyện, sáng tạo, xung kích thực hiện nhiệm vụ tại địa phương, đơn vị, xây dựng thành phố có chất lượng sống tốt, văn minh, hiện đại, nghĩa tình
Bí thư Thành đoàn TP.HCM Phạm Hồng Sơn
Trước đó, từ sáng sớm cùng ngày, hài cốt của anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi đã được cải táng tại nghĩa trang Văn Giáp [Q.2], và đưa về nghĩa trang liệt sĩ TP.HCM.
Việc di dời này thể theo nguyện vọng của gia đình, thực hiện chỉ đạo của Thành ủy TP.HCM, do Thành đoàn, Bộ tư lệnh TP và Quận ủy Q.2 cùng tổ chức lễ an táng.
Lễ an táng có sự tham dự của nhiều vị lãnh đạo TP.HCM, đại diện tỉnh Quảng Nam, thị xã Điện Bàn [quê hương anh Trỗi], thân nhân của anh hùng Nguyễn Văn Trỗi, bà Phan Thị Quyên [vợ anh Trỗi] cùng rất nhiều đồng đội chiến đấu cùng anh Trỗi và bạn trẻ TP.HCM.
An táng anh Nguyễn Văn Trỗi tại nghĩa Trang TP.HCM - Video: QUỐC LINH
Bí thư Thành đoàn Phạm Hồng Sơn phát biểu tưởng niệm: "Hoạt động, sự hi sinh của anh hùng Nguyễn Văn Trỗi đã lay động hàng triệu người dân yêu nước Việt Nam và thế giới, và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ca ngợi sự hi sinh anh dũng, bất khuất ấy".
Năm 1982, hội nghị của ban chấp hành Thành đoàn TP.HCM đã quyết định chọn ngày hi sinh của anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi - ngày 15-10 - trở thành ngày truyền thống thanh niên công nhân TP.HCM.
36 năm qua, hoạt động và phong trào thanh niên công nhân của TP.HCM đã không ngừng lớn mạnh, nhiều tấm gương công nhân với tay nghề cao, có kỷ luật, tác phong công nghiệp trong lao động đã được vinh danh.
Trong đó, từ năm 2008 đến nay, đều đặn hằng năm Thành đoàn vinh danh các công nhân có nhiều sáng kiến, cải tiến kỹ thuật trong lao động với giải thưởng mang tên người anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân - giải thưởng Nguyễn Văn Trỗi.
Lễ an táng hài cốt anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi tại nghĩa trang liệt sĩ TP.HCM ngày 15-4 - Ảnh: Q.L.
Ông Nguyễn Văn Nhung [88 tuổi] - người anh em con chú bác ruột và cũng là thầy giáo đầu tiên của anh Nguyễn Văn Trỗi - nói gia đình, gia tộc rất tự hào vì đã sinh ra người anh hùng Nguyễn Văn Trỗi.
Nguyễn Văn Trỗi sinh năm 1940 tại xã Điện Thắng, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. 16 tuổi vào Sài Gòn, làm mướn, đạp xích lô trước khi theo học và trở thành thợ điện tại Sài Gòn.
Anh tham gia biệt động thành, chiến đấu trong Đại đội quyết tử cánh Tây Nam Sài Gòn mà người vợ mới cưới Phan Thị Quyên không biết.
Anh xung phong nhận nhiệm vụ đặt mìn tại cầu Công Lý ám sát phái đoàn của bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ McNamara nhưng bất thành và bị bắt đêm 9-5-1964.
Qua nhiều tháng giam giữ, chuyển qua nhiều nhà tù khác nhau với những đòn tra tấn dã man nhưng anh không khai nhận bất cứ điều gì, nhận hết trách nhiệm về mình thực hiện vụ đánh bom.
Dù đội du kích Venezuela đã đòi trao đổi anh Trỗi với một tù binh là sĩ quan Mỹ và sau khi tù binh này đã được trả tự do song 9h45 ngày 15-10-1964, anh Nguyễn Văn Trỗi bị đem ra xử bắn tại sân sau của nhà lao Chí Hòa, trước sự chứng kiến của nhiều nhà báo quốc tế.
Khi ấy, anh Nguyễn Văn Trỗi 24 tuổi, vừa cưới vợ được 6 tháng và hai vợ chồng trẻ sống bên nhau được 19 ngày.
Anh đã được truy nhận đảng viên Nhân dân cách mạng miền Nam Việt Nam, huy chương Thành đồng hạng nhất.
Hai ngày sau khi hi sinh, anh Nguyễn Văn Trỗi được truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân vào ngày 17-10-1964.
Thắp hương tưởng nhớ anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi trước giờ an táng hài cốt anh tại nghĩa trang liệt sĩ TP.HCM - Ảnh: Q.L.
Phút tưởng niệm anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi - Ảnh: Q.L.
Phần mộ anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi nằm trong khu vực các phần mộ tiêu biểu tại nghĩa trang liệt sĩ TP.HCM - Ảnh: Q.L.
Đưa hài cốt anh Nguyễn Văn Trỗi về nghĩa trang liệt sĩ TP.HCM
QUỐC LINH
Nguyễn Văn Trỗi [1940 - 1964], quê ở xã Thanh Quýt, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Khi hi sinh, anh là chiến sĩ biệt động thành phố Sài Gòn, đoàn viên Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.
Anh là con thứ ba trong một gia đình bần nông, mồ côi mẹ từ nhỏ. Sau Cách mạng tháng Tám [1945], anh được theo học trong trường cách mạng và tham gia hoạt động thiếu nhi ở xã.
Trước sự khủng bố của Mỹ - ngụy tại Duy Xuyên - Quảng Nam, năm 1956, gia đình anh đã vào Sài Gòn, trú tại ấp Tân Ba, Phú Nhuận, thuộc quận Tân Bình. Tại đây, anh vừa làm thuê để kiếm sống, vừa học nghề điện, sau đó trở thành công nhân Nhà máy điện Chợ Quán.
Nguyễn Văn Trỗi đã chủ động bắt liên lạc với tổ chức cách mạng và được giáo dục giác ngộ. Anh được kết nạp vào Đoàn Thanh niên Nhân dân cách mạng Việt Nam.
Ngày 17/2/1964, Nguyễn Văn Trỗi tình nguyện gia nhập Đội biệt động 65, Quân khu Sài Gòn - Gia Định.
Là một thanh niên giàu lòng yêu nước và nhiệt tình cách mạng, anh vừa hăng hái thực hiện mọi công tác được giao, vừa tích cực vận động giác ngộ bạn bè tham gia cách mạng.
Tháng 5/1964, Nguyễn Văn Trỗi được giao nhiệm vụ ám sát Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mác-na-ma-ra đang ở Sài Gòn. Theo kế hoạch, ngày 9/5/1964, Nguyễn Văn Trỗi thực hiện trận đánh bằng cách dùng mìn điểm hỏa bằng điện đặt ở cầu Công Lý, đón Mác-na-ma-ra đang trên đường đi ra sân bay Tân Sơn Nhất. Trận đánh chưa thực hiện được thì bại lộ, anh bị bắt.
Nguyễn Văn Trỗi bị chính quyền Sài Gòn giam ở khám Chí Hòa. Chúng dùng mọi thủ đoạn từ dụ dỗ, mua chuộc đến tra tấn dã man vẫn không khuất phục được anh. Ngày 10/8/1964, chúng đưa anh ra Tòa án quân sự kết án tử hình. Tại tòa án, khi tên quan tòa hỏi anh muốn nói gì, anh đáp: “Tôi chỉ muốn nói vắn tắt một câu: tôi rất tiếc chưa giết được Mác-na-ma-ra”.
Trước chí khí lẫm liệt của Nguyễn Văn Trỗi, Mặt trận Giải phóng Dân tộc Venezuela bắt sống tên trung tá Mỹ Micheal Smolen giữa thủ đô Ca-ra-cát và tuyên bố: “Nếu bọn Mỹ - Khánh ở sài Gòn giết chết anh Nguyễn Vẵn Trỗi thì một giờ sau Mặt trận Giải phóng dân tộc Venezuela sẽ hạ lệnh bắn tên Smolen”.
Chính quyền Sài Gòn ngay lập tức ra lệnh đình chỉ vô thời hạn bản án của Nguyễn Văn Trỗi. Hai bên đồng ý trao đổi tù binh, nhưng sau khi Micheal Smolen được thả, Mỹ và chính quyền Sài Gòn đã trở mặt, đưa Nguyễn Văn Trỗi đi xử bắn bí mật ngay lập tức.
9 giờ 59 phút, ngày 15/10/1964, trước sự chứng kiến của nhiều phóng viên nước ngoài, Nguyễn Văn Trỗi bị xử bắn tại Khám Chí Hòa. Trước khi bị xử bắn, anh đã hô lớn "Hãy nhớ lấy lời tôi! Đả đảo đế quốc Mỹ! Đả đảo Nguyễn Khánh ! Hồ Chí Minh muôn năm! Việt Nam muôn năm!".
Chính quyền Sài Gòn bí mật chôn xác Nguyễn Văn Trỗi tại nghĩa trang Văn Giáp ở Giồng Ông Tố [nay thuộc phường Bình Trưng Đông, Quận 2, Thành phố Hồ Chí Minh].
Trong phiên họp bất thường ngày 17/10/1964, Chủ tịch đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam quyết định truy tặng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi danh hiệu Anh hùng các lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng và Huân chương Thành đồng hạng nhất. Năm 1995, Đảng và Nhà nước ta truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân cho anh.
Khu Đảng bộ Sài Gòn, Đảng Nhân dân cách mạng Việt Nam đã quyết định truy nhận anh Nguyễn Văn Trỗi là đảng viên chính thức của Đảng Nhân dân cách mạng Việt Nam.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ghi trong bức ảnh chụp Anh hùng Nguyễn Văn Trỗi trước pháp trường: "Vì Tổ quốc, vì nhân dân, liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi đã anh dũng đấu tranh chống đế quốc Mỹ đến hơi thở cuối cùng. Chí khí lẫm liệt của Anh hùng Trỗi là một tấm gương cách mạng sáng ngời cho mọi người yêu nước - nhất là cho các cháu thanh niên học tập!” [3].
Tấm gương hi sinh của Nguyễn Văn Trỗi đã làm xúc động dư luận trong nước và thế giới. Anh mất đi, Tổ quốc và nhân dân mất đi một người con ưu tú, giai cấp công nhân mất đi một chiến sĩ kiên trung, nhưng lịch sử dân tộc sáng thêm một tấm gương thanh niên anh dũng, bất khuất. “Rõ ràng, một anh Trỗi mất đi, hàng ngàn, hàng vạn Nguyễn Văn Trỗi khác đã đứng lên giáng cho địch những đòn sấm sét”.