LỰC MA SÁT - lý thuyết lực ma sát vật lí 8
|
- Trong một số trường hợp ma sát là không thể thiếu. Ví dụ như trong hình 6.4 SGK; Ở hình (a), bảng trơn hay quá nhẵn thì không thể dùng phấn để viết lên bảng. Để viết bảng dễ dàng thì cần tăng độ nhám của bảng để tăng ma sát trượt giữa phấn với bảng; Ở hình (b), nếu không có ma sát nghỉ thì không siết chặt được bulông hoặc đánh được diêm vì bị trượt, vì vậy phải tăng độ nhám của ốc hoặc của mặt sườn bao diêm; Ở hình (c), nếu không có ma sát thì xe không thể dừng được, nên cần tăng ma sát bằng cách tăng độ sâu khía rãnh mặt lốp. LỰC MA SÁT Các lực cản trở chuyển động của một vật, tạo ra bởi những vật tiếp xúc với nó được gọi là lực ma sát. 1. Lực ma sát trượt Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt của vật khác.Lực ma sát trượt luôn ngược hướng chuyển động. Ví dụ: Lực ma sát trượt xuất hiện khi hãm chuyển động của người trượt patanh hay mài nhẵn bóng các mặt kim loại. 2. Lực ma sát lăn Lực ma sát lăn sinh ra khi một lăn trên bề mặt của vật khác. Ví dụ: Ôtô đang chạy tắt máy, hay cánh quạt trần đang quay thì bị mất điện... sẽ chuyển động chậm dần rồi dừng lại là do có sự xuất hiện của lực ma sát lăn. Chú ý: Cường độ lực ma sát lăn nhỏ hơn của lực ma sát trượt rất nhiều lần. 3. Lúc ma sát nghỉ Lực ma sát nghỉ giữ cho vật không trượt khi bị vật bị tác dụng của lực khác. Ví dụ: người và một số động vật có thể đi lại được hoặc cầm nắm được các vật nặng là nhờ có sự xuất hiện của lực ma sát nghỉ. Đặc điểm: - Cường độ của lực ma sát nghỉ thay đổi tùy theo lực tác dụng lên vật có xu hướng làm cho vật thay đổi chuyển động. - Lực ma sát nghỉ luôn có tác dụng giữ vật ở trạng thái cân bằng khi có lực khác tác dụng lên vật. Chú ý: - Nếu vật đứng yên mà chịu tác dụng của các lực cân bằng thì không có lực ma sát nghỉ. -Nếu vật đứng yên mà chịu tác dụng của các lực không cân bằng thì có lực ma sát nghỉ. 4. Lực ma sát có thể có hại hoặc có ích - Khi lực ma sát có hại thì phải tìm cách để giảm ma sát. Ví dụ như trong hình 6.3 SGK: Ở hình (a) lực ma sát làm tròn đĩa xe nên cần tra dầu vào xích. Ở hình (b) lực ma sát (ma sát trượt) của trục làm mòn trục và cản chuyển động quay của bánh xe, nên muốn giảm ma sát tat hay bằng trục quay có ổ bi. - Trong một số trường hợp ma sát là không thể thiếu. Ví dụ như trong hình 6.4 SGK; Ở hình (a), bảng trơn hay quá nhẵn thì không thể dùng phấn để viết lên bảng. Để viết bảng dễ dàng thì cần tăng độ nhám của bảng để tăng ma sát trượt giữa phấn với bảng; Ở hình (b), nếu không có ma sát nghỉ thì không siết chặt được bulông hoặc đánh được diêm vì bị trượt, vì vậy phải tăng độ nhám của ốc hoặc của mặt sườn bao diêm; Ở hình (c), nếu không có ma sát thì xe không thể dừng được, nên cần tăng ma sát bằng cách tăng độ sâu khía rãnh mặt lốp. Sơ đồ tư duy về lực ma sát - Vật lí 8
|
