TÔI YÊU EM [ PUSKIN ]
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây [1.37 MB, 18 trang ]
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
HÔM NAY
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
1. Tác giả:
Nêu những nét chính về cuộc đời và sự
nghiệp của Puskin?
-
A-Lêch-Xan-đrơ Xec-Ghe –ê-vích Puskin [1799
-1837], là nhà thơ vĩ đại, “mặt trời thi ca Nga.”
-
Có ý nghĩa to lớn không chỉ trong lịc sử văn
chương mà cả trong lịch sử thức tỉnh của dân tộc
Nga.
-
Sáng tác nhiều thể loại: Tiểu thiết bằng thơ, kịch,
trường ca, truyện ngắn, ngụ ngôn…. Đặc biệt hơn
cả là thơ trữ tình:
+ Khao khát tự do và tình yêu.
+ Ngôn ngữ trong sáng giảng dị và chân thực
- Tác phẩm tiêu biểu: [SGK]
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
1. Tác giả:
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
1. Tác giả:
Puskin khi còn nhỏ
Puskin khi 30 tuổi
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
1. Tác giả:
Anna ¤lªnhina [1808-1888],
con g¸i cña chñ tÞch ViÖn Hµn l©m nghÖ thuËt Nga
Alªchx©y ¤lªnhin.
A.X.Puskin
[1799 - 1837]
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
1. Tác giả:
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
1. Tác giả:
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
1. Tác giả:
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
Em biết gì về hoàn cảnh ra đời của bài thơ?
-
Bài thơ tình nổi tiếng khơi nguồn từ mối tình có thực
nhưng không thành của nhà thơ với Ô-lê-nhi-a, con gái
vị chủ tịch viện hàn lâm nghệ thuật Nga.
- Bài thơ trích từ “Puskin, thơ trữ tình”.
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. ĐỌC – HiỂU:
Hướng dẫn đọc diễn cảm, so sánh bảng dịch nghĩa
và dịch thơ:
-
Dòng 1,2: chậm, ngập ngừng, thú nhận lại như tự nhủ.
-
Dòng 3,4: mạnh mẽ, dứt khoát như thề hứa.
-
Dòng 5,6: day dứt, u buồn hồi nhớ và kiểm nghiệm.
- Dòng 7,8: mong ước, tha thiết mà điềm tĩnh
II. ĐỌC – HiỂU:
Bảng so sánh dịch nghĩa và bản dịch thơ:
Nguyên văn tiếng Nga
я вас любил: любовь ещё, быть может,
в душе моей угала не совсем;
но пусть она вас больше не тревожит;
я не хочу печалить вас ничем.
я вас любил безмолвно, безнадеждно,
то робостью, то ревностью томим;
я вас любил так искренно, так нежно,
как дай вам бог любимой быть другим.
1829 Пушкин А.С
Em có nhận xét gì về mạch cảm xúc bài thơ?
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
II. ĐỌC – HiỂU:
1. 4 dòng đầu:
Tôi yêu em: đến nay chừng có thể
Tôi đã yêu em; tình yêu vẫn, có lẽ
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;
Chưa tắt hẳn trong tâm hồn tôi;
Cảm nhận của em về cụm từ: Tôi yêu em, đến nay chừng
có thể và chưa hẳn đã tàn phai? Từ đó theo em nhân vật
trữ tình khẳng định điều gì với cô gái?
Nhưng không để em bận lòng thêm nữa,
Nhưng hãy để nó [tình yêu ấy] đừng làm phiền em
thêm nữa;
Hay hồn em phải gợn bóng u hoài.
Tôi không muốn làm em buồn vì bất cứ điều gì.
Dòng 3,4 chuyển mạch thơ như thế nào? Tại sao có
sự chuyển mạch thơ như vậy?
Tình yêu của nhân vật trữ tình đem đến cho cô gái
điều gì?
Không được em đáp lại, nhân vật trữ tình có thái độ và
hành động gì?
Qua việc làm đó nhân vật trữ tình, ta thấy được vẻ đẹp
gì trong tình yêu của nhân vật trữ tình?
Từ đó em có cảm nhận gì về tình yêu của
nhân vật trữ tình?
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
II. ĐỌC – HiỂU:
1. 4 dòng đầu:
2. 4 dòng cuối:
Tôi yêu em âm thầm, không hy vọng,
Tôi đã yêu em lặng thầm, vô vọng,
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen,
Bị giày vò khi bởi sự rụt rè, khi bởi nỗi ghen tuông;
a/ dòng 5,6:
Trong dòng 5,6, ta thấy được những sắc thái tình cảm
nào được bộc lộ? Em hình dung gì về tâm trạng của
nhân vật trữ tình trong tình yêu với cô gái?
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
II. ĐỌC – HiỂU:
1. 4 dòng đầu:
2. 4 dòng cuối:
a/ dòng 5,6:
b/ dòng 7,8:
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm,
Tôi đã yêu em chân thành như thế đó, dịu dàng
như thế đó,
Cầu em được người tình như tôi đã yêu em.
Cầu trời cho em được người khác yêu thương
cũng như thế.
Ở dòng 7, nhân vật trữ tình muốn khẳng định với cô
gái điều gì?
Ý nghĩa dòng thơ cuối? Có những trường hợp nghĩa
nào xảy ra ở dòng thơ này?
Em đánh giá gì về nhân vật trữ tình?
I. GIỚI THIỆU CHUNG:
TÔI YÊU EM
[PUSKIN]
II. ĐỌC – HiỂU:
1. Nghệ thuật:
III. TỔNG KẾT:
Cái đẹp, cái hay, sức hấp dẫn của bài thơ ở đâu?
2. Nội dung:
Bài thơ gợi cho em cảm nghĩ gì về tâm hồn thơ Puskin
nói riêng, về tình yêu nói chung?
Thảo luận nhóm:
Sau khi học xong bài thơ này, em có suy nghĩ gì về thái độ
ứng xử trong tình yêu?
1. Tại sao nhân vật tôi lại muốn dừng bước trong quan hệ với em?
a. Vì Tôi đã hết yêu Em.
b. Vì Em không yêu Tôi.
c. Vì Tôi không muốn tình yêu của mình làm Em bận lòng .
2. Cái hay, sự hấp dẫn của bài thơ “Tôi yêu em” là ở chỗ:
a. Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên, không gọt dũa cầu kì
b. Vươn tới cái cao cả trong tâm hồn và tư tưởng
c. Tôn vinh phẩm giá con người
d. Cả a,b,c
DẶN DÒ:
-
Tìm và đọc một bài thơ tình thể hiện thái độ ứng xử nhân văn
trong tình yêu
-
Học thuộc lòng bài thơ
-
Nắm vững nội dung kiến thức bài học, phân tích, làm rõ tình
yêu trong sáng cao thượng của nhân vật trữ tình trong bài thơ.
-
Chuẩn bị bài: Đọc thêm Bài số 28 của Targo.
+ Đọc kỹ tiểu dẫn tìm hiểu tác giả, tác phẩm.
+ Đọc thơ, bám câu hỏi SGK để soạn nội dung.
+ Tìm đọc tác phẩm “Người làm vườn” của Targo.
CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ
THẦY CÔ ĐÃ ĐẾN DỰ
Giáo án bài tôi yêu em
- 12 trang
Tôi yêu em - A. Puskin [Ngữ Văn 11, học kì II, tiết 94]
Tiết 94:
TÔI YÊU EM
I/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức
- Nêu được những nét chính về cuộc đời, sự nghiệp thơ Puskin.
- Thấy được tình yêu chân thành, đắm say, thuỷ chung và cao thượng của nhân vật
"tôi" thể hiện qua bài thơ; ý nghĩa nhân văn của hình tượng nhân vật trữ tình. Qua
đó, thấy được tư tưởng và tình cảm của nhà thơ.
- Phân tích được vẻ đẹp giản dị, trong sáng, tinh tế cả về hình thức ngôn từ và nội
dung tâm tình.
2. Kĩ năng
- Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản.
- Tạo kĩ năng bình giảng thơ trữ tình và phân tích tâm trạng của nhân vật trong thơ
trữ tình.
3. Giáo dục
- Tôn trọng tình yêu thuỷ chung, chân thành và cao thượng.
- Hình thành quan niệm tốt đẹp, đúng đắn và ứng xử có văn hóa trong tình yêu.
II/ PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN
- Sách giáo khoa, sách giáo viên và sách thiết kế Ngữ Văn 11, tập 2, NXB Giáo
dục, 2009.
- Các tài liệu tham khảo.
- Giáo án bài học
- Bản dịch nghĩa bài thơ "Tôi yêu em"; Bản dịch bài "Ngài và anh, cô và em".
III/ CÁCH THỨC TIẾN HÀNH
GV sử dụng phương pháp thuyết trình, phương pháp vấn đáp, phương pháp
làm việc nhóm,...hướng dẫn HS tìm hiểu bài học.
IV/ TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG
1. Ổn định tổ chức lớp
Nông Thị Thuỳ Dương
1
Tôi yêu em - A. Puskin [Ngữ Văn 11, học kì II, tiết 94]
2. Dẫn vào bài mới.
Tình yêu là một đề tài hấp dẫn đối với văn chương, nghệ thuật. nó là nguồn
cảm hứng vô tận cho thơ ca. Puskin, thi sĩ vĩ đại của tình yêu, đã khơi nguồn cảm
hứng ấy và dệt nên những bài thơ tình tuyệt diệu, "Tôi yêu em" là một trong
những kiệt tác trữ tình của Puskin, làm nên sự bất tử của thiên tài.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm
hiểu khái quát về tác giả, tác I. Tiểu dẫn
phẩm.
- Gọí HS đọc phần Tiểu dẫn trong
SGK.
- Nêu những nét chính về cuộc 1. Tác giả
đời, văn nghiệp của Puskin?
- A. X. Puskin [1799- 1837] sinh ra và lớn lên
trong thời đại cả nước Nga đang bị đè nặng
bởi ách thống trị của chế độ nông nô chuyên
chế. Mặc dù xuất thân trong môi trường giáo
dục quý tộc nhưng cả cuộc đời ông gắn bó
với số phận của nhân dân, đất nước, dũng
cảm đấu tranh chống chế độ độc đoán Nga
hoàng.
- Cuộc đời ngắn ngủi nhưng tài năng và sức
sáng tạo của Puskin hết sứ mạnh mẽ. Ông đẻ
lại cho nhân loại một sự nghiệp rực rỡ, một di
sản lớn lao. Ông thành công trên nhiều thể
loại văn chương nhưng cống hiến vĩ đại nhất
của ông vẫn là thơ trữ tình, ông để lại hơn
800 bài thơ trữ tình có giá trị.
Nông Thị Thuỳ Dương
2
Tôi yêu em - A. Puskin [Ngữ Văn 11, học kì II, tiết 94]
Các tác phẩm chính:
+ Tiểu thuyết thơ Epghênhi Ônhêghin.
+ Truyện ngắn: Con đầm pích, cô tiểu thư
nông dân,...
+ Thơ: Tôi yêu em, Ngài và anh, cô và em,
Con đường mùa đông,...
- Thơ Puskin thể hiện tâm hồn Nga, khao khát
tự do và tình yêu qua một tiếng nói Nga trong
sáng, thuần khiết: “thiên nhiên Nga, lịch sử
Nga, con người Nga, tâm hồn Nga hiện lên
thuần khiết, đẹp tới mức như được soi qua
một thấu kính diệu kì” [Gogol]
2. Tác phẩm
- Giới thiệu vắn tắt về hoàn cảnh 2.1. Hoàn cảnh ra đời
ra đời bài thơ?
- Thời kì ở Pêterbua, Puskin thường năng lui
tới nhà vị Chủ tịch Viện Hàn lâm nghệ thuật
Nga, một phần vì say mê không khí nghệ
thuật nơi đây, một phần vì A. A. Ôlênhina,
con gái vị Chủ tịch Viện Hàn Lâm. Rung
động, say đắm người thiếu nữ xinh đẹp,
Puskin đã dành cho cô gái nhiều vần thơ đằm
thắm: Ngài và anh, cô và em, Hết rồi tình đã
vỡ tan, Hè năm 1828, Puskin cầu hôn nhưng
bị khước từ [theo Thúy Toàn]. Năm 1829, Tôi
yêu em ra đời trong tâm trạng đó.
Tôi yêu em là thi phẩm kiệt xuất, thuộc
trong số những bài thơ mà chỉ một nó thôi
Nông Thị Thuỳ Dương
3
Tôi yêu em - A. Puskin [Ngữ Văn 11, học kì II, tiết 94]
cũng đủ làm nên sự bất tử của thiên tài nghệ
thuật.
2.2. Nhan đề bài thơ:
- Nhan đề bài thơ gợi cho em cảm
nghĩ gì?
Trong thơ Puskin, có một số bài thơ không
đặt tiêu đề. Vì thế có người gọi đó là bài thơ
Vô đề. Dịch giả đã lấy điệp khúc “Tôi yêu
Gợi mở:
em” làm tiêu đề cho bài thơ này.
+ Tôi ở đây là ai?
- Đại từ Tôi có nhiều nghĩa:
+ Cặp đại từ nhân xưng tôi – em + Có thể là Puskin.
giúp em hiểu gì về mối quan hệ + Có thể là trái tim yêu của những chàng trai,
của 2 người này?
Puskin là người thư kí trung thành của những
GV đọc bài "Ngài và anh, cô và trái tim ấy.
em" để minh họa thêm:
- Cặp đại từ nhân xưng “Tôi - em”:
Nàng buột miệng đổi tiếng ngài + Gợi mối quan hệ giữa nhân vật trữ tình với
trống rỗng
đối tượng có khoảng cách vừa gần vừa xa,
Thành tiếng anh thân thiết đậm vừa đằm thắm vừa dang dở
đà
+ Là tình yêu đơn phương của chàng trai.
Và gợi lên trong lòng đang say
đắm
Bao ước mơ tràn hạnh phúc reo
ca.
Trước mặt nàng tôi trầm ngâm
đứng lặng
Không thể rời ánh mắt khỏi nàng
Và tôi nói: Thưa cô, cô đẹp lắm!
Mà thâm tâm: anh quá đỗi yêu
Nông Thị Thuỳ Dương
4
Tôi yêu em - A. Puskin [Ngữ Văn 11, học kì II, tiết 94]
em!
2.3. Kết cấu bài thơ:
- Bài thơ này gồm mấy câu ?
Bài thơ được sắp xếp liền mạch 8 câu, không
chia khổ mà chia thành hai câu thơ lớn và đều
được bắt đầu bằng điệp ngữ “Tôi yêu em”.
- Một em đọc 4 dòng thơ đầu và * Bốn dòng thơ đầu:
cho biết nội dung của 4 dòng này?
Chàng trai khẳng định tình yêu có lẽ chưa
hoàn toàn lụi tắt trong lòng mình nhưng
không muốn làm vướng bận người mình yêu
vì bất cứ lí do gì.
- Một em đọc 4 dòng cuối và cho * Bốn dòng thơ cuối:
biết nội dung 4 dòng này?
Chàng trai bộc lộ những sắc thái của tình
yêu, đồng thời bày tỏ tấm lòng nhân ái, cao
thượng của mình.
2.4. Tìm hiểu khái quát:
- Gọi HS đọc bản dịch của Thuý Dịch nghĩa: Tôi yêu em
Toàn.
Tôi đã yêu e, tình yêu vẫn, có lẽ
- Giới thiệu bản dịch nghĩa bài Chưa tắt hẳn trong tâm hồn tôi;
thơ.
Nhưng hãy để nó không làm phiền em thêm
nữa.
Tôi không muốn làm em buồn vì bất cứ điều
gì.
Tôi đã yêu em lặng thầm, vô vọng
Bị giày vò khi bởi sự rụt rè, khi bởi nỗi ghen
tuông;
Tôi đã yêu em chân thành như thế đó, dịu
dàng như thế đó,
Nông Thị Thuỳ Dương
5
Tôi yêu em - A. Puskin [Ngữ Văn 11, học kì II, tiết 94]
Cầu trời cho em được người khác yêu thương
- Đưa ra nhận xét về hai bản như thế.
dịch?
* Nhận xét: Có một số từ, ngữ và hình ảnh
Gợi mở : Các em chú ý theo dõi chưa sát với phần dịch nghĩa.
và so sánh từng câu trong bản Dòng 1 và 7: Ở phần dịch thơ, động từ yêu
dịch thơ và dịch nghĩa. Các em sẽ được dùng ở thì hiện tại. Trong nguyên tác
phát hiện về sự khác biệt giữa Puskin muốn đẩy tình yêu vào quá khứ, thể
chúng.
hiện tình yêu đã qua, đã trở thành kỉ niệm.
Dòng 2: Ở phần dịch thơ: lời thơ bóng bảy
nhờ hình ảnh “ngọn lửa tình”, không hợp với
phong cách nghệ thuật thơ trữ tình Puskin: sự
giản dị trong sáng.
Dòng 3 và 4: Ý nghĩa khẳng định được nhấn
mạnh hơn ở phần dịch nghĩa. Sự quyết tâm
của lí trí thể hiện tren bề mặt ngôn từ: nhưng,
hãy, để, không.
Dòng 8: Bài dịch thơ làm thay đổi cả nguyên
tác. Câu dịch của Thuý Toàn mang hàm ý so
sánh. Trong nguyên tác, Puskin sử dụng từ
người khác thể hiện sự khó khăn khi nói.
Nhưng nó đã được nói ra, thể hiện sự thừa
nhận: tôi không thể mang lại hạnh phúc cho
em, người khác có thể mang lại hạnh phúc
cho em. Sự thừa nhận này là biểu hiện của sự
tột cùng cao thượng, sự tột cùng đớn đau.
Tuy ý nghĩa bản dịch thơ chưa hoàn toàn
sát với nguyên tác nhưng đây là bản dịch khá
Nông Thị Thuỳ Dương
6
Tôi yêu em - A. Puskin [Ngữ Văn 11, học kì II, tiết 94]
hay và thể hiện được tư tưởng của người sáng
tác.
Hoạt động 2: Tìm hiểu bài thơ II. Đọc – hiểu văn bản
"Tôi yêu em".
1. Bốn dòng thơ đầu:
- Trong câu thơ mở đầu, tôi muốn - Mở đầu bằng những lời tự nhủ trực tiếp,
nói điều gì?
chân thành, không ồn ào, mà trầm lắng, giản
dị: "Tôi yêu em".
- Nhận xét của em về cách đặt - Dấu ":" tôi và tình yêu là 2 chủ thể hoàn
dấu ":" ở dòng thơ đầu?
toàn khác, tình yêu vừa là một phần trong tôi
vừa là một cái gì độc lập tương đối.
- Cảm nhận về hình ảnh "ngọn lửa - "Ngọn lửa tình" thể hiện tình yêu của tôi là
tình"?
niềm say mê âm ỉ, dai dẳng cháy sáng trong
tâm hồn, như ánh lửa rực cháy.
- Em có nhận xét gì về giọng - Giọng thơ có sự dè dặt, ngập ngừng trong
điệu?
lời thổ lộ: “có thể”, “chưa hoàn toàn”.
- Qua đó, em hiểu gì về tình yêu - Tình yêu của tôi dành cho em là tình yêu say
của chàng trai?
mê, âm thầm, dai dẳng, dấu hiệu của những
GV liên hệ với những câu thơ cảm xúc vững bền, của một trái tim chung
trong "Tự hát" của Xuân Quỳnh:
thuỷ, không phải là những đam mê bột phát,
Trong cái hữu hạn ngắn ngủi của nhất thời.
cuộc đời, tình yêu trở thành vĩnh Tiểu kết: Qua hai dòng thơ đầu người đọc
cửu:
cảm thấy phần nào tình yêu của tôi thật chân
Em trở về đúng nghĩa trái tim em
thành, tha thiết. Đó là tình yêu âm thầm, âm ỉ
Là máu thịt, đời thường ai chẳng bất chấp thời gian, bất chấp em có đoái hoài
có
hay không.
Cũng ngừng đập khi cuộc đời
Nông Thị Thuỳ Dương
7
Tôi yêu em - A. Puskin [Ngữ Văn 11, học kì II, tiết 94]
không còn nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi
rồi.
- Sau lời khẳng định tình yêu ở 2 - Nhưng đứng đầu vế câu thơ chỉ mối quan hệ
dòng thơ đầu, mạch cảm xúc của giữa tình cảm chân thành, đắm thắm [câu 1 nhân vật trữ tình ở 2 dòng thơ sau 2] với sự kìm nén của lí trí [ câu 3 - 4].
có gì thay đổi? Đó là tiếng nói
của lí trí hay tình cảm?
Những từ chỉ sự phủ định không, chẳng
muốn được dùng liên tiếp nhấn mạnh dứt
khoát: cần dập tắt ngọn lửa tình yêu [dù âm
thầm dai dẳng] không phải vì mệt mỏi, tuyệt
vọng, không có hồi âm, mà vì sự thanh thản
của hồn em.
- Theo em, bên trong những lời - Tiếng nói của lí trí sáng suốt giúp tôi nhận
nặng ý chí đó, tâm trạng của tôi thức được rằng: Tình yêu của tôi không mang
như thế nào?
lại cho em niềm vui, hạnh phúc, chỉ mang tới
GV liên hệ với những câu thơ cho em sự bận lòng hay nỗi u hoài thì không
trong "Yêu" của Xuân Diệu:
thể tiếp diễn. Lời thơ như lời nhắn nhủ, một
Khi tình yêu không được đáp trả, sự tự ý thức về tình yêu của mình và cũng là
nó sẽ đem lại những cơn đau, một tiếng nói đầy dịu dàng, trân trọng với hồn
những nỗi cô đơn:
em. Bên trong những lời nói điềm tĩnh ấy là
Yêu là chết ở trong lòng một ít
một quá trình tự đấu tranh, dằn vặt nội tâm
Vì mấy khi yêu mà chắc được yêu
của nhân vật tôi [Hay chính là nỗi đau khổ
Cho rất nhiều xong nhận chẳng của tình yêu không được đền đáp, nỗi đau
bao nhiêu
phải dập tắt tình yêu chân thành, đằm thắm
Người ta phụ hoặc thờ ơ chẳng trong lòng mình].
biết.
- 4 dòng thơ đầu cho em thấy nét Tiểu kết: Bốn câu thơ đầu cho thấy vẻ đẹp
Nông Thị Thuỳ Dương
8
Tôi yêu em - A. Puskin [Ngữ Văn 11, học kì II, tiết 94]
gì đáng quý ở nhân vật tôi?
nhân cách của nhân vật trữ tình đang dần
được hé lộ: chàng trai có tình yêu trung thực,
chân thành, biết vượt qua thói vị kỉ để dành
sự thanh thản cho người mình yêu.
2. Bốn dòng thơ cuối:
- Nhân vật tôi có hoàn toàn lí trí? - Lí trí: phải dập tắt tình yêu để giữ sự thanh
Đọc 4 dòng cuối và cho biết mạch thản cho em >< Tình cảm: không nghe lời.
cảm xúc khác gì 4 dòng đầu?
- Cảm xúc vỡ oà, vẫn khẳng định “Tôi yêu
em” nhưng “không thốt ra lời”, tuyệt vọng vì
“không hi vọng”.
- Trái tim tha thiết yêu thương đau đớn đang
bị nỗi ghen tuông giày vò. Một trạng thái tình
cảm thường thấy ở các chàng trai đang yêu.
Puskin gọi ghen tuông là “nỗi buồn đen tối
làm mụ mẫm đầu óc”.
- Em có nhận xét gì về nhịp thơ? - Nhịp thơ nhanh, nhiều ngắt cách với những
Nhà thơ sử dụng những từ ngữ trạng từ chỉ thời gian “khi”, “lúc”, kết hợp với
nào để thể hiện sự mâu thuẫn đó?
những rạng thái chỉ tình cảm biễn đổi liên tục
“âm thầm”, “không hi vọng”, “rụt rè”, “hậm
hực lòng ghen” diễn tả thành công bi kịch
tuyệt vọng giữa lí trí và tình cảm: giữa cái có
[tình yêu của mình] với cái không có [tình yêu
của em dành cho tôi], giữa cái mơ ước [được
em yêu] với cái không thể biến thành sự thật
[em không hề yêu tôi]
Nông Thị Thuỳ Dương
9
Tôi yêu em - A. Puskin [Ngữ Văn 11, học kì II, tiết 94]
- Qua việc diễn tả những tâm Puskin đã nghe thấu nỗi lòng của nhân vật
trạng của nhân vật trữ tình như trữ tình từ những trải nghiệm của bản thân để
vậy, em có thể hiểu gì về Puskin?
thể hiện những đợt sóng tình cảm của một
con người tha thiết yêu thương mà không
được cảm thông, có nỗi khổ đau của sự tuyệt
vọng, sự e ngại, rụt rè, sự ghen tuông giày vò.
Ông xứng đáng với sự tôn vinh của nhân loại:
“Thi sĩ vĩ đại của tình yêu”.
- GV: Lòng ghen tuông dễ làm - Điệp khúc Tôi yêu em được láy lại lần thứ 3
cho con người
mất bình tĩnh, để tiếp tục khẳng định bản chất của tình yêu
không sáng suốt để phân biệt tốt – tôi dành cho em: “chân thành, đằm thắm”.
xấu, đúng – sai, dễ dẫn tới bi Chàng trai vượt qua nỗi ghen tuông ích kỉ,
quan, chán nản, tuyệt vọng. Liệu nỗi buồn u ám để khẳng định tình yêu.
nhân vật trữ tình trong bài thơ có
bị nỗi ghen tuông hạ thấp không?
- GV: Chia tay, nghĩ tốt về nhau
đã quý, luôn cầu chúc cho nhau
điều tốt lành còn cao quý hơn...
- Lời chúc của nhân vật trữ tình - Dòng cuối cùng là sự thăng hoa của tình yêu
nói lên điều gì?
“chân thành, đằm thắm” ấy bằng lời chúc
phúc cho em “được một người khác yêu”.
Chàng trai đã coi hạnh phúc của em như
hạnh phúc của mình.
- Cho biết các tầng ý nghĩa của - Những tầng ý nghĩa mở ra khi bài thơ khép
bài thơ?
Nông Thị Thuỳ Dương
lại:
10
Tôi yêu em - A. Puskin [Ngữ Văn 11, học kì II, tiết 94]
+ Bi kịch của một tình yêu “chân thành, đằm
thắm” nhưng không được đền đáp, từng dấu
kín nay bật mở.
+ Lời nhắn gửi của trái tim độ lượng, chân
thành.
+ Lời chia tay của một tình yêu cao thượng
của một ngưòi có văn hoá, trân trọng mình và
em; biết hi sinh niềm say mê của mình, cầu
chúc cho người mình yêu hạnh phúc và coi đó
là hạnh phúc của mình.
Bài thơ dường như là lời từ giã của một
tình yêu không thành, nhưng nét đặc biệt ở
chỗ: lời từ giã cuối cùng lại trở thành lời giãi
bày, bộc bạch một tình yêu chẳng thể nào
nguôi ngoai, vẫn sôi nổi, nồng nàn...
- Hoạt động 3: Khái quát về III. Tổng kết
phương diện nội dung và nghệ
thuật.
- Rút ra những nhận xét gì về nội 1. Nghệ thuật
dung và nghệ thuật của bài thơ
này?
Ngôn ngữ giản dị, trong sáng hầu như
không dùng một biện pháp tu từ nào ngoài
điệp ngữ Tôi yêu em.
2. Nội dung
Ca ngợi vẻ đẹp của tình yêu chân thành,
đằm thắm, đức hi sinh cao thượng quên mình
vì hạnh phúc của người mà mình trân trọng,
yêu quý.
Nông Thị Thuỳ Dương
11
Tôi yêu em - A. Puskin [Ngữ Văn 11, học kì II, tiết 94]
V/ CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ
-Yêu cầu HS nêu cảm nhận chung về bài thơ
- Học thuộc lòng bài thơ, làm bài tập về nhà.
- Soạn bài: Bài thơ số 28 - R. Ta-go.
Nông Thị Thuỳ Dương
12
Tải về bản full
So sánh bản dịch thơ với bản dịch nghĩa, tìm những chỗ chưa sát với nguyên tác
'Я вас любил' - 'Tôi yêu em', bài thơ không hình ảnh
Ngô Tự Lập
"Tôi yêu Em" của Puskin chắc chắn là một trong những bài thơ dịch nổi tiếng nhất ở nước ta nói chung và của dịch giả Thuý Toàn nói riêng. Bản thân người viết những dòng này cũng thuộc lòng bài thơ từ tuổi học trò.
Chân dung tự họa của Puskin |
Tuy nhiên, vì "Tôi yêu Em" không chỉ tồn tại trong sổ tay các bạn trẻ đang tuổi yêu đương mà còn được dạy trong trường phổ thông, tôi muốn góp ý với dịch giả về một vài chỗ chưa chính xác và nhất là một số khía cạnh độc đáo của nó mà có lẽ do thiếu thông tin nên ông đã bỏ qua.
Nguyên bản tiếng Nga của bài thơ như sau:
Я вас любил
Александр Сергеевич Пушкин
Я вас любил: любовь еще, быть может,
В душе моей угасла не совсем;
Но пусть она вас больше не тревожит;
Я не хочу печалить вас ничем.
Я вас любил безмолвно, безнадежно,
То робостью, то ревностью томим;
Я вас любил так искренно, так нежно,
Как дай вам Бог любимой быть другим.
Dịch nghĩa: Tôi yêu Em
Tôi yêu Em: tình yêu, có lẽ,
Trong lòng tôi vẫn chưa tắt hẳn;
Nhưng thôi, chớ để nó quấy rầy Em thêm nữa.
Tôi không muốn làm em buồn vì bất cứ điều gì.
Tôi yêu Em lặng thầm, vô vọng,
Bị giày vò khi vì rụt rè, khi bởi ghen tuông.
Tôi yêu em chân thành đến mức, dịu dàng đến mức,
Lạy Trời mà Em mà được ai khác yêu như vậy.
Còn đây là bản dịch của Thúy Toàn:
TÔI YÊU EM
Alexander Sergeyevich Pushkin
Tôi yêu em: đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai
Nhưng không để em bận lòng thêm nữa
Hay hồn em phải gợn bóng u hoài
Tôi yêu em âm thầm, không hy vọng
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm
Cầu em được người tình như tôi đã yêu em
1. Một nhược điểm dễ nhận thấy trong câu đầu tiên của bản tiếng Việt là cụm từ "chừng có thể" không được Việt lắm, vì thế nó không trung thành với ngôn từ trong sáng của nguyên bản. Theo tôi, tốt nhất là ta cứ dịch một cách giản dị, sát nghĩa thành:
Tôi yêu em: tình yêu, có lẽ,
Tuy nhiên, đó chỉ là tiểu tiết. Quan trọng hơn là Thúy Toàn đã thay lối biểu đạt ngập ngừng đầy kịch tính của Puskin bằng một câu văn trôi chảy. Nhưng ngay cả điều này có lẽ cũng có thể chấp nhận được trong chừng mực nào đó nếu như nó không liên quan đến những đặc điểm quan trọng hơn mà tôi sẽ bàn dưới đây.
2. Một nét độc đáo của bài thơ nằm ở chỗ nó hoàn toàn không hề có một hình ảnh nào. "Ngọn lửa tình" là hình ảnh Thúy Toàn thêm vào, có lẽ do gợi ý của động từ "tắt" [угасла]. Nhưng từ "tắt" ở đây chỉ đơn thuần có ý nghĩa là chấm dứt hẳn, kết thúc hoàn toàn, như khi ta nói "ngày đã tắt", "chiến tranh đã tắt hẳn" hay "hy vọng cuối cùng đã tắt". Chính nét độc đáo này đã gây nên những cuộc tranh cãi thú vị giữa những người theo quan điểm truyền thống [cho rằng "thơ là tư duy bằng hình tượng", rằng một bài thơ hay phải có hình ảnh độc đáo], với những nhà Hình thức chủ nghĩa [chủ trương "Nghệ thuật như là thủ pháp" - tên tiểu luận có tính cách mạng của Shklovsky đã được dịch ra tiếng Việt].
4. Nhưng thủ pháp ngữ pháp đặc biệt nhất và hiệu quả nhất là ở hai câu cuối cùng, cũng là hai câu Thúy Toàn đã hiểu sai ý tác giả. Mặc dù "дай вам Бог" ở mệnh lệnh thức, nó thật ra không có ý nghĩa mệnh lệnh thức hay cầu khẩn. Puskin sử dụng nó làm vế thứ hai của một cấu trúc so sánh "так...как..." Nghĩa thực của câu cuối cùng không phải là một thái độ cao thượng: "Cầu em được người tình như tôi đã yêu em" như trong bản dịch của Thúy Toàn, mà là "Có lạy Trời em [mới lại] được ai khác yêu chân thành, nâng niu đến thế". Lối nói này cũng tương tự khi người Việt nói: "Có trời mà biết được!" để nói rằng "Chẳng ai biết được đâu!"[2].
Tóm lại, Puskin muốn nói: "Tôi là người yêu Em nhất", hoặc "Chẳng bao giờ có ai yêu Em được như tôi nữa đâu!"
5. Một khó khăn khi dịch bài thơ là làm thế nào để chuyển tải ý nghĩa của lối dùng kính ngữ [вас] sang tiếng Việt. Tôi cho rằng Thúy Toàn đã đúng khi cho tác giả xưng "Tôi" chứ không phải là "anh". Tuy nhiên, với từ "em", tôi đề nghị dùng cách viết hoa. Đây chính là cách dùng kính ngữ của của người Italia: khi "lei" viết thường, nó được hiểu là ngôi thứ ba giống cái số ít [cô ta, bà ta...], còn khi viết hoa, "Lei", nó được hiểu là ngôi thứ hai, tương tự như "bac" trong tiếng Nga. [Trong bản dịch nghĩa ở trên tôi đã dùng cách viết hoa này].
6. Cuối cùng, viết những dòng này, với tư cách độc giả, tôi muốn tỏ lòng biết ơn đến dịch giả Thuý Toàn, người đã cho tôi biết Puskin trước khi tôi biết tiếng Nga. Bất kỳ bản dịch nào cũng cần phải sửa chữa nhiều lần. Tôi không có ý định đưa ra bản dịch của mình, vì Thúy Toàn xứng đáng là người tự chỉnh trang lại bản dịch. Vả lại, tôi nghĩ, giả sử có định dịch lại, chắc tôi cũng sẽ phải ghi tên Thúy Toàn là đồng dịch giả. Bản dịch của ông từ lâu đã là một phần ký ức trong tôi.
[1] Roman Jakobson. "Poetry of Grammar and Grammar of Poetry. in Language in Literature". Cambridge: Harvard UP, 1987. p. 125.
[2] Xem thêm: Roman Jakobson. "Poetry of Grammar and Grammar of Poetry. in Language in Literature". đã dẫn.
Nguồn:Evan
thơthơ cavăn họcgiải trínghệ thuật