Hở van hai lá là tình trạng 2 lá van của van tim không đóng khít hoàn toàn như bình thường, khiến một lượng máu nhất định không đi theo tuần hoàn, cụ thể là làm cho máu chảy từ tâm thất về tâm nhĩ trái trong thì tâm thu. Tùy theo mức độ hở van cũng như lượng máu bị trào ngược theo mỗi lần bơm máu mà bệnh gây triệu chứng rõ ràng hay thậm chí dẫn đến biến chứng nguy hiểm. Nhận biết sớm dấu hiệu của bệnh rất quan trọng trong điều trị và phòng ngừa biến chứng.
1. Nguyên nhân nào dẫn đến hở van hai lá?
Van 2 lá nối liền nhĩ trái với thất phải, giúp máu đi một chiều từ tâm nhĩ xuống tâm thất. Hở van 2 lá là tình trạng máu chảy từ thất về nhĩ trong thì tâm thu. Nguyên nhân gây hở van hai lá có thể là vấn đề cấu trúc bẩm sinh hoặc tiến triển từ các bệnh lý tim mạch, tổn thương khác. Những bệnh nhân có khiếm khuyết hở van hai lá bẩm sinh không thể ngăn ngừa, việc can thiệp điều trị sớm là quan trọng.
Hở van hai lá khiến máu bị trào ngược về buồng tim sau khi bơm ra ngoài
Các nguyên nhân dẫn tới hở van 2 lá có thể là:
Bệnh lý lá van
-
Di chứng thấp tim: xơ hóa, dày, vôi, co rút lá van.
-
Thoái hóa nhầy: thường kèm theo van di động quá mức [võng, sa van]
-
Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn [VNTMNK] gây thủng lá van, co rút lá van.
-
Phình lá van do dòng hở van động mạch chủ [do VNTMNK] tác động lên van 2 lá.
-
Thoái hóa xơ vữa
-
Bẩm sinh:
- Xẻ van 2 lá: đơn thuần hoặc phối hợp [thông sàn nhĩ thất].
- Van 2 lá có hai lỗ van.
-
Bệnh cơ tim phì đại: van 2 lá di động ra trước trong kỳ tâm thu.
Bệnh lý vòng van 2 lá
-
Giãn vòng van: giãn thất trái do bệnh cơ tim giãn, bệnh tim thiếu máu cục bộ, tăng huyết áp.
-
Vôi hóa vòng van:
-
Thoái hóa ở người già, thúc đẩy do tăng huyết áp, đái đường, suy thận.
-
Do bệnh tim do thấp, hội chứng Marfan, hội chứng Hurler.
Bệnh lý dây chằng
-
Thoái hóa nhầy gây đứt dây chằng.
-
Di chứng thấp tim: dày, dính, vôi hóa dây chằng.
Bệnh lý cột cơ
-
Nhồi máu cơ tim gây đứt cột cơ nhú.
-
Rối loạn hoạt động cơ nhú:
-
Thiếu máu cơ tim.
-
Bệnh lý thâm nhiễm cơ tim: amyloid, sarcoid.
Bẩm sinh: như dị dạng, van hình dù.
Bệnh hở van hai lá có thể tiến triển từ các bệnh lý ở tim
2. Nhận biết dấu hiệu và tiến triển bệnh hở van hai lá
Hầu hết bệnh nhân hở van hai lá mức độ nhẹ hoặc giai đoạn đầu của bệnh không có triệu chứng rõ ràng, thậm chí không hề có triệu chứng bất thường. Cũng vì nguyên nhân này mà bệnh hở van hai lá thường tiến triển âm thầm, đến khi gây xuất hiện suy tim trái, rối loạn nhịp tim, tăng áp lực động mạch phổi thì bệnh đã nặng.
Triệu chứng cũng xuất hiện rõ ràng hơn, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe như:
-
Khó thở khi gắng sức hoặc khi nằm. Cơn khó thở kịch phát về đêm.
-
Mệt mỏi, nhất là khi hoạt động liên tục.
-
Ho khan, ho dai dẳng từng cơn.
-
Bàn chân hoặc mắt cá chân bị phù.
-
Đi tiểu nhiều về đêm.
-
Tim đập nhanh, trống ngực, hồi hộp.
Cụ thể, dấu hiệu bệnh hở van hai lá theo các giai đoạn tiến triển như sau:
Hở van 2 lá cấp độ 1/4
Đây là cấp độ hở van hai lá nhẹ nhất, bệnh nhân thường không có triệu chứng bất thường gì. Dạng hở van sinh lý này cũng chưa cần thiết phải điều trị, đa phần bệnh nhân được tiếp tục theo dõi và thay đổi thói quen sống để hạn chế tiến triển bệnh. Đôi khi tình trạng khó thở, cơ thể mệt mỏi, đau ngực xuất hiện và cần đến thuốc để kiểm soát,...
Hở van hai lá cấp độ 1/4 thường không gây triệu chứng
Hở van 2 lá cấp độ 2/4
Ở mức độ này, ít khi có chỉ định phải thay van nhưng bệnh dễ tiến triển sang trạng thái nặng hơn. Nếu hở van 2 lá 2/4 kèm hở van 3 lá hoặc tăng huyết áp, bệnh mạch vành,... thì bệnh sẽ nguy hiểm hơn và cần điều trị tích cực.
Hở van 2 lá cấp độ 3/4
Đây là mức độ nặng của bệnh, triệu chứng xuất hiện thường xuyên và đặc trưng như: đau thắt ngực, khó thở, cơ thể mệt mỏi, đánh trống ngực, ho khan,… và người bệnh cần nhập viện thường xuyên hơn và có thể phải thay van tim ở thời điểm này.
Hở van 2 lá cấp độ 4/4
Đây là mức độ nghiêm trọng nhất của bệnh, nguy cơ tử vong rất cao do hở van hai lá dẫn đến biến chứng phù phổi cấp, rối loạn nhịp tim, suy tim, xuất hiện cơn hen tim cấp tính. Để được cứu sống, bệnh nhân cần được điều trị tích cực và thay van tim sớm.
Hở van 2 lá cấp độ 4/4 có thể nguy hiểm đến tính mạng
Như vậy, mức độ hở van càng nhiều thì dấu hiệu bệnh càng rõ ràng, hầu hết trường hợp hở van này không thể phục hồi, bắt buộc phải thay van nếu tim không thể hoạt động bù trừ tốt được nữa.
3. Biến chứng và phòng ngừa biến chứng ở bệnh hở van hai lá
Do triệu chứng ở giai đoạn đầu ít xuất hiện nên bệnh nhân hở van hai lá thường chỉ phát hiện bệnh khi bệnh vào giai đoạn nặng. Lúc này, các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra bất cứ lúc nào, đe dọa đến sức khỏe và tính mạng của bệnh nhân. Trong đó, 3 biến chứng nguy hiểm nhất của hở van hai lá bao gồm:
Rung nhĩ
Bệnh hở van hai lá khiến cho máu bị ứ lại một phần trong buồng tâm nhĩ trái, tình trạng này xảy ra lâu dài với mức độ ứ đọng máu lớn sẽ dần gây giãn buồng tim. Kết quả là những rối loạn nhịp tim bất thường, tim đập nhanh và hỗn loạn trong các cơn rung nhĩ. Rung nhĩ rất nguy hiểm vì nhịp tim không ổn định làm tăng nguy cơ ngừng tim, hình thành cục máu đông di chuyển. Nếu cục máu đông này tắc nghẽn ở động mạch vành sẽ dẫn đến nhồi máu cơ tim, nếu di trú lên não dễ dẫn tới đột quỵ.
Suy tim
Suy tim là biến chứng âm thầm mà bệnh nhân hở van hai lá phải đối mặt. Nguyên nhân là do hở van 2 lá khiến tim phải hoạt động nhiều hơn, dẫn đến cơ tim dày lên, buồng tim giãn và dẫn đến suy tim nhanh chóng.
Tăng áp động mạch phổi
Van động mạch phổi nằm giữa động mạch chủ và tâm thất trái, thực hiện việc kiểm soát dòng máu bơm ra khỏi tim. Khi hở van động mạch chủ, máu sau khi bị bơm ra ngoài khỏi tim có thể trào ngược trở lại, tình trạng hở van vàng nhiều thì lượng máu trào ngược càng lớn. Tăng áp động mạch phổi là biến chứng có mức độ nguy hiểm cao.
Tăng áp động mạch phổi là biến chứng nguy hiểm của hở van hai lá
Phát hiện sớm và điều trị tích cực khi hở van hai lá chưa gây biến chứng là cách tốt nhất để giảm thiểu sự nguy hiểm, kéo dài sự sống và chức năng của tim. Bệnh nhân cần lưu ý sử dụng thuốc điều trị đúng chỉ định, ăn uống và nghỉ ngơi khoa học, ưu tiên các thực phẩm bảo vệ sức khỏe, tăng cường chức năng tim để giảm nguy cơ biến chứng.
Ngoài ra, bệnh nhân hở van hai lá cần thường xuyên thăm khám, kiểm tra để xác định mức độ tiến triển bệnh. Trong trường hợp nguy hiểm, bệnh nhân sẽ cần thay van 2 lá bị hở để ngăn ngừa biến chứng.
Nếu không được điều trị tích cực, người bệnh hở van tim hai lá có thể mắc phải những biến chứng nguy hiểm. Mức độ hở van tim càng cao thì càng nguy hiểm. Vậy cụ thể, những biến chứng của bệnh hở van hai lá là gì? Thông tin chi tiết sẽ có trong bài viết dưới đây.
1. Các mức độ và triệu chứng của bệnh hở van tim hai lá
Trước hết, bạn có thể hiểu rằng, bệnh xảy ra khi gặp tình trạng 2 lá van không thể đóng khít, chính vì thế khiến cho một lượng máu nhất định không được bơm lên hệ tuần hoàn mà có thể bị trào ngược lại buồng tim.
Hở van tim hai lá có thể gây suy tim
Thông thường, những bệnh nhân ở thể bệnh nhẹ, tức là mức độ hở nhẹ hoặc vừa, thì sẽ không có những triệu chứng rõ ràng. Lý do là vì buồng tim trong cơ thể bệnh nhân có thể giãn ra và để tống lượng máu lớn để xử lý khi máu tim bơm ra có thể bị trào ngược trở lại qua van.
Một số bệnh nhân phải đến khi có biến chứng suy tim hay rối loạn nhịp tim hoặc tăng áp lực động mạch phổi thì mới có những dấu hiệu rõ ràng. Một số biểu hiện thường gặp nhất đó là tình trạng cơ thể luôn cảm thấy mệt mỏi, uể oải, khi lao động gắng sức sẽ cảm thấy rất khó thở, trường hợp nặng có thể khó thở ngay cả khi người bệnh đang nghỉ ngơi. Bên cạnh đó, có thể xuất hiện tình trạng phù hai chân.
Bệnh hở van tim được chia thành những mức độ sau:
Hở van tim 2 lá mức độ nhẹ: Mức độ này thường không có biểu hiện bệnh, thường là do hở van sinh lý và chưa cần phải điều trị. Trong trường hợp, hở van do bệnh lý thì bệnh nhân sẽ gặp phải một số triệu chứng mệt mỏi, đau ngực hay khó thở và cần phải dùng thuốc theo đơn của bác sĩ để kiểm soát triệu chứng.
Hở van tim 2 lá mức độ trung bình: Ở mức độ này, bệnh nhân thường chưa cần phải thay van tim nhưng nếu không được điều trị kịp thời, rất dễ chuyển biến thành mức độ nặng. Càng nguy hiểm hơn khi bệnh nhân mắc hở van hai lá kèm theo hở van 3 lá hoặc hở van động mạch chủ, mắc bệnh mạch vành hoặc những vấn đề về huyết áp.
Hở van tim 2 lá mức độ nặng: Đối với các trường hợp bệnh nhân nặng, các biểu hiện lúc này sẽ rất rõ ràng, có thể bùng phát cùng lúc và khiến người bệnh không thể chần chừ nhập viện. Nhiều bệnh nhân được chỉ định thay van tim.
Hở van tim 2 mức độ rất nghiêm trọng: Mức độ hở van 2 lá nghiêm trọng khiến bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng suy tim, phù phổi hoặc gặp phải những cơn hen mãn tính khiến tỉ lệ tử vong cao. Bệnh nhân cần được điều trị can thiệp, thay van tim kịp thời,…
2. Các biến chứng của bệnh hở van hai lá nguy hiểm như thế nào?
Bệnh hở van hai lá có thể gây ra những biến chứng vô cùng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Dưới đây là một số biến chứng của bệnh hở van hai lá:
Phụ nữ mắc bệnh hở van tim hai lá có thể gặp nguy hiểm khi mang thai và sinh con
-
Ảnh hưởng đến khả năng sinh đẻ ở nữ giới
Những phụ nữ mắc bệnh hở van hai lá sẽ bị ảnh hưởng nhiều đến khả năng sinh nở. Với những trường hợp bệnh nhẹ và không kèm theo nhiều triệu chứng thì bệnh nhân có thể sinh đẻ bình thường. Tuy nhiên, đối với các trường hợp nữ giới mắc bệnh ở mức độ nặng thì bệnh nhân có thể gặp phải nhiều biến chứng nguy hiểm khi sinh.
Chính vì thế, nếu mắc phải bệnh hở van hai lá, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa nếu có ý định mang thai. Các bác sĩ sẽ tư vấn chi tiết cho bạn về những nguy cơ khi sinh và một số trường hợp cần phải thay van tim trước khi có thai.
Đây là biến chứng của bệnh hở van hai lá được cho là rất nguy hiểm. Những trường hợp bệnh nhân không được điều trị đúng cách sẽ dễ gặp phải tình trạng này. Vì tim đã phải hoạt động gắng sức trong thời gian dài và bị suy giảm chức năng khiến nó không thể bơm đủ máu đi nuôi cơ thể.
Tình trạng hở van 2 lá khi không được điều trị có thể khiến cho máu bị ứ lại ở buồng tâm nhĩ trái, càng để lâu sẽ càng làm giãn buồng tim khiến cho tim bị rối loạn nhịp, đập nhanh hơn hoặc thậm chí gây ra những cơn rung nhĩ. Nó được cho là một dạng của tình trạng rối loạn nhịp tim cấp tính và có thể gây ra những cục máu đông, làm tắc nghẽn mạch máu não, gây đột quỵ.
Một trong những biến chứng của hở van hai lá là những cơn rung nhĩ
Bệnh hở van tim hai lá lâu ngày, không được điều trị kịp thời có thể làm tăng áp lực động mạch phổi. Rất nguy hiểm.
3. Phải làm sao để phòng ngừa biến chứng của bệnh hở van tim hai lá
Rất khó để có thể điều trị dứt điểm bệnh hở van tim hai lá nhưng nếu bệnh được kiểm soát tốt, bệnh nhân sẽ có thể giảm nguy cơ rủi ro, tăng tuổi thọ và nâng cao chất lượng sống.
Người bệnh nên có chế độ ăn khoa học, lành mạnh
Dưới đây là một số phương pháp giúp bạn có thể phòng ngừa nguy cơ biến chứng của bệnh hở van hai lá:
- Sử dụng thuốc điều trị: Khi đi khám, nếu được bác sĩ kê đơn thuốc, bạn cần tuyệt đối tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ và uống thuốc đúng theo đơn đã được kê. Một số loại thuốc thường được chỉ định là thuốc hạ huyết áp, thuốc chống đông, thuốc giảm nhịp tim, thuốc lợi tiểu,…
- Áp dụng một chế độ ăn uống khoa học: Những bệnh nhân mắc bệnh hở van tim hai lá nên có một chế độ ăn khoa học, đặc biệt lựa chọn những thực phẩm tốt cho tim mạch. Có thể kể đến một số thực phẩm như các loại rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá,… Đặc biệt, không nên ăn quá mặn và không nên ăn quá nhiều thực phẩm có chứa nhiều chất béo.
- Phẫu thuật: Một số trường hợp nghiêm trọng và không nhận được hiệu quả khi dùng thuốc, bác sĩ có thể chỉ định thay van tim để cải thiện tình trạng bệnh, phòng ngừa biến chứng.
Trên đây là những dấu hiệu và sự nguy hiểm do các biến chứng của bệnh hở van hai lá gây ra. Để tìm hiểu thêm thông tin, bạn hãy gọi tới Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC theo số 1900 56 56 56.