1. Vị trí địa lý:
Huyện Buôn Đôn cách thành phố Buôn Ma Thuột khoảng 30 km về phía Tây, nằm trong vùng có tọa độ địa lý từ 12o40’08” đến 13o05’22” vĩ độ Bắc và từ 107o28’56” đến 108o01’41” kinh độ Đông. Vị trí địa lý của huyện tiếp giáp như sau:
- Phía Bắc giáp huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk;
- Phía Đông giáp huyện Cư M'gar và thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk;
- Phía Tây giáp Vương quốc Cam Pu Chia;
- Phía Nam giáp thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk và huyện Cư Jút, tỉnh Đắk Nông.
Với lợi thế có đường tỉnh lộ 17 đi qua trung tâm huyện và hầu hết các xã, có đường biên giới dài khoảng 45 km chung với Vương quốc Cam Pu Chia, nên Buôn Đôn có vị trí địa lý, kinh tế quốc phòng rất quan trọng đối với tỉnh Đắk Lắk và vùng Tây Nguyên. Huyện Buôn Đôn còn được xác định là vùng kinh tế trọng điểm phía Tây của tỉnh Đắk Lắk, có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch, năng lượng, công nghiệp chế biến nông sản và các dịch vụ nông nghiệp.
2. Địa hình, địa mạo:
Phần lớn diện tích của huyện Buôn Đôn nằm trong vùng bán bình nguyên Ea Súp, địa hình có 03 dạng chủ yếu:
- Địa hình đồi núi thấp trung bình chiếm hầu hết diện tích phía Bắc, có sườn dốc tạo nên các tiểu bình nguyên hẹp, được hình thành từ các trầm tích Mezozoi. Độ cao trên 250 m và nghiêng theo hướng Tây - Tây Nam, diện tích khoảng 121.900 ha chiếm 86,4% diện tích tự nhiên.
- Địa hình cao nguyên núi lửa chiếm hầu hết diện tích phía Đông - Đông Nam, có mức độ phân cắt mạnh tạo thành những dãy đồi dạng bát úp, độ dốc trung bình 08 - 10o, độ cao trung bình 200 - 250 m, địa hình có xu thế thấp dần từ Đông Bắc xuống Tây Nam. Diện tích khoảng 17.900 ha, chiếm 12,7% diện tích tự nhiên
- Địa hình dốc tụ bao gồm các bãi bồi, các bậc thềm của các sông suối thuộc lưu vực sông Sêrêpốk và các suối lớn. Độ cao tuyệt đối nhỏ hơn 200 m. Bề mặt khá bằng phẳng, về mùa mưa thường bị ngập úng. Diện tích khoảng 1.200 ha, chiếm 0,9% diện tích tự nhiên.
Bảng 1.1. Tổng hợp diện tích huyện Buôn Đôn theo cấp độ dốc
| Cấp I | 0 – 3 | 40.486 | 28,71 |
| Cấp II | 3 – 8 | 52.005 | 36,87 |
| Cấp III | 8 – 15 | 22.606 | 16,03 |
| Cấp IV | 15 – 20 | 16.627 | 11,79 |
| Cấp V | 20 – 25 | 6.214 | 4,41 |
| Cấp VI | 25 – 30 | 1.517 | 1,08 |
| Cộng | 139.456 | 98,88 | |
| Mặt nước và sông suối | 1.558,13 | 1,12 | |
| Tổng diện tích tự nhiên | 141.014,13 | 100,00 |
Nguồn: Tổng hợp từ Bản đồ đất do Viện Quy hoạch và Thiết kế nông nghiệp xây dựng.
3. Đặc điểm khí hậu:
Theo số liệu của trung tâm khí tượng thuỷ văn Đắk Lắk [2010-2015] khu vực dự án nằm trong vùng ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc mang tính chất khí hậu Cao nguyên nhiệt đới ẩm, được chia thành hai mùa rõ rệt là mùa khô và mùa mưa.
Mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 đến hết tháng 11, lượng mưa trong các tháng này tập trung tới 75% - 85% lượng mưa cả năm, về mùa này độ ẩm không khí cao. Mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau, lượng mưa chỉ chiếm 10% - 20% lượng mưa cả năm, mùa khô nắng nóng, độ ẩm không khí thấp.
* Nhiệt độ: nhiệt độ trung bình năm là 25,60C, nhiệt độ trung bình cao nhất là 27,40C, nhiệt độ trung bình thấp nhất là 22,30C.
* Lượng mưa: Lượng mưa trung bình năm là 1.422 mm, lượng mưa lớn nhất trong năm là 1.633mm, lượng mưa thấp nhất là 930 mm, tháng có lượng mưa nhiều nhất là tháng 9 [410,4mm], tháng có lượng mưa thấp nhất là tháng 2 [không có mưa].
* Độ ẩm: Độ ẩm trung bình năm 79,8%, tháng có độ ẩm thấp nhất trong năm là tháng 2, 3, 4 với độ ẩm 73,5-74,7%, tháng có độ ẩm cao nhất là tháng 6,7,8,9 với độ ẩm 82,9-84,6%.
* Gió: Khu vực dự án nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa nên chịu ảnh hưởng của các hướng gió:
- Gió Đông và Đông Bắc thổi từ tháng 10 đến tháng 4 [năm sau], tốc độ gió trung bình 2,6 m/s.
- Tháng 5 – tháng 9 gió đổi sang Tây Nam với tốc độ gió trung bình khoảng 1,4-1,8m/s.
4. Thủy văn:
Buôn Đôn nằm trong lưu vực sông Sêrêpốk, có mạng lưới sông suối dày đặc, từ 0,4-0,6 km/km2. Các sông suối trên địa bàn có hướng chảy từ Đông - Đông Bắc đến Tây Nam và đổ vào dòng sông Sêrêpốk chảy về hướng Tây sang biên giới Cam Pu Chia. Lượng nước trên các sông suối thay đổi theo mùa, vào mùa mưa lượng nước dâng nhanh.
Sông Sêrêpốk vừa là con sông chính chảy qua địa bàn huyện vừa là dòng sông lớn nhất của khu vực Tây Nguyên. Sông bắt nguồn từ các dãy núi cao Chư Yang Sin, chảy theo hướng Đông Nam - Tây Bắc qua địa bàn huyện và Vương quốc Cam Pu Chia rồi đổ vào sông Mê Kông. Chiều dài sông chảy qua huyện khoảng 70 km, lòng sông rộng khoảng từ 100 - 200m, có chỗ rộng nhất hơn 300 m. Kết quả tính toán các đặc điểm của dòng sông cho thấy lưu lượng dòng chảy bình quân 260 - 300 m3/s. Lượng dòng chảy lũ > 2.000 m3/s và lưu lượng dòng chảy kiệt là 50 - 70 m3/s. Tuy nhiên, kết quả tính toán này còn phụ thuộc vào việc mùa mưa đến sớm hay muộn mà có số liệu khác nhau.
Bên cạnh đó, trên địa bàn còn có các con suối như Ea Tul, Đắk Klau, Đắk Kin, Đắk Na, Đắk Minh,… Các suối này có nhiều nhánh nhỏ, lắm thác ghềnh, lưu lượng nước không lớn.
Mạng lưới sông, suối trên địa bàn huyện rất thích hợp cho việc xây dựng các công trình thủy điện vừa và nhỏ để phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất. Hiện nay, các công trình thủy điện như Sêrêpốk 3, Sêrêpốk 4, Sêrêpốk 4A, Ea Tul 4 đã đưa vào vận hành và hòa vào mạng lưới điện Quốc gia phục vụ cho việc cấp điện cho tỉnh Đắk Lắk và các tỉnh khu vực Tây Nguyên.
5. Tài nguyên đất:
Theo tài liệu bản đồ đất tỷ lệ 1/100.000 của Viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp thực hiện, trên địa bàn huyện có 05 nhóm đất, với 10 loại đất chính, diện tích phân bố và tỷ lệ các loại đất chính trên địa bàn huyện Buôn Đôn như sau:
Bảng 1.2. Thống kê diện tích và tỷ lệ các loại đất trên địa bàn huyện Buôn Đôn
| 1 | Nhóm đất thung lũng | D | 192 | 0,14 |
| 1.1 | Đất thung lũng do sản phẩm dốc tụ | D | 192 | 0,14 |
| 2 | Nhóm đất xói mòn trơ sỏi đá | E | 1.150 | 0,82 |
| 2.1 | Đất xói mòn trơ sỏi đá | E | 1.150 | 0,82 |
| 3 | Nhóm đất đỏ vàng | F | 131.171 | 93,00 |
| 3.1 | Đất nâu đỏ trên đá macma bazơ và trung tính | Fk | 2.539 | 1,80 |
| 3.2 | Đất vàng nhạt trên đá cát | Fq | 93.690 | 66,43 |
| 3.3 | Đất vàng đỏ trên đá macma acid | Fa | 6.717 | 4,76 |
| 3.4 | Đất đỏ vàng trên đá sét và đá biến chất | Fs | 22.491 | 15,95 |
| 3.5 | Đất nâu vàng trên đá macma bazơ, trung tính | Fu | 5.734 | 4,07 |
| 4 | Nhóm đất đen | R | 1.943 | 1,38 |
| 4.1 | Đất đen trên sản phẩm bồi tụ của đá bazan | Rk | 1.004 | 0,71 |
| 4.2 | Đất nâu thẫm trên sản phẩm đá bọt, ba zan | Ru | 940 | 0,67 |
| 5 | Nhóm đất xám | X | 5.000 | 3,54 |
| 5.1 | Đất xám trên macma acid | Xa | 5.000 | 3,54 |
| 6 | Sông, suối, hồ | Ho | 1.557,13 | 1,10 |
| Tổng | 141.014,13 | 100,00 |
Nguồn: Tổng hợp từ Bản đồ đất do Viện Quy hoạch và Thiết kế nông nghiệp xây dựng.
* Nhóm đất dốc tụ [D]
Diện tích 192 ha, chiếm khoảng 0,14% tổng diện tích đất tự nhiên. Trên địa bàn huyện có 01 loại đất là đất thung lũng do sản phẩm dốc tụ [D].
Đất hình thành và phát triển trên sản phẩm rửa trôi và bồi tụ của các loại đất ở chân sườn thoải hoặc vật liệu Feralit hoá được dòng nước mang từ đồi núi kế cận tập trung về nơi thấp của địa hình. Cùng với vật liệu này thường có một lượng chất hữu cơ trung bình đến khá. Nước mặt đọng trong thời gian dài có thể làm cho đất bị glây, lớp thực vật mọc dày đặc bị vùi lấp có thể tồn tại trong phạm vi độ sâu phẫu diện đất. Loại đất này thích hợp cho việc các loại cây lương thực.
* Nhóm đất xói mòn trơ sỏi đá [E]
Diện tích 1.150 ha, chiếm khoảng 0,82% tổng diện tích đất tự nhiên. Đây là loại đất có nhiều hạn chế do tầng mỏng và lẫn nhiều đá cứng và kết von, đá ong. Trên đất xói mòn trơ sỏi đá thường có lớp thực vật thưa thớt, sỏi đá nổi lên mặt và đang bị tác động mạnh của xói mòn, gây hậu quả xấu đối với vùng đất thấp phía dưới.
* Nhóm đất đỏ vàng [F]
Tổng diện tích 131.171 ha, chiếm khoảng 93% tổng diện tích đất tự nhiên, gồm các loại đất sau:
- Đất nâu đỏ trên đá macma bazơ và trung tính [Fk]: Diện tích 2.539 ha, chiếm 1,8% tổng diện tích tự nhiên. Đây là loại đất được hình thành và phát triển trên các cao nguyên bazan phần lớn có độ dốc nhỏ, tầng đất mịn dày, thành phần cơ giới nặng [tỷ lệ sét >40%], tơi xốp khi ẩm, độ xốp trung bình 62-65%, khả năng giữ nước và hấp thu nước tốt... Đất bazan là đất tốt nhất trong các loại đất đồi núi của nước ta, trên loại đất này đã hình thành các vùng cây công nghiệp tập trung như cà phê, cao su, tiêu, điều và các cây ăn quả cho năng suất cao.
- Đất vàng nhạt trên đá cát [Fq]: Diện tích 93.690 ha, chiếm 66,43% tổng diện tích tự nhiên, phân bố hầu hết các xã trên địa bàn huyện. Đất hình thành trên tàn tích sa thạch, là loại đá trầm tích hạt thô, cấu tạo khối đặc, địa hình khá dốc 8o đến 15o. Quá trình Feralit yếu, quá trình kết von đá ong phổ biến, quá trình tích luỹ OM bề mặt [OM tầng mặt 1,44%, xuống tầng sâu giảm còn 0,3%], OM tổng số càng xuống tầng sâu càng thấp, catrion trao đổi thấp, dung dịch đất có phản ứng chua, pHKCl: 3,0 đến 4,0. Loại đất này chủ yếu phù hợp với việc phát triển các loại cây lâm nghiệp.
- Đất vàng nhạt trên đá cát [Fa]: Diện tích 6.717 ha, chiếm 4,76% tổng diện tích tự nhiên, phân bố xã Krông Na, Ea Huar, Ea Wer. Đất hình thành trên đá macma acid, ở các dạng địa hình khá dốc 8o đến 15o. Tầng đất mỏng, đất chua, hàm lượng mùn và các chất dinh dưỡng đều nghèo, quá trình Feralit diễn ra mạnh, quá trình rửa trôi khá mạnh nhưng yếu hơn ở đất xám. Hàm lượng OM tổng số thấp, nhỏ hơn 1,15%, các chất tổng số thấp, lân dễ tiêu và kali dễ tiêu đều nghèo. Loại đất này chủ yếu phù hợp với việc phát triển các loại cây lâm nghiệp hoặc nông lâm kết hợp.
- Đất đỏ vàng trên đá sét và đá biến chất [Fs]: Diện tích 22.491 ha, chiếm 15,95% tổng diện tích tự nhiên, phân bố tập trung ở các xã phía Nam của huyện như Ea Wer, Tân Hòa, Ea Bar. Đất có màu đỏ vàng, tầng đất dày trung bình 50-90 cm, hình thái phẫu diện tương đối đồng nhất. Tuy nhiên một số khu vực bị rửa trôi, xói mòn và có chiều hướng thoái hoá do không sử dụng hợp lý. Hàm lượng OM tổng số thấp [OM: 0,12-0,57%], các chất tổng số thấp [N