Dân số là tổng số người sống trên một lãnh thổ nhất định được tính vào một thời điểm nhất định. Thường thường, sau một thời gian định kì, người ta lại điều tra toàn bộ dân số của một nước để tìm hiểu các mặt dân số [thành phần, tỉ lệ gia tăng, cấu trúc, tuổi] nhằm có kế hoạch chính xác phát triển xã hội và kinh tế. Đó là tổng điều tra dân số.
Sự gia tăng dân số tự nhiên là quá trình tái sản xuất dân cư, thế hệ già được thay thế bằng thế hệ trẻ. Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên là số chênh lệch giữa tỉ lệ sinh và tử trong một khoảng thời gian thường là một năm trên một lãnh thổ nhất định, tính bằng phần trăm [%]
Sự gia tăng dân số cơ giới là sự tăng giảm dân số ở một khu vực, một quốc gia do có việc chuyển đổi địa bàn cư trú. Nếu số người xuất cư ít hơn nhập cư thì tỉ lệ tăng cơ giới dương và ngược lại là âm.
Sự gia tăng dân số thực tế là tổng của tỉ lệ tăng tự nhiên và cơ giới. Nó là một khái niệm phản ánh đầy đủ tình hình biến động thực sự của dân số của một nước, một vùng. Gia tăng thực tế có thể lớn hơn hoặc nhỏ hơn sự gia tăng tự nhiên tùy thuộc vào sự gia tăng cơ giới. Khi gia tăng cơ giới dương thì gia tăng thực tế lớn hơn gia tăng tự nhiên. Còn khi gia tăng cơ giới âm thì ngược lại. Mặc dầu sự gia tăng thực tế bao gồm hai bộ phận cấu thành nói trên, song động lực phát triển dân số chính là sự gia tăng tự nhiên. Do đó, những biện pháp điều khiển sự phát triển dân số trước hết và chủ yếu phải nhằm vào việc điều khiển tốc độ gia tăng tự nhiên, đặc biệt là điều khiển tỉ lệ sinh.
Câu hỏi:Phân biệt gia tăng dân số tự nhiên và gia tăng dân số cơ học?
Lời giải:
Gia tăng dân số tự nhiên | Gia tăng dân số cơ học |
- Là sự chênh lệch giữa tỉ suất sinh thô và tỉ suất tử thô. - Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên được coi là động lực phát triển dân số. | - Là sự chênh lệch giữa số người xuất cư và nhập cư được gọi là gia tăng cơ học. - Trên phạm vi toàn thế giới, gia tăng cơ học không ảnh hưởng lớn đến vấn đề dân số nói chung, nhưng đối với từng khu vực, từng quốc gia thì nó lại có ý nghĩa quan trọng |
Cùng Toploigiai đi tìm hiểu chi tiết về gia tăng dân số nhé
I. DÂN SỐ VÀ TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN DÂN SỐ THẾ GIỚI
1. Dân số thế giới
- Dân số thế giới: 6477 triệu người [2005].
- Quy mô dân số giữa các châu lục và các nước khác nhau [có 11 quốc gia/ 200 quốc gia với dân số trên 100 triệu người, 17 nước có số dân từ 0,01 – 0,1 triệu người].
- Quy mô dân số thế giới ngày càng lớn.
2. Tình hình phát triển dân số thế giới
- Thời gian dân số tăng thêm 1 tỉ người càng rút ngắn từ 123 năm xuống 32, xuống 15 năm, 13 năm, 12 năm.
- Thời gian dân số tăng gấp đôi cũng rút ngắn: Từ 123 năm còn 47 năm.
⟹Tốc độ gia tăng dân số nhanh, quy mô ngày càng lớn đặc biệt từ nửa sau thế kỉ XX do tỉ lệ tử vong giảm nhờ những thành tựu của y tế, chăm sóc sức khỏe...
II. GIA TĂNG DÂN SỐ
1. Gia tăng tự nhiên
a] Tỉ suất sinh thô
- Khái niệm: Tương quan giữa số trẻ em được sinh ra trong năm so với số dân trung bình ở cùng thời điểm [đơn vị: ‰].
Tỉ suất Sinh thô = [Số trẻ em sinh ra / Tổng số dân] X 1000 = ? ‰
– Nguyên nhân: sinh học, tự nhiên, tâm lí xã hội, hoàn cảnh kinh tế, chính sách phát triển dân số.
– Tỉ suất sinh thô xu hướng giảm mạnh, ở các nước phát triển giảm nhanh hơn, nhóm nước đang phát triển cao hơn nhóm phát triển.
b] Tỉ suất tử thô
- Khái niệm: Tương quan giữa số người chết trong năm so với số dân trung bình cùng thời điểm [đơn vị: ‰].
Tỉ suất Tử thô = [Số người chết / Tổng số dân] X 1000 = ? ‰
– Tỉ suất tử thô có xu hướng giảm rõ rệt [tuổi thọ trung bình tăng], mức chênh lệch tỉ suất tử thô giữa các nhóm nước không lớn như tỉ suất sinh thô.
– Nguyên nhân: Do đặc điểm kinh tế – xã hội, chiến tranh, thiên tai,…
- Cần lưu ý đến tỉ lệ tử vong của trẻ sơ sinh [dưới 1 tuổi]→phản ánh trình độ nuôi dưỡng và tình hình sức khỏe của trẻ em.
- Tỉ suất tử thô cũng liên quan chặt chẽ đến tuổi thọ trung bình của dân số.
c] Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên
- Là sự chênh lệch giữa tỉ suất sinh thô và tử thô, coi là động lực phát triển dân số [đơn vị: %].
Tỉ suất GTTN = [Tỉ suất sinh – Tỉ suất tử] = ? % [‰ : 10]
Hinh 22.3. Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên thế giới hằng năm, thời kì 2000-2005 [%]– Có 5 nhóm:
+ Tg ≤ 0%: Nga, Đông Âu
+ Tg = 0,1-0,9%: Bắc Mĩ, Ôxtrâylia, Trung Quốc, Cadắctan, Tây Âu…
+ Tg = 1 -1,9%: Việt Nam, Ấn Độ, Bra xin, Mêhicô, Angiêri,..
+ Tg = 2-2,9%: Đa số các nước ở châu Phi, Ảrậpxêút, Pakistan, Ápganixtan,Vêlêduêla, Bôlivia,..
+ Tg ≥ 3%: Côngô, Mali, Yêmen, Mađagaxca…
d] Ảnh hưởng của tình hình tăng dân số đối với sự phát triển kinh tế - xã hội
- Gây sức ép lớn đối với phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường.
2. Gia tăng cơ học
- Là sự chênh lệch giữa số người xuất cư và nhập cư.
- Có ý nghĩa quan trọng đối với từng khu vực, từng quốc gia, trên phạm vi toàn thế giới, không ảnh hưởng đến quy mô dân số.
- Nguyên nhân:
+ Lực hút: đất đai màu mỡ, dễ kiếm việc làm.
+ Lực đẩy: điều kiện sống khó khăn, thu nhập thấp.
3. Gia tăng dân số
- Tỉ suất gia tăng dân số bằng tổng số của tỉ suất gia tăng tự nhiên và tỉ suất gia tăng cơ học [đơn vị %].
Gia tăng DS = Gia tăng Tự nhiên + Gia tăng Cơ học = %
=> Gia tăng dân số là thước đo phản ánh trung thực, đầy đủ tình hình biến động dân số của một quốc gia, một vùng. Mặc dù gia tăng dân số bao giờ cũng gồm 2 bộ phận cấu thành, song động lực phát triển dân số vẫn là gia tăng dân số tự nhiên.
Câu hỏi xoay quanh văn 10
Soạn văn 10 tập 1 ngắn nhất
Soạn văn 10 tập 2 ngắn nhất
Bài soạn văn lớp 10 siêu ngắn
Giải tiếng Anh 10 kết nối tri thức
Giải công nghệ 10 chân trời sáng tạo
Giải toán 10 tập 1 kết nối tri thức
Giải giáo dục thể chất[cầu lông] 10 kết nối tri thức
Giải tin học 10 chân trời sáng tạo
Giải toán 10 tập 2 kết nối tri thức
Giải giáo dục thể chất[bóng đá] 10 kết nối tri thức
Giải hóa học 10 cánh diều
Giải âm nhạc 10 chân trời sáng tạo
Soạn văn 10 tập 1 kết nối tri thức
Giải giáo dục thể chất[bóng rổ] 10 kết nối tri thức
Giải sinh học 10 cánh diều
Giải mĩ thuật 10 chân trời sáng tạo
Soạn văn 10 tập 2 kết nối tri thức
Giải giáo dục thể chất[đá cầu] 10 kết nối tri thức
Giải an ninh và quốc phòng 10 cánh diều
Giải hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10 chân trời sáng tạo
Giải lịch sử 10 kết nối tri thức
Giải toán 10 tập 1 chân trời sáng tạo
Giải kinh tế và pháp luật 10 cánh diều
Giải tiếng Anh 10 chân trời sáng tạo
Giải địa lí 10 kết nối tri thức
Câu hỏi xoay quanh Địa lý 10
Giải toán 10 tập 2 chân trời sáng tạo
Giải công nghệ 10 cánh diều
Giải giáo dục thể chất[cầu lông] 10 chân trời sáng tạo
Giải vật lí 10 kết nối tri thức
Soạn văn 10 tập 1 chân trời sáng tạo
Giải tin học 10 cánh diều
Giải giáo dục thể chất[bóng đá] 10 chân trời sáng tạo
Giải hóa học 10 kết nối tri thức
Giải sinh học 10 kết nối tri thức
Soạn công dân 10 cực chất
Soạn văn 10 tập 2 chân trời sáng tạo
Giải âm nhạc 10 cánh diều
Giải an ninh và quốc phòng 10 kết nối tri thức
Giải công dân 10 cực chất
Giải lịch sử 10 chân trời sáng tạo
Giải mĩ thuật 10 cánh diều
Giải giáo dục thể chất [bóng rổ] 10 chân trời sáng tạo
Giải kinh tế và pháp luật 10 kết nối tri thức
Giải địa lí 10 chân trời sáng tạo
Giải hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10 cánh diều
Giải giáo dục thể chất[đá cầu] 10 chân trời sáng tạo
Giải công nghệ 10 kết nối tri thức
Giải toán 10 tập 1 cánh diều
Giải vật lí 10 chân trời sáng tạo
Giải tiếng Anh 10 cánh diều
Giải tin học 10 kết nối tri thức
Giải toán 10 tập 2 cánh diều
Giải hóa học 10 chân trời sáng tạo
Giải giáo dục thể chất[cầu lông] 10 cánh diều
Giải âm nhạc 10 kết nối tri thức
Soạn văn 10 tập 1 cánh diều
Giải sinh học 10 chân trời sáng tạo
Giải giáo dục thể chất[bóng đá] 10 cánh diều
Giải mĩ thuật 10 kết nối tri thức
Soạn văn 10 tập 2 cánh diều
Giải an ninh và quốc phòng 10 chân trời sáng tạo
Giải giáo dục thể chất[ bóng rổ] 10 cánh diều
Giải hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10 kết nối tri thức
Giải lịch sử 10 cánh diều
Giải kinh tế và pháp luật 10 chân trời sáng tạo
Giải giáo dục thể chất[đá cầu] 10 cánh diều
Giải môn Giáo dục công dân lớp 10