So sánh phong trào giải phóng dân tộc ở á Phi
Câu 43: So sánh phong trào giải phóng dân tộc Châu Á Châu Phi
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây [97.56 KB, 2 trang ]
Soạn bài online – Ôn thi lịch sử thế giới
Câu 43. Hãy lập bảng so sánh sự khác nhau trong phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á và châu Phi từ sau Thế chiến
thứ hai đến nay với ba nội dung:
– Trong quá trình đấu tranh giành độc lập.
– Trong công cuộc xây dựng và phát triển.
– Thực trạng châu Á và châu Phi hiện nay.
Hướng dẫn làm bài
1. Trong
quá trình
đấu
tranh
giành độc
lập
2. Trong
công cuộc
xây dựng
và phát
triển.
3. Thực
trạng
Châu Á
và Châu
Phi hiện
Châu Á
– Phong trào ở châu Á nổ ra sớm
trong giai đoạn cuối Chiến tranh thế
giới thứ hai [Việt Nam – Lào –
Inđônêxia…] hoặc ngay sau khi
chiến tranh kết thúc [Trung Quốc –
Ấn Độ…].
– Phong trào diễn ra không chịu tác
động bởi một tổ chức quốc tế nào,
mà chủ yếu là sự vận động nội lực
của mỗi nước.
– Phong trào diễn ra với nhiều hình
thức trong đó đấu
tranh bạo lực và vũ
trang là xu thế chính.
– Hầu hết các nước châu Á hoàn
thành sự nghiệp giải phóng của
mình
trong thập niên 1950 – 1960.
– Sau độc lập các nước châu Á tự
chọn cho mình con đường phát
triển
riêng không có những tổ chức
mang
tính châu lục, mà chỉ có tổ chức
mang tính khu vực [khối ASEAN].
– Trong sự nghiệp phát triển kinh tế
xã hội đạt được những thành tựu
đáng kể [như các nước NICs, gần
đây là Trung Quốc – Ấn Độ] làm
thay đổi căn bản bộ mặt của toàn
châu lục
– Về kinh tế châu Á đã vươn lên
trở
thành khu vực năng động có tốc độ
phát triển cao. Tài chính, thương
mại, dịch vụ có mặt dẫn đầu nền
kinh
Châu Phi
– Chịu sự tác động của phong
trào giải phóng dân tộc châu Á
[Đặc biệt là Việt
Nam và Trung Quốc] vì thế ra đời
chậm hơn. [bắt đầu từ 1952 ở Ai
Cập].
– Có sự tác động trực tiếp của tổ
chức Liên Hiệp Quốc [Năm 1960
có đến 17 nước châu Phi độc lập
nhờ vào tổ chức này].
– Phong trào cũng
diễn ra với nhiều
hình thức nhưng đấu tranh chính
trị
và ôn hòa là xu thế chính.
– Sự hoàn thành công cuộc giải
phóng chậm hơn [1970 – 1980].
– Trong quá trình giành độc lập
cũng như phát triển, châu Phi đã
hình thành những tổ chức quốc tế
mang tính châu lục như Tổ chức
thống nhất châu Phi [1963].
– Sau khi giành độc lập các nước
đều ra sức phát triển kinh tế xã
hội,
tuy có được những thành tựu
bước
đầu nhưng chưa đủ để thay đổi
căn
bản bộ mặt của toàn châu lục.
– Về kinh tế còn lệ
thuộc hoàn toàn
vào các nước Âu Mỹ, tài nguyên
đất nước bị khai thác cạn kiệt bởi
các công ty tư bản nước ngoài.
nay.
tế thế giới…
– Về chính trị, xã hội: Vẫn còn là
châu
– Về chính trị, xã hội: Mỗi nước
lục không ổn định, xung đột
đều
sắc tộc, đảo chính và
ổn định và có hướng phát triển
nội chiến diễn
riêng
ra triền miên. Vẫn còn là châu lục
phù hợp với hoàn cảnh lịch
nghèo nhất thế giới. Thực trạng
sử cụ thể của từng nước. Tất cả các phát triển của châu lục vẫn chưa
nước đều quan hệ hữu nghị, duy trì có
hòa
lối thoát.
bình và ổn định để cùng phát triển.
Answers [ ]
+ Nét khác biệt cơ bản:
Châu Á, châu Phi đấu tranh chống bọn đế quốc thực dân và tay sai để giải phóng dân tộc và chủ quyền.
Khu vực Mĩ Latinh đấu tranh chống lại các thế lực thân Mĩ để thành lập các chính phủ dân tộc, dân chủ, qua đó giành độc lập và chủ quyền dân tộc.
+ Nguyên nhân của sự khác biệt:
Hầu hết các nước ở châu Á, châu Phi là thuộc địa, nửa thuộc địa hOặc phụ thuộc của chủ nghĩa đế quốc và tay sai giành độc lập và chủ quyền đã bị mất.
Khu vực Mĩ Latinh vốn là những nước cộng hòa độc lập, nhưng thực tế là thuộc địa kiểu mới của Mĩ, nên nhiệm vụ và mục tiêu đấu tranh là chống lại các thế lực thân Mĩ để thành lập các chính phủ dân tộc, dân chủ, qua đó giành được độc lập và chủ quyền của dân tộc.
- So sánh phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi, châu Á và Mĩ Latinh:
* Giống:
– Các phong trào đấu tranh đều diễn ra mạnh mẽ và giành thắng lợi cuối cùng.
– Hình thức đấu tranh phong phú, lực lượng tham gia đông đảo.
* Khác:
– Phong trào đấu tranh ở châu Á giành được những thắng lợi đầu tiên. Châu Phi giành được thắng lợi sau cùng.
– Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, châu Phi được mệnh danh là: “lục địa mới trỗi dậy” vì phong trào đấu tranh diễn ra mạnh mẽ sau một thời gian dài diễn ra yếu ớt. Nhân dân châu Phi còn phải đấu tranh chống lại chế độ phân biệt chủng tộc Apacthai – một hình thức khác của chủ nghĩa thực dân.
– Phong trào đấu tranh ở khu vực Mĩ Latinh được gọi là “lục địa bùng cháy”.
– Châu Phi và châu Á đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân cũ, Mĩ Latinh đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân mới.
Phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước châu Phi:
1. Những nhân tố thúc đẩy phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi sau Chiến tranhthế giới thứ hai:
– Nhân tố khách quan:Sự kết thúc Thế chiến thứ hai cũng như những thay đổi về tìnhhình quốc tế sau chiến tranh đã thúc đẩy phong trào độc lập dân tộc tại châu Phi…
Thất bại của chủ nghĩa phát xít, sự suy yếu của Anh và Pháp, hai quốc gia thống trịnhiều vùng thuộc địa tại châu Phi tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc đấu tranh giảiphóng dân tộc của nhân dân châu Phi.
Thắng lợi của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á, trước hết là của Việt Namvà Trung Quốc đã cổ vũ cuộc đấu tranh giải phóng ở châu Phi.
– Nhân tố chủ quan:Sau chiến tranh, lực lượng cách mạng ở châu Phi đã có sự trưởngthành vượt bậc…
Châu Phi đã thành lập được tổ chức lãnh đạo là“Tổ chức thống nhất châu Phi”[OAU] năm 1963; giữ vai trò quan trọng trong việc phối hợp hoạt động và thúc đẩysự nghiệp đấu tranh cách mạng của các nước châu Phi…
Giai cấp tư sản châu Phi ngày càng trưởng thành, nhanh chóng nắm lấy ngọn cờ lãnhđạo cách mạng thông qua các chính đảng hoặc các tổ chức chính trị của mình.
Nhân dân châu Phi đã tận dụng mọi thời cơ tổ chức đấu tranh với nhiều hình thứcphong phú nhưng chủ yếu vẫn là đấu tranh chính trị để gây áp lực với kẻ thù…. Mọiđường lối đấu tranh giải phóng dân tộc luôn nhận được sự đồng tình ủng hộ to lớncủa các tầng lớp nhân dân…
-> Với các nhân tố khách quan và chủ quan trên, phong trào đấu tranh chống chủ nghĩathực dân đã diễn ra sôi nổi ở châu lục này, được mệnh danh là“lục địa mới trỗi dậy”.
2. Những thành quả đạt được trong công cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dânchâu Phi sau Chiến tranh thế giới thứ hai:
a. Giai đoạn từ năm 1945 đến 1954:Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, phong tràođấu tranh giành độc lập ở châu Phi bùng nổ mạnh trước hết là ở Bắc Phi : mở đầu là cuộcbinh biến của binh lính và sĩ quan yêu nước Ai Cập [1952], lật đổ vương triều Pharúc, chỗdựa của thực dân Anh, lập ra nước Cộng hòa Ai Cập [18 – 6 – 1953]. Tiếp theO là Libi[1952], Angiêri [1954 – 1962].
b. Giai đoạn từ năm 1954 đến 1960:Nửa sau thập niên 50, hệ thống thuộc địa củathực dân ở châu Phi tan rã, nhiều quốc gia giành được độc lập như :
+ Năm 1956 : Tuynidi, Marốc, Xuđăng,
+ Năm 1957 : Gana…
+ Năm 1958 : Ghinê .
c. Giai đoạn từ năm 1960 đến 1975:
+ Năm 1960 được ghi nhận là “Năm châu Phi” với 17 nước được trao trả độc lập.
+ Năm 1975, thắng lợi của cách mạng Ănggôla và Môdămbích trong cuộc đấu tranhchống thực dân Bồ Đào Nha, đã đánh đổ nền thống trị chủ nghĩa thực dân cũ ởchâu Phi cùng hệ thống thuộc địa của nó.
d. Từ năm 1975 đến nay:Giai đoạn hoàn thành cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc,tiêu biểu là cuộc đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc tại Nam Phi.
– Sau nhiều thập kỉ đấu tranh, nhân dân Nam Rôđêdia đã tuyên bố thành lập nướcCộng hoà Dimbabuê [18 – 4 – 1980].
– Trước sức ép của nhân dân và Liên hợp quốc, chính quyền Nam Phi đã trao trả độclập cho Namibia; tháng 3 – 1990, Namibia tuyên bố độc lập.
– Tại Nam Phi :Đại hội dân tộc [ANC] và Đảng Cộng sản Nam Phi lãnh đạo cuộc đấu tranh chốngchế độ phân biệt chủng tộc được nhân loại tiến bộ ủng hộ. Phong trào chống chế độphân biệt chủng tộc ở Nam Phi phát triển mạnh mẽ trở thành cao trào cách mạngmang tính chất quần chúng rộng rãi.
Năm 1990, giành được nhiều thắng lợi quan trọng: chủ tịch Nenxơn Manđêla đượctrả tự do, ANC và Đảng Cộng sản Nam Phi được tự do hoạt động hợp tác. Trướcáp lực đấu tranh của người da màu, bản Hiến pháp 11 – 1993, chế độ phân biệtchủng tộc [Aphácthai] bị xóa bỏ.
Tháng 4 – 1994, nhân dân Nam Phi thắng lợi trong cuộc bầu cử đa sắc tộc đầu tiên.
Kết quả là Nenxơn Manđêla – Chủ tịch ANC trở thành Tổng thống Cộng hòa NamPhi, một nước Nam Phi mới, dân chủ và không phân biệt chủng tộc. Sự kiện nàyđánh dấu việc chấm dứt chế độ phân biệt chủng tộc dã man, đầy bất công đã từngtồn tại ba thế kỉ ở nước này.
3. Những khó khăn của các nước châu Phi trên bước đường phát triển:
– Sau khi giành được độc lập, các nước châu Phi bắt tay vào công cuộc xây dựng đấtnước phát triển kinh tế – xã hội, gặt hái được những thành tựu bước đầu song không đủ đểthay đổi bộ mặt của châu lục này.
– Mặc dù vậy, nhiều nước châu Phi còn nằm trong tình trạng lạc hậu, không ổn địnhvà khó khăn do xung đột, đảo chính, nội chiến diễn ra liên miên, nhân dân nghèo đói, bệnhtật, mù chữ, bùng nổ dân số, nợ nần và sự phụ thuộc vào nước ngoài…Tất cả những khókhăn đó đã và đang là thách thức lớn đối với nhân dân các nước châu Phi. Chẳng hạn :
+ Từ năm 1952 – 1985, tại châu Phi xảy ra 241 đảo chính quân sự.
+ Từ năm 1987 – 1997, châu Phi có tới 14 cuộc xung đột, nội chiến.
+ Trong số 43 quốc gia mà Liên hợp quốc xác định nghèo nhất thế giới [năm 1997],thì ở châu Phi có 29 nước.
– Tổ chức thống nhất Châu Phi [OAU] được thành lập vào tháng 5 – 1963, đến năm2002 đổi tên là Liên minh châu Phi [AU] đã và đang triển khai nhiều chương trình phátntriển của châu lục.
– Tuy nhiên, những năm gần đây với sự giúp đỡ của cộng đồng quốc tế [viện trợ, cửchuyên gia sang tư vấn và giúp đỡ], nhân dân các nước châu Phi đã tích cực tìm kiếm cácgiải pháp nhằm giải quyết các vụ xung đột, khắc phục về kinh tế,thành lập các tổ chức khuvực lớn nhất là tổ chức thống nhất châu Phi [Liên minh châu Phi, AU]. Con đường pháttriển của châu Phi còn phải trải qua nhiều khó khăn, gian khổ.