Cùng tìm hiểu những nội dung quan trọng nhất trong bài 5: Các quốc gia cổ đại phương Tây Hy Lạp và Rô-ma. Đây là phần kiến thức trọng tâm, thường xuất hiện trong đề kiểm tra một tiết môn Lịch sử lớp 10. Các em cùng tham khảo nhé!.
Sự hình thành các quốc gia cổ đại phương Tây
Vào khoảng đầu thiên niên kỉ I TCN, hai quốc gia cổ đại phương Tây là Hy Lạp và Rô-ma hình thành trên 2 bán đảo Ban căng và Italia.
Vì điều kiện tự nhiên của vùng đất cũng như khí hậu không được thuận lợi cho việc trồng lúa cho nên cư dân Hy Lạp và Rô-ma trồng các loại cây như nho, ô liu và làm thủ công, đồ gốm, rượu nho để buôn bán, lấy thu nhập để mua lương thực, thực phẩm.
Vùng đất giáp biển địa trung hải, có nhiều hải cảng, thuận lợi cho việc giao thương đường biển và buôn bán. Hoạt động buôn bán diễn ra sôi động với các khu vực như Lưỡng Hà, Ai Cập
=> Nền kinh tế chính của Hy Lạp và Rô-ma là thủ công nghiệp và thương nghiệp.
Xã hội cổ đại phương Tây Hy lạp và Rô-ma gồm những giai cấp nào?
Xã hội cổ đại Hy Lạp và Rô-ma gồm có 2 giai cấp cơ bản là chủ nô và nô lệ.
Chủ nô. là người có quyền lực, có nền tảng kinh tế, giàu có và bóc lột nô lệ.
Nô lệ. là lượng lao động chính trong xã hội, làm việc cực nhọc trong các trang trại, thường bị chủ nô đối xử tệ bạc, bóc lột sức lao động. Nô lệ được xem là tài sản riêng của chủ nô và bị xem là công cụ biết nói.
Do tình trạng bóc lột nặng nề nên các nô lệ liên tục nổi dậy đấu tranh chống lại chủ nô, đòi quyền lợi. Tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa của Xpac-ta-cut năm 71-73 TCN.
Chế độ chiếm hữu nô lệ là gì?
Xã hội chiếm hữu nô lệ là một xã hội có 2 giai cấp cơ bản là chủ nô và nô lệ, trong đó, chủ nô là giai cấp thống trị, có quyền lực kinh tế, sở hữu rất nhiều nô lệ. Nô lệ là giai cấp bị trị, là lực lượng lao động chính trong xã hội, hoàn toàn lệ thuộc vào chủ nô.
Xã hội chiếm hữu nô lệ là xã hội có 2 giai cấp chính: Chủ nô và nô lệ.
+ Trong đó nô lệ là lực lượng sản xuất chính và thường bị bóc lột thậm tệ bởi chủ nô.
+ Chủ nô là những người có địa vị, có tài sản, thống trị và bóc lột nô lệ. Nắm mọi quyền hành chính trị. Họ chỉ hoạt động trong hai lĩnh vực chính là chính trị và văn hóa nghệ thuật, có cuộc sống nhàn hạ, đầy đủ.
Trên cơ sở mối quan hệ của chủ nô và nô lệ, và xã hội chiếm hữu nô lệ của các quốc gia cổ đại phương Tây, tại Hy Lạp và Rô-ma đã hình thành nên chế độ chiếm hữu nô lệ.
So sánh sự giống nhau và khác nhau về phân chia giai cấp của phương đông và Hy Lạp, Rô-ma
Giống nhau:
Đều có giai cấp thống trị và bị trị.
Giai cấp thống trị nắm toàn bộ quyền hành về kinh tế, chính trị, xã hội.
Nô lệ là tầng lớp cuối cùng của xã hội, bị bóc lột.
Khác nhau:
| Tiêu chí so sánh | Phương Đông | Quốc gia cổ đại Hy Lạp và Rô-ma |
| Giai cấp thống trị | Vua, quý tộc, quan lại, chủ ruộng đất, tăng lữ. | Chủ nô, chủ xưởng, chủ lò, chủ thuyền. |
| Giai cấp bị trị | Nông dân công xã, thợ thủ công, nô lệ. | Bình dân, nô lệ. |
| Lực lượng sản xuất chính | Nông dân công xã là lực lượng sản xuất chính trong xã hội. | Nô lệ là lực lượng sản xuất chính trong xã hội. |
| Quan hệ bóc lột chính | Vua quý tộc với nông dân công xã. | Chủ nô với nô lệ. |
Văn hóa cổ đại Hy Lạp và Rô-ma
Lịch sử và chữ viết:
Lịch:
Người Rô-ma tính được một năm có 365 ngày và 1/4, nên họ định một tháng có 30 và 31 ngày, riêng tháng 2 có 28 ngày, rất gần với hiểu biết ngày nay.
Người Hy Lạp có hiểu biết chính xác hơn về trái đất và hệ mặt trời.
Chữ viết:
Sáng tạo ra chữ viết gồm kí hiệu đơn giản, có khả năng ghép chữ linh hoạt, thể hiện ý nghĩ của con người.
Hệ thống chữ cái A, B, C của người Hy Lạp và Rô-ma ra đời. Ban đầu gồm 20 chữ, sau thêm 6 chữ, làm thành hệ thống chữ cái hoàn chỉnh như ngày nay.
Khoa học:
Có hiểu biết về khoa học mới, xuất hiện nhiều nhà khoa học tên tuổi.
Có bốn lĩnh vực chính:
- Toán: các nhà toán học nổi tiếng như Ta-let, Pi-ta-go, ơ-clít.
- Lí: các nhà vật lý nổi tiếng như A-si-met.
- Sử: các nhà sử học nổi tiếng như Hê-rô-đốt, Tu-xi-đít, Ta-xít.
- Địa lí: các nhà địa lý nổi tiếng như Xtu-bôn
Văn học:
Ở Hy Lạp, đã xuất hiện nhiều nhà văn tên tuổi như Etxin, Sô phốc, Bripít.
Ở Rô-ma, cũng đã xuất hiện những nhà văn lớn, nhà thơ nổi tiếng như Luc-re-xơ, Viếc-gin
Nghệ thuật:
Ở Hy Lạp, có tượng nữ thần A-thê-na đội mũ chiến binh, Người lực sĩ ném đĩa, Thần vệ nữ Mi-lô Nhiều công trình kiến trúc đạt tới trình độ tuyệt mĩ, tiêu biểu là đền Pác-tê-nông.
Ở Rô-ma, có nhiều công trình kiến trúc, như đền đài, cầu máng dẫn nước, trường đấu Cô-li-dê.
Trên đây là những kiến thức trọng tâm của bài 10: Các quốc gia cổ đại phương Tây Hy Lạp và Rô-ma cổ đại. Với bài viết này, mong rằng giúp các em học tốt môn Lịch sử và tổng kết lại những nội dung quan trọng nhất của bài học. Truy cập lessonopoly để cập nhật những bài học, bài soạn bổ ích nhất.