“Nợ như Chúa Chổm” là câu nói truyền miệng quen thuộc trong cuộc sống, vậy ông chúa này là ai? Và nếu là “Chúa” thì vì sao lại nợ đến vậy?
- Khi "chuẩn mực hoàn hảo" không có chỗ cho những kẻ quá béo hay quá gầy
- Bức ảnh gây xôn xao nhất MXH hôm nay: chàng trai bảnh bao ngồi giữa núi bát đĩa trong lần đầu ra mắt nhà vợ
- Đây là cách tinh tế công nương Kate vẫn dùng để giấu chuyện bầu bí trước "ngày hoàng đạo" công bố chính thức
Nếu thường hay đọc truyện cổ tích, thì mọi người sẽ dễ dàng biết được nguồn gốc câu nói quen thuộc này xuất phát từ câu chuyện mang tên “Nợ như Chúa Chổm”. Đó là câu chuyện cổ tích dân gian dựa trên một nhân vật lịch sử có thật, người này chính là Lê Trang Tông sau này, vị vua đầu tiên của nhà Lê Trung Hưng.
Nội dung câu chuyện cổ tích như sau:
Ngày xưa, vào thời Lê, vua Lê Chiêu Tông bị kẻ xấu hãm hại để cướp ngôi. Trước khi qua đời, vua đã nương nhờ nhà một người phụ nữ trong dân gian và có con với người này. Đứa trẻ sinh ra được mẹ đặt tên là Chổm.
Cậu bé Chổm càng lớn càng thông minh, lanh lẹ hơn người, nhưng do nhà quá khó khăn, Chổm được mẹ gửi vào chùa nương nhờ nơi cửa Phật. Tuy sáng dạ, nhưng câu bé Chổm rất tinh nghịch, một lần nọ, sau khi đi chơi về, bụng đang đói, sẵn thấy trước tượng Mụ Thiên có mâm hoa quả, cậu bèn đưa tay che mắt tượng rồi lấy quả cúng ăn luôn. Không may, sư cụ Thạch Toàn bắt gặp nên cho cậu bé một trận no đòn. Dù sai nhưng trong lòng vẫn ấm ức, Chổm bèn trút giận lên tượng Phật bằng cách viết mảnh giấy “mười tay, mười mắt không giúp gì được cho ta, thật vô ích, cho đày đi phương xa” rồi dán sau lưng tượng Phật.
[Ảnh: Internet]
Tối đó, khi đang ngủ thì sư thầy Thạch Toàn nằm thấy chiêm bao, trong mơ Phật Mụ Thiên đến báo mộng:”Nhà vua đói bụng nên mới ăn, sao người trừng phạt ông làm gì để giờ ông đày ta đi xa thế này. Hãy thay ta xin lỗi ngài để ngài rút lại lệnh đuổi ta đi”. Giật mình tỉnh giấc, sư cụ tình dậy, sáng hôm sau gặng hỏi Chổm xem cha là ai nhưng chính cậu bé cũng không biết điều này! Hỏi mẹ của Chổm thì bà sợ mà phải nói dối rằng đã bị hổ ăn thít. Cho nên Chổm hận hổ lắm, quyết tâm giết hổ để báo thù cho cha. Một hôm vào rừng, cậu bắt gặp 1 con hổ đang ngủ dưới tán cây, bèn lấy hòn đá nặng, đập vỡ đầu nó.
Nhưng không may, không biết từ đâu 1 con hổ khác xồ ra đuổi riết lấy Chổm. Trong phút nguy cấp, bỗng có 1 ông lão tóc bạc phơ hiện ra giết hổ, bảo vệ Chổm. Sau đó, dạy cho chàng 1 thân công phu để tự vệ phòng thân.
Sau này, khi binh đao loạn lạc, Chổm với tài võ nghệ đã được học cùng mưu trí hơn người của mình, lãnh đạo dẹp yên phản quân, đem lại bình yên cho đất nước. Và thuận theo lòng dân, Chổm được sắc phong lên làm Chúa.
Còn về việc vì sao “nợ như Chúa Chổm” thì có các giai thoại dân gian truyền miệng lại như sau:
Trước khi được gửi vào chùa, Chổm và mẹ phải cật lực kiếm sống nhưng vẫn khó lòng dư dả. Chổm tuổi đang ăn đang lớn nên thường hay mua thiếu, mua nợ các hàng quán, rồi hứa hẹn khi nào ăn nên làm ra, sẽ trả cả gốc lẫn lãi. Trộm vía, dù ăn thiếu nhưng cứ hàng nào Chổm ngồi thì hàng đó đắt khách, người người ra vào nườm nượp, còn lại những quán xá khác thì ế chỏng chơ. Thế nên, không những cho Chổm nợ mà các hàng quán còn mời cậu vào ăn để lấy “vía” buôn bán đắt hơn.
[Ảnh: Internet]
Sau này, khi đã lên ngôi vua, Chổm trở lại chốn cũ từng sinh sống năm xưa. Những bà con nơi đây, năm xưa từng bán chịu cho Chổm nhận ra người quen, dù không biết chuyện gì nhưng thấy ngồi xe giá, đoán là đã giàu có nên đều chạy ra, chỉ vào Chổm mà đòi những món nợ cũ.
Lúc này Chổm không thể nhớ được đã nợ những ai cũng như nợ bao nhiêu tiền cho nên truyền chỉ miễn thuế 1 năm cho dân chúng cả làng để trừ đi số nợ năm xưa! Ngoài ra, triều đình cũng ra lệnh cấm được chỉ tay đòi nợ cho nên sau này có con đường nhỏ ở Thăng Long mang tên Cấm Chỉ.
Dù khá kịch tính như vậy nhưng câu chuyện trên vẫn mang những sắc thái dân gian, được lưu truyền qua miệng chứ chưa có tài liệu thực sự chính xác trên văn bản. Vã câu ví von “nợ như Chúa Chổm” cũng xuất phát từ đây ra.
[Tổng hợp]
Nợ như chúa Chổm là một trong những chuyện dân gian Việt Nam đặc sắc dành cho thiếu nhi. Chuyện khuyên răn chúng ta khi vay mượn phải có kế hoạch, phải biết tính toán để trả nợ, tránh để nợ quá nhiều dẫn đến không thể trả nổi, phải bỏ làng ra đi.
Nước Việt, năm Đinh Hợi [1527], Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê lên làm vua. Vua Lê Chiêu Tông bị họ Mạc bắt nhốt định giết chết.
Trong ngục lạnh tại Đông Hà, nhà vua nhờ người đàn bà bán cơm hàng ngày được phép mang cơm đến cho ăn. Dù mỗi ngày một gầy gò héo hắt vì bị giam cầm nhưng nhà vua cũng cảm thấy lòng mình đỡ u buồn tẻ lạnh bên cạnh một người đàn bà có một ít sắc đẹp nẩy nở về chiều, ngoan ngoãn chăm nom, săn sóc. Rồi cả hai lại nồng nhiệt yêu nhau.
Một hôm, nàng cho nhà vua biết là nàng đã có thai, đồng thời lại báo tin là họ Mạc định bức tử nhà vua. Vua vẫn bình thản trao cho nàng một ngọc ấn mà từ lâu đã giấu kín trong đai áo, đoạn buồn bã dặn:
– Nếu đứa con của chúng ta sau này là trai thì đây là một chứng vật, không ai chối cãi được nó là dòng dõi đế vương. Còn nếu nó là gái thì nàng hãy liệng ngọc ấn giữa dòng, đừng để cho một kẻ nào lợi dụng!
Chiêu Tông bị giết chết. Người đàn bà bán cơm may mắn sinh được một con trai đặt tên là Duy Ninh. Sợ tung tích bại lộ, nàng bỏ nghề cũ, đem Duy Ninh trốn về thôn quê, kiếm củi đổi gạo nuôi thân.
Ninh lớn lên, vẻ người tuấn tú khác thường. Ai cũng tấm tắc khen. Nhưng Ninh mắc phải cái tật ăn chơi ngông nghênh, nợ nần nhiều, mẹ con thiếu thốn vất vả. Có lắm khi phải nhịn đói, uống nước lã cầm hơi. Tương truyền người nào được Ninh mua mở hàng cho thì bán rất đắt. Người bán hàng gặp Ninh thì đổ nhau mời bảo mua cho kỳ được. Ninh bảo không tiền và hẹn chừng nào Ninh làm ăn khá giả sẽ trả. Họ rất đồng ý. Do đó, Ninh thiếu nợ càng nhiều.
Khi Mạc cướp ngôi nhà Lê, các bề tôi nhà Lê kẻ chạy theo tân triều, kẻ tuẫn tiết, kẻ nổi lên chống Mạc. Trong số những bực trung thần có ông Nguyễn Kim trốn sang Sầm Châu, nơi biên giới Việt Lào, nhờ quốc vương Lào giúp đỡ để gây thanh thế chống Mạc.
Muốn nắm được chính nghĩa, Nguyễn Kim quyết định phải tìm cho được một người dòng dõi nhà Lê. Nhưng đã lâu ngày, vì sự đàn áp thẳng tay của họ Mạc, dòng Lê đâu mất cả, Kim không tìm thấy một ai.
Năm Quí tị [1532], thế lực của Nguyễn Kim khá mạnh, mà dòng Lê vẫn chưa tìm được, ông rất nóng lòng khôi phục cơ đồ, mới nhờ một bốc sư suy đoán việc tiền trình. Bốc sư trịnh trọng tuyên bố:
– Dòng Lê nào đã hết đâu! Hiện nay Chiêu Tông vẫn còn một hoàng tử cuối cùng và vẫn sống lang thang khắp xứ. Nếu có ý muốn tìm, thật chẳng khó. Cứ thấy một thanh niên có tiếng tốt, đầu đội mũ sắt, mình ngồi kiệu cối xay thì hẳn là đúng đó. Người ấy sẽ đem nhà Lê và non sông trở về với phong thái cũ.
Nguyễn Kim mừng lắm, hạ lịnh cho nha lại đi tìm.
Bấy giờ Nguyễn Kim đóng binh ở biên giới Việt Lào để chống với Mạc Đăng Dung, cũng là lúc Duy Ninh đương lang bạt ở đấy. Một hôm, Ninh vừa trong một quán rượu đi ra bỗng gặp một trận mưa rào đổ xuống. Ninh không dù không nón, nhân tìm thấy một cái chảo bỏ không, liền chụp ngay đội lên đầu che mưa. Tiếng náo động của trận mưa làm con chó đương ngủ bên đường thức dậy. Nó lại thấy Ninh lạ kỳ quá nên sủa vang lên và đuổi theo cắn. Ninh đâm hoảng, chạy bổ vào nhà người, nhảy ngay lên một cái cối xay lúa ở hàng ba mà tránh.
Quân sĩ của Nguyễn Kim vừa từ trên đường đi tập trận về, xa xa trông thấy dáng Ninh thì la lớn:
– Vị hoàng tử mà tướng công ta tìm kiếm, chắc là người đội chảo sắt và ngồi kiệu cối xay kia!
Duy Ninh nghe được, tưởng là quân Mạc đuổi bắt mình nên hoảng hốt, ù té chạy. Từ đấy, mẹ con Ninh thấp thỏm lo âu, đem nhau sang đất Lào, tạm sống bằng nghề thợ nhuộm. Tuy cuộc sống không sung túc gì nhưng ở đây xa lạ, không ai biết được tông tích nên mẹ con Ninh tự thấy đỡ khổ đôi phần.
Một hôm, nhân bại trận, Nguyễn Kim rút binh sang Lào. Ông rất ngạc nhiên khi đi ngang qua một căn nhà nhỏ, vách đất cột tre, trước cửa có dán một câu đối bằng chữ Hán:
Thiên hạ thanh hoàng giai ngã thủ, Triều đình chu tử tận ngô môn. [Xanh vàng thiên hạ đều tay tớ
Đỏ tía triều đình tự cửa ta.]