Bình cũ rượu mới có nghĩa là gì

Bài làm

Trong tiếng Việt đa dạng, thì có rất nhiều những câu tục ngữ, thành ngữ được nói đến trong cuộc sống sinh hoạt, lao động, thường ngày như “bình cũ rượu mới”. Thành ngữ “bình cũ rượu mới” được sử dụng trong cuộc sống của chính chúng ta, nhưng dường như nó không được thông dụng trong đời sống cho lắm mà nó lại được thể hiện nhiều trong các sang tác văn chương, các tác phẩm văn nghệ, văn chương dùng hình thức, thể tài, hay đó có thể cũng chính là những thủ pháp cũ để diễn tả nội dung, đề tài, chủ đề mới hơn. Thành ngữ “bình cũ rượu mới” là một hình ảnh so sánh rất hay.

Ý nghĩa của thành ngữ “bình cũ rượu mới” khá đơn giản. Lần theo tính biểu trưng của các từ “bình”, “rượu” thì sẽ sang tỏ. “Bình” là dụng cụ được làm bằng sành, sứ có bầu chứa, miệng nhỏ và tùy theo cỡ, kiểu mà người ta dung để đựng rượu, cắm hoa… “Bình” trong câu thành ngữ này là bình rượu, có giá trị biểu trưng bên ngoài cho “cái chứa đựng”. “Rượu”là chất lỏng, có vị cay nồng, thường được cất từ chất bột hoặc trái cây đã ủ men,rượu trong câu thành ngữ là “cái được chứa đựng” ở chính trong bình. “Cái chứa đựng” và “cái được chứa đựng” thực chất là cách nói về hình thức và nội dung. Vậy khi nói “bình cũ rượu mới” thì ai cũng có thể hiểu được là hình thức cũ, nội dung mới.

Xem thêm:  Phát biểu cảm nghĩ về bài ca dao “Anh đi anh nhớ quê nhà”

Điều đáng được quan tâm là tại sao có bao nhiêu thứ “chứa đựng” và “được chứa đựng” khác nhau nhưng người viết lại chọn “bình” và “rượu” để làm giá trị biểu trưng cho hình thức và nội dung? Và tại sao thành ngữ “bình cũ rượu mới” lại thường chỉ hình thức nội dung của các tác phẩm văn nghệ, chứ không phải là của cái gì khác trong xã hội?

Trước hết phải nói rằng, việc chúng ta tìm ra một liên hệ giữa nội dung và hình thức hay giữa “cái chứa đựng” và “cái được chứa đựng” không phải là chuyện dễ dàng gì, nhất là khi trình độ dân trí chưa thực sự cao, cũng không phải bất kì ai trong xã hội cũng quan tâm, tìm hiểu về vấn đề này. Ta như thấy được, dường như đó là công chuyện của tầng lớp thượng lưu, có học vấn trong xã hội. Tầng lớp này trong xã hội, phần lớn là thi sĩ, những người có am hiểu, có khả năng sáng tác, thưởng thức văn nghệ và cái thú của những thi nhân xưa là vừa làm thơ, bình phẩm thơ, vừa uống rượu, ngắm trăng, xem hoa, nhàn đàm sự thế.

Giải thích câu tục ngữ: Bình cũ rượu mới

Đối với họ, “bình” và “rượu” là những cái gần gũi, quen thuộc và cũng đầy thi hứng chẳng hạn như “bình rượu túi thơ”.đem ví thơ ca nói riêng, tác phẩm văn nghệ nói chung với bình rượu là hợp lệ và thống nhất. Lấy bình để ví với hình thức tác phẩm, lấy rượu ví với nội dung tác phẩm thì chẳng những đúng mà còn nói lên được cái ý nghĩa về quan hệ kế thừa giữa cái mới với cái cũ, giữa cái hiện đại với cái truyền thống.Hình thức cũ, nội dung mới, chỉ phương thức dùng lại các hình thức, thủ pháp nghệ thuật cũ để diễn tả nội dung, chủ đề hiện đại trong văn học nghệ thuật. Các chiến sĩ cách mạng cũng biết áp dụng hình thức bình cũ rượu mới đặt lời ca cách mạng theo điệu sa mạc, bình bán, hành văn.

Xem thêm:  Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ Cảnh khuya

Những ẩn dụ của câu thành ngữ “bình cũ rượu mới” được xây dựng từ những chất liệu trong cuộc sống hằng ngày của nền văn hóa đương thời. Bầu rượu nếu được làm bằng da sẽ căng phồng khi được dùng để đựng rượu mới vẫn tiếp tục lên men, cuối cùng bầu da sẽ bị bung rách. Nếu đọc cùng lúc với dụ ngôn “Vải mới áo cũ” – nghĩa là không ai vá miếng nỉ mới vào cái áo cũ, miếng vải mới sẽ co rút lại; nếu vậy thì miếng nỉ mới chằng rách áo cũ, và làm đường rách càng thêm xấu hơn.

Người xưa thật tinh tế khi đã lấy bình để ví với hình thức tác phẩm , rượu ví với nội dung của tác phẩm để nhấn mạnh, nói lên mối quan hệ kế thừa giữa cái mới và cái cũ, cái hiện đại với cái lạc hậu, truyền thống. Đó là một thành công mang ý nghĩa tượng trưng.

Bài làm

Trong dân gian thì câu “Bình cũ rượu mới” là câu ít được sử dụng  và ít người biết đến. Tuy nhiên nó mang ý nghĩa dùng để nói về những đặc điểm trong văn chương thông qua lối nói ví von, so sánh bằng những hình ảnh quen thuộc trên.

“Bình cũ rượu mới” được dùng để nói về tác tác phẩm văn chương nói riêng và nghệ thuật nói riêng. Trong đó là để biểu hiện về cái hình thức, đề tài, những thủ pháp nghệ thuật. Trong đó có những ý kiến từng dùng câu tục ngữ này để nói về nghệ thuật như: “ Chúng ta có thể coi hình thức chuyển nhũng bài hát thành tác phẩm nhạc đàn là một kiểu bình cũ  rượu mới" [Văn luôn nghệ thuật,  8-1971].

"Nếu không sử dụng được ngay thì có thể cải tiến về nội dung theo cách  bình  cũ  rượu mới" [văn nghệ,  4-1954]. Để hiểu câu nói trên chúng ta cần giải thích nghĩa của các hình ảnh, từ được sử dụng trong câu. Trước hết “bình” là dụng cụ làm bằng sứ, sành, có bầu chứa và miệng nhỏ với nhiểu kích cỡ khác nhau. “Bình” dùng để đựng nước, rượu, hay để cắm hoa… Mà “rượu” là mọt thức đồ uống có nồng độ cồn cao và dễ gây say. Mà bình có nhiều loại nhưng ở đây người ta muốn nói đến là bình rượu, bình để đựng các loại rượu khác nhau. Bình còn biểu trưng cho cái chứa đựng, dùng để chứa các vật khác còn rượu là cái bị chứa đựng. Xét về mặt văn chương nghệ thuật thì “bình” chính là hình ảnh ẩn dụ về hình thức còn rượu là hình ảnh biểu trưng cho nội dung. “Bình cũ rượu mới” ý chỉ rằng hình thức cũ nhưng nội dung mới.

Xem thêm:  Giải thích câu tục ngữ: Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà

Trong văn chương, nghệ thuật thì hình thức và nội dung là hai thứ không thể thiếu, đi liền với mỗi tác phẩm. Mà để tìm được mối liên hệ giữa nội dung và hình thức, cái vật chứ đựng và cái bị chứa đựng là một điều không dễ dàng gì. Khi ấy người ta phải có một khối lượng tri thức nhất định, có sự tìm tòi, so sánh, liên tưởng các vấn đề với nhau mới có thể đưa ra những nhận xét về mối liên hệ đó. Trong xã hội không phải ai cũng có nhu cầu thấy được mối liên hệ giữa nội dung và hình thức, không phải ai cũng quan tâm và tìm tòi vấn đề này. Đây dường như là mối quan tâm của những tầng lớp thượng lưu, hoặc tri thức trong xã hội. Họ là người luôn muốn tìm hiểu ngọn ngành của mọi thứ, muốn thấy được mối tương quan, ảnh hưởng của nhiều thứ với nhau. Về mối quan hệ giữa hình thức và nội dung trong nghệ thuật mà đặc biệt là văn chương thì được tầng lớp thi sĩ, những người am hiểu văn họa, nghệ thuật, có khả năng sáng tác đặc biệt lưu tâm. Những người có sở thích sáng tác thì quan tâm đến mối tương quan giữa hình thức và nội dung để sáng tạo ra cái của riêng mình. Ví như khi tìm hiểu về thơ Đường, một vị thi nhân thấy được cái hay, cái đặc sắc về thể thơi, về đặc trưng thi pháp thơ Đường nhưng người đó lại muốn sáng tác một tác phẩm mang đặc trưng của thơ Đường nhưng lại mang phong cách, dấu ấn của riêng mình. Khi đó “bình cũ” là hình thức đặc trưng thi pháp còn “rượu mới” là nội dung phản ánh của tác phẩm đó. Trong thơ ca thì sự tiếp nối truyền thống, đặc trưng thi pháp của giai đoạn trước là sáng tạo thêm những đặc trưng về phong cách, ngôn ngữ của riêng mình để tạo ra cái riêng mang màu sắc cá nhân và thời đại. Có thể nói người xưa đặc biệt là những thi sĩ thường lấy ngâm thơ, uống rượu, ngắm trăng làm thú vui tao nhã, với họ thì “bình” và “rượu” là những thứ quen thuộc được sử dụng thường ngày. Nên đây cũng là những thứ mà có mặt trong thơ ca thời đó và chúng ta cũng không hề xa lạ khi sử dụng hai hình ảnh này để so sánh với văn chương.

“Bình cũ rượu mới” cho ta thấy cái nhìn sâu sắc về việc tiếp thu và phát triển văn chương trong các thời kỳ. Cái mới ra đời không có nghĩ là tự thân vận động, sản sinh ra cái hoàn toàn khác biệt mà là việc tiếp thu cái cũ và biến đổi dần dần. Đó chính là quan hệ kế thừa và phát triển không chỉ trong nghệ thuật mà còn cả trong xã hội.

Mai Du