Mặc dù mức tiêu thụ thức uống có cồn đã giảm gần như một nửa tính theo đầu người, kể từ năm 1980, nhưng từ năm 2013, số lượng rượu tiêu thụ chững lại, ở mức 11,7 lít/người [trên 15 tuổi]. Do vậy, Pháp vẫn nằm trong nhóm các nước tiêu thụ rượu nhiều nhất thế giới và đứng hàng thứ 6 trong số 34 thành viên Tổ Chức Hợp Tác và Phát Triển Kinh Tế - OECD.
Nguyên tắc : Hai - Không
Cuối tháng Ba 2019, bộ Liên Đới và Y Tế Pháp phát động chiến dịch với thông điệp : « Hai ly mỗi ngày và không uống hàng ngày ». Ý thức được việc uống rượu là một thói quen, một nếp sống, một nét « đặc thù » của văn hóa Pháp, giới chuyên gia y tế chỉ muốn nhắc lại một điều mà dường như ai cũng biết: đó là uống nhiều rượu thì nhiều bệnh tật và cho dù uống ít thì cũng không tốt cho sức khỏe.
Trên đài France Culture, giáo sư Amine Benyamina, chuyên gia về nghiện-tâm lý, đại học Y Paris XI, nhắc lại tác hại của rượu đối với sức khỏe con người.
« Đó là một sản phẩm hoàn toàn xa lạ đối với cơ thể con người. Rượu tác động chủ yếu đến hệ thần kinh, tạo cho người ta có cảm thư giãn, lâng lâng nhẹ nhõm, giảm đau, giảm căng thẳng…Thế nhưng rượu cũng gây tác hại, tàn phá cơ thể con người, trước tiên là các tế bào thần kinh, sau đó là các tế bào khác. Do vậy, rượu có tác động đến rất nhiều bộ phận của cơ thể. »
Theo thống kê của các tổ chức phụ trách y tế Pháp, năm 2015, có tới 41 ngàn người qua đời vì uống rượu. Hơn một nửa số bệnh liên quan đến gan là do uống rượu. Tính tổng cộng, rượu gây ra khoảng 60 loại bệnh khác nhau. Tuy nhiên có một câu hỏi được đặt ra : Vì sao lại có thể uống hai ly rượu mỗi ngày và không uống hàng ngày ? Giáo sư Benyamina giải thích :
« Đây chỉ là một quy định chủ quan, võ đoán dựa trên các phân tích số liệu thống kê. Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy nếu uống quá ngưỡng này thì tần suất gây tổn hại sẽ cao hơn. Điều này rất quan trọng và phải nói rõ. Bởi vì người ta có cảm giác đó là quy định được phép uống rượu tới ngưỡng này.
Về mặt số liệu thống kê, nếu mỗi ngày uống không quá ngưỡng hai cốc, thì các nguy cơ phát triển bệnh tật do rượu gây ra sẽ ít hơn là uống nhiều, vượt qua ngưỡng nói trên. Sở dĩ chúng tôi đưa ra kết luận này, là bởi vì chúng tôi đã tập hợp, phân loại, đối chiếu các số liệu thống kê trên thế giới và tại Pháp, để chứng minh rằng uống rượu vượt qua ngưỡng hai cốc mỗi ngày và ngày nào cũng uống thì sẽ có những vấn đề đối với sức khỏe. »
Vì sao là Hai – Không ?
Nói tới ly rượu, các bác sĩ Pháp thường lấy chuẩn là ly rượu vang ở quán bán rượu bia, khoảng 10 cl [centilitre]. Để biết một ly vang 12° có bao nhiêu gramme éthanol thuần khiết, bạn có thể làm phép tính đơn giản sau đây : rượu vang 12 độ tức là trong mỗi lít có 12% éthanol. Một lít rượu nặng khoảng 800 gramme. Trong 800 gramme rượu có 12% là éthanol, tức 96 gramme : [800 x 12]/100=96. Vậy một ly 10 cl rượu vang 12° có 9,6 gramme éthanol.
Khi giới chức y tế khuyên không nên uống quá 2 ly mỗi ngày và không uống hàng ngày, bạn có thể hiểu là không nên « nạp » vào cơ thể quá 20 gramme éthanol mỗi ngày và mỗi tuần không nên quá 100 gramme.
Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng nhấn mạnh : những người uống rượu, cho dù với liều lượng khiêm tốn, đều có nguy cơ mắc bệnh cao :
« Đó đúng là từ cần dùng. Họ không ốm đau, bệnh tật, nhưng họ ở trong tình trạng có nguy cơ, rủi ro cao, bởi vì họ ở trong vùng mà bệnh tật, rối loạn có thể phát triển. Tôi nhấn mạnh là họ có thể bị, chứ không nói là phát triển bệnh tật. Đây là điều quan trọng cần làm rõ và nói rõ. »
Thuốc lá bị cấm và được khuyên can là nên bỏ hoàn toàn, thế nhưng, tại Pháp, đối với rượu, người ta chỉ nhắc nhở nên uống có chừng mực. Giáo sư Benyamina cho biết lý do :
« Rượu và đặc biệt là rượu vang tại Pháp có một hình ảnh rất đặc thù, thấm đượm văn hóa, được ghi trong sử sách. Do vậy, rất khó mà phỉ báng, nói xấu, khuyên bảo những điều không nên làm. Giống như một chiếc xe hơi và hệ thống đèn xanh, đèn đỏ. Đèn xanh, tức là uống rượu trong lễ hội, tiệc tùng, khi có khách, giữa các bạn bè. Thế rồi đến một lúc nào đó, đèn xanh chuyển sang đèn đỏ. Người ta thường nghĩ : Kẻ nghiện rượu chắc chắn uống nhiều hơn mình. Chính vì thế, rất khó có thể trao đổi, nói chuyện về việc giảm uống rượu, hạn chế tiêu thụ sản phẩm này. »
Làm thế nào bỏ rượu ?
Vận động hành lang của giới sản xuất rượu vang tại Pháp mạnh đến nỗi ngày 16/01/2019, bộ trưởng Nông Nghiệp Pháp Didier Guillaume tuyên bố, cần phân biệt rượu vang và các loại rượu khác và chưa bao giờ ông nhìn thấy một thanh niên trẻ ra khỏi hộp đêm mà say xỉn chỉ vì uống vang Côtes-du-Rhône, Bordeaux… nếu họ say xỉn, đó là vì đã uống pha trộn nhiều loại rượu mạnh. Giới chuyên gia đã phản đối mạnh mẽ phát biểu của vị bộ trưởng này.
Sau đây là ý kiến của giáo sư Benyamina :
« Chất lượng rượu vang đã được cải thiện và người ta chào mời nhiều loại vang có chất lượng rất cao. Thế nhưng, giới y tế và các nhà khoa học rất « cứng đầu cứng cổ » đối với bất kỳ loại rượu nào được đưa ra. Chính chuẩn độ cồn tạo nên sự khác biệt giữa người uống nhiều và người uống ít. »
Trong dân gian, hình ảnh nước Pháp vẫn gắn liền rượu vang, phó mát. Quả thực trước đây, rượu vang là đồ uống hàng ngày. Trong nhiều thập niên qua, tổng lượng rượu tiêu thụ hàng năm tính theo đầu người tại Pháp đã giảm, nhưng hiện nay, có những chiến dịch tiếp thị rất mạnh, nhắm vào nhóm người có nguy cơ mắc bệnh rất cao, nhắm vào phụ nữ, phụ nữ mang thai và giới trẻ. Đối với những người đang uống nhiều nay muốn giảm, giáo sư Benyamina đưa ra một số lời khuyên :
« Có hai cách tiếp cận với vấn đề này. Nếu đó là một người uống rượu thường xuyên, thì họ phải tự ý thức được việc dùng đồ uống này, tự kiểm tra theo dõi bản thân, tự tính được lượng rượu mình đã uống, qua đó, tự theo dõi sức khỏe và cố gắng giảm mức tiêu thụ dưới ngưỡng mà chúng tôi kết hợp với cơ quan y tế công cộng Pháp, đã công bố.
Nếu không làm được thì có thể nhờ đến sự trợ giúp từ bên ngoài. Không có thần dược giúp chữa nghiện rượu. Có nhiều phương tiện trợ giúp, như phương pháp trị liệu tâm lý xã hội, qua thảo luận, thay đổi thói quen sinh hoạt. Cũng có một vài loại thuốc được bán trên thị trường có thể giúp giảm nhu cầu uống rượu…. »
Tuy cơ quan phụ trách thông tin về rượu và các chất gây nghiện nhắc nhở không nên uống quá 2 ly mỗi ngày và không uống hàng ngày nhưng giới chuyên gia cho rằng nếu đã bỏ được rượu thì không nên uống lại và tốt nhất là không uống.
« Có một số người có khả năng tự kiểm soát được lượng rượu uống và tuân thủ các tiêu chí mà chúng tôi đã nêu. Nhưng cũng có những người không nên uống lại vì điều này tái khởi động « bộ nhớ về rượu » và vấn đề có thể trở nên nghiêm trọng. Theo tôi, việc ngừng uống hẳn khi có vấn đề sức khỏe do rượu có lẽ dễ dàng hơn là uống mỗi ngày một chút. »
- Nguyễn Quảng
- Gửi cho BBC từ Milton Keynes, Anh Quốc
6 tháng 11 2013
Chụp lại hình ảnh,
Rượu ở Việt Nam được bán với giá rẻ và quảng bá khá rộng rãi
Hồi ở Việt nam, làng tôi có đến chục nhà nấu rượu.
Họ nấu cơm, đổ cơm xuống đất gọi là hạ thổ, rồi rắc men, chờ vài ngày cho lên men, sau đó cho vào nồi đun. Một ống đồng sẽ chạy qua một cái bể nước để hơi ngưng tụ thành rượu; một vòi nhỏ rượu vẫn đang bốc hơi chảy ra những can bẩn bẩn.
Một nhà có thể nấu hàng chục lít rượu mỗi ngày, và họ bán hòa hoặc dưới giá, cái họ ăn lãi, chính là “bỗng” rượu, là bã của cơm sau khi đã được nấu thành rượu, thứ dùng để nuôi lợn. Lợn ăn bỗng rượu mau lớn.
Thời Việt nam vẫn chịu đô hộ của Pháp, rượu bị kiểm soát rất chặt. Đọc những chuyện thời Pháp, anh nông dân muốn vu vạ cho ai, chỉ cần ném vò rượu vào trong nhà anh xấu số kia, và tri hô lên câu rượu lậu, thế là tha hồ phạt vạ, rượu lậu thời đó là tội to.
Pháp cấm rượu tự nấu rất gắt, khiến cụ Phan bội Châu phải phẫn uất thốt lên trong bài thơ Á tế Á ca: “ Rượu ta nấu, nó kêu rượu lậu…”
Thời nay hoàn toàn khác, rượu được nấu khắp nơi, mặc dù có nghị định này nọ, nhưng gần như không thể kiểm soát.
Người dân, dù nghèo đến đâu, cũng có thể mua rượu uống vì giá rất rẻ, có thể nói rẻ hơn cả nước tinh khiết đóng chai. Và rượu được quảng cáo khắp nơi, từ rượu đế, quốc lủi, rượu ngô bắc Hà, Bàu đá gò đen, được bán với giá vài bảng cho một can 10 lít.
Những độc chất trong rượu này không hề được xét nghiệm hay công bố, người bán thề sống chết rượu nhà tự nấu nặng và ngon, người mua thì tham rẻ…
Ở những vùng cao, phần lớn người dân, nam hay nữ, già hay trẻ, uống rượu gần như hàng ngày.
Tôi đã có dịp làm việc với một chị quan chức ở Điện biên, để mở đầu cuộc thảo luận, chị đề nghị uống với chúng tôi mỗi người 1 chén. Chúng tôi có mười một người, chị uống đúng 11 chén, mặt không biến sắc, lúc đó vào khoảng 9h30 sáng.
Và những phiên chợ vùng cao, thì rất dễ bắt gặp cảnh 1 vài anh nằm bò lê trong phiên chợ chiều, cạnh những vỏ chai rỗng, và những cô vợ kiên nhẫn ít lời ngồi cạnh chờ chồng tỉnh rượu, hay nằm vắt người trên lưng ngựa, hay lảo đảo đi trong chiều tà.
Ở thành phố cũng không khá hơn. Những quán bia rượu ngồi tràn ra cả vỉa hè, dài suốt cả dãy phố, ầm ĩ tiếng 1..2..3.. dzô.
Tôi vào những quán này nhiều lần, ở nơi đi vệ sinh, họ luôn có nơi dành riêng để nôn, đề chữ “chậu nôn” to tướng. Tôi có cảm tưởng, những bợm nhậu uống chỉ để say, với họ, rượu là thứ ma túy hơn là đồ uống có cồn.
Những bà vợ, nếu có chồng làm quan chức kha khá, thì rất khó gặp vào bữa cơm tối, họ phải đi tiếp khách, để kí được hợp đồng, hoặc làm ăn thương thảo bất kì 1 cái gì, đều được thảo luận trên bàn nhậu.
Khó nói chính xác được nhưng những anh làm quan thì tửu lượng phải đạt hàng khủng. Nếu không biết nhậu, bạn sẽ không được trọng dụng và lên chức, vì không uống đỡ được cho sếp.
Thậm chí có những anh thủ trưởng hay giám đốc phải thuê người uống đỡ cho mình, vì những cuộc nhậu liên miên không gan nào chịu nổi, mà không nhậu, thì khó kí được thương vụ làm ăn.
Rượu mạnh, thực sự, đang trở nên rất nguy hiểm.
Đọc báo đăng các tin về giết người hay hiếp dâm, tôi dám cược trong 10 vụ trên báo, thì chắc chắn có 8 vụ liên quan đến rượu tự nấu gọi là quốc lủi hay rượu đế…vv
Phần lớn họ đều phạm tội sau một chầu nhậu rượu bét be, hoặc họ mua rượu uống để có thêm dũng khí trước khi xô xát.
Nước Nga cũng đã một thời khốn đốn vì rượu, chính ông Goóc Ba Chốp, tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên xô thời đó, đã ban hành lệnh cấm rượu vì thấy quá nhiều dân Nga lạm dụng rượu.
Một anh bạn tôi thời đó học về sửa máy bay kể lại, lệnh cấm ngặt đến nỗi cả tây lẫn ta phải uống trộm cồn làm mát của máy bay Mic đời cũ.
Phương Tây cấm tiệt bán cho người dưới 18 tuổi, và họ không quảng cáo, không bán rượu rẻ. Ở Anh, chai vodka rẻ nhất cũng phải xấp xỉ 10 bảng tương đương hơn 300 nghìn.
Rẻ nghĩa là ai cũng có thể mua và uống, như vậy sẽ rất nguy hiểm. Ai cũng biết nát rượu thì bê bối thế nào.
Ở Việt Nam, giá rượu quá rẻ khiến ai ai cũng có thể tiếp cận, những người nghèo thường uống khỏe, họ thường gây đồ nhậu với can rượu và chỉ với vài quả ổi xoài xanh, thế là tha hồ say sưa.
Và rượu rẻ được nấu và bán khắp nơi, từ mẹt hàng rong ở bến xe đến quán nước đầu làng. Từ một hàng phở bất kì đến một quán bia cỏ, ở bất kì đâu, từ thành thị đến nông thôn, bạn đều có thể say sưa với chai cuốc lủi giá 1 đô 1 lít 40 độ cồn.
Những nhà máy bia rượu nước ngoài đua nhau mọc lên ở Việt nam, và sản lượng tiêu thụ thì kinh hoàng. Họ hài lòng mở nhà máy ở Việt Nam vì không đâu trên thế giới chính phủ cho phép công dân mình rượu chè thoái mái như Việt nam.
Nhà nước đã mạnh tay với ma túy vì những tác hại do nó gây ra, nhưng theo tôi, nhân dân được tự do rượu chè be bét cũng là mối hại lâu dài cho cả bản thân người uống, gia đình họ, xã hội và nòi giống.
Còn ai làm ăn được gì, nếu cứ say sưa tối ngày từ anh quan tới anh dân?
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả Nguyễn Quảng từ Milton Keynes, Anh Quốc. BBC mong nhận được ý kiến đa dạng của quý vị về các chủ đề xã hội, giáo dục.
Nội dung không có
{{promo.headlines.shortHeadline}}