Hoa anh đào [桜 sakura]: quốc hoa của Nhật Bản, biểu tượng của mùa xuân. Hoa anh đào mang nhiều ý nghĩa biểu tượng đối với người dân địa phương — sự khởi đầu mới, hy vọng và lạc quan, bản chất sớm nở tối tàn của cái đẹp và sự tồn tại — và hàng năm, hàng triệu người từ khắp nơi trên thế giới đến Nhật để ngắm nhìn những cánh hoa anh đào phủ kín mặt đất và toàn bộ không gian xung quanh.
Trong bài viết này, chúng mình sẽ khám phá thế giới hoa anh đào ở Nhật Bản và cách thưởng hoa trọn vẹn nhất, đặc biệt là vào mùa xuân nhé. Dù đa phần mọi người nghĩ đến mùa xuân là nghĩ đến ngắm hoa anh đào [花見 hanami], nhưng rất ít người thật sự hiểu sâu về phong tục này. Qua bài viết dưới đây, mình hy vọng bạn sẽ được truyền cảm hứng để bắt đầu hành trình thưởng hoa một cách chuẩn chỉnh nhất!
Bước 1: Nắm được thời kỳ hoa nở rộ
Hoa anh đào nở rộ ở Kakunodate. [Nguồn ảnh: Tỉnh Akita]
Hoa anh đào nổi tiếng chỉ nở trong một thời kỳ ngắn. Từ khi bắt đầu hé nở [開花 kaika] đến lúc nở rộ [満開 mankai] chỉ vỏn vẹn 7–10 ngày, sau đó hoa dần được thay thế bằng lớp lá xanh tươi [葉桜 hazakura]. Hoa anh đào đồng nghĩa với mùa xuân, vì vậy nhiều người tưởng thời kỳ nở rộ của chúng là vào khoảng đầu tháng Tư. Tuy nhiên, thời kỳ hoa nở thay đổi tùy theo loại hoa và vị trí địa lý: một số loại nở sớm hơn hoặc muộn hơn những loại khác, và nói chung ở vùng phía nam của Nhật Bản hoa nở sớm hơn, nở trước tiên và sau đó mới đến vùng phía bắc.
Công viên Saigyo Modoshi no Matsu ở tỉnh Miyagi. [Nguồn ảnh: photoAC]
Hơn nữa, thời gian hoa nở cũng phụ thuộc vào điều kiện thời tiết và sự biến đổi khí hậu: mặc dù xưa nay hoa anh đào thường nở ở Tokyo vào khoảng đầu tháng 4, nhưng những năm gần đây chúng đã nở sớm hơn nhiều. Năm nay, Nhật Bản chứng kiến mùa hoa anh đào nở sớm nhất lịch sử - sớm hơn 10 ngày so với trung bình năm lận! Hiện tượng này khiến du khách nước ngoài gặp khó khăn vì nó làm thay đổi, gián đoạn kế hoạch du lịch của họ.
Nhưng đừng lo: bằng cách đọc bài viết này, bạn có thể thưởng ngoạn hoa anh đào đúng chuẩn, và tránh được vấn đề này bằng cách tuân thủ những điều sau.
Dự báo về thời gian hoa anh đào nở của Japan Meteorological Corporation vào năm 2021. [Nguồn ảnh: Japan Meteorological Corporation]
Hoa anh đào chỉ nở trong một thời kỳ ngắn, nên du khách nước ngoài có thể theo dõi thông tin cập nhật mới nhất về lịch hoa anh đào nở hàng năm để lập kế hoạch du lịch tối ưu. Thời kỳ hoa nở chính xác ở mỗi vùng phụ thuộc vào điều kiện thời tiết, nên sẽ thay đổi hàng năm. Người ta sử dụng nhiều phương pháp để tính toán thời kỳ hoa bắt đầu nở, nhưng có một quy tắc thú vị được gọi là ''quy tắc 600 độ'' và nó như sau:
- Bắt đầu từ tháng 2, hãy cộng nhiệt độ cao nhất của ngày đầu tiên trong tháng [ví dụ: 1 tháng 2 = 10,4ºC] vào nhiệt độ cao nhất của ngày tiếp theo [ví dụ: 2 tháng 2 = 10,1ºC], v.v.
- Tiếp tục cộng nhiệt độ cao nhất hàng ngày, từ ngày 1 tháng 2 trở đi cho đến khi tổng nhiệt độ đạt ít nhất 600ºC.
- Ngày mà tổng nhiệt độ cộng lại đạt 600ºC được cho là ngày hoa anh đào sẽ bắt đầu nở.
Lưu ý: công thức này chỉ áp dụng cho một khu vực nhất định [ví dụ: nhiệt độ ở Tokyo được sử dụng để ước tính thời kỳ nở hoa ở Tokyo].
Đáng ngạc nhiên là phương pháp này khá chính xác đấy, các quan sát cho thấy chỉ chênh lệch trong khoảng vài ngày. Một dạng khác của phương pháp này là ''quy tắc 400 độ'' trong đó, thay vì sử dụng nhiệt độ cao hàng ngày từ ngày 1 tháng 2, người ta cộng nhiệt độ trung bình hàng ngày, và thời điểm hoa bắt đầu nở gần đúng là từ ngày mà tổng nhiệt độ trung bình cộng lại đạt đến 400ºC.
Tuy nhiên điều quan trọng là thời kỳ hoa anh đào nở phụ thuộc vào thời tiết, đặc biệt chịu ảnh hưởng của yếu tố nhiệt độ và độ cao. Thứ nhất, nhiệt độ khi sang xuân càng ấm, thì hoa càng nở sớm. Đó là lý do tại sao hoa anh đào ở các vùng phía nam của Nhật Bản, chẳng hạn như Okinawa và Kyushu, lại nở sớm hơn ở các vùng phía bắc như Tohoku và Hokkaido. Và thứ hai, ở vùng có vị trí địa lý càng thấp thì hoa càng nở sớm. Cứ mỗi 100m trên mực nước biển, hoa anh đào lại thường nở muộn hơn 2–3 ngày so với các khu vực thấp hơn ở xung quanh.
Bước 2: Phân biệt được các loại hoa anh đào khác nhau
Có hơn 100 loại hoa anh đào ở Nhật Bản. [Nguồn ảnh: JR East/ Nazrul Buang]
Nhật Bản là quê hương của hơn 100 loại hoa anh đào, và phải có con mắt tinh tường mới phân biệt được loại này với loại khác. Mặc dù hoa anh đào nổi tiếng với màu hồng nhạt, nhưng màu sắc thật sự của chúng rất đa dạng: có từ hồng rực đến gần như trắng muốt, và thậm chí có cả loại hoa màu vàng!
Để có thể thưởng hoa đúng chuẩn, bạn phải có khả năng phân biệt các loại hoa anh đào khác nhau. Để bắt đầu, chúng mình sẽ khám phá những loại phổ biến nhất thường thấy vào mùa xuân nhé.
① Somei-Yoshino [ソメイヨシノ]
Somei-Yoshino là loại hoa anh đào phổ biến ở Nhật Bản. [Nguồn ảnh: photoAC]
Còn được gọi là anh đào Yoshino, Somei-Yoshino là loại hoa anh đào phổ biến nhất Nhật Bản. Bạn có thể thấy chúng ở khắp mọi nơi trên đất nước Nhật Bản, như là Kyushu ở phía Nam, trung tâm Tokyo, hoặc Tohoku ở phía Bắc, và chúng nở vào khoảng từ cuối tháng 3 đến đầu tháng 5. Màu sắc của loại hoa anh đào này dao động giữa hồng nhạt đến gần ngả sang sắc trắng, và mỗi bông hoa đều có năm cánh.
Điều thú vị là Somei-Yoshino là một loại hoa lai, ban đầu được tạo ra từ hai loại hoa anh đào cha - mẹ: Oshimazakura [オオシマ桜] và Edohigan [エドヒガン]. Hai loại hoa này được chọn vì những đặc điểm đặc trưng của chúng: Oshimazakura có bông hoa lớn, và Edohigan có thời kỳ bung nở sớm. Somei-Yoshino kết hợp những phần tốt đẹp nhất của cả hai loại, cho ra một loại hoa lý tưởng - nở sớm và đẹp mắt.
Somei-Yoshino được cho là có nguồn gốc từ Toshima, Tokyo, và tên của nó được đặt bởi những người làm vườn ở Somei [Komagome ngày nay], những người này đã trồng và bán chúng dưới cái tên ấy để tránh nhầm lẫn với một loại hoa anh đào dại khác được tìm thấy trên núi Yoshino [吉野山 Yoshino-yama], tỉnh Nara [奈良県].
② Edohigan [エドヒガン]
Hoa anh đào Edohigan. [Nguồn ảnh: photoAC]
Không như Somei-Yoshino là loại hoa anh đào được lai tạo, Edohigan là loại sinh ra trong môi trường tự nhiên. Tên gọi này bắt nguồn từ ngày lễ Phật giáo được tổ chức ở Nhật Bản vào tiết xuân phân [彼岸 higan] - trùng với thời kỳ hoa nở. Nó là một trong những loại hoa giống, dùng để lai tạo ra Somei-Yoshino, và cũng được ca ngợi vì tuổi thọ của nó: có thể sống đến hơn 1.000 năm.
Ishiwarizakura [trái] và Yamataka Jindaizakura [phải]. [Nguồn ảnh岩手県観光協会 / photoAC]
Hai ví dụ tiêu biểu nhất về hoa anh đào Edohigan là Ishiwarizakura ở tỉnh Iwate và Yamataka Jindaizakura ở tỉnh Yamanashi. Cả hai đều là những cây hoa anh đào nổi tiếng với tuổi thọ lâu đời đặc trưng của giống hoa này. Đặc biệt là Yamataka Jindaizakura được cho rằng đã gần 2.000 năm tuổi.
[Lưu ý: nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về hai cây hoa anh đào này, có thể đọc bài viết trước mình.]
③ Shidarezakura [シダレザクラ]
Shidarezakura. [Nguồn ảnh: photoAC]
Shidarezakura là một trong những loại hoa anh đào tiêu biểu nhất Nhật Bản, và nó nổi tiếng bởi vẻ ngoài độc đáo. Tên loại hoa này có thể dịch là "hoa anh đào rủ", và đúng như tên gọi, nó được biết đến với những cành rủ như liễu. Những bông hoa nho nhỏ màu hồng của nó cũng tương tự như Edohigan, và có xu hướng nở sớm hơn hầu hết các loại hoa anh đào khác, thường là từ giữa tháng 3 trở đi. Một trong những nơi phổ biến nhất để chiêm ngưỡng chúng là Nicchusen Shidarezakura [sẽ được đề cập sau].
Miharu Takizakura ở tỉnh Fukushima. [Nguồn ảnh: JR East/ Nakamura]
Có lẽ cây Shidarezakura nổi tiếng nhất ở Nhật Bản là Miharu Takizakura, một cây hoa anh đào hùng vĩ ở tỉnh Fukushima. Là một trong ''Tam Đại Anh Đào'' [日本三大桜 nihon-sandaizakura] và cũng là Biểu tượng Thiên nhiên [天然記念物 tennen kinenbutsu], đây là một trong những cây hoa anh đào nổi tiếng nhất Nhật Bản - điều mà những người đam mê hoa anh đào không thể bỏ lỡ.
④ Yamazakura [ヤマザクラ]
Yoshino Senbonzakura ở tỉnh Nara. [Nguồn ảnh: photoAC]
Yamazakura là một loại hoa anh đào tự nhiên khác, và thường được coi là một trong những loài hoa anh đào chính gốc ở Nhật Bản. Đúng như tên gọi [tức '‘hoa anh đào núi'’], bạn thường có thể nhìn thấy chúng trên các sườn núi, và cũng chính vì vậy, chúng tạo nên một khung cảnh ngoạn mục - những ngọn núi được bao phủ hoàn toàn trong sắc hoa anh đào. Mỗi bông hoa cũng có năm cánh, và thường mang màu hồng nhạt. Một địa điểm tiêu biểu để ngắm Yamazakura là Yoshino Senbonzakura [吉野千本桜] ở tỉnh Nara.
⑤ Oshimazakura [オオシマザクラ]
Oshimazakura. [Nguồn ảnh: photoAC]
Giống như Edohigan, Oshimzakura là một loại hoa anh đào hoang dã khác, và cũng là cây giống để lai tạo Somei-Yoshino. Được ca ngợi vì cho ra những bông hoa lớn, Oshimazakura có cái tên bắt nguồn từ quê hương của nó: Izu Oshima [伊豆大島], một hòn đảo gần tỉnh Shizuoka. Điều thú vị là hoa và lá của nó tỏa hương thơm nồng đậm, vì vậy thường được dùng để gói sakura-mochi [桜餅 bánh nếp hoa anh đào].
⑥ Yaezakura [ヤエザクラ]
Kikuzakura, một loại Yaezakura. [Nguồn ảnh: photoAC]
Yaezakura là một thuật ngữ chung chỉ các loại hoa anh đào nở theo nhiều lớp, ví dụ như Kikuzakura - một trong những loại hoa anh đào độc đáo nhất ở Nhật Bản. Loại hoa đặc biệt này nổi tiếng có nhiều cánh hoa - mỗi bông có từ 80 đến 130 cánh lận! Yaezakura có nghĩa là "hoa anh đào tám lớp" và chúng thường nở muộn hơn hầu hết các loại hoa anh đào khác, từ cuối tháng 4 đến đầu tháng 5. Những địa điểm nổi tiếng để ngắm loại hoa này là: Công viên Ueno [上野公園 Ueno-kōen] và Shinjuku Gyo-en [新宿御苑], cả hai đều ở Tokyo.
⑦ Kawazuzakura [カワヅザクラ]
Kawazuzakura. [Nguồn ảnh: photoAC]
Người ta thường nghĩ thời kỳ hoa anh đào nở là từ tháng 3 đến tháng 4, nhưng Kawazuzakura khác với những loại hoa anh đào khác. Xuất xứ từ thị trấn Kawazu [河津町 Kawazu-chō] ở bán đảo Izu [伊豆 半島 Izu Hantō] thuộc tỉnh Shizuoka, chúng được biết đến là loài nở hoa sớm nhất, từ khoảng đầu tháng Hai. Hơn nữa, không giống hầu hết các loại hoa anh đào khác - chỉ nở trong 7–10 ngày - Kawazuzakura nở gần 1 tháng - đến tận đầu tháng 3.
Hãy tưởng tượng mà xem: du khách nước ngoài thực sự có thể vừa chơi trượt tuyết mùa đông, vừa thưởng ngoạn hoa anh đào - vì thời kỳ hoa nở trùng vào khoảng giao mùa giữa đông và xuân!
Bước 3: Biết những nơi có hậu cảnh đẹp nhất để ngắm hoa anh đào
Núi Chokai ở tỉnh Akita. [Nguồn ảnh: Tỉnh Akita]
Vì vào mùa xuân, bạn có thể ngắm hoa anh đào ở mọi nơi trên khắp Nhật Bản, nên cũng có thể thưởng ngoạn những cảnh đẹp khác cùng hoa đấy. Những khung cảnh khác nhau đem đến những trải nghiệm ngắm hoa khác nhau, có thể là cảnh nhiệt đới hướng biển ở Okinawa, cảnh đậm đà không khí lịch sử ở Kyoto hay cảnh đô thị náo nhiệt ở Osaka và Tokyo. Nhưng nếu có một vùng cụ thể nào đó đặc biệt dành cho việc ngắm hoa anh đào, thì đó hẳn phải là Tohoku.
Tohoku là vùng núi có khí hậu mát mẻ kéo dài hơn do vị trí địa lý, nhờ đó tạo môi trường lý tưởng cho hoa anh đào bung nở, khoe sắc rực rỡ. Hơn nữa, điều đặc biệt về Tohoku là ở đây bạn có thể ngắm nhìn hoa anh đào trên nền núi tuyết - một khung cảnh giao thoa đặc biệt của hai mùa: đông và xuân.
[Ghi chú: Mình đã viết chi tiết hơn về hoa anh đào trên nền núi tuyết. Hãy xem tại đây nhé.]
Lâu đài Tsuruga ở tỉnh Fukushima. [Nguồn ảnh: Tỉnh Fukushima]
Các tòa thành cổ kính, tráng lệ của Tohoku cũng chính là một lý do khác khiến nơi đây đặc biệt phù hợp để ngắm hoa anh đào. Ở Nhật Bản, hoa anh đào và các tòa thành đều có lịch sử lâu đời, thậm chí, có những cây hoa anh đào hơn 1.000 năm tuổi đã chứng kiến sự đổi thay của thời đại. Cùng với các tòa thành - biểu tượng cho triều đình phong kiến xưa ở Tohoku, cả hai kết hợp tạo thành một khung cảnh ấn tượng khó quên, đặc biệt là vào mùa xuân.
Công viên Hirosaki về đêm. [Nguồn ảnh: Japanmase]
Và cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, Tohoku có những địa điểm thuộc hàng tuyệt vời nhất để ngắm hoa anh đào về đêm. Khi màn đêm buông xuống, các cây hoa ở những địa điểm này sẽ được thắp sáng lung linh, nhất định sẽ khiến du khách phải trầm trồ. Ngoài ra , một số nơi còn có các thắng cảnh nổi tiếng khác, cũng được thắp sáng vào ban đêm [như thành Hirosaki tại Công viên Hirosaki chẳng hạn]. Thử tưởng tượng mà xem, chộp được khung cảnh một tòa thành hùng vĩ cùng những đóa hoa anh đào nở rộ trong ánh sáng lung linh giữa đêm tối, thật tuyệt biết mấy!
Bước 4: Xác định rõ lịch trình du lịch của mình để đi ngắm hoa anh đào
Tất nhiên, điều quan trọng cần nhớ khi có ý định đi ngắm hoa anh đào, là phải biết lên kế hoạch sao cho đón bắt được thời kỳ hoa nở rộ nhất. Đây có lẽ là phần khó lường nhất, nhưng những du khách tìm đến Tohoku thì khỏi lo. Bạn thậm chí có thể ngắm hoa tưng bừng nở rộ tại các địa điểm ngắm hoa anh đào tốt nhất khu vực suốt cả tháng trời!
Bởi không giống như hầu hết các vùng khác ở Nhật Bản, Tohoku có hình dạng địa lý độc đáo. Vùng đất này trải dài từ nam ra bắc, và vì thời kỳ hoa anh đào nở tịnh tiến dần về phía bắc, nên du khách có thể theo đó mà ngắm hoa trong vùng. Điều quan trọng là lập kế hoạch du lịch bằng cách gộp nhóm các địa điểm ngắm hoa anh đào theo thời kỳ nở rồi ghé thăm vào ngày phù hợp.
Đây là gợi ý về các gộp nhóm các địa điểm:
Gộp nhóm các địa điểm ngắm hoa anh đào ở Tohoku. [Nguồn ảnh: JR East/ Carissa Loh]
Nhóm 1 [đầu tháng 4]
Theo chiều kim đồng hồ từ trên cùng bên trái: Miharu Takizakura, Công viên Hanamiyama, Hitome Senbonzakura, Công viên Funaoka Joshi. [Nguồn ảnh: JR East / Nakamura, Fukushima Prefecture, U-Media]
Nhóm này bao gồm các địa điểm ngắm hoa anh đào ở khu vực ven biển Tohoku, chẳng hạn như tỉnh Fukushima và tỉnh Miyagi. Vì những khu vực này nằm ở cực nam Tohoku, nên hoa anh đào thường sẽ nở sớm hơn so với những khu vực còn lại, do đó bạn nên đến thăm vào đầu tháng 4.
Nhóm 2 [giữa tháng 4]
Theo chiều kim đồng hồ từ trên cùng bên trái: Công viên Lâu đài Tsuruga, Nicchusen Shidarezakura, Công viên Kajo, Isazawa no Kubozakura. [Nguồn ảnh: Nguyễn Duy Khánh, Tỉnh Yamagata]
Nhóm này bao gồm các địa điểm ngắm hoa anh đào ở vị trí trung tâm hơn, chẳng hạn như phía tây của tỉnh Fukushima. Thêm vào đó, khu vực này có địa hình đa phần là đồi núi cao hơn [ví dụ như tỉnh Yamagata], do đó thời gian hoa nở hơi muộn hơn so với nhóm 1. Chính vì vậy, thời điểm tốt nhất để ghé thăm là vào giữa tháng 4.
Nhóm 3 [cuối tháng 4]
Theo chiều kim đồng hồ từ trên cùng bên trái: Công viên Kitakami Tenshochi, Khu nhà ở Samurai Kakunodate, Công viên Hirosaki, Ayaori no Sakura-namiki. [Nguồn ảnh: 岩手県観光協会, Japanmase, Tỉnh Aomori]
Nhóm 3 bao gồm các địa điểm ngắm hoa anh đào nằm ở cực bắc Tohoku, cụ thể là các tỉnh Iwate, Akita và Aomori. Vì thời kỳ hoa anh đào nở tịnh tiến từ nam lên bắc, nên ở những nơi này hoa nở muộn nhất so với những nơi còn lại ở các nhóm khác, vì vậy tốt nhất bạn nên ghé qua vào cuối tháng 4.
[Lưu ý: Mình cũng đã đề cập đến một số địa điểm ngắm hoa anh đào trong các bài viết trước. Hãy xem ở đây và ở đây. Đồng nghiệp của mình là Carissa cũng đã viết rất nhiều về Hitome Senbonzakura trong một bài viết trước đó.]
Điều tuyệt vời nhất là du khách thậm chí không cần phải di chuyển từ khách sạn này sang khách sạn khác để xem tất cả các địa điểm ngắm hoa anh đào ở 3 nhóm trên. Nếu nghỉ lại tại khu vực trung tâm, bạn có thể dễ dàng đi đến tất cả các địa điểm trên. Đối với các địa điểm thuộc nhóm 1 và 2, chỉ cần ở tại vùng Sendai thuộc tỉnh Miyagi, từ đó có thể đến các địa điểm ở Fukushima, Miyagi và Yamagata một cách dễ dàng. Đối với các địa điểm thuộc nhóm 3, lý tưởng sẽ là nghỉ lại tại Morioka thuộc tỉnh Iwate.
Vẻ đẹp tuyệt mỹ của hoa anh đào vẫn luôn thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới đổ về Nhật Bản, hết lần này đến lần khác. Từ xưa đến nay, và cả mai sau nữa, thưởng hoa anh đào là một thú vui tao nhã, và bạn sẽ luôn học được gì đó về cái đẹp phù du mà quý giá này. Ngắm hoa anh đào đúng chuẩn là khám phá những điều mới mẻ về loài hoa này, và mình hi vọng sẽ có nhiều người biết cách thưởng hoa đúng chuẩn [bao gồm cả chính bản thân mình]!
[Phần thưởng: Nếu bạn muốn biết thêm về các địa điểm ngắm hoa anh đào tuyệt vời nhất vùng Tohoku, hãy xem hội thảo online Cherrific Sakura của Tohoku!]