Bilirubin hỗn hợp là gì
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ nội trú Đặng Thị Ngoan - Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long. Show
Vàng da là một triệu chứng thường gặp ở trẻ sơ sinh gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Một trong số đó là do sự gia tăng bilirubin gián tiếp trong máu trẻ sơ sinh, còn gọi là thể tự do. 1. Vàng da do tăng bilirubin là gì?Bilirubin là một sắc tố mật màu vàng cam, hình thành từ sự thoái giáng (phân cắt) của heme (máu huyết) trong tế bào hồng cầu. Ngoài ra cũng có định nghĩa khác cho rằng bilirubin là một chất có trong sự dị hóa - quá trình cần thiết để giải phóng các sản phẩm thải của cơ thể phát sinh từ sự phá hủy các hồng cầu già. Vàng da do tăng bilirubin gián tiếp ở trẻ sơ sinh là tình trạng tăng phá hủy hồng cầu, đồng thời giảm chức năng của men chuyển hóa bilirubin, hoặc do tăng tái hấp thu của bilirubin từ ruột. Hậu quả của tình trạng này có nguy cơ gây tổn thương não và để lại di chứng nặng nề sau này. 2. Nguyên nhân gây vàng da do tăng bilirubin gián tiếp2.1. Bất thường trong sản xuất bilirubin
2.2. Bất thường trong hấp thu bilirubin của ganHội chứng Gilbert là một tình trạng di truyền thường gặp, trong đó các enzym cần thiết cho việc sử dụng bilirubin trở nên bất thường, làm suy giảm chức năng gan và chứng vàng da. 2.3. Bất thường trong liên hợp bilirubinLiên quan đến men UGT xúc tác sự liên hợp của bilirubin trong gan:
2.4. Bất thường trong bài tiết bilirubinSự bài tiết bilirubin của gan bị suy giảm do tổn thương tế bào gan và làm tăng bilirubin hỗn hợp. 2.5. Bất thường trong chu trình gan - ruột
2.6. Các nguyên nhân hỗn hợp
Trẻ bú mẹ không đủ hoặc thành phần sữa mẹ bị thay đổi cũng có thể là nguyên nhân gây vàng da 3. Chẩn đoán vàng da do tăng bilirubin gián tiếp ở trẻ sơ sinh3.1. Các yếu tố nguy cơ vàng da nặng
Ngược lại, các yếu tố nguy cơ giảm khi tuổi thai > 41 tuần và trẻ bú bình nhiều. 3.2. Lâm sàng
Lưu ý ở trẻ sanh non thì các triệu chứng lâm sàng ít điển hình hơn. Lưu ý ở trẻ sanh non thì các triệu chứng lâm sàng ít điển hình hơn 3.3. Xét nghiệm chẩn đoán vàng da do tăng bilirubin gián tiếp ở trẻ sơ sinh
Trong trường hợp trẻ vàng da kém đáp ứng với chiếu đèn, chủng tộc Châu Á hay TSB 18 mg/dl thì khuyến khích nên làm G6PD. 3.4. Chẩn đoánNgoài phân biệt giữa vàng da sinh lý và bệnh lý, bác sĩ cũng cần chẩn đoán nguyên nhân gây vàng da là do:
4. Điều trị vàng da do tăng bilirubin gián tiếp ở trẻ sơ sinhCác nguyên tắc điều trị vàng da do tăng bilirubin gián tiếp ở trẻ sơ sinh bao gồm điều trị đặc hiệu bằng ánh sáng liệu pháp hoặc thay máu và điều trị hỗ trợ. 4.1. Ánh sáng liệu phápBác sĩ sẽ chỉ định chiếu đèn đối với trẻ bị vàng da đủ tháng, đủ cân, trường hợp trẻ nhẹ cân hay sinh non thì quyết định bắt đầu chiếu đèn dựa trên chỉ số TSB và trọng lượng của trẻ. Nhìn chung không có tiêu chuẩn ngưng chiếu đèn chính xác, bác sĩ cũng sẽ đo chỉ số TSB và dựa trên số ngày tuổi cũng như trọng lượng của trẻ để quyết định. Dùng đèn ánh sáng xanh hay hệ thống đèn ánh sáng trắng hai mặt, khoảng cách từ đèn đến bệnh nhi trong giới hạn 40cm. Diện tích tiếp xúc với đèn càng nhiều thì càng có hiệu quả. Chiếu đèn liên tục và chỉ ngừng khi bú mẹ, đồng thời duy trì lượng dịch thích hợp và lượng nước tiểu đầy đủ trong quá trình chiếu đèn. Trẻ vẫn tiếp tục bú trong lúc chiếu đèn và cần truyền dịch nếu bú không đủ hay trẻ có dấu hiệu thiếu nước / giảm cân nặng. Lưu ý, các bác sĩ không khuyến cáo phơi nắng để ngăn ngừa làm giảm bilirubin toàn phần trong máu. Cần theo dõi nhiệt độ, cân nặng, tình trạng thiếu nước, đi tiêu, thời gian chiếu đèn, mức độ vàng da và kiểm tra TSB của trẻ sau chiếu đèn tùy vào từng trường hợp. Có nguy cơ gây hồng ban, tiêu phân lỏng, tăng thân nhiệt, mất nước, đặc biệt là hội chứng em bé da đồng. Bác sĩ sẽ chỉ định chiếu đèn đối với trẻ bị vàng da đủ tháng, đủ cân 4.2. Thay máuThay máu ngay khi có biểu hiện sớm của tình trạng ngộ độc bilirubin. Nếu không có dấu hiệu ngộ độc, chỉ định thay máu đối với trẻ bị vàng da sẽ dựa trên chỉ số TSB, số ngày tuổi và trọng lượng của trẻ. Thể tích máu thay gấp đôi thể tích máu bệnh nhi. Sau đó có thể lấy đi 25% nồng độ bilirubin toàn cơ thể và làm giảm / tăng TSB khi đã có sự cân bằng nội - ngoại mạch. Có thể kể đến như: nhiễm trùng, bệnh truyền nhiễm, giảm tiểu cầu, rối loạn đông máu, rối loạn điện giải, huyết khối tĩnh mạch, viêm ruột hoại tử, bệnh lý thải mảnh ghép, ngưng tim hoặc thậm chí đột tử. 4.3. Điều trị hỗ trợ
Ngoài ra, để dự phòng vàng da sơ sinh do tăng bilirubin gián tiếp nặng, cần xác định các trẻ có nguy cơ tiến triển đến vàng da nặng, đồng thời theo dõi sát và điều trị bằng ánh sáng liệu pháp ngay khi có chỉ định. Phụ huynh có thể phát hiện sớm trẻ bị vàng da bằng cách quan sát màu da trẻ dưới ánh sáng mặt trời mỗi ngày. Nếu có dấu hiệu vàng da nên đưa trẻ đến cơ sở y tế khám, đặc biệt là khi vàng da lan đến tay, chân, trẻ li bì, bú yếu hoặc bỏ bú, gồng người, co giật hoặc vàng da kéo dài. Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đăng ký trực tuyến TẠI ĐÂY. Nguồn tham khảo: Bệnh viện Vinmec |