TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TDTT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINHKHOA KHOA HỌC CƠ BẢNBỘ MÔN Y SINHBÁO CÁO CHUYÊN ĐỀHỌC PHẦN: SINH LÝ HỌC THỂ DỤC THỂ THAOCHUYÊN ĐỀ:ĐÁNH GIÁ VAI TRỊ CỦA HỆ THỐNG TÍN HIỆU TRONG HOẠT ĐỘNG GIẢNGDẠY THỂ DỤC HUẤN LUYỆN THỂ THAO.Giảng viên hướng dẫn : TS. Nguyễn Hoàng MinhSinh viên : Phan Trí ThơngKhóa: 13Lớp:CTP. Hồ Chí Minh , ngày 14 tháng 10 năm 2020 ĐÁNH GIÁ VAI TRỊ CỦA HỆ THỐNG TÍN HIỆU TRONG HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠYTHỂ DỤC HUẤN LUYỆN THỂ THAO.I.Khái quát về hệ thống tín hiệu. Tín hiệu là một sự vật [hoặc một thuộc tính vật chất, một hiện tượng] kích thích vàogiác quan của con người, làm cho con người ta tri giác được và lí giải, suy diễn tới mộtcái gì đó nằm ngồi sự vật ấy.Ví dụ: Cái đèn đỏ trong bảng đèn tín hiệu giao thơng đường bộ là một tín hiệu, bởi vì, khi nóhoạt động [sáng lên], người ta thấy nó và suy diễn tới sự cấm đốn, khơng được đi qua chỗnào đó.Vậy, một sự vật sẽ là một tín hiệu nếu nó thoả mãn các yêu cầu sau đây: Phải là một sự vật hoặc thuộc tính vật chất được cảm nhận qua giác quan của conngười, chẳng hạn: âm thanh, màu sắc, ánh sáng, hình vẽ, vật thể,... Nói cách khác, tínhiệu phải là vật chất, kích thích đến giác quan của con người và con người cảm nhậnđược. Phải đại diện cho một cái gì đó, gợi ra cái gì đó khơng phải là chính nó. Tức là cái mànó đại diện cho, khơng trùng với chính nó. Ví dụ: Tín hiệu đèn đỏ báo hiệu nội dungcấm đi. Nội dung này và bản thể vật chất của cái đèn đỏ khơng hề trùng nhau. Mặt khác, nó cũng sẽ chỉ là tín hiệu khi mối liên hệ giữa nó với "cái mà nó chỉ ra"được người ta nhận thức, tức là người ta phải biến liên hội nó với cái gì. Sự vật đó phải nằm trong một hệ thống tín hiệu nhất định để được xác định tư cách tínhiệu của mình cùng với các tín hiệu khác. Chẳng hạn, cái đèn đỏ vừa nói bên trên làmột tín hiệu, thế nhưng, nếu tách nó ra, đưa vào chùm đèn trang trí thì nó lại khơngphải là tín hiệu nữa. Sở dĩ như thế là vì chỉ có nằm trong hệ thống tín hiệu đèn giaothơng, nó mới có tư các tín hiệu, được xác định cùng với đèn xanh, đèn vàng nhờ vàosự đối lập quy ước giữa chúng với nhau. Thể thao là tất cả các loại hình hooạt động thể chất và trò chơi có tính cạnh tranh, với mụcđích sử dụng, duy trì và cải thiện các kĩ năng và năng lực thể chất, đem lại niềm vui, hứngkhởi cho những người tham gia và sự giải trí cho người xem. Thông thường cuộc thi đấu haytrò chơi diễn ra giữa hai bên, mỗi bên cố gắng để vượt qua đối phương. Nhìn chung người tacoi thể thao là các hoạt động dựa trên sức mạnh hay sự khéo léo thể chất.1. Sử dụng hệ thống tín hiệu trong hoạt động giảng dạy thể dục và huấn luyện thể thao. Tập luyện kỹ năng động tác là hình thành hệ thống phản xạ có điều kiện còn gọi làđịnh hình động lực, cần có các điều kiện sau:Trong q trình tập luyện, các hệ thống tín hiệu kích thích đại não phải đủ mạnh vàphải kết hợp hệ thống tín hiệu thứ nhất[ bằng thị phạm] với hệ thống tín hiệu thứhai[ bằng lời giảng]. Người ta xác định được phương pháp giảng dạy có hiệu quả nhấtlà kết hợp giữa làm động tác mẫu và giảng giải. Ví dụ: Khi học sinh xem động tác mẫu, những kích thích cụ thể đối với thị giác sẽ giúpquá trình tiếp thu, xây dựng hình ảnh và tiếp thu động tác nhanh hơn, tạo điều kiệncũng cố vững chắc hơn đường liên lạc thần kinh tạm thời. Lời giảng dạy của các giáoviên tạo điều kiện cho người tập phân biệt được những chi tiết, phương thức thực hiệnđộng tác rất cần cho việc hoàn thiện kĩ thuật động tác thể thao.Phải chú ý đến tập trung hưng phấn thì mới xây dựng các đường liên lạc thần kinh tạmthời trong việc hình thành kĩ năng động tác.Phải luyện tập thường xun, liên tục, khơng có những khoảng nghỉ dài. Mỗi động táccần phải lặp đi lặp lại nhiều lần để củng cố đường thần kinh tạm thời trên võ não.Kỹ năng động tác bao giờ cũng được hình thành trên cơ sở những động tác đã tiếp thutừ trước, do đó nên tập luyện các động tác đơn giản rồi mới xây dựng dần những độngtác phức tạp. Ví dụ: Khi giảng dạy học sinh hồn thiện kỹ thuật nhảy cao kiểu úp bụng thì bước đầuphải cho học sinh học kỹ thuật nhảy cao kiểu bước qua và nằm nghiêng, sau đó chohọc các động tác bổ trợ và giảng dạy từng giai đoạn của kỹ thuật nhảy cao úp bụng đểhọc sinh nắm được.Phải đảm bảo tính chính xác của động tác, nghĩa là tập luyện đúng kỹ thuật, vì mộtđộng tác sai đã được cũng cố vững chắc thì sẽ rất khó sửa và tốn nhiều thời gian, tức làcản trở sự hình thành động tác. Mức độ kích thích, thời gian kích thích phải hợp lý, tránh gây ức chế và mệt mỏi quámức cho hệ thần kinh.I.Xây dựng hệ thống tín hiệu đặc thù trong hoạt động giảng dạy thể dục vàhuấn luyện thể thao. Nguyên tắc giảng dạy trong môn bóng rổ :Giảng dạy bóng rổ phải tuân theo những nguyên tắc chung của lý luận và phương pháp thểdục thể thao. Do đặc thùi của mơn bóng rổ nên các ngun tắc lý luận giảng được vận dụngvào các điều kiện cụ thể của việc tổ chức quá trình học tập vào các phương pháp tương ứng.Việc thực hiện thành thạo các ngun tắc lý luận giảng dạy khơng chỉ có tác dụng thúc đẩyquá trìng giảng dạy mà còn làm cho q trình đó có hiệu quả hơn và thú vị hơn.1. Nguyên tắc khoa học, hệ thống và liên tục:Nguyên tắc khoa học đòi hỏi sự lựa chọn tài liệu giảng dạy phải thường xuyên được địnhhướng theo khuynh hướng phát triển của mơn bóng rổ, phải cải tiến phương pháp giảng dạytương ứng với sự phát triển của môn thể thao này.Bóng rổ có cấu trúc và logic của mình, khơng thể nhận thức ngay được logic đó. Tính hệthống cần phải được xem xét cả trong chế độ tập luyện [tập luyện, nghỉ ngơi], cả trong sự ápdụng luân phiên của các hình thức, phương tiện và phương pháp giảng dạy, lượng vận độngv.v…Số lượng giờ học cần phải phù hợp với lứa tuổi, giới tính, trình độ tập luyện. Điều quan trọnglà phải tuân thủ sự liên tục kế tiếp nhau.Để thực hiện nguyên tắc khoa học cần phải :+ Chọn cẩn thận tài liệu giảng dạy sao cho thể hiện được khuynh hướng hiện đại .+ Đảm bảo tính liên tục trong q trình học để có thể phối hợp đúng các lần lặp lại trong cácgiờ học .+ Khi chọn tài liệu giảng dạy cần theo quy tắc từ cái cơ bản đến cái thứ yếu, còn khi chọnnhững bài tập thì theo quy tắc từ đơn giản đến phức tạp.+ Tiến hành các giờ học theo kế hoạch bao gồm tất cả các mặt huấn luyện kế tiếp nhau. + Tính tốn kỹ tài liệu giảng dạy và hướng tất cả các phương tiện, phương pháp và chế độvận động chung của các giờ học vào việc phục vụ cho việc giảng dạy đó.+ Định kỳ đánh giá kết quả cơng việc giảng dạy.2. Ngun tắc tự giác tích cực:Thái độ sáng tạo đối với quá trình giảng dạy là điều kiện tất yếu làm tăng hiệu quả quá trìnhgiảng dạy. Việc tư duy về các bài tập và về các cách thức giải quyết nhiệm vụ vận động, cũngnhư nhận thức các quy luật vận động sẽ tạo điều kiện cho người học tự mình thực hiện đúngcác động tác và hoàn thiện động tác một cách sáng tạo.Tuy nhiên, ngay cả một học sinh hiểu đúng nhiệm vụ, nhưng khơng thể hiện sự tích cực quantâm giải quyết nhiệm vụ đó thì kết quả đạt được cũng sẽ khơng cao. Trong bóng rổ, tính tíchcực và thái độ tự giác trong quá trình học tập là đặc biệt quan trọng, bởi vì trong thời gianluyện tập, người học phải tự quyết định là mình cần hoạt động như thế nào và nếu anh takhơng biểu hiện tính tích cực sáng tạo trong hoạt động, thì sẽ khơng có được sự liên hộ cầnthiết với đồng đội. Căn cứ vào những yêu cầu của nguyên tắc này, các giờ học cần phải đượctổ chức sao cho có thể giáo dục thái độ tự giác sáng tạo, tích cực vận động và tự lập của họcsinh.Tư duy về các bài tập sẽ giúp học sinh phát triển tư duy chiến thuật và tạo điều kiện hìnhthành các kỹ xảo phối hợp chiến thuật. Sự nắm vững các quy luật cấu trúc động tác cho phéptạo ra những phối hợp mới. Giáo dục tình yêu lao động và sự phát triển trí tuệ là một trongnhững nhiệm vụ giảng dạy. Ó đây, điều quan trọng là:+ Trong quá trình học tập cần tạo ra những tình huống để phát triển tính tích cực nhận thứccủa học sinh.+ Học khái quát và xem xét những dấu hiệu cơ bản của tình huống thi đấu.+ Xây dựng quá trình giảng dạy sao cho học sinh có thể nắm được các mối liên quan logic vàtính liên tục của các động tác.+ Giáo dục tư duy sáng tạo, tính tự lập khi học các biến thể của động tác.+ Giáo dục khả năng phân tích tình huống, và sự tham gia của bản thân mình vào tình huốngđó. Nguyên tắc tự giác tích cực đòi hồi người học phải đi sâu vào quá trình tư duy về nhữngnhiệm vụ của quá trình học tập và huấn luyện.3. Nguyên tắc trực quan:Cảm nhận, cảm xúc là khâu đầu tiên của nhận thức. Biểu tượng xuất hiện trên cơ sở các ấntượng. Biểu tượng đúng cho phép tiếp thu nhanh hơn nội dung cần học.Người ta có thể tiếp nhận số lượng thơng tin cần thiết nhờ có các giáo trình- giáo khoa, bảnghình, tranh ảnh, phim v.v… Những thứ để giúp cho khả năng nhận thức, tổ chức và địnhhướng cảm xúc và quan sát dễ dàng hơn. Nhờ tính trực quan trong giảng dạy mà các kháiniệm trừu tượng trở nên cụ thể hơn.Các phương tiện giảng dạy trực quan được lựa chọn đúng sẽ góp phần tái hiện lại các độngtác được hình thành trong các tình huống thi đấu. Trong thực tế các phương tiện thực hiệnnguyên tắc này Dao gồm :+ Các loại thị phạm khác nhau.+ Diễn giải kèm theo so sánh các hình ảnh cụ thể.+ Áp dụng các giáo trình trực quan.+ Quan sát tập luyện và thi đấu với với những nhiệm vụ tương ứng.4. Nguyên tắc để hiểu và cá biệt hóa:Bất kỳ việc giảng dạy nào cũng chỉ thành công khi nhiệm vụ đặt ra vừa sức với học sinh. Cácnhiệm vụ không vừa sức sẻ dẫn đến chỗ người học không đạt được kết quả và cuối cùng thìkhơng tin vào bản thân, làm mất đi sự hứng thú đối với việc học tập.Việc học kỹ thuật và chiến thuật lúc đầu được tiến hành theo từng phần. Cần đảm bảo nângdần từng bước khi tăng độ khó bài tập và khi chuyển từ nhiệm vụ này sang nhiệm vụ khác.Các yêu cầu cần phải được nâng cao từ từ từng bước và không vượt quá khả năng và sựchuẩn bị của người tập để họ có thể chịu đựng được các lượng vận động tương ứng. Các yêucầu cần được đưa ra hợp lý sao cho người tập sau khi đã cố gắng tập luyện nghiêm túc thì cóthể hồn thành tốt. Các bài tập q dễ, không tốn nhiều sức chỉ làm giảm sự tiến bộ.Nguyên tắc này đòi hỏi sự tính tốn tới khả năng cá nhân, tới việc tích cực hoạt động, nănglực làm việc, mức độ phát triển ý chí …Tính chất đồng đội của các hoạt động trong bóng rổ cũng đòi hỏi các buổi tập cần phải xâydựng sao cho các hình thức tập thể được phối hợp hài hòa với các hình thức cá nhân. Các phương tiện thực hiện nguyên tắc này gồm:– Tính tốn đến trạng thái sức khỏe, trình độ huấn luyện chung và chuyên môn, mức độ pháttriển các tố chất vận động, lứa tuổi …– Tổ chức quá trình huấn luyện và học tập.– Cơng tác tổ chức hình thành đội.– Lập kế hoạch tất cả các mặt huấn luyện một cách hợp lý.– Nghiên cứu những năng lực cá nhân, xác định ví trì chơi trong đội hình chiến thuật và đề racác nhiệm vụ cụ thể mà cầu thủ cần phải giải quyết.– Quy định mức độ thi đấu và lựa chọn đối phương.5. Nguyên chắc vững chắc tăng tiến:Khơng củng cố nội dung đang học thì khơng thể tiến bộ được. Đồng thời sẽ không tiến bộ,nếu không học nội dung mới, không tăng lượng vận động, đổi mới và phức tạp hóa các bàitập.Người tập cần phải củng cố nội dung đã học và cần phải nắm chắc nội dung đó để các độngtác đã học luôn luôn ổn định trước những yếu tố cản phá.Nguyên tắc này đòi hỏi phải nâng cao trình độ phát triển các tố chất thể lực, bởi vì các tố chấtthể lực khơng phát triển thì khơng củng cố được những gì đã đạt được.Các phương tiện thực hiện nguyên tắc này là :+ Chọn các bài tập và tiến hành phức tạp hóa theo tuần tự.+ Định hướng đúng đắn đối với các bài tập, chuyển đúng lúc sang các biến thể động tác phứctạp hơn, luân phiên có kế hoạch tập luyện và nghỉ ngơi.+ Kiểm tra thường xuyên những kỹ năng và kỹ xảo của người tập thông qua các bài tập vàtest kiểm tra. đề ra các nhiệm vụ cho các giai đoạn tập luyện tiếp theo.Các nguyên tắc giảng dạy có liên quan với nhau và chế định lẫn nhau, đó là cái cho phép đảmbảo dinh hưởng có hiệu quả q trình học tập.II.Luyện tập và kết nối tín hiệu trong thi đấu TDTT. Theo dõi chính xác lượng vận động của VĐV có thể giúp các huấn luyện viên cải thiệntối đa công tác chuẩn bị thi đấu cho các vận động viên. Trong bài báo này, chúng tôitập trung vào tầm quan trọng của việc theo dõi lượng vận động và nghiên cứu một phương pháp đơn giản để theo dõi lượng vận động của các vận động viên thông quaviệc cung cấp số liệu tổng quan về các biến số tập luyện quan trọng mà một huấnluyện viên vận dụng để kiểm soát áp lực tập luyện [bao gồm khối lượng tập luyện,cường độ vận động và lượng vận động] và một số ứng dụng thực tiễn của việc theo dõilượng vận động. Các biến số huấn luyện cơ bản Khối lượng tập luyện Khối lượng tập luyện liên quan tới thời gian tập luyện. Nhìn chung, các huấn luyệnviên ghi lại khối lượng tập luyện theo thời gian [có nghĩa là số phút/ngày, số giờ/tuần],tuy nhiên nó cũng có thể được ghi lại bằng khoảng cách khi tập luyện[80km/tuần/người chạy hoặc 300km/tuần/vận động viên đua xe đạp]. Cường độ vận động Cường độ vận động liên quan tới sức mạnh trong tập luyện. Có nhiều phương pháp cóthể được sử dụng để đo cường độ vận động. Một số phương pháp thông dụng là nhịptim, mức tiêu thụ ô xy, khối lượng vật thể mà VĐV có thể nhấc lên được, năng lượngsinh ra, nồng độ lactate trong máu hoặc nỗ lực của vận động viên khi tập luyện. Hầuhết các huấn luyện viên điều chỉnh cả cường độ và khối lượng tập luyện trong chươngtrình huấn luyện. Vì vậy, tính tốn lượng vận động độc lập có thể khơng phản ánhđúng đắn áp lực tập luyện đối với các vận động viên. Áp lực tập luyện nên được đobằng phép tính của khối lượng vận động.Tính tốn khối lượng vận độngKhối lượng vận động đơn giản là phép tính của khối lượng tập luyện và cường độ vậnđộng, có thể được thể hiện bằng công thức sau: Lượng vận động = mức độ tập luyện xcường độ vận động Có một phương pháp để xác định lượng vận động, đó là phươngpháp RPE. Phương pháp đánh giá lượng vận động này đòi hỏi mỗi vận động viên phảicó RPE cho mỗi buổi tập. Ví dụ, để tính tốn lượng vận động trong một buổi tập kéodài 30 phút với RPE là 5 [CAO], phép tính thu được sẽ là: Lượng vận động = 5 x 30 =150 đơn vị. Phương pháp RPE theo buổi có lợi thế hơn so với các phương pháp xácđịnh lượng vận động đã được công bố, bởi phương pháp này đơn giản để tính tốn vàtương đối dễ hiểu. Điều giá trị nhất mà một động viên có thể nhận được từ việc giámsát chính xác lượng vận động là hiểu hơn về sức chịu đựng của mỗi VĐV đối với việctập luyện. Đây là một điều quan trọng bởi những nghiên cứu và bằng chứng trước đây đã chỉ ra rằng mỗi vận động viên có sức chịu đựng khác nhau đối với cùng lượng vậnđộng. Ví dụ, nếu hai vận động viên hồn thành chương trình huấn luyện giống nhau,một người có thể chịu được lượng vận động này và đạt được tiến bộ, trong khi ngườikia có thể khơng chịu được, dẫn tới thành tích bị giảm sút.Đây là bằng chứng khi so sánh những phát hiện gần đây cho thấy những vận động viênba mơn phối hợp có kinh nghiệm có thể chịu được lượng vận động lên tới 7200 AU/tuần [xấp xỉ 24 giờ tập luyện hết sức lực] trong khi các vận động viên ba môn phốihợp khác cho thấy dấu hiệu của tập luyện quá sức khi lượng vận động tăng lên xấp xỉ6000 AU/tuần [tương đương 20 giờ tập luyện hết sức]. Các yếu tố như mức độ thể lực,kinh nghiệm luyện tập, tuổi tác, ảnh hưởng của môi trường, các yếu tố dinh dưỡng vàcác bài tập phục hồi thể lực sẽ ảnh hưởng tới sức chịu đựng khi tập luyện của một cánhân. Vì vậy Úc khuyến khích các vận động viên xây dựng lượng VĐV phù hợp vớimức độ chịu đựng của cá nhân mình. Đối với một huấn luyện viên, giá trị đích thựccủa việc giám sát lượng vận động của mỗi VĐV có thể cung cấp nhiều thông tin hơnvề sức chịu đựng của vận động viên đối với việc tập luyện, cho phép huấn luyện viênđiều chỉnh lượng vận động trong tương lai để phù hợp với từng vận động viên. Dướiđây là một số cách mà phương pháp RPE theo buổi có thể được sử dụng để cải thiệnviệc tập luyện của vận động viên:• Giám sát lượng vận động của VĐV so với lượng vận động dự tính – đây là cách đơn giản đểkiểm tra liệu bạn đang thực hiện đầy đủ giáo án tập luyện đề ra.• Đảm bảo có giáo án phù hợp – nghiên cứu cho thấy việc thay đổi khó và dễ trong tập luyệnlàm giảm sự nhàm chán khi tập luyện và có thể giúp chống lại việc tập luyện quá sức và bệnhtật. Bằng việc giám sát khối lượng tập luyện hàng ngày, có thể chú ý hơn tới giáo án huấnluyện thực tế.• Giám sát lượng vận động của các nhóm VĐV khác nhau trong cùng một đội - ở một số mônthể thao, các VĐV khác nhau có thể chịu đựng hoặc yêu cầu phải hoàn thành những lượngvận động khác nhau. Phương pháp này có thể cho phép bạn giám sát chính xác lượng vậnđộng của các nhóm khác nhau trong cùng một đội. • Giám sát lượng vận động trong giai đoạn phục hồi sau chấn thương – có thể sử dụngphương pháp này để chắc chắn lượng vận động không được đưa ra quá nhanh hoặc việc tậpluyện phù hợp với VĐV trước khi quay trở lại tập luyện chính thức.Lượng vận động bị ảnh hưởng bởi cả khối lượng tập luyện và cường độ vận động.Hiểu biết chính xác về lượng vận động hồn thành trong buổi tập có thể có ích cho cảhuấn luyện viên và vận động viên. Vận động viên có thể sử dụng phản hồi này để tăngđộng lực tập luyện. Lượng vận động có thể được giám sát theo nhiều cách khác nhau,nhưng ở Úc khuyến khích áp dụng phương pháp RPE theo buổi tập để xác định lượngvận động bởi phương pháp này khá đơn giản để áp dụng, dễ hiểu và tương đối dễ đểthực hiện.Theo một quan điểm khoa học thể thao, việc ghi lại chính xác và xác thực lượng vậnđộng cho phép đánh giá hiệu quả của việc tập luyện. Nó có thể đảm bảo thực hiện giáoán đầy đủ và không tập luyện quá sức. Cuối cùng, qua thời gian và tập luyện, giám sátchính xác lưưọng vận động sẽ cho phép huấn luyện viên đưa ra những phương pháphuấn luyện tốt nhất cho mỗi vận động viên. Điều này giúp nâng cao thành tích thi đấuIII.Kết luận. Một quá trình phân tích thành tích thi đấu của các VĐV đã được sử dụng để cung cấpnhững chỉ số khách quan về khả năng tấn công, tỉ lệ cầu thủ tham gia tấn công khôngtheo chiến thuật. Như thường lệ, bốn trận đấu đã được ghi hình để phân tích một cáchcó hệ thống. Phân tích đã khẳng định được niềm tin của đội ngũ huấn luyện về cácchiến thuật đã được đưa ra, nó cũng cho thấy tỉ lệ thành công của những lần tấn côngtheo sát sơ đồ chiến thuật cao hơn nhiều các lần tấn công tự doTrên cơ sở này, các HLV có thể đưa ra trước toàn đội và chứng minh cho họ thấy giátrị của việc sử dụng các tình huống theo chiến thuật đã đề ra trong tập luyện. Sau bốnlần ghi hình và phân tích liên tiếp, các huấn luyện viên đã theo dõi được tiến trình thiđấu và đưa ra những thơng tin phản hồi tích cực tới mỗi VĐV. Các kết quả phân tíchđều được giữ lại để làm cơ sở tham khảo và phân tích thêm. Tất cả đều chứng minhđược một kết quả rất hứa hẹn phía trước.